Η ΟΙΚΙΑ ΛΥΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΕΛΛΑ

Στα τέλη της δεκαετίας του 2010, με αργά αλλά σταθερά βήματα ολοκληρώθηκε στην Καστέλλα, μετά από εμπόδια και αργοπορίες αρκετών χρόνων, η ανακατασκευή του παλαιού διατηρητέου ιδιοκτησίας της γνωστής εφοπλιστικής οικογένειας Λύρα το οποίο βρίσκεται στον αριθμό "12" της λεωφόρου Αλέξανδρου Παπαναστασίου (πρώην λεωφόρος Βασιλέως Παύλου), στο οικοδομικό τετράγωνο (Ο.Τ.) 42, άνωθεν της παραλίας της Καστέλλας (πλαζ "Βοτσαλάκια"). 

Ειρήσθω εν παρόδω, το ως άνω κτίριο, αρχικής φερόμενης ιδιοκτησίας της παναμαϊκής offshore εταιρίας Grange Maritime & Property Corporation S.A., συμφερόντων της οικογένειας Λύρα και αργότερα του Ιωάννη Λύρα, χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο στις 27 Ιουλίου του έτους 1982. Ακολούθησαν τρεις τροποποιήσεις του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Πειραιώς και ο καθορισμός ειδικών όρων δόμησης σύμφωνα με τα οριζόμενα αρχικά με το ΦΕΚ 252 / 28ης Μαρτίου 1997, στη συνέχεια με το ΦΕΚ 660 / 9ης Οκτωβρίου του 2000 και τέλος με το ΦΕΚ 30 / 28ης Φεβρουαρίου του 2011. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το προϋπάρχον διατηρητέο κτίριο, κατασκευής της δεκαετίας του 1930 κατεδαφίστηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε νέο σύμφωνα με τα κάτωθι - ενδεικτικά - σχέδια:

Γυρνώντας το ρολόι του χρόνου αρκετές δεκαετίες πίσω, κατά την περίοδο της σκληρής περιόδου της Κατοχής, παρατηρήστε την υπό εξέτασιν οικία Λύρα στο δεξί άκρο της κάτωθι ασπρόμαυρης φωτογραφίας:

Η οικία Λύρα όπως καταγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, δια χειρός του συγγραφέα, δημοσιογράφου και φωτογράφου Harrison Forman. (σσ. η παρακάτω εικόνα προέκυψε ως αποτέλεσμα ψηφιακής επεξεργασίας μιας ευρύτερης φωτογραφικής λήψης). 

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο ερασιτέχνης φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας κατέγραψε το υπό εξέταση κτίριο (φωτογραφίες από τις ψηφιοποιημένες συλλογές του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου - ΕΛΙΑ) ως εξής:

Εντός κίτρινου πλαισίου έχει σημανθεί το υπό εξέταση διατηρητέο - οι επόμενες δυο φωτογραφικές λήψεις του Γ. Σαματούρα έχουν πραγματοποιηθεί από το θαλάσσιο χώρο έναντι των παλαιών λουτρών Παρασκευά - Αδαμόπουλου (νυν πλαζ Βοτσαλάκια) με χρήση βάρκας: 

Ομοίως, εντός κίτρινου πλαισίου επισημαίνεται η υπό εξέταση οικία ενώ στο βάθος διακρίνεται το επίσης διατηρητέο κτίριο όπου στεγάζονταν τα Εκπαιδευτήρια Μπαχλιτζανάκη: 

• Η εκ βάθρων ανακατασκευή της οικίας Λύρα

Το υπό εξέταση εκ βάθρων ανακατασκευασμένο διατηρητέο κτίριο παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα ημιτελές, δίχως να πραγματοποιούνται εργασίες. Στην επόμενη λήψη εικονίζεται η υπό εξέτασιν οικία Λύρα όπως καταγράφηκε κατά το φθινόπωρο του έτους 2013:

Βραδινή φωτογραφική καταγραφή από το καλοκαίρι του επόμενου έτους (Ιούλιος 2014) μετά την επανεκκίνηση των σχετικών εργασιών:

Περίπου ένα χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του έτους 2014, η όψη του κτιρίου από την παραλιακή λεωφόρο μετά την επανεκκίνηση των εργασιών: 

Άποψη του υπό εξέταση κτιρίου από την ανηφορική λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β' κατά τον μήνα Μάρτιο του έτους 2016:

Η όψη της υπό κατασκευήν οικίας όπως καταγράφηκε στις αρχές του θέρους του έτους 2017, από τη συμβολή της λεωφόρου Αλέξανδρου Παπαναστασίου (λεωφόρος Βασιλέως Παύλου) με τη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β': 

Άποψη της εκ βάθρων ανακατασκευασμένης οικίας Λύρα, όπως καταγράφηκε από την παραλία της Καστέλλας στις αρχές του μηνός Οκτωβρίου του έτους 2017:

Η υπό εξέτασιν οικία ιδιοκτησίας Λύρα όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές του έτους 2021:

Το φθινόπωρο του έτους 2022, το κατώτερο τμήμα της κάτωθι εικονιζόμενης οικίας Λύρα, η οποία ουδέποτε αξιοποιήθηκε ή κατοικήθηκε μετά το τέλος των εργασιών αποκατάστασης / ανακαίνισης, διατέθηκε προς πώληση μέσω μεσιτικού γραφείου το οποίο ανάρτησε σχετικές πινακίδες σε δυο εκ των προσόψεων του κτιρίου. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις σχετικές πληροφορίες από την ιστοσελίδα του μεσιτικού γραφείου, προς πώληση διατίθετο συνολική επιφάνεια 150 τ.μ. του εν λόγω ακινήτου κατασκευής 1933 (με 3 υπνοδωμάτια και 2 μπάνια) αντί τιμήματος 620.000 Ευρώ. 

Η υπό εξέτασιν οικία όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στα μέσα Απριλίου του έτους 2023. Όπως μπορεί κανείς εύκολα να παρατηρήσει, στον εξώστη του άνω ορόφου υφίσταται διαφημιστική πινακίδα του μεσιτικού γραφείου Engel & Völkers το οποίο κατέγραφε στον ιστότοπό του προς πώληση επιφάνεια 749 τετραγωνικών μέτρων, σε 4 επίπεδα, αντί του τιμήματος των 5.900.000 Ευρώ.

Η διατιθέμενη προς πώληση οικία Λύρα όπως καταγράφηκε από την παραλία της Καστέλλας το φθινόπωρο του έτους 2023:

Η σταθερά αναξιοποίητη πάλαι ποτέ οικία Λύρα, όπως καταγράφηκε στα μέσα Φεβρουαρίου του έτους 2025:

 

• Η οικογένεια Λύρα

Γενάρχης της εφοπλιστικής οικογενείας Λύρα θεωρείται ο Μάρκος Ι. Λύρας, γεννηθείς περί τα 1850 στις Οινούσσες. Κατά την περίοδο 1880-1920 ο καπετάν-Μάρκος Λύρας υπηρέτησε ως πλοίαρχος σε διάφορα ατμόπλοια διατηρώντας ταυτόχρονα και μερίδια (μετοχές) σε κάποια εξ'αυτών. Ο υιός του, Ιωάννης Μ. Λύρας, ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο με τον πατέρα του. Στις αρχές του 20ου αιώνα όμως, ο Ιωάννης Μ. Λύρας προσβλήθηκε από την θανατηφόρα "ισπανική" γρίπη του 1918 (η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο) με αποτέλεσμα η υγεία του να κλονιστεί σε μεγάλο βαθμό παρά την επιτυχή ανάρρωσή του. Ως αποτέλεσμα, η οικογένεια του Ιωάννη Μ. Λύρα, συμπεριλαμβανομένων και των δυο υιών του, του Μάρκου και του Κώστα, μετοίκησε στα βόρεια προάστια της Αθήνας, σε περιβάλλον με καθαρό αέρα εξοχής, κατάλληλο για την υγεία του Ιωάννη Μ. Λύρα. Παρ'όλες τις προσπάθειες του οικογενειακού του περιβάλλοντος, ο Ιωάννης Μ. Λύρας απεβίωσε το 1926 - σε ηλικία 46 ετών - προσβεβλημένος από φυματίωση. Μετά το θάνατο του πατέρα τους, οι υιοί του, Μάρκος Ι. Λύρας και Κώστας Ι. Λύρας (1910-2003) ακολούθησαν αρχικά διαφορετικές κατευθύνσεις: ο μεν Μάρκος σπούδασε νομική και εργάστηκε ως δικηγόρος για λίγα χρόνια προτού καταλήξει σε μια ναυλομεσιτική εταιρία με έδρα το Λονδίνο ενώ, την ίδια περίοδο, ο Κώστας ταξίδεψε με σκοπό την απόκτηση σχετικής θαλάσσιας εμπειρίας. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1936, τα δυο αδέρφια ίδρυσαν την εταιρία "Lyras Limited".

Έναν χρόνο αργότερα, το 1937, οι Γεώργιος Ν. Λύρας (υιός του Νικολάου Λύρα, γεννηθείς το 1903 στις Οινούσσες) και ο Κώστας Μ. Λαιμός, ξαδέρφια των προαναφερθέντων αδελφών Λύρα, συνέπραξαν στην ως άνω εταιρία δημιουργώντας μια νέα υπό την επωνυμία "Lyras and Lemos Bros Ltd". Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως ο προαναφερόμενος Γεώργιος Νικολάου Λύρας, επίσης υιός καπετάνιου, είχε εγκατασταθεί στον Πειραιά από νεαρή ηλικία (το 1917), στο υπό εξέταση σπίτι της Καστέλλας. 

Κατά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1941), ο Κώστας Μ. Λαιμός και ο Γεώργιος Ν. Λύρας άνοιξαν γραφείο στην Νέα Υόρκη των ΗΠΑ. Μερικά χρόνια αργότερα (1950), ο Κώστας Μ. Λαιμός αποχωρεί από την σύμπραξη που είχε δημιουργηθεί ακολουθώντας αυτόνομη πορεία ενώ οι εναπομείναντες τρεις συγγενείς (Μάρκος Ι. Λύρας, Κώστας Ι. Λύρας και Γεώργιος Ν. Λύρας) συνεχίζουν μαζί με την εταιρία που μετονομάστηκε ξανά σε "Lyras Bros Ltd.". Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι, από το 1936 οπότε και η "Lyras Limited" ιδρύθηκε μέχρι και το 1952, η εταιρία ασχολείτο κυρίως με την κατοχή ή τη διαχείριση second-hand πλοίων. Κατά το έτος 1952 όμως, η εταιρία των αδελφών Λύρα προχωρά για πρώτη φορά στην αγορά νεότευκτου πλοίου, ξεκινώντας ένα πρόγραμμα αγορών νέων σκαριών που θα διαρκέσει μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 (1973), στην οικογενειακή ναυτιλιακή επιχείρηση εισέρχονται ο Ιωάννης Μ. Λύρας (υιός του Μάρκου Ι. Λύρα) και ο εξάδελφός του Ιωάννης Κ. Λύρας (υιός του Κώστα Ι. Λύρα), ενώ ένα χρόνο αργότερα στο δυναμικό της εταιρίας προστίθεται και ο Δημήτριος Ι. Λύρας (αδελφός του προαναφερομένου Ιωάννη Κ. Λύρα). Το 1981 αποβιώνει εις εκ των ιδρυτών της εταιρίας Μάρκος Ι. Λύρας. 

Το 1995 η εταιρία "Lyras Bros Ltd." χωρίζεται σε δυο κομμάτια: Ο Ιωάννης Μάρκου Λύρας συνεχίζει με την προαναφερομένη εταιρία η οποία μετονομάστηκε σε Lyras Maritime Ltd. ενώ τα δυο αδέλφια Ιωάννης και Δημήτρης Λύρας ιδρύουν την Lyras Shipping Ltd. 

Ο γεννηθείς στο Λονδίνο εικονιζόμενος στην επόμενη φωτογραφία Ιωάννης Κωνσταντίνος Γεώργιος Λύρας (γεννηθείς 11.03.1951 στο Λονδίνο), ο οποίος καταγράφεται ως νυν ιδιοκτήτης του υπό εξέταση ακινήτου στην Καστέλλα του Πειραιά, είναι πρόεδρος της ναυτιλιακής Paralos Maritime Corporation S.A., με έδρα στην ακτή Μιαούλη. Ο ίδιος έχει διατελέσει συν τοις άλλοις Πρόεδρος της Ενώσεως Εφοπλιστών (1997–2003), μέλος της Ελληνικής Επιτροπής του American Bureau of Shipping, της Γενικής Επιτροπής του Lloyd's Register of Shipping και του Συμβουλίου του Det Norske Veritas κ.α. ενώ είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ενώσεως Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (HELMEPA) της οποίας έχει διατελέσει μέλος του Δ.Σ. αυτής επί σειρά ετών. 

Δίχως αμφιβολία, η άκρως πετυχημένη εκ βάθρων ανακατασκευή του παλαιού διατηρητέου κτιρίου ιδιοκτησίας της οικογενείας Λύρα αποτελεί φωτεινή εξαίρεση στον κανόνα της εγκατάλειψης, απαξίωσης και συχνά καταστροφής (εσκεμμένες και μη πυρκαγιές/πυρπολήσεις, αποχαρακτηρισμοί, καταρρεύσεις λόγω καιρικών συνθηκών και θεομηνιών αλλά και ... εσκεμμένες κατεδαφίσεις εν κρυπτώ) πολλών παλαιών παραδοσιακών διατηρητέων κτιρίων στον Πειραιά και όχι μόνο. Ειδικότερα όσον αφορά την Καστέλλα, όπου ισχύουν περιορισμοί ως προς τη δόμηση με σκοπό τη διαφύλαξη του παραδοσιακού χαρακτήρα και ύφους της περιοχής, υπάρχουν πλείστα παλαιά αρχοντικά (όπως λ.χ. η πάλαι ποτέ οικία Παπαηλιού, η έπαυλις Μαυρομιχάλη, τα κτίρια του Ο.Τ. 186α/Τ27 καθώς και άλλα κτίρια κυρίως επί της λεωφόρου Βασιλέως Παύλου) τα οποία χρήζουν άμεσης συντήρησης και αποκατάστασης. Ευχής έργων θα ήταν και άλλοι εύποροι οικονομικοί παράγοντες, άμεσα σχετιζόμενοι με τον τόπο ή όχι, να μπορούσαν να αναλάβουν την αποκατάσταση / ανακατασκευή παρόμοιων ακινήτων στον Πειραιά και στο νέο Φάληρο συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη διάσωση αυτών. 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

• Neoclassicalgreece.blogspot.gr - Μια εκ βάθρων ανακατασκευή στην Καστέλλα με αναπάντεχα ποιοτικό αποτέλεσμα

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Καθημερινή - Αποχαιρετισμός στον Οινουσιώτη Κώστα I. Λύρα
• Lyras Maritime Ltd.
• Who is who - Ιωάννης Λύρας
• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
• ΥΠΕΚΑ
• Τύπος Εποχής - Συλλεκτικοί Χάρτες - Προφορικές Μαρτυρίες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.