Η Αδελφότητα Κρητών Πειραιά "Η Ομόνοια" αποτελεί ένα από τα πλέον ιστορικά σωματεία όχι μονάχα του Πειραιά αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος. Η επίσημη ημερομηνία ίδρυσης του Συλλόγου των εν Πειραιεί Κρητών μπορεί μεν να παραπέμπει στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 1880, πλην όμως οι ρίζες του εν λόγω σωματείου οφείλουν να αναζητηθούν στα χρόνια της Κρητικής Επανάστασης του 1866-1869 εναντίον του οθωμανικού ζυγού και υπέρ της Ενώσεως με την ελεύθερη Ελλάδα, οπότε και συστάθηκε στην πόλη του Πειραιώς μια επιτροπή περίθαλψης Κρητών προσφύγων ("Επιτροπή Αλληλεγγύης Κρητών Πειραιά"), απαρτιζόμενη κυρίως από Κρήτες οι οποίοι είχαν ήδη καταφύγει στον Πειραιά, εκδιωχθέντες από το νησί τους κατά τα παρελθόντα έτη, με κύριο σκοπό τη συγκέντρωση υλικών πόρων (χρήματα, όπλα, πολεμοφόδια κτλ.) για την συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα στη γενέτειρά τους Κρήτη, καθώς και την περίθαλψη, την ηθική και την οικονομική στήριξη των Κρητών προσφύγων που εξακολουθούσαν να καταφθάνουν στον Πειραιά όπως και την ενσωμάτωσή τους στην πειραϊκή κοινωνία.
Ως γνωστόν, οι Κρήτες οι οποίοι μετοίκησαν στον Πειραιά από την εποχή της ανασύστασης / αναδημιουργίας της πόλεως του Πειραιώς μέχρι και το τέλος του δευτέρου μισού του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στα πέριξ του σχεδόν ακατοίκητου λόφου της Καστέλλας και ιδίως στο δυτικό τμήμα του υψώματος και προς τον λιμένα του Μουνιχίας (Μικρολίμανο/Τουρκολίμανο) σχηματίζοντας με το πέρασμα των δεκαετιών μια μικρή άτυπη συνοικία με χαρακτηριστικές οικίες η έμεινε γνωστή ως τα "Κρητικά" της Καστέλλας. Η σύγχρονη Καστέλλα μπορεί πλέον να έχει αλλάξει κατά πολύ τόσο ως προς την πληθυσμιακή σύστασή της όσο και ως προς την αρχιτεκτονική της, πλην όμως οι ονομασίες πολλών οδών, ιδίως προς την κορυφή του λόφου, μαρτυρούν την παρουσία της κρητικής συνοικίας (οδοί Κρήτης, Λασιθίου, Χανίων, Ρεθύμνης, Σφακίων, Ηρακλείου, Ίδης, Μιχαήλ Κόρακα κλπ.).
Όπως προαναφέραμε, ως επίσημο έτος έναρξης της δράσεως του Συλλόγου των Εν Πειραιεί Κρητών ορίζεται το 1880 (μετά τη ψήφιση του σχετικού νόμου περί συστάσεως πολιτιστικών σωματείων το 1879). Έκτοτε, το σωματείο έδρασε δυναμικά εντός και εκτός των γεωγραφικών ορίων του Πειραιώς στηρίζοντας κατά τρόπο ουσιαστικό τον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων στην Κρήτη, την Επανάσταση του Θερίσου (1905) τασσόμενοι υπέρ του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον Μακεδονικό Αγώνα (1903-1908), τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913), αργότερα την Μάχη της Κρήτης (1941) και την Εθνική Αντίσταση κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Ενδεικτικές αναφορές της δράσεως του εν Πειραιεί συλλόγου των Κρητών "Η Ομόνοια" μέσα από τις σελίδες του ημερησίου Τύπου.
Έτος 1898, συγχαρητήρια τηλεγραφήματα του εν Πειραιεί συλλόγου των Κρητών δια του προέδρου αυτού κ. Μιλτιάδη Βολονάκη προς τον πρίγκηπα Γεώργιον, τον κ. Σφακιανάκη και τον επίσκοπο Νικηφόρο μετά τον ορισμό του πρίγκηπα Γεωργίου, δευτερότοκου υιού του τότε βασιλέα Γεωργίου Α', ως Υπάτου Αρμοστή της Κρήτης.
