Η ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ ΗΜΙΤΕΛΗΣ SAGRADA FAMILIA ΤΟΥ GAUDÍ

Ο φημισμένος αρχιτέκτονας Antoni Gaudí (1852-1926) έχει αφήσει δίχως άλλο ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην πόλη της Βαρκελώνης, με τη Βασιλική της Sagrada Familia να αποτελεί αναμφίβολα, έστω και ημιτελής, το πλέον θεαματικό και αντιπροσωπευτικό έργο του στην πρωτεύουσα της Καταλονίας. Η Sagrada Familia, τελευταίο επί της ουσίας έργο του Antoni Gaudí - ο οποίος αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στην κατασκευή της κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του από το έτος 1915 και μετά - αντανακλά την καλλιτεχνική ολοκλήρωση και πληρότητά του, αφού ο ίδιος κατόρθωσε στο συγκεκριμένο υπό κατασκευή έργο να συνδυάσει με αρμονία και λογική όλες τις λύσεις και τεχνοτροπίες που είχε εμπνευστεί και δοκιμάσει κατά καιρούς σε άλλα έργα του έως τότε.

Η ρωμαιοκαθολική Βασιλική και Εξαγνιστική Εκκλησία της Αγίας Οικογενείας - όπως είναι η πλήρης ονομασία της στα ισπανικά (Basílica y Templo Expiatorio de la Sagrada Familia) - της οποίας η κατασκευή ξεκίνησε το 1882, έχει ήδη ανακηρυχθεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την Unesco αλλά μόλις στις 7 Νοεμβρίου του 2010 ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ' (Benedictus PP. XVI) την εγκαινίασε και την καθαγίασε επισήμως ως Μικρά Βασιλική εκκλησία ώστε να είναι επιτρεπτή η τέλεση θείας λειτουργίας εντός αυτής.

Στις μέρες μας, η Sagrada Familia, μια εκκλησία - σύμβολο για την Βαρκελώνη, αποτελεί - μαζί με το Μουσείο του Πράδο στη Μαδρίτη (Museo del Prado) και το φρούριο/ανάκτορο Alhambra στη Γρανάδα - ένα από τα τρία πιο δημοφιλή τουριστικά μνημεία της Ισπανίας βάση προσέλευσης κόσμου ενώ ταυτόχρονα αποτελεί - πίσω μονάχα από την Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό - τη δεύτερη πιο δημοφιλή εκκλησία στην Ευρώπη βάση αριθμού επισκεπτών.

Για την επίσκεψη στη Sagrada Familia απαιτείται κράτηση και αγορά εισιτηρίου, συχνά αρκετές εβδομάδες προ της επισκέψεως. Υπάρχουν διάφορα είδη εισιτηρίων (ατομικά, ομαδικά, μειωμένα, μαθητικά κ.α.) και διάφοροι συνδυασμοί αυτών (λ.χ. εισιτήριο εισόδου + πρόσβαση στους πύργους της Βασιλικής + ηχογραφημένη ξενάγηση ή εισιτήριο εισόδου + ηχογραφημένη ξενάγηση η απλό εισιτήριο εισόδου ενώ προσφέρονται και προσωπικές ξεναγήσεις αλλά και συνδυασμός με επίσκεψη στο Σπίτι - Μουσείο του Gaudí / Casa - Museo Gaudí). 

Περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες μπορεί κάποιος να αναζητήσει στον επίσημο ιστότοπο της Sagrada Familia.

Η είσοδος στη Sagrada Familia γίνεται αποκλειστικά από την πλευρά της Carrer de la Marina, ενώ η έξοδος των επισκεπτών πραγματοποιείται προς την Carrer de Sardenya (σε αυτήν την πλευρά της Βασιλικής υπάρχουν και εκδοτήρια εισιτηρίων).

Απέναντι από τη Sagrada Familia, επί της οδού Carrer de la Marina υπάρχει ένα μικρό πάρκο ονόματι Plaça de Gaudí με μια μικρή τεχνητή λίμνη. Εκεί καταφεύγουν πολλοί τουρίστες και επισκέπτες για να βγάλουν φωτογραφίες με φόντο την Πρόσοψη της Γεννήσεως (Fachada del Nacimiento) της υπό κατασκευή παγκοσμίου φήμης Βασιλικής:

ç

• Η ιστορία της Sagrada Familia

Η ιδέα της κατασκευής ενός εξαγνιστικού ιερού ναού αφιερωμένου στην Αγία Οικογένεια ανήκει σε έναν Καταλανό βιβλιοπώλη, τον Josep Maria Bocabella, ο οποίος είχε εμπνευστεί και επηρεαστεί από τον ιερέα Josep Manyanet. Σκοπός του Bocabella ήταν η προώθηση της έννοιας της Αγίας Οικογενείας ιδίως σε παιδιά μικρής και νεαρής ηλικίας στα πλαίσια της χριστιανικής αγωγής. Ο ίδιος, το 1866, ίδρυσε τον Πνευματικό Σύλλογο Λατρείας του Αγίου Ιωσήφ (Asociación Espiritual de Devotos de San José) με σκοπό τη συλλογή δωρεών για την κατασκευή της εκκλησίας ενώ το 1881 αγόρασε, για αυτόν τον σκοπό, ένα οικόπεδο κόστους 172.000 πεσέτες, στην τοποθεσία El Poblet (τότε ακόμη ήταν ανεξάρτητος Δήμος ο οποίος προσαρτήθηκε στο Δήμο Βαρκελώνης το 1897), το οποίο οριζόταν από τις οδούς Provença, Mallorca, Marina και Sardenya. Το εν λόγω οικόπεδο δεν είχε τις συνήθεις διαστάσεις των οικοπέδων της ευρύτερης συνοικίας (παρά ήταν ελαφρώς μεγαλύτερο) καθώς προοριζόταν για την κατασκευή ενός Ιπποδρόμου (βάσει ενός σχεδίου που ουδέποτε υλοποιήθηκε). Αρχής γενομένης από το 1895, τη διεύθυνση του έργου κατασκευής του ιερού ναού διαμέσου δωρεών και ιδιωτικών οικονομικών εισφορών / ευεργεσιών ανέλαβε μια επιτροπή (Junta Constructora del Templo Expiatorio de la Sagrada Familia) με επικεφαλής τον τότε Αρχιεπίσκοπο Βαρκελώνης. Λόγω του γεγονότος πως η κατασκευή της Sagrada Familia βασίστηκε αποκλειστικά σε δωρεές και εισφορές, τα έργα κατασκευής συχνά καθυστερούσαν ή/και "πάγωναν" προσωρινά ελλείψει των απαραίτητων πόρων. Πρώτος αρχιτέκτων του έργου ορίστηκε ο Francisco de Paula del Villar y Lozano ο οποίος, κατόπιν διαδοχικών προτάσεων, οραματίστηκε και σχεδίασε έναν νεογοτθικό ιερό ναό ακυρώνοντας ουσιαστικά την ιδέα του Bocabella για την κατασκευή μιας εκκλησίας - αντιγράφου της Βασιλικής του Loreto που βρίσκεται στην Ancona της Ιταλίας. Ο θεμέλιος λίθος της εκκλησίας που σχεδίασε ο Francisco de Paula del Villar y Lozano τέθηκε στις 19 Μαρτίου του έτους 1882 (ημέρα του Αγίου Ιωσήφ) παρουσία του τότε επισκόπου Βαρκελώνης José María Urquinaona. Ο Antoni Gaudí, ο οποίος είχε ήδη συνεργαστεί κατά το παρελθόν με τον Francisco de Paula del Villar y Lozano σε άλλα έργα ως βοηθός ήταν παρών στην εν λόγω τελετή αλλά σίγουρα δε θα μπορούσε ούτε καν να φανταστεί πως έμελλε να εξελιχθεί η ιστορία. Οι εργασίες κατασκευής ξεκίνησαν στις 25 Αυγούστου του 1883 αλλά μερικές εβδομάδες αργότερα, ο αρχιτέκτων Francisco de Paula del Villar y Lozano παραιτήθηκε λόγω διαφωνιών με τον Bocabella. Η συνέχιση του έργου αρχικά προσφέρθηκε στον διάσημο αρχιτέκτονα της εποχής εκείνης Joan Martorell ο οποίος αρνήθηκε να το αναλάβει για να καταλήξει στα χέρια του νεαρού τριαντάχρονου - τότε - Antoni Gaudí ο οποίος έχοντας μόλις πάρει το πτυχίο του ανέλαβε επίσημα στις 3 Νοεμβρίου του 1883. Ο Gaudí άμεσα τροποποίησε όλο το προϋπάρχον σχέδιο του υπό κατασκευή ιερού ναού - εκτός από την κρύπτη που ήδη είχε κατασκευαστεί - έχοντας πάντως συμβιβαστεί με το γεγονός πως ο προσανατολισμός του κτιρίου είχε ήδη προαποφασιστεί και τα θεμέλια είχαν ήδη τοποθετηθεί. 

Κατά τη διάρκεια των επόμενων 43 ετών της ζωής του ο Gaudí εργάστηκε εντατικά επί του συγκεκριμένου έργου - ειδικότερα τα τελευταία 15 χρόνια κατ'αποκλειστικότητα. Τους 8 τελευταίους μήνες της ζωής του δε, ο Gaudí ζούσε εντός του εργαστηρίου που διατηρούσε εντός του εργοταξίου. Καθώς η κατασκευή προχωρούσε, ο Gaudí προσάρμοζε, τροποποιούσε, τελειοποιούσε ή / και συγκεκριμενοποιούσε τα σχέδιά του και τις οδηγίες τους. Μεγάλο ρόλο κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών έπαιξε η παρουσία των κατά καιρούς βοηθών του: οι Francesc Berenguer και Joan Rubió από την αρχή του έργου, ο Josep Maria Jujol μέχρι το 1909, ο Domènec Sugrañes μετά το θάνατο του Berenguer το 1914 και ο Francesc Quintana από το 1918 και έπειτα. O Antoni Gaudí γνώριζε καλά εξ'αρχής πως η δικιά του γενιά δε θα προλάβαινε να ολοκληρώσει το έργο και γι'αυτό το λόγο πρότεινε στη διοικούσα επιτροπή του έργου (σσ. μια πρόταση η οποία έγινε δεκτή) την κάθετη κατασκευή και ολοκλήρωση τμημάτων του έργου και όχι την κλασική οριζόντια: κατ'αυτόν τον τρόπο κάθε γενιά θα αξιωνόταν να ζήσει και να δει ένα τμήμα της κατασκευής περατωμένο δίδοντας έναυσμα στην επόμενη γενιά να συνεχίσει την προσπάθεια! Ο ίδιος ο Gaudí πρόλαβε να δει εν ζωή περατωμένη - εκτός από την κρύπτη - την πρόσοψη της Γεννήσεως και την Αψίδα καθώς και μόλις έναν πύργο - καμπαναριό. Μετά το θάνατο του Antoni Gaudí, ο βοηθός του Domènec Sugrañes ανέλαβε τη διεύθυνση του έργου (περίοδος 1926-1936) ολοκληρώνοντας τους τρεις εναπομείναντες πύργους επί της προσόψεως της Γεννήσεως. Στις 20 Ιουλίου του έτους 1936, λίγες μόλις ημέρες μετά την εκδήλωση του στρατιωτικού κινήματος που οδήγησε στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, η κρύπτη όπου βρίσκονταν το εργαστήριο, τα σχέδια και οι μακέτες του Gaudí πυρπολήθηκε από Καταλανούς αναρχικούς. Λίγες μέρες αργότερα, ο αρχιτέκτων Lluís Bonet i Garí κατάφερε να διασώσει ορισμένα σπασμένα κομμάτια από μακέτες - κάποια θάφτηκαν και ανακτήθηκαν αργότερα, άλλα φωτογραφήθηκαν και μετά το έτος 1940 πολλές μακέτες ανακατασκευάστηκαν βάση σχεδίων ενώ ένα νέο αντίγραφο της μακέτας του κεντρικού κλίτους κατασκευάστηκε. Το 1944, όταν και αποφασίστηκε η επανέναρξη των έργων κατασκευής της Sagrada Familia, τέθηκε ως προϋπόθεση αυτό να γίνει κατά τρόπο όσο πιο πιστό προς τις διαθέσιμες οδηγίες και τα σωζόμενα σχέδια του Gaudí. Σε αυτό συνέβαλαν τα μέγιστα οι αρχιτέκτονες Francesc Quintana, Isidre Puig i Boada και Lluís Bonet i Garí, ο γλύπτης Jaume Busquets ενώ μόλις ολοκληρώθηκε η πρόσοψη των Παθών, ως υπεύθυνος των γλυπτικών συνθέσεων ορίστηκε ο Josep Maria Subirachs. Ομοίως, ο Ιάπωνας γλύπτης Etsuro Sotoo συνεργάστηκε σε κάποιες γλυπτικές συνθέσεις της προσόψεως της Γεννήσεως. Από το έτος 1987 έως το 2012 τα έργα συνεχίστηκαν υπό τη διεύθυνση του Jordi Bonet i Armengol για να ακολουθήσει η ανάληψη της διεύθυνσης από τον Jordi Faulí i Oller.

• Οι προσόψεις της Sagrada Familia

Η Βασιλική της Sagrada Familia, όταν περατωθεί η κατασκευή της, θα διαθέτει τρεις μεγαλειώδεις προσόψεις επί των οποίων μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ένα μέγα πλήθος αρχιτεκτονικών λεπτομερειών, συμβολισμών, επιγραφών και έργων τέχνης:

• Την πρόσοψη της Γέννησης (Fachada del Nacimiento), προσανατολισμένη προς τα βορειοανατολικά, δεχόμενη το φως της αυγής, η κατασκευή της οποίας πραγματοποιήθηκε το διάστημα 1893-1936 (προ της διακοπής που επέφερε το ξέσπασμα του Εμφυλίου Πολέμου στην Ισπανία) και η οποία φέρει την πλέον έκδηλη επιρροή του Gaudí. Η συγκεκριμένη πρόσοψη επικεντρώνεται στη Γέννηση του Ιησού και η διακόσμησή της με στοιχεία που αντανακλούν το "θαύμα της ζωής" στηρίζεται σε μια ευρεία παράθεση λαϊκών στοιχείων και αντικειμένων όπως λ.χ. εργαλεία, οικόσιτα ζώα κλπ. Η Βασιλική της Sagrada Familia στην πλευρά της προσόψεως της Γεννήσεως διαθέτει τρεις θύρες - μια κεντρική, τη Θύρα της Φιλανθρωπίας (Portal de la Caridad) που αφιερώνεται στον Ιησού Χριστό και δυο πλευρικές, τη Θύρα της Ελπίδας (Portal de la Esperanza) που αφιερώνεται στον Ιωσήφ και τη Θύρα της Πίστης (Portal de la Fe) που αφιερώνεται στην Παναγία.

Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφικές λεπτομέρειες από το πλουσιότατο και γεμάτο συμβολισμούς διάκοσμο της προσόψεως της Γέννησης:

Οι λεπτομέρειες που μπορεί να παρατηρήσει ο επισκέπτης στην υπό εξέταση πρόσοψη, όπως και στις λοιπές δυο προσόψεις, είναι πραγματικά άπειρες. Ενδεικτικά καταγράφουμε φωτογραφικά το "Δέντρο της Ζωής" (Árbol de la Vida) που συμβολίζει την επικράτηση της ζωής και τον ερχομό του Ιησού Χριστού. Η συγκεκριμένη γλυπτική σύνθεση φέρει πλήθος στοιχείων και συμβολισμών (άγγελοι φέροντες άρτο και οίνο, σύμβολα της Θείας Ευχαριστίας, περιστέρια που συμβολίζουν το Άγιο Πνεύμα κ.α. πολλά).

Οι λατινικοί χαρακτήρες JHS (Jesuchristus ή Jesus Hominum Salvator) βρίσκονται εντός ενός σταυρού ελληνικού ρυθμού:

Άγγελοι - σαλπιγκτές που αναγγέλλουν το χαρμόσυνο γεγονός της Γεννήσεως του Θεανθρώπου: 

Η λεπτομερής παρατήρηση των γλυπτικών συνθέσεων στο κεντρικό υπέρθυρο θα μας αποκαλύψει συν τοις άλλοις σκηνές από τον Ευαγγελισμό και τη Σύλληψη της Θεοτόκου, το προσκύνημα των Μάγων και των βοσκών, το άστρο της Βηθλεέμ αλλά και τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου, πλήθος αγγέλων με διάφορα μουσικά όργανα, λατινικές επιγραφές κ.α. 

• Την πρόσοψη των Παθών (Fachada de la Pasión) προσανατολισμένη προς τα νοτιοδυτικά, η οποία ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1956 σύμφωνα με σχέδια και οδηγίες που είχε αφήσει ο Gaudí, περιλαμβάνοντας κυρίως δραματικές σκηνές και μορφές σχετιζόμενες με τα Πάθη του Χριστού αλλά και τα γεγονότα που έλαβαν χώρα προ της Σταύρωσης (λ.χ. ο Μυστικός Δείπνος, το Φιλί του Ιούδα, η Δίκη του Ιησού). Η υπό εξέταση πρόσοψη, πολύ πιο απλή και αυστηρή ως προς τη διακόσμησή της, εστιάζει στη Σταύρωση του Ιησού Χριστού και στις μαρτυρικές στιγμές πάνω στον Σταυρό. Οι πύργοι - κωδωνοστάσια της συγκεκριμένης πρόσοψης ολοκληρώθηκαν το 1976 και έκτοτε συνεχίζεται η ανανέωση του διακόσμου. Η πρόσοψη των Παθών - ακριβώς όπως και η πρόσοψη της Γεννήσεως - διαθέτει τρεις θύρες με τα ίδια ακριβώς ονόματα [Θύρα της Φιλανθρωπίας (Portal de la Caridad), Θύρα της Ελπίδας (Portal de la Esperanza) και Θύρα της Πίστης (Portal de la Fe)].

Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφικές λεπτομέρειες από το διάκοσμο της ιδιότυπης προσόψεως των Παθών, με τις χαρακτηριστικές 18 κολώνες που ομοιάζουν με τα κόκαλα ενός ανθρώπινου σκελετού (σσ. ο ίδιος ο Gaudí είχε δηλώσει πως επιθυμούσε το οπτικό αποτέλεσμα της προσόψεως να είναι υπερβολικό και να εμπνέει φόβο): 

Στην πρόσοψη των Παθών δεσπόζουν οι γλυπτικές συνθέσεις του Josep Maria Subirachs οι οποίες ολοκληρώθηκαν κατά την περίοδο 1987-2009. 

Η παρακάτω γλυπτική σύνθεση λ.χ., μια από τις πολλές του Subirachs, ονομάζεται "La Veronica" και καταγράφει την άνευ χαρακτηριστικών στο πρόσωπο Veronica να σκουπίζει τον ιδρώτα του Ιησού με το αρνητικό του προσώπου του τελευταίου να αποτυπώνεται στο ύφασμα που κρατά (αναφορά στην ιερά σινδόνη;). Ο Subirachs αποτίει φόρο τιμής προς τον Gaudi στη συγκεκριμένη γλυπτική σύνθεση δίδοντας τα χαρακτηριστικά της μορφής του τελευταίου στο πρόσωπο που βρίσκεται στο αριστερό άκρο της γλυπτικής συνθέσεως ενώ και τα κράνη των στρατιωτών παραπέμπουν στις καπνοδόχους της οικίας Milà (Casa Milà ή ευρύτερα γνωστή ως La Pedrera)!

Στην πρόσοψη των Παθών συναντάμε συν τοις άλλοις ακόμη έναν από τους πολλούς συμβολισμούς που χαρακτηρίζουν την Sagrada Familia: δίπλα στο "Φιλί του Ιούδα" (δεξιά στην ακόλουθη φωτογραφία), ένα "μαγικό τετράγωνο" διαστάσεων 4x4, με μαγική σταθερά τον αριθμό "33", δηλαδή τα έτη του Χριστού. Ο προαναφερόμενος αριθμός προκύπτει σε κάθε πρόσθεση των αριθμών του τετραγώνου οριζοντίως, καθέτως και διαγωνίως.

Η κάτωθι εικονιζόμενη Θύρα της Φιλανθρωπίας (Portal de la Caridad) αποτελείται από δυο χάλκινες πόρτες, έργα του Subirachs, οι οποίες αφιερώνονται στο Ευαγγέλιο (και συνεπώς μοιραία αποκαλούνται "Πόρτες του Ευαγγελίου" - "Puertas del Evangelio") στις οποίες αναγράφονται ευαγγελικά κείμενα σχετικά με τις τελευταίες ημέρες του Ιησού Χριστού. Η αριστερά πόρτα περιέχει κείμενο προερχόμενο από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο ενώ αντίστοιχα η δεξιά πόρτα κείμενο από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, αμφότερα σχετικά με τα Πάθη του Ιησού. Πάνω από τις προαναφερόμενες πόρτες, δεσπόζουν οι ελληνικοί χαρακτήρες Α και Ω, συμβολίζοντας βεβαίως την αρχή και το τέλος.

Φωτογραφική λεπτομέρεια από τις προαναφερθείσες "Πόρτες του Ευαγγελίου". Επί των συνολικά 10.000 γραμμάτων / χαρακτήρων (σσ. στα καταλανικά), ορισμένες φράσεις έχουν επισημανθεί με επιχρύσωση όπως λ.χ. η φράση "Τί ἐστιν ἀλήθεια;" ("Que es la veritat?"), ήτοι η ερώτηση του Ποντίου Πιλάτου στον Ιησού κατά την ανάκριση του τελευταίου (Ιωάννης 18, 38). 

Παρόμοιας ανάλυσης χρήζουν και η Πόρτα της Γεσθημανής (στη Θύρα της Πίστης) όπως και η Πόρτα του ακάνθινου στεφάνου του Χριστού (στη Θύρα της Ελπίδας).

• Την πρόσοψη της Δόξας (Fachada de la Gloria), της οποίας τα έργα κατασκευής ξεκίνησαν το έτος 2002 και η οποία θα είναι - όταν ολοκληρωθεί - η κύρια, μεγαλύτερη και πλέον μνημειώδης πρόσοψη της Sagrada Familia, από όπου θα επιτυγχάνεται πρόσβαση στο κεντρικό κλίτος του ιερού ναού. Η πρόσοψη της Δόξας - για την οποία ο Gaudí προσέφερε μονάχα γενικές οδηγίες καθώς γνώριζε πως δε θα προλάβαινε να την αποπερατώσει ο ίδιος εν ζωή παρά μονάχα οι συνεχιστές του - αφιερώνεται πλήρως στην Ουράνια Δόξα του Ιησού Χριστού και την ανάβαση προς το Θεό και θα απεικονίζει στοιχεία όπως ο Θάνατος, η Δόξα, η Τελική Κρίση, το Καθαρτήριο η Κόλαση κ.α. Επτά μεγάλες κολόνες θα αντιπροσωπεύουν τα επτά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, στη βάση των οποίων θα καταγράφονται τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα και στην κορυφή οι επτά αρετές, ενώ έχουν ήδη τοποθετηθεί (2008-2012) οι επτά χάλκινες θύρες αφιερωμένες στα επτά μυστήρια που αναφέρονται στο "Πάτερ Ημών", έργα του Subirachs και του γλύπτη Bruno Gallart. Η κεντρική θύρα εξ' αυτών, η κάτωθι εικονιζόμενη Θύρα της Ευχαριστίας, αποτελείται από δυο χάλκινα φύλλα βάρους 2 τόνων έκαστο, όπου καταγράφεται το "Πάτερ Ημών" στα καταλανικά με την ιδιαιτερότητα ότι η δεύτερη παράγραφος ("Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον") αναγράφεται σε πενήντα διαφορετικές γλώσσες: 

Φωτογραφική λεπτομέρεια από τη Θύρα της Ευχαριστίας όπως καταγράφεται από το εσωτερικό του ναού της Sagrada Familia: 

• Οι πύργοι - κωδωνοστάσια της Sagrada Familia

Ο Gaudí οραματίστηκε έναν επιβλητικό ιερό ναό ο οποίος θα ήταν ορατός από κάθε γωνιά της πόλης της Βαρκελώνης, ξεχωρίζοντας πάνω από όλα τα υφιστάμενα κτίρια παρόλο που εξ'αρχής η Sagrada Familia δεν προοριζόταν για καθεδρικός ναός. Για αυτόν το λόγο φρόντισε να σχεδιάσει συνολικά 18 πύργους, σε διάφορα ύψη, δώδεκα (12) για τους Απόστολους του Ιησού, τέσσερα (4) για τους Ευαγγελιστές, έναν (1) για τον Χριστό και έναν (1) για την Παναγία. Οι πύργοι της Sagrada Familia, οι οποίοι θα εκτελούν χρέη καμπαναριών, θα διαθέτουν συνολικά 84 καμπάνες, κοινές και σωληνοειδείς.

Μέχρι σήμερα (2018) έχουν κτιστεί οκτώ πύργοι-κωδωνοστάσια οι οποίοι αντιστοιχούν σε τέσσερις (4) Αποστόλους στην πρόσοψη της Γέννησης (βλέπε επόμενη φωτογραφία) και άλλους τέσσερις (4) Αποστόλους στην πρόσοψη των Παθών.

Τα τέσσερα έτοιμα κωδωνοστάσια στην πρόσοψη των Παθών για την κατασκευή των οποίων (όπως και των αντιστοίχων στη πρόσοψη της Γεννήσεως) έχει χρησιμοποιηθεί ένας σπάνιος ψαμμίτης από τα ανενεργά πλέον λατομεία του Montjuïc: 

Οι πύργοι - καμπαναριά, όπως και σχεδόν κάθε στοιχείο της Sagrada Familia, έχουν έντονα παραβολικά στοιχεία. Τα κωδωνοστάσια που αντιστοιχούν στους Αποστόλους λ.χ. έχουν απολήξεις από πολύχρωμα μωσαϊκά βενετικού τύπου, σε σχήμα τέτοιο που να συμβολίζει την επισκοπική μήτρα. Κάθε πύργος φέρει γραμμένο στα λατινικά το όνομα του Αποστόλου καθώς και τη λέξη "Apostolus" όπως επίσης και ένα άγαλμα του Αποστόλου που αντιπροσωπεύει. 

Επίσης, πάνω στα ήδη κατασκευασμένα κωδωνοστάσια υπάρχουν οι επιγραφές "Hosanna", "Excelsis" καθώς και το τρισάγιο "Sanctus, Sanctus, Sanctus", όπως λ.χ. στην επόμενη φωτογραφία, σε διαφορετικούς χρωματισμούς για τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. 

Αναλόγως, τα τέσσερα κωδωνοστάσια των Ευαγγελιστών - όταν ολοκληρωθούν - θα φέρουν στις απολήξεις τους τα αλληγορικά σύμβολά τους δια χειρός του γλύπτη Xavier Medina Campeny: Αετός (Ευαγγελιστής Ιωάννης), Λέων (Ευαγγελιστής Μάρκος), Άγγελος (Ευαγγελιστής Ματθαίος) και Βους (Ευαγγελιστής Λουκάς). Το κεντρικό κωδωνοστάσιο του Ιησού Χριστού - του οποίου η κατασκευή ξεκίνησε το 2015 - θα στέφεται από έναν γιγάντιο Σταυρό 15 μέτρων, στο μέσο του οποίου θα υπάρχει ένας "αμνός" καθώς και η λατινική επιγραφή "Tu solus Sanctus, Tu solus Dominus, Tu solus Altissimus" καθώς και τις λέξεις "Amén" και "Aleluya". Ομοίως το κωδωνοστάσιο της Παναγίας θα στέφεται από ένα μεγάλο δωδεκάκτινο αστέρι, το οποίο θα συμβολίζει το "άστρο της αυγής" ενώ συν τοις άλλοις θα υπάρχουν διάφορα εικονογραφημένα στοιχεία σχετικά με την Παναγία καθώς επιγραφές με τις φράσεις της προσευχής "Ave Maria" συνοδεία σχετικών άνθεων. 

Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής των πύργων - κωδωνοστασίων (εκτίμηση έτος 2020) η Sagrada Familia θα είναι η ψηλότερη εκκλησία στον κόσμο με το υψηλότερο κωδωνοστάσιο στον κόσμο ενώ επίσης θα είναι και το ψηλότερο κτίριο της Βαρκελώνης. 

• Στο εσωτερικό της Sagrada Familia

Μπαίνοντας στο εσωτερικό της ημιτελούς Sagrada Familia, μια και μοναδική λέξη αρκεί για να περιγράψει τα συναισθήματα που κάποιος νιώθει: "φως"! 

Στο φως άλλωστε προσέφυγε και ο ίδιος ο Gaudí για να δώσει λάμψη και έκφραση στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Σε κάθε μια από τις τρεις μεγάλες προσόψεις της Βασιλικής της Sagrada Familia, κάθε μικρή λεπτομέρεια που αφορά την είσοδο του φωτός του ηλίου έχει ληφθεί υπόψη ώστε να δίνει μεγαλύτερη λάμψη, κάθε ώρα της ημέρας, κάθε εποχή του χρόνου, στο εσωτερικό της μεγαλοπρεπούς εκκλησίας. 

Ο Gaudí εξέλιξε σταδιακά τα πρώτα σχέδια γοτθικού ρυθμού σε ένα εντελώς προσωπικό οργανικό ρυθμό εμπνευσμένο από στοιχεία της φύσης. Κάπως έτσι προέκυψε και η χρήση των εσωτερικών κολονών του κυρίως ναού οι οποίες ομοιάζουν με κορμούς δένδρων, ένας σχεδιασμός ο οποίος παραπέμπει σε πολύπλοκα γεωμετρικά σχέδια και διακλαδώσεις οι οποίες επέτρεψαν τη στερέωση του βάρους της τεράστιας οροφής. 

Το επιβλητικό "δάσος" από κολώνες που αντικρίζει κάθε επισκέπτης της Sagrada Familia: 

Ο ίδιος ο Gaudí είχε αναφέρει σχετικά: "Το εσωτερικό του ναού θα είναι σαν ένα δάσος. (...) Οι κολώνες του κεντρικού κλίτους θα είναι φοίνικες, δέντρα τα οποία συνδέονται με τη δόξα, τη θυσία και το μαρτύριο. Στα πλευρικά κλίτη θα κυριαρχεί η δάφνη, που αντιπροσωπεύει τη δόξα αλλά και τη νοημοσύνη."

Οι κολώνες στο εσωτερικό της Βασιλικής έχουν και αυτές τους δικούς τους συμβολισμούς: τέσσερις κολώνες αφιερώνονται στους Ευαγγελιστές (διάβασε περισσότερα παρακάτω), άλλες δώδεκα κολώνες αντιστοιχούν στους Αποστόλους ενώ οι υπόλοιπες στους επισκόπους - συνεχιστές του Αποστολικού έργου στην Καταλονία, στην υπόλοιπη Ισπανία και ανά την υφήλιο στις πέντε ηπείρους. 

Άποψη της Αγίας Τράπεζας στη Sagrada Familia:

Φωτογραφική λεπτομέρεια της Αγίας Τράπεζας όπισθεν της οποίας καταγράφεται το εκκλησιαστικό όργανο (το οποίο αποτελείται από δυο ξεχωριστά κομμάτια και 1492 σωλήνες), κατασκευασμένο στο εργαστήριο Blancafort της περιοχής του Collbató της Καταλονίας: 

Πάνω από την Αγία Τράπεζα υφίσταται ο κάτωθι εικονιζόμενος Εσταυρωμένος - έργο του Francesc Fajula: 

Στην αντίθετη πλευρά της Αγίας Τραπέζης, δηλαδή στο εσωτερικό του ναού από την πλευρά της προσόψεως των Παθών, υπάρχει το κάτωθι εικονιζόμενο άγαλμα της Αειπάρθενου Μαρίας (Παναγίας), έργο του Ramón Cuello. Αντίστοιχο άγαλμα του Αγίου Ιωσήφ υπάρχει στην πλευρά της Προσόψεως (στη πλευρά της προσόψεως της Γεννήσεως).

Κοιτώντας προς τα ψηλά, εντύπωση προκαλούν οι κολώνες που αφιερώνονται στους τέσσερις Ευαγγελιστές (τετράμορφον):

Ορισμένες φωτογραφικές λεπτομέρειες από τις κολώνες με τα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών, έργα του Domènec Fita. 

Τα πλευρικά κλίτη της Βασιλικής της Sagrada Familia - και όχι μόνον - διαθέτουν ομολογουμένως εντυπωσιακά πολύχρωμα βιτρό, έργα του ζωγράφου Joan Vila-Grau, τα οποία τοποθετήθηκαν την περίοδο 1999-2016, δημιουργώντας μια συμφωνία χρωμάτων και φωτός, πραγματοποιώντας κατ'αυτόν τον τρόπο την επιθυμία του ιδίου του Gaudí ο οποίος είχε δηλώσει πως: "Ο ναός της Sagrada Familia θα είναι φωτεινός... θα είναι ο ναός του αρμονικού φωτός".

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, τα βιτρό που βρίσκονται στα πιο χαμηλά τμήματα των πλευρικών κλιτών έχουν πολύ έντονους χρωματισμούς ενώ τα αντίστοιχα στα πιο ψηλά τμήματα έχουν χρωματισμούς που προσεγγίζουν τη διαφάνεια. 

Στα πολυάριθμα βιτρό της Sagrada Familia υπάρχουν επιγραφές που αναφέρονται σε διάφορα στοιχεία της χριστιανικής πίστεως (νερό, φως, Ανάσταση κ.α.), αναφορές στον Ιησού Χριστό, στη ζωή, στη φτώχεια αλλά και σε χριστιανικές παραβολές ενώ δε λείπουν οι αναφορές σε διάφορους Αγίους, αρχιεπισκοπές και εκκλησίες της Ισπανίας αλλά και ολόκληρου του κόσμου καθώς και σε ιερούς χριστιανικούς τόπους, μονές και ιερά προσκυνήματα ανά τον κόσμο.

Στην παρακάτω φωτογραφική λεπτομέρεια, παρατηρήστε την αναφορά στο όρος Άθως (Mont Athos), ήτοι στο Άγιο Όρος.

Ομοίως, στην παρακάτω φωτογραφική λεπτομέρεια από τα βιτρό της Sagrada Familia καταγράφονται η Έφεσος, η Κωνσταντινούπολη και η γενέτειρα του Ιησού Ναζαρέτ. 

• Το Μουσείο της Sagrada Familia

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός Μουσείου της Sagrada Familia προέκυψε μόλις ένα μήνα μετά το θάνατο του Antoni Gaudí, κατόπιν σχετικής πρότασης του τότε γενικού διευθυντού του Μουσείου Τέχνης της Βαρκελώνης Joaquim Folch i Torres, με σκοπό τη συγκέντρωση, διάσωση και προβολή του έργου του Gaudí.

Από τότε πέρασαν αρκετές δεκαετίες μέχρι τις 29 Ιουνίου του 1961 (ημερομηνία επίσημων εγκαινίων) οπότε και ξεκίνησε η λειτουργία του Μουσείου της Sagrada Familia στο υπόγειο της ημιτελούς Βασιλικής, εκεί όπου εκτίθενται αυθεντικά χειρόγραφα και σχέδια του Gaudi, φωτογραφίες, μακέτες και προπλάσματα του ιερού ναού, βιογραφικά στοιχεία και πληροφορίες του διάσημου αρχιτέκτονα αλλά και των συνεργατών / συνεχιστών του έργου του, ένα γραφείο-σχεδιαστήριο του ιδίου, διάφορα αντικείμενα σχετικά με την κατασκευή του έργου, όπως επίσης μια σειρά λειτουργικών / θρησκευτικών επίπλων που σχεδιάστηκαν από τον ίδιο τον Gaudí.

Στην είσοδο του Μουσείου υφίσταται ένας μακρύς διάδρομος στον οποίο παρουσιάζεται η ενδιαφέρουσα χρονολογική εξέλιξη του έργου κατασκευής της Βασιλικής της Sagrada Familia: 

Όπως προαναφέραμε, στους διαδρόμους του Μουσείου υπάρχουν διάφορα προπλάσματα και μακέτες, πολλές εκ των οποίων είναι αυθεντικές και αποκατεστημένες - ενώ υπάρχουν και αρκετά αντίγραφα: 

Στους ίδιους διαδρόμους υπάρχουν και αντικείμενα που σχετίζονται με την κατασκευή της Sagrada Familia όπως λ.χ. η παρακάτω εικονιζόμενη ανεπίγραφη πειραματική σωληνοειδής καμπάνα η οποία ίσως και να χρησιμοποιήθηκε στις ακουστικές δοκιμές που ο ίδιος ο Gaudí πραγματοποίησε περί το 1915: 

Στους χώρους του Μουσείου λαμβάνουν χώρα διάφορες περιοδικές εκθέσεις σχετιζόμενες με διάφορες πτυχές του έργου του Gaudí ενώ υφίσταται ξεχωριστή αίθουσα πολυμέσων. 

Μια εκ των αιθουσών του Μουσείου φιλοξενεί ένα τμήμα υπό την ονομασία "Έμπνευση από τη φύση" ("Inspiración en la natura") με μεγάλες φωτογραφίες, φωτιζόμενα πάνελ και είκοσι γύψινες μακέτες - τις οποίες επιτρέπεται να αγγίξει ο επισκέπτης - οι οποίες βοηθούν να κατανοήσουν τη σημασία της παρατήρησης και της ανάλυσης της φύσεως για την ανάπτυξη διαφόρων κατασκευαστικών και συμβολικών λύσεων του Gaudí. 

Αξιοσημείωτη είναι επίσης η ύπαρξη ενός εργαστηρίου όπου λαμβάνουν χώρα οι εργασίες αποκατάστασης των αυθεντικών μακετών του Gaudí οι οποίες συχνά συνήθως αναπαράγονται σε διάφορες κλίμακες: 

Από τους χώρους του Μουσείου ο επισκέπτης δύναται επίσης να παρατηρήσει την κρύπτη όπου βρίσκεται το μνήμα του Antonio Gaudí. Στο ίδιο σημείο διανέμονται δωρεάν τα παρακάτω ενημερωτικά φυλλάδια - διαθέσιμα σε διάφορες γλώσσες - με βιογραφικά στοιχεία του Antoni Gaudí και μια προσευχή: 

"Η πρωτοτυπία συνίσταται στην επιστροφή στην πηγή".

Antoni Gaudí

• Απόψεις της Sagrada Familia

Η Sagrada Familia όπως διακρίνεται από την ταράτσα της οικίας Milá (γνωστή απλά και ως "La Pedrera"), ενός ακόμη φημισμένου κτιρίου το οποίο επανασχεδίασε ο Antonio Gaudí:

Η Sagrada Familia (στο βάθος, με τους κίτρινους "γερανούς") όπως διακρίνεται από το Μνημείο του Κολόμβου, όπισθεν του γοτθικού καθεδρικού ναού της Βαρκελώνης (καθεδρικός ναός του Τιμίου Σταυρού και της Αγίας Ευλαλίας - στα καταλανικά Catedral de la Santa Creu i Santa Eulàlia‎ και στα ισπανικά Catedral de la Santa Cruz y Santa Eulalia‎) ο οποίος είναι ο ιερός ναός που καταγράφεται σε πρώτο πλάνο:

Η Sagrada Familia όπως καταγράφεται από τον λόφο (κάστρο) του Μοντζουΐκ (Castell de Montjuïc‎): 

Μια βραδινή άποψη της Sagrada Familia της οποίας οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες χάνονται μέσα στο σκοτάδι: 

"La Sagrada Familia no es la última de las catedrales, sino la primera de una nueva era."

"Η Sagrada Familia δεν είναι ο τελευταίος των καθεδρικών ναών, αλλά ο πρώτος μιας νέας εποχής"

Antoni Gaudí

Διαβάστε περισσότερα θέματα σχετικά με τη Βαρκελώνη: 

La Pedrera (Casa Mila): Η πολυκατοικία-αριστούργημα του Gaudí

Επίσκεψη στο Palau Guell

Στη Δημοτική Αγορά της "La Boquería"

Ευρωπαϊκό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Museu Europeu d'Art Modern - MEAM)

Ανεβαίνοντας στο άγαλμα του Κολόμβου

Πρωτοχρονιά στο Πάρκο Guell

Πηγές:

• Templo Expiatorio de la Sagrada Familia - Wikipedia
• Sagrada Familia - Επίσημος ιστότοπος

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.