ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΗΓΑΔΑΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΞ ΑΥΤΗΣ

Επί ημερών δημαρχίας Δημητρίου Αθ. Μουτζόπουλου (Μουτσόπουλου), με την συνδρομή και μελέτη του Αξιωματικού του Μηχανικού και αναγνωρισμένου καθηγητού / διευθυντού του Σχολείου των Τεχνών (Πολυτεχνείου) Δημητρίου Σκαλιστήρη (1815-1883), αποφασίστηκε κατά το έτος 1867 το άνοιγμα δεξαμενής περιμέτρου είκοσι μέτρων στη θέση "Βάρη", ενώ την επόμενη χρονιά κατασκευάστηκε παραπλεύρως της δεξαμενής το οίκημα όπου τοποθετήθηκε κατά το έτος 1869 η πρώτη υψωτική μηχανή. Η εν λόγω δεξαμενή, η οποία αργότερα ονοματίστηκε ως "παλαιά Πηγάδα", προσέφερε εκ γεωτρήσεως αρκετή ποσότητα ύδατος, καλής ποιότητας, το οποίο διαμέσου σωλήνων μεταφερόταν σε έτερη δεξαμενή χωρητικότητας 6.000.000 λίτρων η οποία κατασκευάστηκε στην θέσιν "Ανεμόμυλος" κατά την υδραϊκή συνοικία, λόγω του ύψους της συγκεκριμένης τοποθεσίας. Από τη δεξαμενή στη θέση "Ανεμόμυλος", μέσω υδραγωγών σωλήνων, το πολύτιμο αγαθό έφθανε στις κρήνες της πόλεως του Πειραιώς των τελών του 19ου αιώνα, η οποία δοκιμαζόταν έντονα από την λειψυδρία.

Στην κάτωθι ψηφιοποιημένη / επεξεργασμένη λεπτομέρεια από μια ευρύτερη φωτογραφική λήψη του Κωνσταντίνου Αθανασίου η οποία τοποθετείται χρονικά περί τα μέσα της δεκαετίας του 1870 καταγράφεται ο ανεμόμυλος του Μανούσου, ο οποίος βρισκόταν στο άκρο της σημερινής πλατείας Πηγάδας, περίπου στο ύψος της οδού Τομπάζη, μέχρι τη δεκαετία του 1880-1890, οπότε και κατεδαφίστηκε. Στον εν λόγω ανεμόμυλο, άγνωστης ακριβούς ημερομηνίας κατασκευής, καθώς επίσης στους γειτονικούς μύλους είχαν κατεδαφιστεί νωρίτερα, άλεθαν οι Πειραιείς τον σίτο τους τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την ανασύσταση της πόλεως (1835). Η συγκεκριμένη τοποθεσία καταγραφόταν μάλιστα ως "θέσιν Ανεμόμυλος" ή "θέσιν Μύλος", για ευνόητους λόγους. Αναφορά στον "αρματωμένο ανεμόμυλο" υφίσταται επίσης στο έργο του Άγγελου Κοσμή "Περασμένα και Αλησμόνητα". 

Αρχειακό τεκμήριο, εκ πρωτογενούς έρευνας, μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του μηνός Αυγούστου του έτους 1875 με αναφορά σε εγκαίνια των νέων υδραυλικών έργων "κατά την θεσιν Μύλους". 

Η πλατεία Δεξαμενής (Πηγάδας) καθορίστηκε για πρώτη φορά κατά το έτος 1878, επί ημερών δημαρχίας Τρύφωνος Μουτζόπουλου, σύμφωνα με την επέκταση του Σχεδίου Πόλεως προς την Φρεαττύδα, την Πειραϊκή Χερσόνησο και την συνοικία των Εργοστασίων.

Η πλατεία Δεξαμενής (Πηγάδας) όπως καταγράφηκε σε χάρτη του Πειραιώς του 1896. Αξιοσημείωτη η αναφορά στην οδό Δεξαμενής, μετέπειτα οδό Γεωργίου Θεοτόκη. 

Στα τέλη του 19ου αιώνα (έτος 1898), πάλι επί ημερών δημαρχίας Τρύφωνος Μουτζόπουλου, πλησίον της Δεξαμενής, ανεγέρθηκαν δυο παράλληλα σχολικά κτίρια, σε σχέδια του δημοτικού αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Παπακωνσταντίνου, στα οποία λειτούργησαν δημοτικό σχολείο αρρένων και θηλέων αντίστοιχα.

Τα σχολεία της πλατείας Δεξαμενής

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ιστορική διαδρομή των συγκεκριμένων σχολείων μπορείτε να διαβάσετε στο αφιέρωμα υπό τον τίτλο Τα Σχολεία της Υδραίικης Συνοικίας του Πειραιώς.

Όπως προκύπτει από πρωτογενή έρευνα στις σελίδες του Πλήρους Οδηγού Πειραιώς του 1906-1907, υφίσταται αναφορά στην Α' Δεξαμενή Πειραιώς (Πηγάδα), "η εν τη θέσει Περιβόλια", καθώς επίσης στην νεώτερη Β' Δεξαμενή Πειραιώς, "εν τω λόφω του Προφήτου Ηλιού". Κατά περίεργο τρόπο όμως, η υπό εξέτασιν πλατεία δεν αναφερόταν στον σχετικό κατάλογο των πλατειών ή/και των δημοσίων και δημοτικών κήπων της πόλεως. Αντιθέτως, η οδός Δεξαμενής, καταγραφόταν ως διερχόμενη έμπροσθεν της Δεξαμενής καταλήγουσα εις το Χατζηκυριάκειον.

Εκτός από τα προαναφερθέντα δημοτικά εκπαιδευτήρια, ήτοι το Η' Δημοτικό Σχολείο Αρρένων και το Ζ' Δημοτικό Σχολείο Θηλέων της πλατείας Δεξαμενής, στα μέσα της δεκαετίας του 1910, ιδρύθηκε και λειτούργησε, επί της οδού Δεξαμενής 2, το ιδιωτικό εκπαιδευτήριο Π. Αλεξόπουλου. Αργότερα, στα μέσα / τέλη της δεκαετίας του 1920, η εν λόγω ιδιωτική σχολή καταγραφόταν υπό την διεύθυνση της Ελένης Αλεξοπούλου, πάντοτε επί της οδού Δεξαμενής 2, στο δυτικό άκρο της πλατείας. Ειρήσθω εν παρόδω, το εν λόγω ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, λειτούργησε μέχρι την δεκαετία του 1970.

Εκπαιδευτήριον Π. Αλεξόπουλου - Λεωφόρος Δεξαμενής 2

Ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1922 με αναφορά σε συγκέντρωση των Δωδεκανησίων Πειραιώς και Αθηνών στην πλατεία Δεξαμενής (Πηγάδας) ως διαμαρτυρία για τις ενέργειες των ιταλικών αρχών στα τότε υπό ιταλική κατοχή Δωδεκάνησα.

Σε σχετικό Οδηγό των μέσων της δεκαετίας του '20, η οδός Δεξαμενής καταγραφόταν ως "από την παλαιά Πηγάδα μέχρι το ατμ. Μανίνα", ενώ για μια ακόμη φορά δεν υφίστατο αναφορά στην πλατεία Δεξαμενής στον κατάλογο με τις πλατείες της πόλεως του Πειραιώς. Πάντως, παραδόξως, το Η' Εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων καταγραφόταν επί της πλατείας Δεξαμενής ενώ το Ζ' Πεντατάξιο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων στην οδό Φανοστράτους 20. Όπως προκύπτει από πρωτογενή έρευνα, μεταξύ των άλλων στην ευρύτερη περιοχή λειτουργούσαν το Καφενείο Π. και Μ. Κατσικάρου, στη συμβολή της λεωφόρου Δεξαμενής και Σαχτούρη, το κουρείο Χ. Δαρεμά στη συμβολή Σαχτούρη και Φρεαττύδος, το οινοπωλείο Καλ. Γουλιάρα στην οδό Δεξαμενής 1, το παντοπωλείο Η. Βαϊτάνου στη συμβολή Σαχτούρη και Θεοχάρη, το παντοπωλείο Β. Χάππα στη συμβολή Φρεαττύδος και Σαχτούρη και το φαρμακείο Χ.Γ. Κουράντη στη συμβολή Λέκκα και Σαχτούρη. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως κατά το έτος 1927, στον προϋπολογισμό του Δήμου Πειραιώς προβλεπόταν η ανέγερση συνοικιακής αγοράς στην πλατεία Πηγάδας προς διευκόλυνση της αγοραστικής κινήσεως, έργο το οποίο ουδέποτε πραγματοποιήθηκε. Αντί της ανεγέρσεως της προαναφερθείσης συνοικιακής αγοράς, στα τέλη της δεκαετίας του '20 ξεκίνησε η λειτουργία λαϊκής αγοράς, παρά την πλατεία Πηγάδας, σε εβδομαδιαία βάση. Αξίζει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη λαϊκή αγορά συνεχίζει να λειτουργεί, κάθε Τρίτη, επί της σημερινής οδού Γεωργίου Θεοτόκη, από το ύψος της οδού Σαχτούρη και μέχρι την οδό Κλεισόβης! 

Λαϊκή αγορά παρά την Πηγάδα, εις τον Πειραιά (έτος 1930)

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, βάσει των αναφερομένων σε σχετικό Οδηγό της περιόδου 1929-1930, η οδός Δεξαμενής καταγραφόταν ως "έμπροσθεν Δεξαμενής". Εκ πρωτογενούς έρευνας, προκύπτει πως στην ευρύτερη περιοχή λειτουργούσαν το καφενείο Παν. Βερνάρδου στη συμβολή Σαχτούρη και Δεξαμενής, το προαναφερθέν καφενείο των Π. και Μ. Κατσικάρου επίσης στη συμβολή Δεξαμενής και Σαχτούρη, το καφενείο Ι. Νάζου στη συμβολή Αντωνίου Θεοχάρη και Ιάσονος, το υποδηματοποιείο (τσαγκαράδικο κοινώς) Η. Παγώνη στην οδό Φρεαττύδος 6 και το οπωροπωλείο Ι. Γιακάλλου στην οδό Δεξαμενής 9. 

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, είναι τουλάχιστον αξιοπερίεργο το γεγονός πως η πλατεία Δεξαμενής δεν καταγράφεται επίσημα στους καταλόγους των πλατειών της πόλεως του Πειραιώς σε διαδοχικούς Οδηγούς από το 1906-1907, 1912, 1916, 1925, 1929-1930 μέχρι και το 1931-1932! 

Στα μέσα της δεκαετίας του '30, καταγράφηκε η ίδρυση και η λειτουργία του ιδιωτικού Λυκείου "Η Παντάνασσα", του Παναγιώτη Η. Παπαδογεώργη επί της τότε οδού Καραϊσκου (μετέπειτα οδός Σαλαμινομάχων), πλησίον της πλατείας Πηγάδας. Την ίδια εποχή, επί ημερών Εθνικής Κυβερνήσεως Ιωάννου Μεταξά, καταγράφηκε μια βραχύβια μετονομασία της πλατείας Δεξαμενής (Πηγάδας) σε πλατεία Βασιλέως Όθωνος. Σε σχετικό χάρτη της Διοικήσεως Πρωτευούσης της ιδίας εποχής, η οδός Δεξαμενής καταγραφόταν ήδη ως οδός Γεωργίου Θεοτόκη.

Ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1939 με αναφορά σε δυστύχημα που έλαβε χώρα "παρά την Πηγάδα".

Την ημέρα Τρίτη, 5η Νοεμβρίου του 1940, την ίδια στιγμή που οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις συνέχιζαν την νικηφόρα πορεία τους στο ελληνοαλβανικό μέτωπο, η ευρύτερη περιοχή της Πηγάδας επλήγη από ιταλικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα. Σύμφωνα με το υπ'αριθμόν 10 επίσημο ανακοινωθέν του Γενικού Στρατηγείου, ο Πειραιεύς επλήγη από την εχθρική αεροπορία με αποτέλεσμα να υπάρξουν νεκροί και τραυματίες εκ του αμάχου πληθυσμού καθώς και υλικές ζημίες. Ο τότε Δήμαρχος Πειραιώς Μιχαήλ Μανούσκος, εξήρε με ανακοίνωσή του την ευψυχία των κατοίκων της πόλεως κατά των άνανδρων ιταλικών επιδρομών (σσ. εν γένει, ο Τύπος εκείνης της εποχής δεν ανέφερε λεπτομέρειες και απέφευγε την ανάλυση των δυσάρεστων γεγονότων / ειδήσεων προς διατήρηση του ακμαίου ηθικού του πληθυσμού).

Η επιδρομή κατά του Πειραιώς (05.11.1940)

Μετά την Απελευθέρωση, η υπό εξέτασιν πλατεία έλαβε την ονομασία πλατεία Καλαβρύτων εις μνήμην της ολικής καταστροφής της κωμόπολης των Καλαβρύτων και της εκτέλεσης του ανδρικού πληθυσμού της, στα χρόνια της Κατοχής, στις 13 Δεκεμβρίου του 1943, από τους στρατιώτες της γερμανικής 117ης Μεραρχίας Καταδρομών. Παρά την μετονομασία, ο λαός συνέχισε να αποκαλεί την πλατεία ως Πηγάδα. Σε σχετικό μεταπολεμικό Οδηγό του έτους 1947, η υπό εξέτασιν πλατεία καταγραφόταν ως πλατεία Δεξαμενής ή Πηγάδας, ευρισκόμενη στο ύψος της οδού Σαχτούρη 60 και στο τέρμα της οδού Αλκιβιάδου.

Λεπτομέρεια της περιοχής πέριξ της πλατείας Πηγάδας από ήμι-κτηματολογικό χάρτη των αρχών της δεκαετίας του 1950. Εκτός από τις σχολικές εγκαταστάσεις του 33ου Δημοτικού Σχολείου, καταγράφονταν επίσης οι εγκαταστάσεις της αμερικανικής εταιρίας ύδρευσης ΟΥΛΕΝ (ULEN) η οποία ως γνωστόν, από τα μέσα της δεκαετίας του 1920, είχε αναλάβει, μεταξύ των άλλων, την συντήρηση και την εκμετάλλευση των έργων ύδρευσης Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων. 

Εκείνη την εποχή, όπως προκύπτει εκ πρωτογενούς έρευνας, στους δρόμους γύρω από την πλατεία Καλαβρύτων (Γεωργίου Θεοτόκη, Σαχτούρη, Φρεαττύδος, Αντωνίου Θεοχάρη) λειτουργούσαν διάφορα εμπορικά καταστήματα και δραστηριοποιούνταν αρκετοί επαγγελματίες. Ενδεικτικά ας αναφέρουμε το αρτοποιείο Π. Παπαδόπουλου στην οδό Φρεαττύδος 12, το κουρείο Α. Λαλεμπούκουρα στην οδό Φρεαττυδος 1, την ταβέρνα του Β. Χάπα επίσης στην οδό Φρεαττυδος 1, το φαρμακείο Βενιέρη στην οδό Φρεαττύδος 2, το οδοντιατρείο του Θ. Κυριακάκου επί της οδού Φρεαττύδος 1 καθώς και τους ιατρούς - παθολόγους Σ. Βολονάκη (Θεοτόκη 12α) και Ι. Φιλιππάκο (Φρεαττύδος 10). 

Αξιοσημείωτη μεταπολεμικά είναι επίσης η λειτουργία των γραφείων και των διδακτηρίων των Σχολών Μηχανικών "Ο Πυθαγόρας", του Ιακώβου Μαρκοζάνη (έτος ιδρύσεως 1948), στη συμβολή της λεωφόρου Γεωργίου Θεοτόκη με την οδό Ιάσονος. 

Σχολαί Μηχανικών "Ο Πυθαγόρας" (έτος 1954)

Εκτός από την προαναφερθείσα λαϊκή αγορά, μεταπολεμικά η πλατεία Καλαβρύτων (Πηγάδας) χρησίμευσε ως τόπος συγκεντρώσεων και διαμαρτυριών της τοπικής κοινωνίας, αλλά και ως σημείο μαζικών εμβολιασμών (λ.χ. κατά της ευλογιάς).

Η όψη της πλατείας Πηγάδας (Καλαβρύτων) κατά το έτος 1967. Στο σχετικό αφιέρωμα του Τύπου εκείνης της εποχής τονιζόταν χαρακτηριστικά : "Μια νέα πλατεία απέκτησε ο Πειραιεύς. Πρόκειται για την πλατεία Καλαβρύτων η οποία - όπως φαίνεται και στην φωτογραφία - διαθέτει πολλές πρωτοτυπίες: ρυάκι, γέφυρες και αψίδες.":

Ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή της πλατείας Καλαβρύτων (Πηγάδας) από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Δεξιά καταγράφονται τα κτίρια επί της οδού Γεωργίου Θεοτόκη, στο τέλος της πλατείας, στη συμβολή των οδών Ιάσονος και Γεωργίου Θεοτόκη διακρίνονται οι εγκαταστάσεις του προαναφερομένου ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου Αλεξόπουλου ενώ στο εν λόγω φωτογραφικό κάδρο, με προσεκτική παρατήρηση, διακρίνεται ελάχιστα τμήμα του Ορφανοτροφείου Θηλέων του Χατζηκυριακείου!

Όπως προκύπτει εκ πρωτογενούς έρευνας, στις αρχές της δεκαετίας του '70, η πλατεία Καλαβρύτων καταγραφόταν σε σχετικούς Οδηγούς της πόλεως ως "μεταξύ Αγίου Βασιλείου - Καλλιπόλεως", "στο ύψος της οδού Σαχτούρη 57". Επί της πλατείας Καλαβρύτων καταγραφόταν σταθερά το 33ο Δημοτικό Σχολείο, ενώ ενδεικτικά σημεία αναφοράς υπήρξαν το καφενείο "Η Πηγάδα", ιδιοκτησίας Αθανασάκου επί της οδού Φρεαττύδος 6 και το καφενείο ιδιοκτησίας Γ. Πιταούλη στη συμβολή των οδών Σαχτούρη και Γεωργίου Θεοτόκη, το παντοπωλείο Καμπουρόπουλου, το καφενείου Ραγκούση επί της οδού Φρεαττύδος και Σαχτούρη, το κρεοπωλείο του Μοσχολιού και το κατάστημα του ΙΚΑ στη συμβολή Αντωνίου Θεοχάρη και Κανάρη. 

Επίσης, επί ημερών δημαρχίας Αριστείδη Σ. Σκυλίτση (περίοδος Δικτατορίας), κατασκευάστηκε και εξοπλίστηκε η μεγάλη παιδική χαρά της πλατείας Καλαβρύτων, όπως τεκμηριώνεται από σχετικές φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο Αναμνηστικό Λεύκωμα Δημαρχίας Αριστείδη Σ. Σκυλίτση. 

Κατά το έτος 1978, επί ημερών κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή, ολοκληρώθηκε η ανέγερση των νέων σχολικών εγκαταστάσεων του 33ου Δημοτικού Σχολείου επί της οδού Αντωνίου Θεοχάρη. 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, το κάτωθι εικονιζόμενο ιστορικό σχολικό κτίριο κηρύχθηκε ως παραδοσιακό βάσει του από 27/7-27/8/1982 Προεδρικού Διατάγματος (ΦΕΚ 410/Δ/82).

Άποψη της πλατείας Πηγάδας κατά τη δεκαετία του 1980 (στο βάθος η οδός Σαχτούρη):

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να τονίσουμε πως παρόλο που η επίσημη ονομασία της πλατείας είναι "πλατεία Καλαβρύτων", εντούτοις η συντριπτικά αποδεκτή και εν χρήση ονομασία είναι "πλατεία Πηγάδας". Κάποια στιγμή μάλιστα, στα πλαίσια των πολυάριθμων άστοχων μετονομασιών που διαχρονικά ταλανίζουν την πόλη του Πειραιώς, επιχειρήθηκε, δίχως επιτυχία, η μετονομασία της υπό εξέτασιν πλατείας σε "πλατεία Καίτης Παξινού".

• Η πλατεία Πηγάδας κατά τον 21ο αιώνα

Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, στα πέριξ της πλατείας Πηγάδας, πέραν από όποιες αλλαγές καταγράφηκαν όσον αφορά την λειτουργία επιχειρήσεων εστίασης και άλλων καταστημάτων, επί των οδών Γεωργίου Θεοτόκη, Αντωνίου Θεοχάρη και Σαχτούρη, δεν σημειώθηκε κάτι το ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο. 

Ενδεικτικά ας αναφέρουμε πως το ψητοπωλείο-σουβλατζίδικο "Σεραφίνο" του Πέτρου Κυζιρόπουλου έκλεισε μετά από πολλές δεκαετίες λειτουργίας (οδός Γ. Θεοτόκη 4), στο σημείο όπου λειτουργούσε το καφέ-ουζερί-εστιατόριο "Η Χόβολη" του Κρίτωνος Μαλτέζου (στη συμβολή των οδών Γεωργίου Θεοτόκη 2 και Σαχτούρη) άνοιξε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 υποκατάστημα του κεμπαπτζίδικου "Μπαρμπαδήμος" (αρχικά βρισκόταν επί της ακτής Τρύφωνος Μουτζοπούλου, άνωθεν της Λέσχης του ΟΣΦΠ), το ζαχαροπλαστείο Μπακάλογλου - με σπεσιαλιτέ τις καριόκες - παρέμεινε σταθερά στη θέση του (οδός Γ. Θεοτόκη 4), η λειτουργία διαφόρων ψητοπωλείων - σουβλατζίδικων επί της οδού Γ. Θεοτόκη (λ.χ. "Η Πηγάδα", "Περί Ορέξεως", "Η πίτα της Πηγάδας") αποδείχθηκε βραχύβια, στη συμβολή της οδού Γ. Θεοτόκη 16 με την οδό Ιάσονος λειτουργεί σταθερά το Φροντιστήριο ξένων γλωσσών "Στρατηγάκη" (Α.Ν. Χατζή) ενώ διαγωνίως απέναντι επί της οδού Γ. Θεοτόκη 3 (και Κανάρη) το Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης "Σύζευξη" (έτος ιδρύσεως 1999). 

Αντίστοιχα, στη συμβολή της λεωφόρου Φρεαττύδος 1 με την οδό Σαχτούρη, υφίσταται σταθερά το πρακτορείο Προ-Πο "Διάνα", το κρεοπωλείο "Μοσχολιός" έκλεισε ενώ το ιχθυοπωλείο "Η Πάρος" συνεχίζει τη λειτουργία του όπως και το παρακείμενο μαγειρείο - εστιατόριο "Το Τζάκι" ιδιοκτησίας Κρίτωνος Μαλτέζου. Επί της λεωφόρου Σαχτούρη, έναντι της υπό εξέτασιν πλατείας Πηγάδας, σημείο αναφοράς επί πολλά χρόνια το κοσμηματοπωλείο / χρυσοχοείο του διαιτητή και δημοτικού συμβούλου Πειραιά Βασιλείου Βουράκη, το φωτογραφείο του Γιώργου Σπυράτου, το Τεχνικόν Γραφείον του Νίκου Φ. Επιτροπόπουλου, στο ύψος της στάσεως των λεωφορείων "906" και "909" παλαιότερα υποκατάστημα "La Frianderie" (έκλεισε), παραπλεύρως υποκατάστημα της Alpha Bank (έκλεισε) και τέλος για πολλά χρόνια το φαρμακείο του Κουράντη (έκλεισε), η Σχολή Οδηγών "Ζήνα" (μεταφέρθηκε) και στην αρχή της οδού Λέκκα τα ψιλικά του γραφικού βασιλόφρονα Ι.Μ. Αλιφραγκή. Στη συμβολή των οδών Σαχτούρη και Αντωνίου Θεοχάρη, επί πολλά χρόνια λειτούργησε υποκατάστημα της Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΑΤΕ) και αργότερα της Τραπέζης Πειραιώς ενώ επί της ιδίας οδού, έναντι της πλατείας Πηγάδας, για πολλά χρόνια (από τη δεκαετία του 1980), σημείο αναφοράς υπήρξε το Video Club "Voula", αλλά και το κομμωτήριο του "Μάνου", οι Σχολές Οδηγών "Monte Carlo", το γραφείο Οικοδομικών Επιχειρήσεων του Περικλή Βαζαίου (Αντ. Θεοχάρη 9 και Σερφιώτου) αλλά και το εργαστήριο ασημικών "Σάββας" (έτος ίδρυσης 1965) επί της συμβολής Αντωνίου Θεοχάρη 11 και Σερφιώτου. Τέλος, στη συμβολή των οδών Αντ. Θεοχάρη και της πεζοδρομημένης οδού Ιάσονος, για αρκετά χρόνια λειτούργησε η υπεραγορά κρεάτων, τυριών και αλλαντικών "Κέα" (ιδιοκτησίας Τούντα) και αργότερα super market Bazaar.  