Έτος 1898, μνημόσυνο υπέρ των σφαγέντων Ηρακλειωτών στον επί της Καστέλλας ιερό ναό του προφήτου Ηλίου από τον Σύλλογο των εν Πειραιεί Κρητών. Σαφέστατα το μνημόσυνο αυτό αναφέρεται στις τουρκικές θηριωδίες της 25ης Αυγούστου 1898, όταν εκατοντάδες χριστιανοί (συμπεριλαμβανομένων Άγγλων στρατιωτών και του Άγγλου Προξένου) σφαγιάστηκαν από τον μουσουλμανικό Τούρκο-κρητικό όχλο στην πόλη του Ηρακλείου ως αντίδραση στην εγκατάσταση της εκτελεστικής επιτροπής ("Εκτελεστικόν Κρήτης") που θα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της νήσου, στην Κρήτη.
Αναμνηστικό ή ευχαριστήριο έγγραφο του Συλλόγου των εν Πειραιεί Κρητών "Η Ομόνοια" προς τον Στέφανο Σκουλούδη, από το έτος 1902, ενδεικτικό δείγμα εργασίας του λιθογραφείου / τυπογραφείου του Ε. Λοβέρδου και Γ. Γρύσπου.
Έτος 1904, "αναχώρησις πολιτευομένων Κρήτης" από τον Πειραιά. Η φιλοξενία του συμβούλου της Κρητικής Πολιτείας στην οικία του προέδρου του Συλλόγου των Κρητών αποδεικνύει τις στενότατες επαφές του πολιτικού κόσμου της Κρητικής Πολιτείας στις αρχές του 20ου αιώνα με τον εν Πειραιεί εδρεύον σύλλογο. "Επίσης ανεχώρησαν οι κ.κ. Βενιζέλος, Φούμης και Μάνος" αναφέρει το παρακάτω ιστορικό τεκμήριο από το έτος 1904, ήτοι τα μέλη της τριανδρίας της Επανάστασης του Θερίσου που επρόκειτο να λάβει χώρα τον επόμενο χρόνο (1905):
Έτος 1906, δυο μνημόσυνα υπό την πρωτοβουλία του Συνδέσμου των εν Πειραιεί Κρητών "Ομόνοια" στην Αγία Τριάδα Πειραιώς υπέρ των εν Μακεδονία πεσόντων ηρώων και υπέρ του τελευταίου πεσόντος Έλληνος αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου:
Άξιο μνείας το γεγονός ότι στον Πλήρη Οδηγό του Πειραιώς του έτους 1906-1907, ο Σύλλογος των εν Πειραιεί Κρήτων "Η Ομόνοια" καταγραφόταν με Πρόεδρο τον Θ. Λουκάκη, Αντιπρόεδρο τον Στ. Ιλητσό και Γραμματέα τον Γ. Βαλασάκη. Αντίστοιχα, στις αρχές της δεκαετίας του 1910, ο Σύλλογος Κρητών "Η Ομόνοια" καταγραφόταν υπό την προεδρία του Χ. Πηρονάκη (σσ. Πειρουνάκη).
Έτος 1911, αναφορά σε εορτή του εν Πειραιεί συνδέσμου των Κρητών "Η Ομόνοια" η οποία έλαβε στον ναΐσκο του Προφήτη Ηλία στην Καστέλλα παρουσία του τότε πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, βουλευτών και δημοτικών αρχόντων.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε, έστω και επιγραμματικά, στη στενή σχέση μεταξύ του Ελευθερίου Βενιζέλου με τον εν Πειραιεί σύλλογο Κρητών, μια σχέση η οποία ξεκινά από τα χρόνια που ο Βενιζέλος ήταν ακόμη φοιτητής και μέλος του εν Πειραιεί συλλόγου "Η Ομόνοια" (σσ. μάλιστα, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία και τις μαρτυρίες, ο Βενιζέλος πλήρωνε κανονικά τη συνδρομή του στο Σύλλογο). Ο Σύλλογος των εν Πειραιεί Κρητών "Η Ομόνοια" στήριξε εμπράκτως τον Ελευθέριο Βενιζέλο κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως του Θερίσου υπό την αρχηγία του Βενιζέλου και με αίτημα την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Αργότερα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ως πρωταγωνιστής πλέον της εν Ελλάδι πολιτικής σκηνής και επίτιμος δημότης Πειραιώς, φρόντισε στα μέσα της δεκαετίας του 1910 για την αγορά ακινήτου που φέρεται να ανήκε στους κληρονόμους του οπλαρχηγού Χατζή-Μιχάλη Γιάνναρη επί της οδού Ηφαίστου (σσ. σημερινή οδός Ελευθερίου Βενιζέλου) για την στέγαση του εν Πειραιεί Συνδέσμου Κρητών. Από τότε μέχρι και σήμερα, ο Σύλλογος των εν Πειραιεί Κρητών "Η Ομόνοια" εδρεύει στο συγκεκριμένο σημείο.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 καταγράφεται η αλλαγή στην ονομασία του Συλλόγου των εν Πειραιεί Κρητών "Η Ομόνοια" σε Αδελφότητα Κρητών Πειραιώς "Ομόνοια".
Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατά το έτος 1940, με τη συνδρομή του τότε δημάρχου Πειραιώς Μιχαήλ Μανούσκου (1845–1952), του Διοικητή Περιφέρειας Πρωτευούσης Κώστα Κοτζιά (1892-1951) και του τότε Προέδρου του σωματείου Παύλου Δαμουλάκη οικοδομήθηκε το κτίριο που υφίσταται μέχρι τις ημέρες μας. Στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής που ακολούθησαν, όπως ήδη προαναφέραμε, η "Ομόνοια" ανέπτυξε έντονη δράση βοηθώντας με συσσίτια συμπράττοντας με άλλους φορείς όπως η Αρχιεπισκοπή και ο Ερυθρός Σταυρός.
Από τους κόλπους της εν Πειραιεί κρητικής αδελφότητας η οποία αριθμεί μερικές χιλιάδες μέλη πέρασαν κατά καιρούς εξέχουσες προσωπικότητες της πολιτικής αλλά και των γραμμάτων και των τεχνών. Εκτός από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μέλη υπήρξαν ο πρώην Υπουργός Παύλος Βαρδινογιάννης, η οικογένεια Ντεντιδάκη (Παύλος Ντεντιδάκης - ιατρός, δήμαρχος Πειραιώς και βουλευτής Υπουργός, Μανώλης Ντεντιδάκης - δικηγόρος, πρόεδρος ΔΣΠ - και Αντώνης Ντεντιδάκης επίσης βουλευτής/Υπουργός), ο επίσης Υπουργός Σταύρος Μπίρης, πλήθος βουλευτών και εκλεγμένων δημοτικών αρχόντων, επιστήμονες, καλλιτέχνες, αθλητές μεταξύ των οποίων και ο Ολυμπιονίκης αθλητής της ελληνορωμαϊκής πάλης Στέλιος Μυγιάκης κ.α.
Μεταπολεμικά, η Αδελφότης Κρητών Πειραιώς, με έδρα επί της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου 82, συνέχισε την πορεία της στο χρόνο και ενέτεινε τις προσπάθειές της προς διατήρηση των ηθών, εθίμων, ιστορίας, λαογραφίας, λογοτεχνίας και πνευματικής / καλλιτεχνικής παράδοσης της μεγαλονήσου Κρήτης.
Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές καταχωρήσεις από τον Τύπο της δεκαετίας του 1960 σχετικές με τις δράσεις της Αδελφότητος Κρητών Πειραιώς "Η Ομόνοια":
Στις μέρες μας, όντας πλέον στον 21ο αιώνα, η "Ομόνοια" - στα κοινά της οποίας επιτρέπεται πλέον η ενεργός συμμετοχή και γυναικών (από το έτος 2005) - συνεχίζει το κοινωνικό, φιλανθρωπικό και πολιτιστικό της έργο (τράπεζα αίματος, συγκέντρωση τροφίμων/ενδυμάτων για εκκλησίες του Πειραιώς, εκδηλώσεις μεγάλων εορτών και προσωπικών μελών της Αδελφότητας, εκδηλώσεις μνήμης για ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα, συμμετοχή σε παρελάσεις και εθνικές επετείους, χοροεσπερίδες, συναυλίες, συνεργασίες με άλλους τοπικούς φορείς, ενημερωτικές ομιλίες, αθλητικές εκδηλώσεις, θεατρική ομάδα, χορωδία, σχολή κρητικών χορών και κρητικής μουσικής, έκδοση δωρεάν τριμηνιαίας εφημερίδας "Κρήτες του Πειραιά", διάσωση, ψηφιοποίηση και εκμετάλλευση του πλουσίου αρχειακού υλικού της Αδελφότητας κ.α.) έχοντας πλέον ενεργή παρουσία και στο διαδίκτυο (ενεργή ιστοσελίδα, facebook, πολυμέσα κτλ.) προσφέροντας έναν εναλλακτικό σύγχρονο τρόπο επικοινωνίας και ενημέρωσης με τα μέλη της και κάθε ενδιαφερόμενο.
Αντί επιλόγου, κρίνεται επιβεβλημένη μια έστω και συνοπτική αναφορά στους διατελέσαντες προέδρους του Συλλόγου / Αδελφότητος των εν Πειραιεί Κρητών από την ίδρυση του συνδέσμου (1880) μέχρι σήμερα: Μιλτιάδης Βολανάκης ή Βολονάκης ή Βολωνάκης (θητεία 1892-1903, πρώτος πρόεδρος της "Ομόνοιας", αδελφός του θαλασσογράφου Κωνσταντίνου Βολωνάκη), Θ. Λουκάκης (θητεία 1903-1907, με ενεργό ρόλο στις διαπραγματεύσεις κατά τον εμφύλιο εν Πειραιεί σπαραγμό Κρητών και Μανιατών), Α. Αντωνιάδης (θητεία 1907-1909), Ν. Πειρουνάκης (θητεία 1909-1914), Ι. Νοστράδης (θητεία 1914-1915), Μ. Παπαδάκης (θητεία 1915-1921), Γ. Αποστολάκης (θητεία 1921-1922), Γ. Προυκάκις (1922-1926), Ιωσήφ Π. Βαρδινογιάννης (θητεία 1926-1938, ιατρός το επάγγελμα, εκ των μακροβιοτέρων Προέδρων της Αδελφότητας, καθαιρέθηκε επί δικτατορίας Ι. Μεταξά και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το 1944), Παύλος Δαμουλάκης (θητεία 1938-1941), Ε. Σαουνάτσος (θητεία 1941-1946), Εμμανουήλ Ντεντιδάκης (θητεία 1946-1953, δικηγόρος, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς), Ε. Ντουντουλάκης (θητεία 1953-1971, επίσης εκ των μακροβιοτέρων Προέδρων, καθαιρέθηκε επί δικτατορίας Παπαδόπουλου), Ε. Χριστοδουλάκης (θητεία 1971-1974), Ε. Καβρουδάκης (θητεία 1974-1980), Στ. Αν(ν)ουσάκης (θητεία 1980-1986), Σ. Παπαδάκης (θητεία 1986-1989), Π. Καρτσώνης, Μ. Χουρδάκης, Γ. Ουρανός, Χ. Φιλατιδάκης, Γρ. Ψαρομμάτης και Θεόδωρος Τσόντος.
Διαβάστε σχετικά θέματα:
Κείμενο - Πηγές:
Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:
- Αδελφότητα Κρητών Πειραιά "Η Ομόνοια" - Επίσημη Ιστοσελίδα
- Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα, Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος, Πειραιάς, 2004
- Πλήρης Οδηγός του Πειραιώς 1906-1907, Γ.Ν. Αλεξάκη - Επανέκδοση Εμπορικού Συλλόγου Πειραιώς (1990)
- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
- Προσωπική Έρευνα - Τύπος Εποχής
- Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο δίχως σύμφωνη άδεια του γράφοντος το ιστολόγιο.
- Επιτρέπεται μονάχα η αυτούσια κοινοποίηση του υπάρχοντος συνδέσμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου