Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΗΡΑΙΟΥ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ

Ο αξιόλογος αρχαιολογικός χώρος του Ηραίου βρίσκεται στο ανατολικότερο άκρο της χερσονήσου της Περαχώρας, στα νοτιοδυτικά του Κορινθιακού Κόλπου, πλησίον της λίμνης (λιμνοθάλασσας) Βουλιαγμένης - σσ. η οποία συχνά ονοματίζεται και ως λίμνη Ηραίου λόγω της εγγύτητας με τον προαναφερόμενο αρχαιολογικό χώρο στον οποίο εντοπίζονται ευρήματα των αρχαιοελληνικών ναών της Ακραίας - Λιμένιας Ήρας. Ο εν λόγω αρχαιολογικός χώρος, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων από την παραθαλάσσια πόλη του Λουτρακίου Κορινθίας, με τον δρόμο (Ε.Ο. Λουτρακίου - Σχίνου και Ε.Ο. Περαχώρας - Λίμνης Βουλιαγμένης) να περνά μέσα από τον σύγχρονο οικισμό της Περαχώρας και δίπλα στις όχθες της προαναφερθείσης λίμνης.

Μια γενικότερη άποψη του υπό εξέτασιν αρχαιολογικού χώρου όπως καταγράφηκε από ύψωμα του ακρωτηρίου της Περαχώρας ή ακρωτηρίου Μελαγκάβι - όπου ο ομώνυμος πέτρινος φάρος - στα μέσα Ιουνίου του έτους 2025:

Μια ευρύτερη πανοραμική άποψη του ως άνω αρχαιολογικού χώρου:

Το πρώτο αρχαϊκό αψιδωτό ιερό της Ήρας στην Περαχώρα, το οποίο αποτέλεσε έναν από τους παλαιότερους και πλέον σημαντικούς λατρευτικούς χώρους της πόλεως - κράτους της Κορίνθου, υπολογίζεται πως κατασκευάστηκε κατά την γεωμετρική περίοδο (9ος αιώνας π.Χ.), εποχή κατά την οποία η εν λόγω περιοχή φέρεται να βρισκόταν ακόμη υπό τον έλεγχο των Μεγαρέων. Για τον εν λόγω πρώτο, αρχικό, ναό της Ήρας η οποία λατρευόταν ως Ακραία και Λιμενία δεν υφίστανται πολλές πληροφορίες προ του 8ου αιώνα π.Χ.. Αξιομνημόνευτο είναι δε το γεγονός πως στην ευρύτερη περιοχή της Περαχώρας και της λίμνης Βουλιαγμένης, υπάρχουν ευρήματα τα οποία ανάγονται στην ελλαδική και μυκηναϊκή περίοδο. Σχετικές αναφορές στο Ηραίον της Περαχώρας υφίστανται τόσο σε κείμενα του Ξενοφώντα, όσο και του Πλουτάρχου, ενώ ο γεωγράφος Στράβων κατέγραψε πως το εν λόγω ιερό λειτουργούσε και μαντείο. Στα χρόνια της ισχυρής ακμής της Κορίνθου (περί τον 6ο αιώνα π.Χ.), ένας νέος, δωρικός ναός της Ήρας οικοδομήθηκε δυτικότερα του παλαιότερου ιερού, επιστεγάζοντας κατ'αυτόν τον τρόπο την εποχή της μέγιστης ακμής του. Στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια, το Ηραίον της Περαχώρας διατήρησε τον λατρευτικό χαρακτήρα του σε πανελλαδικό επίπεδο ενώ την περίοδο κυριαρχίας του Δημητρίου Α' του Πολιορκητή καταγράφηκαν έργα ανοικοδόμησης, με την εικόνα όμως να αλλάζει άρδην κατά την ρωμαϊκή περίοδο, ιδίως μετά την καταστροφή της Κορίνθου (146 π.Χ.) από τον Ρωμαίο στρατηγό Lucius Mummius. Μετά την εγκατάλειψη του ιερού, στον χώρο της "δυτικής αυλής" κατασκευάστηκε μια ρωμαϊκή οικία/αγροικία ενώ οι μαρμάρινοι ογκόλιθοι του ναού μετατράπηκαν σε κιμωλία η οποία χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερση ενός αμυντικού τείχους (5ος αιώνας π.Χ.) στον Ισθμό! Μεταγενέστερα, έλαβε χώρα η συνήθης ανέγερση ενός χριστιανικού ναού αφιερωμένου στον Άγιο Ιωάννη του Νηστευτή επί των ερειπίων του αρχαϊκού λατρευτικού χώρου. Κατά τα πλέον πρόσφατα χρόνια, η Βρετανική Σχολή Αθηνών (British School at Athens) πραγματοποίησε συστηματικές ανασκαφές στο ακρωτήριο της Περαχώρας κατά την περίοδο 1930-1933 υπό την επίβλεψη του αρχαιολόγου και διευθυντή της ως άνω Σχολής Humfry Gilbert Garth Payne (19.02.1902 – 09.05.1936). Οι εν λόγω ανασκαφές συνεχίστηκαν κατά την περίοδο 1938-1939, υπό την επίβλεψη του Αυστραλού (Τασμανού) καθηγητή και αρχαιολόγου Thomas James Dunbabin (12.04.1911 – 31.03.1955) και διακόπηκαν κατά την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής. Μετά τον Πόλεμο, ο Βρετανός καθηγητής και αρχαιολόγος Richard Allan Tomlinson υπήρξε επικεφαλής των ερευνών κατά τις δεκαετίες του 1960-1970-1980, δημοσιεύοντας μάλιστα μια σειρά από σχετικές μελέτες. Οι τελευταίες δε χρονικά ανασκαφές της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής και της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κατά τη δεκαετία του 1980 αποκάλυψαν μια μεγάλη κυκλική δεξαμενή κατασκευής του 5ου αιώνα π.Χ.