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως στους προαναφερόμενους δρόμους, οι περισσότερες πολυκατοικίες αποτελούν μεταπολεμικές κατασκευές των δεκαετιών του 1950, του 1960 και του 1970. Εξαιρέσεις αποτελούν οι αρκετά νεώτερες πολυκατοικίες λ.χ. στη συμβολή Γ Θεοτόκη και Ευπλοίας, στη συμβολή Γ. Θεοτόκη και Ιάσονος και στη συμβολή Α. Θεοχάρη και Σαχτούρη.

Αστικό λεωφορείο του δρομολογίου "906" προσπαθώντας να διέλθει από την διπλής ροής οδό Αντωνίου Θεοχάρη, στο ύψος της πλατείας Πηγάδας, σημείο στο οποίο καθημερινά σταθμεύουν παράνομα οχήματα δυσχεραίνοντας την κυκλοφορία:

Άποψη τμήματος της πλατείας Πηγάδας, πλησίον της συμβολής Σαχτούρη και Γεωργίου Θεοτόκη, από τις αρχές της δεκαετίας του 2010:

 

Το διατηρητέο σχολικό κτίριο της πλατείας Πηγάδας, πλησίον της οδού Ιάσονος, όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2012:

 

Συντριβάνι το οποίο κατασκευάστηκε επί ημερών δημαρχίας Ανδρέα Ανδριανόπουλου (περίοδος 1986-1989) επί της πλατείας Πηγάδας, πλησίον συμβολής Σαχτούρη και Αντωνίου Θεοχάρη, όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2012.

Στο τέλος της δημαρχιακής θητείας Βασιλείου Μιχαλολιάκου (θητεία: 1 Ιανουαρίου 2011 – 31 Αυγούστου 2014), η πλατεία Πηγάδας ανασκάφηκε ώστε να ξεκινήσουν εργασίες ανάπλασης. Η εν λόγω απόφαση της τελευταίας στιγμής του τότε Δημάρχου Πειραιώς αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων πως εξυπηρετούσε ψηφοθηρικούς σκοπούς. Δυστυχώς, η υπό εξέτασιν πλατεία παρέμεινε υπό άθλιες συνθήκες εργοταξίου για πολλούς μήνες δυσχεραίνοντας την καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής.

Μετά την εκλογή Γιάννη Μώραλη (πρώτη θητεία: 2014-2019), ο εργολάβος του έργου κηρύχθηκε έκπτωτος, τα σχέδια δημιουργίας βιοκλιματικής πλατείας εγκαταλείφθηκαν και ο Δήμος Πειραιώς ολοκλήρωσε την ανάπλαση της πλατείας "κακήν κακώς", σταδιακά και βάσει ενός νέου συμβατικού σχεδίου ανάπλασης μετά το καλοκαίρι του 2017 (σσ. με λίγα λόγια η πλατεία παρέμεινε διαλυμένη, με εικόνα εργοταξίου, για πάνω από τρία χρόνια!) 

Ο κατ'ευφημισμόν πεζόδρομος της οδού Ιάσονος, παραπλεύρως των σχολικών εγκαταστάσεων, όπου διαχρονικά καταγράφονται φαινόμενα παράνομης στάθμευσης οχημάτων υπό την ανοχή και αδιαφορία όλων των αρμοδίων αρχών:

Εν τέλει, τα εγκαίνια της πολύπαθης πλατείας Πηγάδας, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών ανάπλασης, έλαβαν χώρα στις 17 Δεκεμβρίου του έτους 2017. 

 

Το διατηρητέο κτίριο του δημοτικού σχολείου της πλατείας Πηγάδας όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2021:

 

Λεπτομέρεια της προσόψεως του κτιρίου του ΟΤΕ Καλλιπόλεως, επί της οδού Αντωνίου Θεοχάρη 2.

Ενδεικτικές βραδινές φωτογραφικές καταγραφές της πλατείας Πηγάδας κατά τον μήνα Φεβρουάριο του έτους 2022:

 

 

Άνοιξη στην πλατεία Πηγάδας - Μάρτιος του έτους 2022:

 

 

Τμήμα του προαυλίου χώρου του 33ου Δημοτικού Σχολείου Πειραιώς και η οπίσθια όψη του διατηρητέου σχολικού κτιρίου της πλατείας Πηγάδας. Ειρήσθω εν παρόδω, στην πλατεία Πηγάδας βρίσκονται επίσης οι εγκαταστάσεις του 50ου Δημοτικού Σχολείου Πειραιώς.

Ενδεικτικές φωτογραφικές καταγραφές της πλατείας Πηγάδας κατά το έτος 2024:

Άποψη της οδού Αντωνίου Θεοχάρη, στο ύψος της πεζοδρομημένης οδού Ιάσονος. Στα αριστερά, διακρίνονται οι νεώτερες σχολικές εγκαταστάσεις του 33ου Δημοτικού Σχολείου Πειραιώς

Η μόνιμη κατάσταση παράνομης στάθμευσης επί της πεζοδρομημένης οδού Ιάσονος με την ανοχή όλων των αρμοδίων φορέων (Δήμος Πειραιώς, Δημοτική Αστυνομία, Τροχαία Πειραιώς).

Ενδεικτικές φωτογραφικές καταγραφές της πλατείας Πηγάδας κατά το έτος 2025:

 

 

 

Σημαντική Σημείωση:

Περισσότερα στοιχεία, πληροφορίες και αρχειακά τεκμήρια εκ πρωτογενούς έρευνας για το υπό εξέτασιν θέμα βρίσκονται στη διάθεση του γράφοντος το ιστολόγιο, πλην όμως θα δημοσιευτούν μελλοντικά, λόγω των συνεχών περιπτώσεων λογοκλοπής και υπεξαίρεσης πνευματικής εργασίας από διάφορους "ερευνητές", "συγγραφείς", "δημοσιογράφους" κτλ.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Μέγα Φροντιστήριον Μαθηματικών "Ο Ευκλείδης"

Λακωνικόν Λύκειον η "Παντάνασσα" Π. Παπαδογεώργη

Πρότυπο Βιοκλιματικό Parking "Η Πηγάδα"

Όαση Δροσιάς η Πρότυπη Βιοκλιματική πλατεία Πηγάδας

Τα Σχολεία της Υδραϊκής Συνοικίας

Τα Υδρέϊκα

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• "Ο Πειραιεύς και οι Δήμαρχοι της Α' Εκατονταετηρίδος", Δημητρίου Θ. Σπηλιωτόπουλου, Πειραιεύς, 1939
• "Περασμένα κι Αλησμόνητα", Αγγέλου Α. Κοσμή, Εκδόσεις και Τύπος Οίκου Μιχαήλ Ι. Σαλίβερου Α.Ε., Σταδίου 14, Αθήνα, 1938
• ΥΠΕΚΑ
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες - Προφορικές Μαρτυρίες

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο και διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.