ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΟΥ 1938

Μεγάλη Παρασκευή, 22 Απριλίου του 1938

Για πρώτη φορά στα χρονικά του Πειραιώς, κατόπιν σχετικής πρωτοβουλίας του τότε Γενικού Γραμματέα του Δήμου Αγγέλου Παπαναστασίου, ενεργώντας υπό την πεποίθηση και κοινή παραδοχή πως ο Πειραιεύς όφειλε να πρωτοστατεί σε όλες τις εθνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις της ζωής του τόπου, ο Επιτάφιος του Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Τριάδος διεξήχθη μετά "ασυνήθους επιβλητικότητας", το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής, κατά τρόπο παρόμοιο με τις αντίστοιχες εν Αθήναις εκδηλώσεις. 

Στην περιφορά του Επιταφίου της Αγίας Τριάδος Πειραιώς λοιπόν συμμετείχαν τμήματα του Στρατού, του Ναυτικού αλλά και του προτύπου τάγματος των Ευζώνων. Η Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιώς προηγείτο της θρησκευτικής πομπής εκτελώντας πένθιμα εμβατήρια Μπετόβεν και Σοπέν, και ακολουθούσαν συντεταγμένα τμήματα μαθητών και μαθητριών με στολές, τμήματα / φάλαγγες της οργανώσεως Εθνικής Νεολαίας και των Ναυτοπροσκόπων, ομάδες κανηφόρων με λευκούς χιτώνες περιτριγυρισμένοι από 60 νέους ενδεδυμένους με ομοιόμορφες στολές (σσ. κατασκευής της Επαγγελματικής Σχολής Πειραιώς) οι οποίοι κρατούσαν τα ιερά εξαπτέρυγα και τους εκκλησιαστικούς φανούς, νεανίδες της Επαγγελματικής Σχολής Πειραιώς και άλλες μυροφόρες κρατώντας κάνιστρα με άνθη. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως εκλεκτοί καλλιτέχνες συνοδεία της μεγάλης πειραϊκής χορωδίας των Δημοσυντήρητων Σχολείων Πειραιώς είχαν αναλάβει τις ψαλμωδίες του Επιταφίου. Όπισθεν του Ιερού κουβουκλίου του Επιταφίου το οποίο μετέφεραν άνδρες του αγήματος Ναυτών, ακολουθούσαν οι ιερείς, οι διάκονοι, ο Επίσκοπος Βρεσθένης Γερμανός (κατά κόσμον Δημήτριος Χατζηανέστης 1880-1956), οι τοπικές αρχές του Πειραιώς και οι λοιποί επίσημοι, άπαντες με την ανάλογη περιβολή, ενώ η πομπή έκλεινε με τμήματα Στρατού και προσκόπων. 

Μια μοναδική φωτογραφική καταγραφή του Επιταφίου της Αγίας Τριάδος Πειραιώς, από την Μεγάλη Παρασκευή του έτους 1938:

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως η παρουσία του φιλόθρησκου πειραϊκού λαού στον Επιτάφιο της Μεγάλης Παρασκευής υπήρξε τόσο αθρόα, με αποτέλεσμα ο Τύπος εκείνων των καιρών να ομιλεί για "θρησκευτικό συναγερμό" τον οποίον ουδέποτε είχε βιώσει η πόλη. Ειρήσθω εν παρόδω, η διαδρομή της μεγαλοπρεπούς πομπής η οποία εκίνησε στις 9.30 μ.μ. σύμφωνα με το αναγγελθέν πρόγραμμα υπήρξε η ακόλουθη: από την λεωφόρο Γεωργίου του Α', στην λεωφόρο Διαδόχου Κωνσταντίνου, στην οδό Ηφαίστου και από εκεί στην λεωφόρο Μιαούλη και μέχρι τη ζώνη του Δημαρχείου. 

Ορισμένα ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου σχετικά με την περιφορά των Επιτάφιων και ειδικότερα αυτού της Αγίας Τριάδος Πειραιώς: 

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί πως ιδιαίτερα λαμπρή υπήρξε η περιφορά του Επιταφίου του ιερού ναού του Αγίου Σπυρίδωνος, υπό την οργάνωση του ιατρού και Προέδρου της Εκκλησιαστικής Επιτροπής Γ. Ματσόπουλου και των συνεργατών του, στην οποία συμμετείχαν μεταξύ των άλλων η μουσική των Σιδηροδρόμων, άγημα Ναυτών και του Στρατού, ναυτοπρόσκοποι, άλκιμοι και μαθητές της Σχολής Μέσης Εκπαιδεύσεως υπό τους σχετικούς ύμνους καλλίφωνου χορωδίας. Αναλόγως επιβλητικές υπήρξαν επίσης οι περιφορές των Επιτάφιων των υπολοίπων ιερών ναών της πόλεως, του Αγίου Κωνσταντίνου, της Ευαγγελιστρίας, της Μυρτιδιωτίσσης, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Βασιλείου και της Παναγίας Ρόδου του Αμάραντου.

Αντί επιλόγου, παρατίθεται μια φωτογραφία του τότε Γενικού Γραμματέως του Δήμου Πειραιώς Άγγελου Παπαναστασίου, ο οποίος πέραν της έντονης φιλανθρωπικής δράσης που είχε επιδείξει με την διανομή Πασχαλινών βοηθημάτων ύψους 100.000 δραχμών προς τους πτωχούς δημότες του Πειραιώς, στην επιθυμία του να συμβάλει στην τόνωση του θρησκευτικού αισθήματος, μερίμνησε δια τον εμπλουτισμό της σκευοθήκης του ιερού ναού της Αναστάσεως με πλήθος καλλιτεχνικών εκκλησιαστικών φανών και άλλων ιερών αντικειμένων χρησίμων για θρησκευτικές τελετές και λιτανείες. Τα συγκεκριμένα ιερά σκεύη, τα οποία διατίθεντο από τον Δήμο για την λαμπρότερη ανάδειξη των θρησκευτικών τελετών διαφόρων Ναών της πόλεως, χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην προαναφερθείσα περιφορά του Επιταφίου του καθεδρικού Ναού της Αγίας Τριάδος. 

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να τονίσουμε πως ο κάτωθι εικονιζόμενος Άγγελος Παπαναστασίου την εποχή εκείνη ήταν εκλεγμένος Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων, πλην όμως μετά την επιβολή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου του 1936 του Ιωάννη Μεταξά και την αναβάθμιση του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Κοτζιά σε Υπουργό Διοικήσεως Πρωτευούσης (από τον Σεπτέμβριο του 1936), ανέλαβε ουσιαστικά εποπτεία και δράση στον Πειραιά, όπου δήμαρχος τυπικά παρέμενε ο Σωτήριος Σ. Στρατήγης, που αργότερα (φθινόπωρο 1938) αντικαταστάθηκε από τον Μιχαήλ Μανούσκο. 

Άγγελος Παπαναστασίου

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

"Ο Πειραιεύς μετά την 4ην Αυγούστου", υπό Άγγελου Παπαναστασίου, Δημοτικού Συμβούλου Αθηναίων, Γεν. Γραμματέως Δήμου Πειραιώς (1938)

Τύπος Εποχής 

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.