Ακολουθούν μια σειρά αρχειακών φωτογραφιών εκ του αρχείου της Βρετανικής Σχολής των Αθηνών από τις ανασκαφές της δεκαετίας του 1930 στην Περαχώρα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως κατά την διάρκεια των ερευνών των αρχαιολόγων της Βρετανικής Σχολής των Αθηνών στην ευρύτερη περιοχή της Περαχώρας, μεταξύ των άλλων, ήρθαν στο φως κεραμικά αγγεία, αγαλματίδια, δοχεία, σιδερένια εργαλεία, ελεφάντινα μικροαντικείμενα, χάλκινα αφιερώματα κ.α.

Επίσκεψη στον σύγχρονο αρχαιολογικό χώρο του Ηραίου Περαχώρας όπου ο επισκέπτης δύναται να θαυμάσει από κοντά, με ελεύθερη είσοδο άνευ τιμήματος, τα αρχαιολογικά ευρήματα του Ηραίου και των λοιπών υποστηρικτικών εγκαταστάσεων. 

 

Στο χαμηλότερο επίπεδο του αρχαιολογικού χώρου του Ηραίου, υφίσταται η κάτωθι εικονιζόμενη μικρή παραλία του Κορινθιακού Κόλπου, με πεντακάθαρα νερά, η πρόσβαση στην οποία επιτυγχάνεται είτε διαμέσου των κλιμάκων και των μονοπατιών του αρχαιολογικού χώρου, είτε δια θαλάσσης με σκάφος. 

 

Φωτογραφικές λεπτομέρειες των σωζόμενων αρχαιολογικών ευρημάτων του κτιρίου της Διώροφης Στοάς με τον παρακείμενο αρχαϊκό Βωμό, του Ναού της Ήρας και του κτιρίου της Δυτικής Αυλής, που βρίσκονται στις όχθες του προαναφερθέντος γραφικού ορμίσκου.

Ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη και στο κατώτερο επίπεδο, τα κατάλοιπα του πάλαι ποτέ μνημειακού κτιρίου της Διώροφης Στοάς σε σχήμα Γ, το οποίο χρησίμευε για την παραμονή των επισκεπτών του Ναού και την αποθήκευση των αναθημάτων / αφιερωμάτων. Νοτιότερα, ο χώρος του αρχαϊκού Βωμού, ενός τετράπλευρου επιμήκους κτιρίου με ιωνικούς κίονες σε αραιή διάταξη η οποία προσέφερε στους πιστούς επισκέπτες θέαση του τελετουργικού προς την θεά Ήρα. Άξιο μνείας το γεγονός πως σύμφωνα με μια μυθολογική εκδοχή, στο εν λόγω σημείο ενταφίασε τα παιδιά της η Μήδεια, αφού τα φόνευσε με ξίφος, εκδικούμενη κατ'αυτόν τον τρόπο την απιστία του συζύγου της Ιάσονα! 

Έτερη φωτογραφική καταγραφή, από άλλο σημείο λήψεως, του προαναφερομένου κτιρίου της Διώροφης Στοάς, του Βωμού και του σημείου όπου βρισκόταν ο αρχαιοελληνικός δωρικός τρίκλιτος ναός της Ήρας Ακραίας-Λιμενίας, εντός του οποίου, μεταξύ των άλλων υπήρχε ένα αρχικά ξύλινο και αργότερα μαρμάρινο άγαλμα της θεάς Ήρας. 

 

Τα κατάλοιπα της δυτικής αυλής, η οποία ουσιαστικά υπήρξε ένας υπόστεγος χώρος υποδοχής και παραμονής των πιστών με περιμετρικούς πάγκους κατά μήκος των τοίχων αυτού. Όπως προαναφέρθηκε, στον συγκεκριμένο χώρο είχε οικοδομηθεί μετέπειτα ρωμαϊκή οικία.

 

Στο δεύτερο επίπεδο του υπό εξέτασιν αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται ο κάτωθι εικονιζόμενος ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη του Νηστευτή, ο οποίος μετακινήθηκε / ανακατασκευάστηκε στο συγκεκριμένο σημείο κατά το έτος 1932. (σσ. μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1930, όταν και ξεκίνησαν οι ανασκαφές, ο πρώτος χριστιανικός ναΐσκος που είχε κατασκευαστεί βρισκόταν, κατά την προσφιλή τακτική εκείνων των καιρών, επί των θεμελίων του αρχαίου γεωμετρικού ναού).

Στο τρίτο επίπεδο του αρχαιολογικού χώρου, ο επισκέπτης δύναται να παρατηρήσει από κοντά τα απομεινάρια διαφόρων βοηθητικών και υποστηρικτικών υποδομών του αρχαιοελληνικού λατρευτικού χώρου. Πρώτη στάση ενώπιον της εντυπωσιακής υπόγειας αψιδωτής δεξαμενής βάθους 4,60 μέτρων, η οποία χρησίμευε για την συλλογή ποσίμου ύδατος για τις ανάγκες του ιερού. 

 

 

Στα νότια της προαναφερθείσης αψιδωτής δεξαμενής, βρισκόταν το κτίριο του Εστιατορίου (αιθουσών φαγητού), όπου λάμβαναν χώρα τα επίσημα γεύματα. 

 

Κατάλοιπα των ισοδομικών τειχών τα οποία διασώζονται στα δυτικά του κτιρίου της Εστίας.

 

 

Στην πλέον υπερυψωμένη περιοχή του Ηραίου, ο φωτογραφικός φακός καταγράφει τα απομεινάρια του επονομαζόμενου κτιρίου της Εστίας, το οποίο όταν είχε πρώτο-εντοπιστεί κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της δεκαετίας του 1930, είχε θεωρηθεί ως ναός της Ήρας, λόγω ορισμένων σχετικών επιγραφών που είχαν βρεθεί στα πέριξ αυτού:

 

Αντί επιλόγου, μια τελευταία ενδεικτική φωτογραφική καταγραφή του μικρού όρμου του Κορινθιακού κόλπου, επί του οποίου είχαν κατασκευαστεί οι λατρευτικοί χώροι της θεάς Ήρας κατά την αρχαιότητα.

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Βρετανική Σχολή Αθηνών
• Λαογραφικό Μουσείο Περαχώρας
• "Ηραίο Περαχώρας", Βασιλικής Πλιάτσικα, "Αρχαία Κορινθία", Εκδόσεις του Φοίνικα, Αθήνα, 2013

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.