Την άνοιξη του έτους 1941 και παρά την σθεναρή και ηρωϊκή αντίσταση των ελληνικών στρατευμάτων, η εισβολή των γερμανικών ναζιστικών δυνάμεων στην Ελλάδα και η επακόλουθη συνθηκολόγηση σηματοδότησαν την έναρξη της περιόδου της Κατοχής. Η τριπλή επί της ουσίας Κατοχή της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία) σήμανε ταυτόχρονα την έναρξη μιας περιόδου συστηματικής καταλήστευσης όλων των διαθέσιμων φυσικών πόρων, τροφίμων και πάσης φύσεως προϊόντων, μιας περιόδου συνεχών και αλλεπάλληλων δημεύσεων, κατασχέσεων και επιτάξεων, αλλά εκμετάλλευσης του ανθρωπίνου / εργατικού δυναμικού από τους Κατακτητές προκαλώντας αναπόφευκτα τον "Μεγάλο Λιμό" της περιόδου 1941-1944 ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Η πρώτη κατοχική κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Τσολάκογλου - αλλά και οι επόμενες κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής - υπήρξαν απόλυτα, άβουλα και ανίσχυρα πιόνια των Κατακτητών οι οποίοι εν γνώση τους, κατά παράβαση όλων των κανόνων περί επιτάξεων σε κατεχόμενες χώρες, προκάλεσαν μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική καταστροφή για την Ελλάδα και κατά συνέπεια μια απερίγραπτη δοκιμασία για τον ελληνικό λαό.
Ο πρώτος κατοχικός χειμώνας (1941-1942) υπήρξε ο πλέον σκληρός, απάνθρωπος και πολύνεκρος. Εκτός από την προαναφερόμενη εκμετάλλευση κάθε διαθέσιμου πόρου από τους Κατακτητές, οι ακραία χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, οι κατεστραμμένες λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υποδομές (οδικά δίκτυα, σιδηρόδρομος, λιμάνια, γέφυρες) καθώς επίσης και ο θαλάσσιος/ναυτικός αποκλεισμός που είχαν επιβάλλει οι βρετανικές δυνάμεις έσφιξαν σαν θηλιά γύρω από τους λαιμούς των κατοίκων κυρίως των μεγάλων αστικών κέντρων.
Ειδικότερα, η Αθήνα και ο Πειραιάς είχαν αποκλειστεί συγκοινωνιακά τόσο από ξηράς όσο και από θαλάσσης από τις παραγωγικές περιοχές της χώρας με αποτέλεσμα πολύ σύντομα να παρουσιαστούν τεράστιες ελλείψεις ακόμα και στα πλέον βασικά είδη διατροφής. Στον Πειραιά, οι λιμενικές εγκαταστάσεις είχαν σχεδόν ολοκληρωτικά καταστραφεί μετά τον βομβαρδισμούς της Deutsche Luftwaffe (της Πολεμικής Αεροπορίας της Ναζιστικής Γερμανίας) - με αποκορύφωμα τους βομβαρδισμούς του Απρίλη του 1941 - καθιστώντας κάθε σχεδόν χρήση του λιμένα απαγορευτική, ένα τεράστιο πλήθος εκτοπισμένων από την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη που είχαν εκδιωχθεί από τους Βούλγαρους, βομβόπληκτων Πειραιωτών που είχαν καταστραφεί οικονομικά από τους βομβαρδισμούς και στρατιωτών του Αλβανικού μετώπου (τραυματιών και μη) που είχαν ξεμείνει στον Πειραιά δίχως να μπορούν να γυρίσουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους δημιουργούσαν ένα ιδιότυπο μείγμα αστέγων - επαιτών που τριγυρνούσε στους δρόμους της πόλης προς αναζήτηση τροφής. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν ο καλπάζων πληθωρισμός και το τραγικό φαινόμενο της "μαύρης αγοράς".
Με βάση τα ανωτέρω, οι ταλαιπωρημένοι από τις κακουχίες Αθηναίοι και Πειραιώτες συνήθισαν το καθημερινό θέαμα των ατροφικών παιδιών που έψαχναν στα σκουπίδια, τις εικόνες των άθαφτων νεκρών στους δρόμους και τα πεζοδρόμια των πόλεων και τις όψεις των σκελετωμένων από την ασιτία και τις ασθένειες ανθρώπων κάθε ηλικίας. Οι επίσημοι αριθμοί της εποχής κάνουν αναφορά για 300 με 400 νεκρούς ημερησίως στην Αθήνα και τον Πειραιά του κρύου και ζοφερού χειμώνα του 1941-1942 (πάνω από 50.000 νεκροί καταγεγραμμένοι σε έξι μήνες) - αριθμός ο οποίος ίσως και να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα καθώς πολλοί νεκροί δεν δηλώνονταν επίσημα από τους συγγενείς τους ώστε οι τελευταίοι να κάνουν χρήση των κουπονιών σίτισης των θανόντων.
Η μαρτυρία και περιγραφή ενός Σουηδού αντιπροσώπου του Ερυθρού Σταυρού που βρέθηκε στην Αθήνα του χειμώνα του 1941-1942 είναι ενδεικτική:
"Η πόλη παρουσίαζε θέαμα απελπιστικό. Άντρες πεινασμένοι, με τα μάγουλα ρουφηγμένα, σέρνονταν στους δρόμους. Παιδιά, με όψη σταχτιά και γάμπες λιγνές σαν πόδια αράχνης, μάχονταν με τα σκυλιά γύρω στους σωρούς των σκουπιδιών. Όταν το φθινόπωρο του 1941 άρχισε το κρύο, οι άνθρωποι έπεφταν στους δρόμους από εξάντληση. Τους μήνες εκείνου του χειμώνα σκόνταφτε κανείς κάθε πρωί πάνω σε πτώματα. Σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας οργανώθηκαν νεκροφυλάκεια. Τα καμιόνια της δημαρχίας έκαναν κάθε μέρα τον γύρο τους, για να μαζεύουν τους πεθαμένους. Στα νεκροταφεία τους σώριαζαν τον έναν πάνω στον άλλο. Ο σεβασμός για τους νεκρούς, τόσο βαθιά ριζωμένος στους Έλληνες, είχε στομωθεί."
Τα τραγικά πρόσωπα των Ελλήνων της τραγικής αυτής περιόδου της ελληνικής ιστορίας κατέγραψαν φωτογράφοι εκείνου του καιρού, όπως λ.χ. ο Δημήτριος Χαρισιάδης ο οποίος απαθανάτισε στα συσσίτια της Εστίας του νέου Φαλήρου τις παρακάτω ταλαιπωρημένες μορφές για λογαριασμό του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού ώστε μέσα από την παρουσίαση της πείνας και της δυστυχίας του ελληνικού λαού να ευαισθητοποιηθεί η διεθνής κοινή γνώμη:
Αντί επιλόγου:
Οι ματιές αυτών των υποσιτισμένων ανθρώπων, αυτών των σκελετωμένων Ελλήνων, κόβουν σαν μαχαίρια.
Μακάρι να στοιχειώνουν κάθε βράδυ τον ύπνο όσων τολμούν σε αυτόν τον μαρτυρικό τόπο να υποστηρίζουν, να ψηφίζουν και να εκλέγουν θιασώτες και υποστηρικτές των Ναζί.
Διαβάστε σχετικά θέματα:
Το "καμουφλαρισμένο" τραμ του Περάματος (Μάρτιος 1941)
Ο κατοχικός Πειραιάς του 1941
Στον Πειραιά του 1941 (National Geographic)
Το MS Pedro Christophersen στον κατοχικό Πειραιά
Στο Πασαλιμάνι της Κατοχής
Hafen Piraus (1941)
Ο κατοχικός Πειραιάς του 1941
Στον Πειραιά του 1941 (National Geographic)
Το MS Pedro Christophersen στον κατοχικό Πειραιά
Στο Πασαλιμάνι της Κατοχής
Hafen Piraus (1941)
Πηγές:
Φωτογραφίες:
- Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο είναι του Δημήτρη Χαρισιάδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου