Οι αδελφοί Παντελή, ορμώμενοι από την νήσο του Μαρμαρά (Προκκόνησος) στην Προποντίδα, δραστηριοποιήθηκαν στην ναυτιλία με επικεφαλής τον Δημήτριο Παντελή. Στην Πόλη, οι αδελφοί Παντελή κατάφεραν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και την εργατικότητά τους, δημιουργώντας σταδιακά ένα "καλό όνομα" στους τοπικούς ναυτιλιακούς κύκλους. Αποτέλεσμα των προσπαθειών των αδελφών Παντελή υπήρξε η απόκτηση του πρώτου του ατμόπλοιου στις αρχές του 20ου αιώνα.
Στην ιδιαίτερή τους πατρίδα, στη νήσο του Μαρμαρά (Προικόνησος ή Προκκόνησος ή και Αδελφόνησος) η οποία ειρήσθω εν παρόδω μέχρι την Καταστροφή του '22 διέθετε αμιγώς ελληνικό πληθυσμό, οι αδελφοί Παντελή ανοικοδόμησαν στις αρχές του 20ου αιώνα, με δικά τους έξοδα το Παντελίδειο Παρθεναγωγείο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1910, οι αδελφοί Παντελή συγκαταλέγονταν στη λίστα των Ελλήνων εφοπλιστών που έσπευσαν να ναυπηγήσουν φορτηγά πλοία για να εξυπηρετήσουν τις αυξημένες μεταφορικές ανάγκες εκείνων των καιρών. Μετά το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, τα αδέλφια Δημήτριος και Ζαννής Παντελής μετοίκησαν στην Αθήνα, ενώ ο έτερος αδελφός Βασίλειος Παντελής εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως εκείνη την εποχή, οι αδελφοί Παντελή ήταν ήδη ιδιοκτήτες δώδεκα (12) ατμόπλοιων, εκ των οποίων τα έξι (6) ήταν φορτηγά χωρητικότητας 15.000 τόνων (σσ. όπως λ.χ. το φορτηγό "Tregurno", κατασκευής 1891, το οποίο αποκτήθηκε από τους αδελφούς Παντελή τον Μάρτιο του 1911 και μετονομάστηκε σε "Παντελής"), ενώ τα υπόλοιπα έξι (6) ήταν επιβατικά χωρητικότητας 10.000 τόνων.
Η ατμοπλοΐα των Αδελφών Παντελή ενεπλάκη στην ακτοπλοΐα από τα μέσα της δεκαετίας του 1910 με τα ατμόπλοια "Ευστράτιος", "Αστραπή" και "Κατερίνα", ενώ αργότερα, προς τα τέλη της ιδίας δεκαετίας προστέθηκαν τα τότε νεοαποκτηθέντα ατμόπλοια "Προποντίς" (πρώην "Kaffir Prince, κατασκευής 1891), "Αλέξανδρος" και "Δάφνη". Όπως προκύπτει από αρχειακά τεκμήρια όπως τα κάτωθι, στα τέλη της δεκαετίας του 1910, οι αδελφοί Παντελή εκπροσωπούνταν στον Πειραιά από το πρακτορείο / ναυτική εταιρία των Ιερώνυμου και Δρακόπουλου, με έδρα στην ακτή Τζελέπη.
Στις αρχές της δεκαετίας του '20, οι αδελφοί Παντελή συγκαταλέγονταν σε εκείνους τους πλοιοκτήτες οι οποίοι κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου είχαν χάσει πλοία (είτε από επίταξη, είτε από καταβύθιση) και διεκδικούσαν την αποζημίωσή τους από τις τουρκικές αρχές. Όπως προκύπτει από σχετική πρωτογενή έρευνα, οι αδελφοί Παντελή διεκδικούσαν σχετική αποζημίωση για το πλοίο "Ταξιάρχης".
Την άνοιξη του έτους 1921, οι αδελφοί Παντελή, μαζί με άλλους πλοιοκτήτες, συμμετείχαν στη δημιουργία της Πανελληνίου Ακτοπλοϊκής Ενώσεως, με σκοπό την καλύτερη υποστήριξη των συμφερόντων τους.
 |
| Απόδοσις ατμόπλοιων από την αγγλική κυβέρνηση (έτος 1921) |
Στο σημείο αυτό αξίζει να τονίσουμε πως τα πλοία της εταιρίας των αδελφών Παντελή, όπως και άλλων επιφανών πλοιοκτητών εκείνης της εποχής, συμμετείχαν αρχικά στη μεταφορά των ελληνικών εκστρατευτικών σωμάτων στη Σμύρνη, ενώ μετά την κατάρρευση του μετώπου συνέβαλαν στη μεταφορά όσων στρατιωτών κατάφεραν να γυρίσουν από τα βάθη της Μικράς Ασίας, όπως επίσης και στην τεράστια προσπάθεια περισυλλογής προσφυγικών πληθυσμών μετά την Καταστροφή του '22. Ειδικότερα, τα πλοία των αδελφών Παντελή, συνέδραμαν τα μέγιστα στη μεταφορά προσφύγων από τους νήσους του Μαρμαρά και την περιοχή της Προποντίδας.
Ενδεικτικές διαφημιστικές καταχωρήσεις της ταχείας γραμμής Θεσσαλονίκης - Βόλου - Πειραιώς - Αλεξάνδρειας (Αιγύπτου) και της γραμμής Θεσσαλονίκης - Πειραιώς - Μασσαλίας μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1923 (σσ. εκείνη την εποχή, πράκτορας των αδελφών Παντελή στη βόρεια Ελλάδα ήταν ο Αντώνιος Χαμπούρης):
Έτερη διαφημιστική καταχώρηση με αναφορά στο ατμόπλοιο "Κατερίνα" των αδελφών Παντελή, το οποίο εξυπηρετούσε τόσο ταχυδρομικές ανάγκες (γραμμή Θεσσαλονίκης: Θεσσαλονίκη - Χίο - Μυτιλήνη - Λήμνο - Θεσσαλονίκη - Βόλος - Πειραιάς) όσο και δρομολόγιο προς την Μασσαλία, μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1924. Όπως προκύπτει από το εν λόγω αρχειακό τεκμήριο, το Κεντρικό Πρακτορείο των αδελφών Παντελή στον Πειραιά βρισκόταν επί της οδού Πλούτωνος 4, ενώ το αντίστοιχο Γενικό Πρακτορείο στην Αθήνα, επί της οδού Σταδίου 65.
Στην κάτωθι εικονογραφημένη διαφημιστική καταχώρηση της Ατμοπλοΐας των Αδελφών Παντελή, με έδρα εν Πειραιεί, από τα μέσα της δεκαετίας του '20, καταγράφονταν συν τοις άλλοις αναλυτικά ο τότε στόλος της εταιρίας ο οποίος αποτελείτο από τα επιβατικά ατμόπλοια "Προποντίς", "Κατερίνα", "Ευστράτιος", "Αλέξανδρος" και "Αγγελική" καθώς και τα φορτηγά ατμόπλοια "Δημήτριος Παντελής", "Παντελής", "Ταξιάρχης", "Δάφνη", "Ειρήνη", "Ιωάννης" και "Αφεντούλα". Επίσης, μεταξύ των άλλων, καταγράφονταν οι εξωτερικές γραμμές που εξυπηρετούσαν τα πλοία της εταιρίας, ήτοι η τακτική δεκαήμερη γραμμή Μασσαλίας, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως, Πύργου, Βάρνας, η επίσης τακτική δεκαήμερη γραμμή Αλεξάνδρειας, Πορτ Σάϊδ, Πειραιώς, Κωνσταντινουπόλεως με προσεγγίσεις Χίου, Μυτιλήνης, Θεσσαλονίκης και Βόλου, η τακτική γραμμή Πειραιώς, Αλεξάνδρειας, Συρίας, Κύπρου και η έτερη τακτική γραμμή Πειραιώς, Σμύρνης, Νήσων του Αιγαίου. Η διεύθυνση της Ατμοπλοΐας των Αδελφών Παντελή στον Πειραιά καταγραφόταν στον αριθμό "5" της οδού Πλούτωνος, έναντι της πλατείας Καραΐσκάκη, με τηλέφωνο 1-96 και τηλεγραφική διεύθυνση "Προικόνησος". Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ως μοναδικός αντιπρόσωπος στο Λονδίνο και μέλος του Baltic Exchange οριζόταν η αγγλική εταιρία Pandelis et Co. Ltd, με έδρα στο Μέγαρο Μαρμαρά (Marmara House), στην περιοχή St. Mary Axe του Λονδίνου. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να τονίσουμε την σημασία που είχε η ιδιαίτερή τους πατρίδα για τους αδελφούς Παντελή, καθώς όπως παρατηρούμε, είχαν ονοματίσει το εν Λονδίνω μέγαρό τους με το όνομα της νήσου (Μαρμαρά), ενώ σχετική υπήρξε και η τηλεγραφική διεύθυνση του εν Πειραιεί γραφείου ("Προικόνησος"). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επίσης προκαλεί το γεγονός πως αρκετά από τα πλοία της Ατμοπλοΐας των Αδελφών Παντελή μεταβιβάστηκαν περί τα μέσα της δεκαετίας του '20 από την ελληνική εταιρία στην αγγλική (Pandelis et Co. Ltd), ενώ τα πλοία άλλαξαν εκτός από πλοιοκτήτρια εταιρία και την σημαία τους (από ελληνική σε αγγλική).
Ενδεικτική διαφημιστική καταχώρηση της Ατμοπλοίας των αδελφών Παντελή με αναφορά στο ατμόπλοιο "Ευστράτιος" το οποίο εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Βόλο - Πειραιά - Αλεξάνδρεια - Πορτ Σάϊτ.
Άξιο μνείας είναι το γεγονός πως την ίδια εποχή, το πρακτορείο της Ανωνύμου Εταιρίας Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας η οποία συνεργαζόταν τόσο με την Ατμοπλοΐα των αδελφών Παντελή όσο και με την Εθνική Νορβηγική Ατμοπλοΐα Nordenfjeldske και την American-Hawaian SS Co., καταγραφόταν στον Πειραιά εντός της έδρας της Ατμοπλοΐας των αδελφών Παντελή.
Ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1926 με αναφορά στην εκδρομή της Αγιοταφικής Εταιρίας στα Ιεροσόλυμα για τον εορτασμό της Κυριακής των Βαΐων "δια του ατμόπλοιου "Κατερίνα" των αδελφών Παντελή" καθώς και στην τακτική εβδομαδιαία γραμμή Αλεξάνδρειας - Δωδεκανήσων την οποία επίσης εξυπηρετούσε το προαναφερθέν ατμόπλοιο.
Έτερη παρόμοια διαφημιστική καταχώρηση μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1927 με αναφορά σε εκδρομή στα Ιεροσόλυμα και την Κύπρο, με το "ταχύπλουν θαλαμηγόν ατμόπλοιον "Κατερίνα" των αδελφών Παντελή".
Την ίδια χρονιά (1927), η ατμοπλοΐα των αδελφών Παντελή αγόρασε από την εταιρία Anglo Maritime Shipping Ltd. το πλοίο "City of Patras" (πρώην "Penrith Castle", κατασκευής 1900), το οποίο μετονομάστηκε σε "Ζαννής Παντελής". Το "Ζαννής Παντελής" ναυάγησε την επόμενη χρονιά, στις 13 Μαρτίου του 1928, ταξιδεύοντας φορτωμένο με γαιάνθρακες από το Μπάρρυ (Barry) προς Ριο ντε Τζανέιρο (Rio de Janeiro).
Στα τέλη της δεκαετίας του '20, η ατμοπλοΐα Παντελή καταγραφόταν στον Πειραιά με έδρα διευθύνσεως και πρακτορείο στον πρώτο όροφο του Μεγάρου της Λαϊκής Τραπέζης, επί της οδού Μακράς Στοάς. Οι ιδιαίτερες οικονομικές συνθήκες και η κρίση εκείνης της περιόδου οδήγησε την Ατμοπλοΐα των αδελφών Παντελή στην σταδιακή εκποίηση όλων των ακτοπλοϊκών της.
Ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια με αναφορές στα ατμόπλοια "Κατερίνα" και "Δάφνη" των αδελφών Παντελή μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1928:
Στις 7 Μαΐου του έτους 1932, το φορτηγό "Δημήτριος Παντελής" (κατασκευής 1920 για λογαριασμό των αδελφών Παντελή με κόστος 285.000 λίρες), φορτωμένο με 7500 τόνους γαιάνθρακα από το Μπάρρυ προς Μπουένος Άιρες, συνάντησε μεγάλη θαλασσοταραχή ανοικτά του Αγίου Βικεντίου του Πράσινου Ακρωτηρίου και προσέκρουσε σε ύφαλο πλησίον της ακτής της νησίδος Brava, δίχως ανθρώπινα θύματα. Με δεδομένο ότι οι προσπάθειες ανέλκυσης του πλοίου υπήρξαν μάταιες, η εταιρία και το πλήρωμα προσπάθησαν να διασώσουν μέρος του φορτίου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως τόσο το πλοίο, όσο και το φορτίο του, ήταν ασφαλισμένα για μικρά ποσά για λόγους οικονομίας (σσ. το πλοίο ήταν ασφαλισμένο για μόλις 21.000 λίρες και το φορτίο για 1.200 λίρες)!
Τρία χρόνια αργότερα, στις 6 Οκτωβρίου του 1935, καταγράφηκε ο θάνατος του Βασιλείου Παντελή στο Λονδίνο, ο οποίος μεταξύ των άλλων είχε τιμηθεί από την Ελλάδα με το παράσημο των Ιπποτών του Σωτήρος.
Αμέσως μετά τον Πόλεμο και την Κατοχή, σε σχετικό Οδηγό του έτους 1947, οι εν Ελλάδι εταιρίες "Παντελής Λάϊν" Α.Ε. και "Ελλάς" Α.Ε., καταγράφονταν με έδρα επί της ακτής Μιαούλη 11, στον Πειραιά. Ταυτόχρονα, στο Λονδίνο της Αγγλίας, εξακολουθούσε να υφίσταται η εταιρία Pandelis Line (London) Ltd (PB Pandelis), ενεργή σε αγοραπωλησίες πλοίων (λ.χ. αγορά του φορτηγού SS "Empire Beatrice" κατά το έτος 1948 και η πώλησή του στην εφοπλιστική οικογένεια Κυριακίδη (N G Kyriakides Shipping Ltd) τέσσερα χρόνια αργότερα - έτος 1952, διαχείριση των φορτηγών "Empire Viceroy" και "Empire Marshal" κ.ο.κ.).
Κείμενο - Πηγές:
Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.
Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:
Εμπόριο και Τράπεζες στον Πειραιά - Φωτογραφικό Οδοιπορικό από την Αρχαιότητα στους Νεότερους Χρόνους, ΙΜΤΙΙΕ - ΕΒΕΠ - Β' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Πειραιάς, 2002
Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως
- Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
- Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου