Η "ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ" ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΚΑΛΛΙΜΑΣΙΩΤΗ

Ήταν Τετάρτη, 19η Ιουνίου του 1935 όταν στο κεντρικό λιμάνι του Πειραιώς, στις 11 π.μ., έλαβε χώρα με κάθε επισημότητα παρουσία πλήθους κόσμου όλων των κοινωνικών τάξεων η σεμνή τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του πάλαι ποτέ Προέδρου της Λιμενικής Επιτροπής Δημητρίου Ι. Καλλιμασιώτη (1869-1929). Η εν λόγω κάτωθι εικονιζόμενη προτομή, η οποία είχε τοποθετηθεί σε ειδικά διαμορφωμένο και σημαιοστολισμένο σημείο του κρηπιδώματος, εντός του κιγκλιδώματος του Λιμένος των Αλών, ακριβώς έναντι του σταθμού του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου, βρισκόταν καλυμμένη με μια μεγάλη Ελληνική Σημαία.

Από νωρίς, στο προαναφερθέν σημείο είχαν προσέλθει ο Πρόεδρος του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) και βουλευτής Πειραιώς Νικόλαος Γεννηματάς, μέλη του Συμβουλίου του Οργανισμού, ο Διευθυντής των Τεχνικών Υπηρεσιών του ΟΛΠ Λυμπρίτης και διάφοροι ανώτεροι υπάλληλοι. Λίγο αργότερα, περί την ενδέκατη πρωινή κατέφθασαν οι επίσημοι προσκεκλημένοι, ο Υπουργός της Συγκοινωνίας Πέτρος Ράλλης, συνοδεία του διευθυντή του σχετικού Υπουργείου Κοκκίδη, του διευθυντή του λιμενικού τμήματος Αρβανίτη και του τμηματάρχη του ιδίου τμήματος Αναστασόπουλου. Ταυτόχρονα, στο χώρο της τελετής κατέφθασαν η χήρα του αειμνήστου τιμωμένου προσώπου Καίτη Δ. Καλλιμασίωτη, μετά των τέκνων της Ελένης και Ιωάννου Δ. Καλλιμασιώτη, καθώς επίσης οι αδελφές του Ελένη Γ. Καζανόβα και Ζωή Μ. Ξανθού. Στην τελετή παρέστησαν επίσης οι βουλευτές Κρίτων Δηλαβέρης, Σ. Οικονομίδης, Ι. Κοντολέων, Β. Χριστοδουλόπουλος, Ι. Παππαδόπουλος, Δ. Πέππας, Ν. Καραβασίλης, Π. Κάντζιας, Λαγουράς κ.α. και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς Ν. Ξανθός συνοδεία διαφόρων δημοτικών συμβούλων της πόλεως (Γ. Καζανόβας, Τάκης Ζάκκας, Ι. Καπερώνης, Γ. Κυρίμης, Κ. Λούκος, Π. Θωμόπουλος, Δ. Καιράκης, Ζαφειρόπουλος, Μ. Κουρούσης κ.α.). Παρόντες επίσης ήσαν ο πρώην δήμαρχος Πειραιώς Μιχαήλ Ρινόπουλος, ο πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Πειραιώς Γεώργιος Στρίγκος, ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Πετροπουλάκος, ο πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Αθηνών Επαμεινώνδας Χαρίλαος, ο πρόεδρος της Ενώσεως Εφοπλιστών Κυριακίδης, ο διευθυντής της Αστυνομίας Βασιλόπουλος, ο φρούραρχος Μπακόπουλος μετά του υποφρούραρχου Πουλμέτη και των λοιπών αξιωματικών του Φρουραρχείου, ο λιμενάρχης Δουκάκος μετά αξιωματικών του Λιμεναρχείου, ο διευθυντής των Τελωνείων Δενδρινός, οι πρώην πρόεδροι της Λιμενικής Επιτροπής Πειραιώς Εμμ. Μιχαλινός, Ι. Τερζάκης και Ηλίας Βλασσόπουλος, οι χρηματίσαντες μέλη της Λιμενικής Επιτροπής Ανδ. Χατζηκυριάκος, Θ. Κιζάνης, Πετρίδης. Κλ. Μανέας κ.α., όλοι οι πράκτορες των ημεδαπών και αλλοδαπών ατμοπλοϊκών εταιριών, οι μεγαλοβιομήχανοι Μιλτιάδης Πουρής και Γ.Κ. Βούρβουλης, ο διευθυντής του σιδηροδρόμου των ΣΕΚ Σπυρίδωνος κ.α. 

Πρώτος έλαβε τον λόγο ο Νικόλαος Γεννηματάς, ο οποίος με μιαν μακροσκελή και αναλυτική αναφορά, τόνισε την σπουδαιότητα των πρωτοβουλιών του Δημητρίου Καλλιμασιώτη ως προς την εκτέλεση των έργων διαρρυθμίσεως του κεντρικού λιμένα Πειραιώς και την συμβολή του στην ανάδειξή του Πειραιά σε πρώτο λιμένα του κράτους και κυρίαρχου στην ανατολική Μεσόγειο. Αμέσως μετά, εκλήθη ο Υπουργός Πέτρος Ράλλης (1884 - 19 Αυγούστου 1945) ο οποίος αποκάλυψε την σκαλισμένη σε λευκό πεντελικό μάρμαρο προτομή, αποσύροντας την κυανόλευκη σημαία, για να ακολουθήσει η κατάθεση ενός δάφνινου στεφάνου. 

Μετά την αποκάλυψη της προτομής, τον λόγο έλαβαν διαδοχικά ο πρώην πρόεδρος της Λιμενικής Επιτροπής και στενός συνεργάτης του Καλλιμασιώτη Ι. Τερζάκης, ο οποίος εξύμνησε τις αρετές και το έργο του αειμνήστου, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς Ν. Ξανθός, ο Υπουργός της Συγκοινωνίας Πέτρος Ράλλης και τέλος ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιώς και βουλευτής Παναγιώτης Κάντζιας.

Αξιομνημόνευτο επίσης το γεγονός πως και ο Δήμος Πειραιώς τίμησε τον Δημήτριο Ι. Καλλιμασιώτη μετονομάζοντας τμήμα της οδού Πλούτωνος σε ακτή Καλλιμασιώτη. 

• Δημήτριος Ι. Καλλιμασιώτης

Για την ιστορία αξίζει να αναφέρουμε έστω και επιγραμματικά πως ο Δημήτριος Καλλιμασιώτης, υιός του Ιωάννη Καλλιμασιώτη (διευθυντού λογιστηρίου της "Πανελληνίου Ατμοπλοΐας") και της Πολυξένης, το γένος Δημητρίου Παλαιολόγου, σπούδασε νομικά, αναπτύσσοντας αργότερα πολύμορφη οικονομική δραστηριότητα ως εφοπλιστής, ναυτιλιακός / ασφαλιστικός πράκτορας (λ.χ. πράκτωρ της ασφαλιστικής εταιρίας θαλάσσης Bussedorter και πράκτωρ της Πανελληνίου Ατμοπλοΐας) και έμπορος γαιανθράκων (με έδρα επί της ακτής Τζελέπη). Διατέλεσε τρις πρόεδρος της Επιτροπείας Λιμένος Πειραιώς (σσ. του προδρόμου του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς), βουλευτής Αττικοβοιωτίας εκλεγόμενος με το Κόμμα των Εθνικοφρόνων (μετέπειτα Λαϊκό Κόμμα), ενώ υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Ναυτικής Ενώσεως (ΔΝΕ - έτος ίδρυσης 1922). Όπως προαναφέρθηκε, ως πρόεδρος της Επιτροπείας Λιμένος Πειραιώς κατά τις περιόδους 14.09.1911-14.08.1914, 17.07.1921-12.06.1924 και 09.06.1926-07.10.1929, εργάστηκε με ζήλο για την πραγματοποίηση πλήθους διαρρυθμίσεων που συνέβαλαν στον εκσυγχρονισμό του λιμανιού του Πειραιά. 

Δημήτριος Ι. Καλλιμασιώτης

Επιγραμματικά ας αναφερθεί πως επί ημερών των τριών θητειών του Δημητρίου Ι. Καλλιμασιώτη ως προέδρου της Λιμενικής Επιτροπείας Πειραιώς στο κεντρικό λιμάνι του Πειραιώς αποπερατώθηκαν οι μόνιμες δεξαμενές (1912), κατασκευάστηκαν δια χρημάτων του Λιμενικού Ταμείου κρηπιδώματα μήκους 2756 μέτρων και βάθους από 8 έως 11 μέτρων από τον μώλο του Κράκαρη και μέχρι τον Σταθμό των ΕΗΣ, ανεγέρθηκαν πέντε μεγάλες διώροφες παραλιακές αποθήκες / λιμενικά υπόστεγα χωρητικότητας 21.000 τόνων, εγκαταστάθηκαν 21 ηλεκτροκίνητοι γερανοί εκφορτώσεως εμπορευμάτων από τα κρηπιδώματα στις αποθήκες και δυο μεγάλες ηλεκτροκίνητες γερανογέφυρες εκφορτώσεως γαιάνθρακα ωριαίας αποδόσεως 150 τόνων, ξεκίνησαν τα έργα κατασκευής εγκατάστασης ύδρευσης των πλοίων από το φράγμα του Μαραθώνα, ιδρύθηκε ειδική νηοδοχή εκφορτώσεως ξυλείας πλησίον του Βασιλικού Περιπτέρου και δρομολογήθηκε η κατασκευή του Σιλό (σιταποθήκης) του λιμένος. Με βάση τα ως άνω, ο Δημήτριος Ι. Καλλιμασιώτης δίκαια θεωρήθηκε μέγας αναδημιουργός του λιμένα Πειραιώς ενώ αρκετοί τον ονομάτιζαν ως "πατέρα του λιμένος". 

Δημήτριος Ι. Καλλιμασιώτης

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να αναφέρουμε πως κατά τον μήνα Οκτώβριο του 1916, ο αντιβενιζελικών φρονημάτων Καλλιμασιώτης κατηγορήθηκε από την εφημερίδα "Πατρίς" πως διεξήγαγε λαθρεμπόριο πετρελαίου για λογαριασμό των γερμανικών υποβρυχίων που επιχειρούσαν στο Αιγαίο, η οποία μάλιστα δημοσίευσε ως απόδειξη αυτών των ισχυρισμών μια σειρά επιστολών. Την ίδια περίοδο, η εν Καστέλλα έπαυλις του Καλλιμασιώτη του δέχθηκε επίθεση / έφοδο της αγγλογαλλικής αστυνομίας (σσ. ο Πειραιεύς βρισκόταν υπό συμμαχική κατοχή). 

Ο Καλλιμασιώτης, ο οποίος αντέδρασε με ιδιωτικές διώξεις (μηνύσεις) κατά των εκδοτών της προαναφερθείσης εφημερίδας για συκοφαντία, εξύβριση, πλαστογραφία και προδοσία κατά της Πατρίδος, εν τέλει δικαιώθηκε τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους (1916) από το αρμόδιο δικαστήριο.

Μετά την επικράτηση του Ελευθερίου Βενιζέλου την επόμενη χρονιά (1917), ο Καλλιμασιώτης τέθηκε αρχικά υπό επιτήρηση (καλοκαίρι 1917) και εν τέλει εξορίστηκε στη Σκόπελο, με αποτέλεσμα να κλονιστεί αρκετά η υγεία του. Το καλοκαίρι του 1921, ο Δημήτριος Ι. Καλλιμασιώτης επανέκαμψε ως πρόεδρος της Επιτροπείας Λιμένος Πειραιώς, ξεκινώντας την δεύτερη θητεία του, επί ημερών κυβερνήσεως Δημητρίου Γούναρη (Λαϊκό Κόμμα).

Στην προσωπική του ζωή, ο Δημήτριος Καλλιμασιώτης είχε νυμφευτεί την Αικατερίνη, το γένος Ιωάννου Καλαντζή, με την οποία είχε αποκτήσει τρία παιδιά: την Πόλυ, τον Ιωάννη και την Ελένη. Η κύρια οικία του καταγραφόταν στην Αθήνα, στη συμβολή των οδών Πλούτωνος και Καπνικαρέας ενώ ταυτόχρονα διατηρούσε οικία και στην Καστέλλα του Πειραιώς. Τέλος, ο Δημήτριος Ι. Καλλιμασιώτης καταγράφεται ως διακεκριμένος τέκτων, μέλος της στοάς "Μιαούλης".

• Η μεταπολεμική τύχη της προτομής του Δ.Ι. Καλλιμασιώτη

Η ως άνω αναφερόμενη προτομή του Δημητρίου Ι. Καλλιμασιώτη, έργο του κυπριακής καταγωγής γλύπτη, ζωγράφου και καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Θωμά Θωμόπουλου (Σμύρνη, 1873 – Αθήνα, 1937), όπως προαναφέρθηκε, τοποθετήθηκε στον λιμένα των Αλών, έναντι του σταθμού του Ηλεκτρικού. 

Μετά τους βομβαρδισμούς του κεντρικού λιμένα Πειραιώς κατά την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής, η εν λόγω προτομή υπέστη αξιοσημείωτες ζημίες και αποσύρθηκε από το σημείο όπου είχε τοποθετηθεί το 1935. Άλλωστε, ως γνωστόν, η περιοχή πέριξ του σταθμού του Ηλεκτρικού επλήγη βαρύτατα κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών του έτους 1944.

Μετά το τέλος της Κατοχής, κατόπιν σχετικής πρωτοβουλίας του Νικολάου Γεννηματά, ο οποίος υπηρετούσε την δεύτερη θητεία του ως πρόεδρος του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, η προτομή επιδιορθώθηκε από τον γλύπτη/ζωγράφο Βάσο (Βασίλειο) Γερμενή (1896 – 1966), πλην όμως τοποθετήθηκε, για άγνωστο λόγο, όχι στην αρχική της θέση, αλλά επί του προβλήτα της Τρούμπας, στην ακτή Μιαούλη, στο ύψος της συμβολής με την οδό Δευτέρας Μεραρχίας, κατά το έτος 1949.

Με το πέρασμα των δεκαετιών, η προτομή του Καλλιμασιώτη "εξορίστηκε" σε ένα συνήθως ρυπαρό, ατημέλητο και μη συντηρημένο παρτέρι της ακτής Μιαούλη όπου παραμένει μέχρι τις ημέρες μας, πλήρως απαξιωμένη και βανδαλισμένη, μακριά από το οπτικό πεδίο των περαστικών, όπισθεν μιας στάσεως λεωφορείων, σε έναν χώρο όπου συνήθως διαμένουν άστεγοι οι οποίοι τον χρησιμοποιούν ως αποχωρητήριο!

 

Παρατηρώντας με προσοχή την προτομή του Καλλιμασιώτη, μπορεί κάποιος να διακρίνει στη βάση της προτομής την εξής ανάγλυφη επιγραφή: ΔΗΜΗΤΡΙΩ Ι. ΚΑΛΛΙΜΑΣΙΩΤΗ, ΠΡΟΕΔΡΩ ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΗ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΤΟΥΤΩΝ ΕΡΓΩΝ. Ακριβώς από πάνω υφίστατο μια πλάκα στην οποία απεικονιζόταν το σχέδιο του κεντρικού λιμένος Πειραιώς όπως διαμορφώθηκε επί ημερών Δ.Ι. Καλλιμασιώτη η οποία έχει βανδαλιστεί και τμήμα αυτής έχει αφαιρεθεί. Τέλος, στο πλάι της προτομής υφίσταται μια προφανώς νεώτερη, μεταπολεμική, εγχάρακτη καταγραφή η οποία αναφέρει: ΤΟ ΕΡΓΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΘΕΝ ΑΡΧΙΚΩΣ ΤΟ 1935 ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ Ν. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ ΥΠΟ ΤΟΥ ΓΛΥΠΤΟΥ Θ. ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟΝ ΑΝΑΚΑΣΚΕΥΑΣΘΗ ΥΠΟ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΟΥ ΓΕΡΜΕΝΗ Β. ΤΟ 1949 ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ Ν. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ.

Αντί επιλόγου, ας αναφέρουμε πως σκοπός του παρόντος άρθρου/αφιερώματος δεν είναι η απόδοση ευθυνών για την εγκατάλειψη, την απαξίωση και τον εξευτελισμό μιας ακόμη δημόσιας προτομής της πόλεως. Προφανώς, η εν λόγω προτομή βρίσκεται σε χώρο δικαιοδοσίας του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς και κατά συνέπεια ο Δήμος Πειραιώς - θεωρητικά - δεν έχει ευθύνη. Βέβαια, μέχρι σχετικά πρόσφατα, ο εκάστοτε Δήμαρχος Πειραιώς αποτελούσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ανωνύμου Εταιρίας του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς. Μοιραία, η εύλογη ερώτηση που προκύπτει, βάσει των παροντικών συνθηκών, είναι: "ποιος περιμένεις να γνοιαστεί για μια προτομή της οποίας ίσως ακόμα και η ύπαρξή της αγνοείται"; "Οι κατά καιρούς Κινέζοι CEO της ιδιοκτήτριας του λιμανιού Cosco, οι κατά καιρούς ανιστόρητοι και κομπάρσοι, περαστικοί από τούτον τον τόπο, εκλεγμένοι δήμαρχοι Πειραιώς ή μήπως οι κατ'ευφημισμόν "πνευματικοί άνθρωποι" του Πειραιώς που νοιάζονται μόνον για την ικανοποίηση της αυταρέσκειάς τους";

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η προτομή του Νίκου Καββαδία και οι άστεγοι της ακτής Μιαούλη

Κείμενο:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

"Λεύκωμα Πειραιώς 1958", Έκδοσις - Επιμέλεια Δ.Ι. Πανίτσα

Η Εξέλιξη του Λιμένος Πειραιώς κατά τον 20ο Αιώνα - Εκατό Χρόνια Ανάπτυξης (1911-2011), Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς

"O Λιμήν του Πειραιώς 1936-1937", Έκδοσις Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς

Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.