Pages

▼

Τετάρτη, Απριλίου 04, 2018

ΟΙ ΑΡΜΕΝΙΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΔΙΛΔΙΛΙΑΝ [DILDILIAN BROTHERS]

Οι αδελφοί Διλδιλιάν (Dildilian), αναγραφόμενοι λανθασμένα σε κάποιες πηγές είτε λόγω τυπογραφικού σφάλματος είτε για άλλους λόγους και ως αφοί Διρδιλιάν ή και Χιλδιλιάν, υπήρξαν δυο σπουδαίοι αρμενικής καταγωγής φωτογράφοι, προερχόμενοι από μια πολυπληθή οικογένεια, με καταγωγή από την πόλη Σεβάστεια (Sivas), οι οποίοι αφού έδρασαν για αρκετές δεκαετίες στην Κεντρική Ανατολία και στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας από τα τέλη του 19ου αιώνα, κατέληξαν πρόσφυγες στον Πειραιά μετά την Καταστροφή του '22, ξεριζωμένοι από τη γενέτειρά τους.

O Tsolag με τη γενειάδα αριστερά, η Haïganouch στα δεξιά και πίσω ο Aram

Οι αδελφοί Dildilian, οι οποίοι όπως προαναφέραμε δραστηριοποιήθηκαν φωτογραφικά κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα στα πατρώα εδάφη τους και των οποίων το εξαιρετικής ιστορικής σημασίας φωτογραφικό αρχείο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη Bissell (Βisell Library) του Αμερικανικού Κολεγίου της Θεσσαλονίκης (American College of Thessaloniki), κατέγραψαν με τους φωτογραφικούς τους φακούς μια εκ των πλέον σκοτεινών και σκληρών περιόδων του αρμενικού έθνους, τα χρόνια της μεγάλης συστηματικής γενοκτονίας των Αρμενίων και του ξεριζωμού τους από τις εστίες τους. 

Ο Tsolag Dildilian (1872 Yozgat - 1935 Αθήνα), ασχολούμενος ήδη από το 1888 με τη φωτογραφία, υπήρξε ο ιδρυτής της πρώτης φωτογραφικής επιχείρησης μετά το θάνατο των γονιών του στις αρχές της δεκαετίας του 1890 ενώ ο μικρότερος αδελφός ο Aram Dildilian (1883 Sivas - 1963 San Francisco), ο οποίος συνέδραμε αργότερα στην επιχείρηση του αδελφού του, υπήρξαν οι αδελφοί Διλδιλιάν. Αφετηρία της επαγγελματικής τους ενασχόλησης με τη φωτογραφία υπήρξε ένα μικρό φωτογραφικό εργαστήριο στην πόλη Μερφιζούντα (Merfizon) του Πόντου για να ακολουθήσει αργότερα το άνοιγμα και άλλων φωτογραφικών εργαστηρίων στην Σαμψούντα (Samsun), στο Ικόνιο (Konya), στα Άδανα (Adana) και στη Σεβάστεια (Sivas). Εκτός από τις φωτογραφήσεις που λάμβαναν χώρα στο φωτογραφείο τους, οι αδελφοί Dildilian κατέγραψαν στιγμιότυπα της κοινωνικής ζωής μέχρι το 1922-1923 οπότε και εκδιώχθηκαν μαζί με πλήθος άλλων συμπατριωτών τους. Ευτυχώς, οι αναμνήσεις των αδελφών Dildilian διασώθηκαν δια μέσου νεώτερων μελών της οικογενείας [λ.χ. της Maritsa Médaksian (1901 Merzifon - 1987 Épinay-sur-Seine, Παρίσι), ανιψιάς των προαναφερομένων Tsolag και Aram, η οποία κατέγραψε και διέσωσε πολλές ιστορίες τις οποίες είχε διηγηθεί η μητέρα της, αδελφή των Tsolag και Aram, η Haïganouch Der Haroutiounian (1877 Sivas - 1954 Épinay-sur-Seine, Παρίσι)]. Στην εισαγωγική πρώτη ασπρόμαυρη φωτογραφία του αφιερώματος εικονίζονται ο Tsolag Dildilian με τη γενειάδα αριστερά, η Haïganouch Dilidilian στα δεξιά και πίσω τους ο Aram Dildilian.
Ο Tsolag και ο Aram Dildilian, σε νεαρή ηλικία, ποζάρουν οι ίδιοι σε μια διαφήμιση του φωτογραφικού τους στούντιο λογικά περί τα τέλη της δεκαετίας του 1890:


Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως οι αδελφοί Διλδιλιάν εξαιρέθηκαν από τις αρχικές διώξεις που υπέστησαν οι Αρμένιοι στα μέσα της δεκαετίας του 1910 τόσο επειδή οι τοπικές οθωμανικές αρχές και ο οθωμανικός στρατός χρειάζονταν τις υπηρεσίες τους για τη φωτογράφηση κοινωνικών εκδηλώσεων και προσωπικοτήτων / αξιωματούχων της Σεβάστειας και της Μερφιζούντας αλλά και λόγω του γεγονότος πως είχαν μυστικά ασπαστεί το Ισλάμ υπό την πίεση των γεγονότων της εποχής εκείνης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι φωτογράφοι αδελφοί Διλδιλιάν εκμεταλλευόμενοι την ανοχή και εύνοια που απολάμβαναν από τους Οθωμανούς κατάφεραν αποδεδειγμένα να βοηθήσουν και να διασώσουν/φυγαδεύσουν πλήθος άλλων οικογενειών, με μικρά παιδιά, συγγενών και μη, από τις εκκαθαρίσεις των Οθωμανών. Μετά την εκδίωξη τους από την Μικρά Ασία, τα δυο αδέλφια και οι οικογένειές τους έφθασαν στον Πειραιά τη δεύτερη εβδομάδα του μηνός Νοεμβρίου του έτους 1922. 

Λίγους μήνες αργότερα, τα αδέλφια Διλδιλιάν άνοιξαν το πρώτο τους φωτογραφείο εντός του προσφυγικού συνοικισμού της Νέας Κοκκινιάς και δραστηριοποιήθηκαν άμεσα στην ευρύτερη αγορά του Πειραιώς. 

Η παρακάτω φωτογραφία, όπως παραχωρήθηκε από τον κ. Armen Marsoobian (απογόνου της οικογενείας Dildilian, καθηγητού Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιου του Southern Connecticut State και ερευνητού-συγγραφέα βιβλίων σχετικών με την ιστορία της οικογενείας Dildilian), καταγράφει το φωτογραφείο Διλδιλιάν στην οδό Επαμεινώνδα Χαρίλαου (νυν Παναγή Τσαλδάρη) στην Κοκκινιά των τελών της δεκαετίας του 1920 / αρχών της δεκαετίας του 1930: 


Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, ο εις εκ των δυο αδελφών Dildilian, o Aram, αναχώρησε για τις ΗΠΑ σχεδόν άμεσα μαζί με την οικογένειά του ενώ ο έτερος αδελφός, o Tsolag, παρέμεινε μέχρι το θάνατό του (1935) στην Κοκκινιά. 

Ο Tsolag Dildilian μετά την Καταστροφή του '22 και την μετοίκησή του στην Ελλάδα:

Ο Tsolag Dildilian και η οικογένειά του:


Διαφημιστική καταχώρηση του Φωτογραφείου Διλδιλιάν το οποίο καταγραφόταν στη Γέφυρα Νέας Κοκκινιάς, μέσα από τις σελίδες του Μέγα Οδηγού του Πειραιώς της περιόδου 1929-1930 (εκ προσωπικού αρχείο, Έκδοσις Δευτέρα Συμπεπληρωμένη):


Διαφημιστικό φυλλάδιο του Φωτογραφικού Οίκου Διλδιλιάν, το οποίο καταγράφεται επί της λεωφόρου Επαμ. Χαριλάου στον αριθμό "83" (Νέα Κοκκινιά), από το έτος 1931. (το υλικό επίσης παραχωρήθηκε από τον προαναφερόμενο κ. Armen Marsoobian). (σσ. αριστερά καταγράφεται φωτογραφικά η Miss Κοκκινιά του έτους 1931 και στα δεξιά ο ίδιος ο Tsolag Dildilian!): 


Μετά το θάνατο του Tsolag Dildilian, το φωτογραφείο στην Κοκκινιά ανέλαβε ο υιός του Humayag Dildilian. Στην παρακάτω διαφημιστική καταχώρηση από τον ημερήσιο πειραϊκό Τύπο των μέσων της δεκαετίας του 1930, με το Ατελιέ Διλδιλιάν καταγράφεται επί της οδού Κολοκοτρώνη 81 με πενταψήφιο τηλέφωνο επικοινωνίας (42127).


Ο Humayag Dildilian, με τη συνδρομή και άλλων εν Πειραιεί μελών της οικογενείας Dildilian, λειτούργησε την φωτογραφική επιχείρηση μέχρι και το έτος 1951 οπότε και αναγκάστηκε να μετοικήσει στις ΗΠΑ αναζητώντας θεραπεία για την ασθένεια της πολυομελίτιδας με την οποία είχε προσβληθεί η κόρη του. Ο ίδιος ο Humayag Dildilian συνέχισε να δραστηριοποιείται επαγγελματικά στον κλάδο της φωτογραφίας μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1980 στο Connecticut των ΗΠΑ. Το δε φωτογραφείο στην Κοκκινιά συνέχισε να λειτουργεί για αρκετά χρόνια υπό τη διεύθυνση ενός βοηθού του Humayag Dildilian και αργότερα έκλεισε. 

Ακολουθούν ορισμένα δείγματα από την εν Ελλάδι φωτογραφική δουλειά του Tsolag Dildilian ο οποίος αρχικά με τον αδελφό του και αργότερα μόνος του δραστηριοποιήθηκε άμεσα μετά τον ερχομό του στον Πειραιά: 

Φωτογράφηση εγκαταστάσεων, προσωπικού και μαθητριών του Junior College for Girls (προδρόμου της Σχολής Pierce) στο Παλαιό Φάληρο. Η φωτογράφηση της συγκεκριμένης σχολής ουδόλως πρέπει να μας ξενίζει αφού η ιστορία του συγκεκριμένου σχολείου ξεκινά από την Σμύρνη της Μικράς Ασίας το 1875 και μετά την Καταστροφή συνεχίζεται με την επαναλειτουργία της αρχικά στο Παλαιό Φάληρο με 89 προσφυγοπούλες από την Σμύρνη (μια Αμερικανίδα και οι υπόλοιπες αρμενικής και ελληνικής καταγωγής) στις 15 Οκτωβρίου του 1923. Ο δε Tsolag Dildilian είχε εργαστεί για λογαριασμό του Κολλεγίου Ανατόλια της Μερζιφούντας προ των σφαγών των Αρμενίων της περιόδου 1914-1915. Οι παρακάτω ασπρόμαυρες φωτογραφίες, από τις ψηφιοποιημένες συλλογές του ΕΛΙΑ, τοποθετούνται χρονικά στην περίοδο 1923-24:




Ομαδικό πορτραίτο μαθητών και καθηγητών της Σχολής Pierce (Πηγή: ΕΛΙΑ):


Ομαδικό πορτραίτο μαθητών με δασκάλους (Πηγή: ΕΛΙΑ):


Ομαδικό πορτραίτο μαθητριών και καθηγήτριας Σχολής Pierce από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 (Πηγή: ΕΛΙΑ):


Ολόσωμη φωτογραφία (λογικά στο φωτογραφικό στούντιο της Κοκκινιάς) νεαρού άνδρα περί τα μέσα της δεκαετίας του 1930 (Πηγή: ΕΛΙΑ):


Αντί επιλόγου, θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμίσουμε το σπουδαίο έργο του καθηγητή του Southern Connecticut University κ. Armen T. Marsoobian (με τον οποίον το MLP Blog επικοινώνησε και αντάλλαξε ηλεκτρονική αλληλογραφία), απογόνου της οικογενείας Dildilian και πιο συγκεκριμένα εγγονού του Tsolag Dildilian. Ο Armen Marsoobian είναι ο άνθρωπος του οποίου η εντατική ενασχόληση με την αναζήτηση των ριζών της οικογένειάς του οδήγησε στην αξιοποίηση ενός πλούσιου συλλεκτικού οικογενειακού υλικού (φωτογραφίες, μαρτυρίες, αλληλογραφία κ.α. τα οποία είχαν συγκεντρωθεί από άλλα μέλη της οικογενείας κατά τη δεκαετία του 1980) κατά τρόπο τέτοιο ώστε να γίνουν ευρύτερα γνωστές οι μαρτυρίες των μελών της οικογενείας Dildilian που έζησαν από πρώτο χέρι τις διώξεις, τις σφαγές και την φυγή των Αρμενίων από τις αρχέγονες εστίες τους στις αρχές του 20ου αιώνα. 

Ο Marsoobian ένιωσε την ιερή υποχρέωση να μεταφέρει τις ιστορίες και τις αναμνήσεις της δικής του οικογένειας δίδοντας φωνή και βήμα σε μια γενιά που πλέον δεν υπάρχει διαφωτίζοντας μια από τις πιο σκληρές και σκοτεινές πτυχές της σύγχρονης ιστορίας, τη γενοκτονία των Αρμενίων. Ο ίδιος μέχρι σήμερα έχει εκδώσει δυο βιβλία, έχει διοργανώσει διάφορες φωτογραφικές εκθέσεις στις ΗΠΑ, στην Τουρκία όπως επίσης στο Λονδίνο και στο Γερεβάν της Αρμενιάς ενώ έχει δώσει πλήθος ομιλιών και συνεντεύξεων σχετικά με την ιστορία της οικογενείας του και τα γεγονότα της περιόδου από το 1870 έως το 1923 αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές της ιστορίας.

Στο βιβλίο του με τίτλο "Fragments of a Lost Homeland: Remembering Armenia" (ήτοι "Θραύσματα μιας χαμένης πατρίδας: Ενθυμούμενοι την Αρμενία") το οποίο εκδόθηκε το 2015, ο Armen Marsoobian παρουσιάζει όλες τις διαθέσιμες γραπτές μαρτυρίες των προγόνων του σε ημερολόγια και γράμματα, φωτογραφίες και σχέδια, δίδοντας βήμα έκφρασης και αποτύπωσης του παρελθόντος σε δυο γενιές Αρμενίων που έζησαν όλη την ταραγμένη περίοδο από τις σφαγές των τελών του 19ου αιώνα μέχρι τον εκτοπισμό της δεκαετίας του 1920. Οι Διλδιλιάν, οι οποίοι λόγω του επαγγέλματός τους και του εξισλαμισμού τους έμειναν - προσωρινά - στις ιδιαίτερες πατρίδες τους την ίδια στιγμή που φίλοι, συνάδελφοι και άλλοι συγγενείς τους οδηγούνταν στον αφανισμό, αποτελούν τους μάρτυρες που με τα φωτογραφικά πειστήρια τους αποκαλύπτουν τη σφαγή των Αρμενίων από τους Οθωμανούς το 1915, τον χαμό χιλιάδων ανθρωπίνων ζωών, τον εκτοπισμό και την αναγκαστική εξορία άλλων τόσων και την απώλεια μιας πατρίδας στην οποία κατοικούσαν πάνω από 3000 χρόνια (στην κεντρική Ανατολία και στα υψίπεδα της Αρμενίας). 


Στο πλέον πρόσφατο βιβλίο του (εκδόσεως 2017) με τίτλο "Reimagining a Lost Armenian Home: The Dildilian Photography Collection" (σε ελεύθερη μετάφραση: "Επαναπροσδιορισμός ενός χαμένου αρμενικού σπιτιού: Η Συλλογή Φωτογραφιών Dildilian") ο συγγραφέας - ερευνητής Armen Marsoobian παρουσιάζει μέσα από την παράθεση περίπου 300 συλλεκτικών φωτογραφιών - η πλειοψηφία των οποίων αφορούν την περίοδο δράσεως των φωτογράφων αδελφών Διλδιλιάν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία - πάνω από μισό αιώνα παιδευτικής, πολιτισμικής και εμπορικής ανάπτυξης των Αρμενίων, από το 1888 οπότε ο Tsolag Dildilian άνοιξε το πρώτο οικογενειακό φωτογραφείο του στη Σεβάστεια μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930 στην Ελλάδα, μετά τον βίαιο εκτοπισμό της οικογενείας Dildilian το 1922. Το εν λόγω βιβλίο ρίχνει άπλετο φως σε άγνωστες πτυχές της ιστορικής διαδρομής του αρμένικου λαού από τα χρόνια της μεγάλης γενοκτονίας και μετά προσφέροντας μια ξεχωριστή, ανεκτίμητης αξίας συνδρομή στην αποτύπωση της ιστορίας της Εγγύς Ανατολής.



Διαβάστε σχετικά θέματα:



Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Για τη συγγραφή αυτού χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία, πληροφορίες και φωτογραφίες από τις κάτωθι πηγές, όπως επίσης και πληροφορίες από την επικοινωνία του MLP Blog με τον κ. Armen T. Marsoobian.
  • Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο δίχως σύμφωνη άδεια του γράφοντος το ιστολόγιο.
  • Επιτρέπεται μονάχα η αυτούσια κοινοποίηση του υπάρχοντος συνδέσμου. 
@

1 σχόλιο: