ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΚΑΤΣΙΝΗ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΡΑΗ

Στην "καρδιά" του Πειραιά, στην πλατεία Κοραή, και πιο συγκεκριμένα στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' με την πεζοδρομημένη οδό Καραϊσκου στον αριθμό 115, υψώνεται ένα τριώροφο γωνιαίο κτίριο σχετικά λιτής όψεως, το οποίο ελάχιστοι γνωρίζουν και αποκαλούν με την επίσημη ονομασία του ως Μέγαρο Κατσίνη. 

Η κατασκευή του κάτωθι εικονιζόμενου κτιρίου με τις χαρακτηριστικές καμπύλες γωνίες τοποθετείται χρονικά στην περίοδο του Μεσοπολέμου και πιο συγκεκριμένα κατά τη δεκαετία του 1920. Χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο από το 1982 (27/7-27/8/1982 Π.Δ/γμα - ΦΕΚ 410/Δ/82) έχει υποστεί αρκετές αλλαγές στο πέρασμα των δεκαετιών με την πλέον πρόσφατη ανακατασκευή του να έχει λάβει χώρα στις αρχές της δεκαετίας του 2000 (Δ-336 α/ 29.04.2002).

Μια φωτογραφική λεπτομέρεια της εισόδου του κτιρίου επί της οδού Καραϊσκου 115 άνωθεν της οποίας διασώζεται η προαναφερόμενη ονομασία του κτιρίου (Μέγαρον Γ.Σ. Κατσίνη).

Παρόλο που η ακριβής ημερομηνία ανεγέρσεως του κτιρίου είναι προς το παρόν άγνωστη, στον Μέγα Οδηγό Πειραιώς του έτους 1929-1930 (Β' Έκδοση Συμπεπληρωμένη) στο υπό εξέταση γωνιακό κτίριο, το οποίο αναγράφεται λανθασμένα ως Μέγαρο Σωτηρίου Κασσίμη (το ορθό είναι Κατσίνη), στην οδό Καραϊσκου 112, επί της πλατείας Κοραή, καταγράφονται κυρίως γραφεία επαγγελματιών από τον νομικό χώρο. Έτσι λοιπόν, στο ισόγειο υπήρχε το συμβολαιογραφικό γραφείο του Καστάνη και το ζαχαροπλαστείο "Εθνικόν" του Αναστάσιου Σαμαρτζή. Στον Α' Όροφο του Μεγάρου είχαν τα δικηγορικά γραφεία τους οι Χ. Χαραλάμπους, Αντ. Γαλάνης, Κλ. Παπανικολάου, Ξ. Θεοδώρου, Ν. Βλάσσης, Α. Φαρδούλης, Δημ. Καλλίνικος, Βασ. Αντωνίου και Παντελής Βασιλείου, ο συμβολαιογράφος Σπ. Λειβαδίτης και ο δικαστικός κλητήρας Αλ. Μπασακίδης. Ομοίως, στον Β' Όροφο του κτιρίου διατηρούσαν γραφεία οι δικηγόροι Δ. Συνοδινός, Γεώργιος Λιγνός, Μιχ. Ξύλας, Αθαν. Αυγερινός και Γρηγόριος Καννάς όπως επίσης και ο δικαστικός κλητήρας Μ. Γαλανάκης.

Το προαναφερόμενο ζαχαροπλαστείο "Εθνικόν", του Αναστασίου Σαμαρτζή, υπήρξε ένα πολύ γνωστό προπολεμικό ζαχαροπλαστείο του Πειραιώς. Στην παρακάτω καταχώρηση από τον πειραϊκό Τύπο του έτους 1924, το "Εθνικόν" καταγράφεται στην "Πλατεία Δικαστηρίων" - που δεν είναι άλλη από την πλατεία Κοραή - για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω:

Ακόμα μια καταχώρηση από τον πειραϊκό Τύπο του έτους 1933 του ζαχαροπλαστείου "Εθνικόν":

Στην επόμενη διαφημιστική καταχώρηση του δικηγόρου Νίκου Βλάση - ο οποίος καταγράφεται και στον ως άνω αναφερόμενο Μέγα Οδηγό Πειραιώς του έτους 1929-1930 (Β' Έκδοση Συμπεπληρωμένη) - από τον Ημερήσιο πειραϊκό Τύπο του έτους 1934, το Μέγαρον Κατσίνη αναφέρεται ως "έναντι Πρωτοδικείου", εν Πειραιεί. Πράγματι, το πρώτο Πρωτοδικείο Πειραιώς συνεστήθη μετά από πολλές προσπάθειες με τον νόμο 1547/03.11.1918 και εγκαταστάθηκε στο κτίριο του παλαιού Γυμνασίου της πλατείας Κοραή (στο οικόπεδο όπου σήμερα βρίσκεται το Δημαρχείο Πειραιώς), αργότερα μεταστεγάστηκε διαγωνίως απέναντι στο Μέγαρο Παπακώστα (Χάι Λάϊφ) ενώ κάποιες υπηρεσίες στεγάστηκαν μεταπολεμικά και στην πολυκατοικία που ευρίσκεται μεταξύ του Μεγάρου Κατσίνη και του Μεγάρου Παπακώστα. Λαμβάνοντας υπόψη πως η παρουσία του Πρωτοδικείου στην πλατεία Κοραή συγκέντρωνε καθημερινώς πλήθος κόσμου από τον νομικό χώρο ενώ πολλοί επαγγελματίες του κλάδου διατηρούσαν γραφεία γύρω από την πλατεία Κοραή, στο σημείο αυτό δημιουργήθηκε η επονομαζόμενη και "πιάτσα των δικηγόρων", εξ'ου και η ονομασία της πλατεία Κοραή ως "πλατεία Δικαστηρίων" στην ως άνω καταχώρηση του έτους 1924.

Έτερο ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο του έτους 1931 με αναφορά στο γραφείο του δικηγόρου Κωνσταντίνου Παναγόπουλου στο Μέγαρο Κατσίνη (οδός Καραϊσκου 112):

Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930, στο ισόγειο του υπό εξέτασιν κτιρίου καταγραφόταν το κατάστημα εμπορίας αγγλικών κασμιριών Ζ. Κανέττη ενώ στον άνω όροφο λειτουργούσαν χημικά και μικροβιολογικά εργαστήρια. 

Ιστορικό τεκμήριο από τις αρχές της δεκαετίας του 1940, με το ιατρείο του χειρούργου - οδοντιάτρου Κώστα Μ. Καλούδη να καταγράφεται στο Μέγαρο Κατσίνη, στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' με την οδό Καραΐσκου:

Μετά τον Πόλεμο και την Κατοχή, στα τέλη της δεκαετίας του 1940, το Μέγαρο Γ. Κατσίνη καταγραφόταν στον αριθμό "115" της οδού Καραΐσκου.

Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές μεταπολεμικές φωτογραφίες του υπό εξέτασιν Μεγάρου Κατσίνη. Στην ακόλουθη φωτογραφία, των αρχών της δεκαετίας του 1950, στην οροφή του κτιρίου διακρίνεται μια μεγάλη διαφημιστική πινακίδα των Κασμιριών Μηναϊδη Φωτιάδη (της γνωστής πάλαι ποτέ φημισμένης εριουργίας Μηναϊδη Φωτιάδη). Στο ισόγειο του κτιρίου, εκτός από την πινακίδα του γνωστού καφέ-ζαχαροπλαστείου "Ακροπόλ" του Χαραγκιώνη, ευδιάκριτη είναι και η πινακίδα των Ναυτικών Σχολών "Πρωτεύς" του Ιακώβου Μαρκοζάνη (και μετέπειτα του Σπυρίδωνος Μαρκοζάνη). Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η καταγραφή του διώροφου αρχοντικού κτιρίου που βρισκόταν επί της οδού Καραϊσκου και το οποίο διακρίνεται δίπλα στο Μέγαρο Κατσίνη, ένα κτίριο το οποίο κατεδαφίστηκε εντός της δεκαετίας του 1950 παραχωρώντας τη θέση του σε πολυόροφο κτίριο το οποίο υφίσταται μέχρι σήμερα: 

Στην επόμενη ασπρόμαυρη μεταπολεμική μερική απεικόνιση της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' και τμήματος της πλατείας Κοραή, στα μέσα προς τέλη της δεκαετίας του 1950, παρατηρήστε το υπό εξέταση τριώροφο γωνιαίο Μέγαρο Κατσίνη και ακριβώς δίπλα το άδειο οικόπεδο - μετά την κατεδάφιση του αναφερομένου στην προηγούμενη φωτογραφία αρχοντικού - προ της κατασκευής της πολυκατοικίας που υφίσταται μέχρι σήμερα.  

Στην επόμενη έγχρωμη φωτογραφία των αρχών της δεκαετίας του 1970 (περίοδος δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση - από ένα ευχετήριο διαφημιστικό οκτάπτυχο, εκ προσωπικής συλλογής), καταγράφονται στη σειρά το Μέγαρο Κατσίνη - στο ισόγειο του οποίου λειτουργούσε βεβαίως το περίφημο "Ακροπόλ" - η νέα πολυκατοικία με τη διαφημιστική πινακίδα των συσκευών Ιζόλα στην οροφή της - στο ισόγειο της οποία λειτουργούσε το "νέο Ακροπόλ" - το Μέγαρο Παπακώστα (Χάι Λάιφ) και τέλος το κτίριο στο ισόγειο του οποίου λειτουργούσε το πάλαι ποτέ πασίγνωστο καφενείο "Ρουαγιάλ" - σήμερα κατεδαφισμένο, στη θέση του έχει κατασκευαστεί σύγχρονο κτίριο ιδιοκτησίας του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. 

Στην επόμενη μεταγενέστερη έγχρωμη φωτογραφική αποτύπωση του γωνιαίου Μεγάρου Κατσίνη εκ των αρχείων του ΥΠΕΚΑ, η οποία τοποθετείται χρονικά προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, μπορεί κανείς να παρατηρήσει εκ νέου στο ισόγειο του κτιρίου το καφέ-ζαχαροπλαστείο "Ακροπόλ" κατά τα τελευταία έτη της λειτουργίας του, την πινακίδα των Σχολών Πλοιάρχων, Ασυρματιστών και Μηχανικών του Εμπορικού Ναυτικού του Μαρκοζάνη ενώ στην ταράτσα του κτιρίου ευδιάκριτη ήταν η διαφημιστική πινακίδα των Σχολών "Πυθαγόρας" (επίσης ιδιοκτησίας Μαρκοζάνη).

• Το "Ακροπόλ" και η οικογένεια Χαραγκιώνη

Το φημισμένο και δημοφιλές ζαχαροπλαστείο "Ακροπόλ" άνοιξε τις πόρτες του για πρώτη φορά στον μεταπολεμικό Πειραιά του 1945 από τον Νικηφόρο Θ. Χαραγκιώνη (1914-2011). 

Γεννημένος Μελισσώνα της Νοτίου Ευβοίας, ο Νικηφόρος Θ. Χαραγκιώνης μετοίκησε στον Πειραιά σε ηλικία 8 ετών. Προπολεμικά, από μικρή ηλικία, εργάστηκε για λογαριασμό συγγενικού του προσώπου στο οποίο ανήκε ο γνωστός κινηματογράφος Χάι Λάιφ αλλά και στο ζαχαροπλαστείο "Εκλεκτόν" στο κέντρο του Πειραιά. Ταυτόχρονα, από το έτος 1932, μαζί με έναν φίλο / συνέταιρο δημιούργησε μια βιοτεχνία κατασκευής μετασχηματιστών, προκειμένου να λειτουργούν οι συσκευές των 110V που έστελναν οι Έλληνες μετανάστες από το εξωτερικό στις οικογένειές τους στα εγχώρια 220V. Το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου διέκοψε τις δραστηριότητες του Νικηφόρου Χαραγκιώνη ο οποίος πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο, αργότερα εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση, διέφυγε στη Μέση Ανατολή με βρετανικό υποβρύχιο προκειμένου να αποφύγει τη σύλληψη, μετατάχθηκε στις Συμμαχικές Δυνάμεις και μετά το τέλος του Πολέμου βραβεύτηκε από το Διοικητή των Συμμαχικών Δυνάμεων για τη συμμετοχή/συμβολή του στην απελευθέρωση της Γηραιάς Ηπείρου. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά την Απελευθέρωση, εκμεταλλευόμενος την προπολεμική του εμπειρία άνοιξε το δικό του ζαχαροπλαστείο ("Ακροπόλ") συνεταιριζόμενος λίγα χρόνια αργότερα με τον πεθερό του Πέτρο Παλαιοκρασσά, του οποίου την κόρη Ειρήνη είχε παντρευτεί. Ειρήσθω εν παρόδω, η εφοπλιστική οικογένεια Παλαιοκρασσά, με ρίζες από την εποχή της Τουρκοκρατίας (με το πρώτο καρνάγιο του Γιαννούλη και του Γιώργου Παλαιοκρασσά, γιού του Γιαννούλη, στις Στενιές της Άνδρου), αναμείχθηκε προς το τέλος του 19ου αιώνα στην εμπορική ναυτιλία με πλοία που ναυπηγήθηκαν και κατασκευάστηκαν στην Σύρο, περνώντας αργότερα στην ατμοπλοΐα. Η οικογένεια Παλαιοκρασσά, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αποσύρθηκε από τις ναυτιλιακές δραστηριότητες πωλώντας όλα τα πλοία και αγοράζοντας με τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν ακίνητα σε διάφορες περιοχές της Αθήνας (Κολωνάκι, Κηφισιά, Πατήσια). Όπως γίνεται αντιληπτό, η ενασχόληση της οικογενείας Παλαιοκρασσά με το Real Estate αποτέλεσε ουσιαστικά τον πρόδρομο του Ομίλου Χαραγκιώνη. 

Το ζαχαροπλαστείο "Ακροπόλ", υπό την ιδιοκτησία των Νικηφόρου Χαραγκιώνη και Πέτρου Παλαιοκρασσά από το έτος 1948, εξελίχθηκε σε ένα τεραστίων διαστάσεων σημείο αναφοράς για το κέντρο του Πειραιά. Σταδιακά, το "Ακροπόλ" εξελίχθηκε, εξαπλώθηκε σε διπλανά κτίρια (και ως "Νέο Ακροπόλ"), έφθασε περί τα 1.000 τετραγωνικά μέτρα συνολικής επιφάνειας, απασχολώντας περί τους 120 υπαλλήλους και αποκτώντας πανελλαδική φήμη. Το "Ακροπόλ" επί 43 συναπτά έτη - από το 1945 έως το 1988 - αποτέλεσε ένα σήμα κατατεθέν της πλατείας Κοραή, αποτελώντας σημείο συνάντησης απλών καθημερινών ανθρώπων αλλά και σπουδαίων προσώπων του πολιτικού και κοινωνικού βίου του Πειραιά. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον πολυγραφότατο διπλωμάτη, πολιτικό, Πρωθυπουργό και πολλάκις Υπουργό Παναγιώτη Πιπινέλη (1899-1970), τον διεθνή ποδοσφαιριστή, συνιδρυτή και πρόεδρο του ΟΣΦΠ, δήμαρχο Πειραιώς και Υπουργό Γιώργο Ανδριανόπουλο (1903-1980), τον δικηγόρο και βουλευτή Δημήτρη Ρεδιάδη (1915-1970), τον αδίκως δολοφονημένο ιατρό, αθλητή και πολιτικό Γρηγόρη Λαμπράκη (1912-1963), τον επίσης δικηγόρο και πολιτικό Σάββα Παπαπολίτη (1911-1973), τον δικηγόρο, βουλευτή, υφυπουργό και πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς Γιώργο Παραβάντη (1898-1971), τον συγγραφέα, βουλευτή και υφυπουργό Δημήτρη Αλιμπράντη (1909-1990), τον οικονομολόγο και πολιτικό Ευάγγελο Σαββόπουλο (1916-1995), τον διορισμένο δήμαρχο Πειραιώς επί Χούντας Αριστείδη Σκυλίτση (1908-2006), από νεώτερους τον πολιτικό και πανεπιστημιακό Ανδρέα Ανδριανόπουλο (1946-), τον πολιτικό Αντώνη Ντεντιδάκη (1942-2011) κ.α.

Ο Νικηφόρος Θ. Χαραγκιώνης, ο οποίος απέκτησε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 δυο υιούς, τον Πέτρο και τον Θεόδωρο, δεν περιορίστηκε στο "Ακροπόλ", αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και για μια πενταετία υπήρξε εταίρος της Ηνίοχος Α.Ε., αποκλειστικού αντιπροσώπου της Brittish Leylan (αυτοκίνητα Triumph και Jaguar). Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960 (1968) εξαγόρασε τη Βουγιούκας ΑΕ, με εγκαταστάσεις στη συμβολή των οδών Κηφισού και Καβάλας, αντιπροσωπεύοντας οίκους χωματουργικών και δομικών μηχανημάτων (οικοδομικοί γερανοί Potain, Edilmac, εκσκαφείς Sennebogen, περονοφόρα Linde, κομπρεσέρ Maco) και των Βρετανικών αυτοκινήτων Bond. Επίσης, διέθετε τμήμα εξοπλισμού επιχειρήσεων (αριθμομηχανές, γραφομηχανές, ρολόγια παρουσίας) το οποίο ανέλαβε σταδιακά ο Πέτρος Ν. Χαραγκιώνης ο οποίος είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στις οικονομικές επιστήμες. Περί τα μέσα της δεκαετίας του 1970, λόγω της τότε κρίσεως στα δημόσια έργα, ο Χαραγκιώνης επικεντρώθηκε στην αγορά και ανάπτυξη ακινήτων, έναν κλάδο που τον γνώριζε από παλαιότερα. Το 1988, το κλείσιμο του "Ακροπόλ" σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας νέας για την οικογένεια Χαραγκιώνη, με το πρώτο κατάστημα του Οίκου ειδών πολυτελείας Gucci να ανοίγει στην Αθήνα και τον Θεόδωρο Ν. Χαραγκιώνη (1948-2023), με σπουδές πολιτικού μηχανικού, να αναλαμβάνει τη διοίκηση του οικογενειακού Ομίλου. 

Για τους ρομαντικούς που αναπολούν το παλιό "Ακροπόλ" με τα τραπεζοκαθίσματα στην πλατεία Κοραή, να αναφέρουμε μονάχα πως η ονομασία "Ακροπόλ" διασώζεται στο όνομα μιας εκ των εταιριών του Ομίλου Χαραγκιώνη (η οποία τυγχάνει μάλιστα η μεγαλύτερη), της "Ακροπόλ Χαραγκιώνης", η οποία ειδικεύεται στην επένδυση, την ανάπτυξη και την διοίκηση εμπορικών και ψυχαγωγικών κέντρων. 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), ο Όμιλος Χαραγκιώνη, με δραστηριότητες σε διάφορους τομείς (ανάπτυξη επαγγελματικών ακινήτων, λιανικό εμπόριο, διαχείριση χώρων στάθμευσης, εμπορική ναυτιλία, υψηλή τεχνολογία σε ηλεκτρονικά ζυγιστικά συστήματα, συστήματα ελέγχου χρόνου κ.α.) φέρεται να βρίσκεται σε δύσκολη θέση εμφανίζοντας συνολικό ληξιπρόθεσμο δανεισμό της τάξης των 170-180 εκατομμυρίων ευρώ, διαθέτοντας χαρτοφυλάκιο περισσότερων από 60 (ημιτελών και μη) ακινήτων, αναζητώντας συμφωνίες με ξένους επενδυτικούς ομίλους. 

• Το Μέγαρο Κατσίνη κατά τον 21ο αιώνα: 

Μετά το κλείσιμο του "Ακροπόλ", στο ισόγειο του Μεγάρου Κατσίνη λειτούργησαν διάφορα εμπορικά καταστήματα και καταστήματα εστίασης και ταχυφαγίας. Αργότερα, λειτούργησε ένα από τα καταστήματα ειδών ένδυσης "Γλου", ενώ στις μέρες μας λειτουργεί το καφέ "Το Θέατρον" (από το 1998, στο ισόγειο και στον πρώτο όροφο με είσοδο επί της οδού Καραϊσκου), οι Σχολές Χορού Fred's (στον άνω όροφο του κτιρίου, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990), το εστιατόριο "Pizzoteca" (από το 2011 μέχρι το 2017, μετά μετονομάστηκε σε Gilly - ιταλικό μπιστρό - και ξανά Pizzoteca) στο ισόγειο, το υποκατάστημα της επιχείρησης πώλησης εσωρούχων Αεράκη (με είσοδο επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου) και το μικρό ζαχαροπλαστείο πολυτελείας "Bonbon et Chocolat" (από το 2006, επίσης με είσοδο επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου, το οποίο ανήκει στον ίδιο επιχειρηματία με το προαναφερόμενο καφέ "Το Θέατρον").

Το υπό εξέτασιν Μέγαρο Γ. Κατσίνη όπως καταγράφηκε σε μια νυχτερινή λήψη στις αρχές της δεκαετίας του 2010 από την λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α'.

Οκτώβριος του έτους 2023 κάτω από το Μέγαρο Γ. Κατσίνη, στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' με την οδό Καραϊσκου:

 

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. 

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Μέγας Οδηγός Πειραιώς 1929-1930, Επίσημος Έκδοσις, Εταιρίας Εκδόσεων και Τεχνών "Αρτία", Αλ. Φωτεινός και Σια, Πειραιεύς.
• Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα, Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος, Πειραιάς, 2004
• Το deal με τη Fortress σώζει τον όμιλο Χαραγκιώνη
• "Έφυγε" ο Νικηφόρος Χαραγκιώνης
• Όμιλος Χαραγκιώνης
• ΥΠΕΚΑ
• Τύπος Εποχής - Προφορικές Μαρτυρίες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.