Η ΟΙΚΙΑ ΠΑΠΑΗΛΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΕΛΛΑ

Βαδίζοντας επί της σύγχρονης λεωφόρου Βασιλέως Παύλου (πρώην λεωφόρος Φαλήρου, καταγραφόμενη και ως λεωφόρος Αλέξανδρου Παπαναστασίου), στο ύψος της παραλίας της Καστέλλας, το κάτωθι εικονιζόμενο ιδιότυπης αρχιτεκτονικής, εγκαταλειμμένο εδώ και αρκετά χρόνια, τριώροφο κτίριο κεντρίζει την προσοχή αρκετών περαστικών, καθώς πρόκειται για το μοναδικό οικοδόμημα που έχει απομείνει στο εν λόγω τμήμα της προαναφερθείσης παραλιακής οδού από το μέτωπο των προγενέστερων κτιρίων. 

Το ως άνω εικονιζόμενο κτίριο, μια κατασκευή της εποχής του Μεσοπολέμου, το οποίο κατά τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες κατοικείται από αστέγους (σσ. απόδειξη τα κατά καιρούς απλωμένα ρούχα σε κάποιους από τους εξώστες), ταυτοποιήθηκε ως η παλαιά οικία ιδιοκτησίας της οικογενείας Παπαηλιού. 

Στην κάτωθι φωτογραφία καταγράφεται μια ευρεία άποψη της πρώην οικίας Παπαηλιού επί της λεωφόρου Βασιλέως Παύλου 17, δίπλα στο ξενοδοχείο Cavo D'Oro ιδιοκτησίας της οικογενείας Φωτάκου. 

Για όσους τυχόν ενθυμούνται το υπό εξέτασιν κτίριο σταθερά εγκαταλειμμένο, οι κάτωθι ασπρόμαυρες αρχειακές λήψεις του ερασιτέχνη φωτογράφου Γεωργίου Σαματούρα από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, αποκαλύπτουν την εικόνα του προτού αφεθεί στη φθορά του χρόνου. 

Στην επόμενη φωτογραφική καταγραφή της οδού Καραγεώργη Σερβίας, στο δεξί άκρο της εικόνας, μπορείτε να παρατηρήσετε τόσο την πρώην οικία Παπαηλιού όσο και τα υπόλοιπα (κατεδαφισμένα πλέον) κτίρια πέριξ αυτής: 

Ακολουθεί ακόμα μια ασπρόμαυρη αρχειακή λήψη των μέσων της δεκαετίας του 1960, δια χειρός Γεωργίου Σαματούρα (από τις ψηφιοποιημένες συλλογές του ΕΛΙΑ), στην οποία καταγράφεται τμήμα της παλιάς λεωφόρου Φαλήρου (πρόκειται για την σύγχρονη λεωφόρο Βασιλέως Παύλου ή Αλέξανδρου Παπαναστασίου) ενώ διακρίνεται συν τοις άλλοις, η υπό εξέταση πάλαι ποτέ οικία της οικογενείας Παπαηλίου. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως την ίδια εποχή, το υπό εξέτασιν κτίριο καταγράφηκε σε πλάνα της ασπρόμαυρης ελληνικής κωμικής ταινίας παραγωγής του 1964 "Έξω φτώχεια και καλή καρδιά" με πρωταγωνιστή τον Θανάση Βέγγο.

Η εγκαταλειμμένη κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα πρώην οικία ιδιοκτησίας της οικογενείας Παπαηλίου όπως καταγράφηκε - με χρήση τηλεφακού - από την παραλία της Καστέλλας ανάμεσα στα υπόλοιπα νεώτερα κτίρια της περιοχής στα μέσα της δεκαετίας του 2010: 

Η πρώην οικία της οικογενείας Παπαηλιού όπως φωτογραφήθηκε στις αρχές του θέρους του έτους 2017:

Λεπτομέρεια επί της προσόψεως όπου διακρίνονται τα σημάδια της φθοράς του χρόνου αλλά και των καταστροφών / παρεμβάσεων που έχουν κάνει στο κτίριο οι άστεγοι που κατοικούν κατά καιρούς σε αυτό:

Πλαϊνή άποψη της παλαιάς οικίας Παπαηλιού από το διπλανό (άδειο) οικόπεδο επί της λεωφόρου Βασιλέως Παύλου 15. Παρατηρήστε πως ο μαντρότοιχος στο πίσω μέρος της οικίας είναι μερικώς κατεδαφισμένος με αποτέλεσμα από εκείνο το σημείο να επιτυγχάνεται η πρόσβαση στα ενδότερα του κτιρίου:

Φωτογραφικές λεπτομέρειες από τους χώρους του εγκαταλειμμένου κτιρίου όπως διακρίνονται από το προαναφερόμενο διπλανό άδειο οικόπεδο:

Το υπό εξέτασιν κτίριο όπως καταγράφηκε το φθινόπωρο του έτους 2022, σταθερά εγκαταλειμμένο και σε μόνιμο καθεστώς απαξίωσης. Τα απλωμένα ρούχα που διακρίνονται στο δεύτερο επίπεδο του κτιρίου, μάρτυρας της κατάληψής του από αστέγους.

 

Το υπό εξέτασιν κτίριο όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το μήνα Μάιο του έτους 2023:

Η υπό εξέτασιν εγκαταλειμμένη οικία όπως καταγράφηκε στα τέλη του έτους 2024:

 

• Παναγιώτης Χ. Παπαηλιού

Δοθείσης της ευκαιρίας, αξίζει τον κόπο να διαβάσετε λίγες βιογραφικές πληροφορίες για μια σπουδαία και φωτισμένη προσωπικότητα που έδρασε στον Πειραιά των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών, τον Παναγιώτη Χ. Παπαηλιού, ιδρυτού συν τοις άλλοις του ομωνύμου γνωστού Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών. 

Αντιγράφουμε από το Λεύκωμα Πειραιώς του 1958 (εκ προσωπικού αρχείου - έκδοσις/επιμέλεια Δ. Ι. Πανίτσα) τα εξής σχετικά με τον κάτωθι εικονιζόμενο Παναγιώτη Χ. Παπαηλιού: 

"Γεννήθηκε στην Βυτίνα. Εσπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και παράλληλα εφοίτησε στο Διδασκαλείο Γυμναστικής από το οποίον επήρε το πτυχίον του Γυμναστού. Σε ηλικία 21 ετών διωρίστηκε καθηγητής-Φιλόλογος στο Γυμνάσιο Σερρών όπου υπηρέτησε επί τρία χρόνια. Κατόπιν γύρισε στην Αθήνα και εφοίτησε επί δυο χρόνια στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως. Επειδή πίστευε ότι όσο πιο πολλά χρόνια κάθεται κανείς σκυφτός στα Πανεπιστημιακά θρανία, τόσο πιο ευθυτενής μπορεί να σταθή στην έδρα, έφυγε το 1929 για την Αμερική, όπου επί τέσσερα χρόνια παρηκολούθησε παιδαγωγικά και φιλοσοφικά μαθήματα και ειδικεύθη στην Παιδαγωγική Ψυχολογία στα Πανεπιστήμια Boston και Harvard και επήρε το πτυχίο του Παιδαγωγού. Για να τονώση το εθνικό φρόνημα του εκεί απόδημου Ελληνισμού, εκτός από τα άρθρα που εδημοσίευσε στις εκεί ελληνικές εφημερίδες και τις διαλέξεις που έδωσε, συνέγραψε και ένα τρίπρακτο ελληνικό δράμα, το "Χώμα Ελληνικό", το οποίο εκυκλοφόρησε σε βιβλίο και παίχτηκε με επιτυχία και εξακολουθεί να παίζεται από πολλές Ελληνικές Κοινότητες της Αμερικής και του Καναδά. Η εκπληκτική πρόοδος της Αμερικής σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητος, που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εκπαίδευσι, στην ορθολογιστικά προγραμματισμένη, μεθοδική, έντονη και ευσυνείδητη εργασία πάσης μορφής, στο πνεύμα της συνεργασίας και ιδίως στην τοποθέτησι του καταλλήλου ανθρώπου στην κατάλληλη θέσι, και κατά δεύτερο λόγο στην πρόσληψι με ελκυστικούς όρους κάθε ιδιοφυϊας, όπου γης και αν ευρίσκεται, για να εργαστή εκεί για την προκοπή της χώρας, η πρόοδος αυτή που προξένησε βαθεία εντύπωσι και τον έκανε να νοιώθη έντονο το συναίσθημα της μειονεξίας, επειδή ήταν πολίτης μιας χώρας με τόσο ένδοξο παρελθόν, μα και τόσο αποκαρδιωτικό παρόν και άδηλο μέλλον, λόγω του ότι στη χώρη αυτή θάλλει εκτός από τη φαιδρά πορτοκαλέα και ο πολιτικαντισμός, ο αρριβισμός, ο φαβοριτισμός, ο αητονυχισμός, ο παρασιτισμός και ο υπόσιτισμός. Το συναίσθημα αυτό της μειονεξίας και η έντονη έφεσις που ένοιωθε για την καταπολέμησι της γενεσιουργού αιτίας του, τον έκανε να αρνηθή τιμητική θέση σε ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα που του προσεφέρθη εκεί, και να πάρη το καράβι του γυρισμού με σκοπό να αγωνισθή  κι αυτός με τις ασθενείς του δυνάμεις για το ξεπέρασμα της πνευματικής, ηθικής και οικονομικής κρίσεως που μάστιζε τον δύσμοιρο τόπο μας. 

Εδώ υπηρέτησε σε διάφορες Παιδαγωγικές Ακαδημίες χωρίς να μπορέση να στεριώση σε καμμία, επειδή έμπαζε σε αυτές τους ικανούς, τους κατάλληλους και όχι τους ανίκανους με τους ισχυρούς προστάτες του, και επειδή εισήγαγε καινά δαιμόνια με το παιδευτικό του έργο. "Δεν βαριέσαι που κάθεσαι και τα πολυκοσκινάς", του είπε κάποτε ένας σημαντικός πολιτικός του τόπου μας, "μπάστον κι'αυτόν στην Ακαδημία. Δασκαλάκος θα γίνη, να τρώει ένα κομμάτι ψωμί". Μα αυτός τα πολυκοσκινούσε γιατί είχε άλλη ιδέα για την αποστολή του δασκάλου. Τον ήθελε με πολλά πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα, τον ήθελε βαθειά μορφωμένον και πολιτισμένον, φορέα του πολιτισμού τον ίδιον και ικανόν και πρόθυμον σε μόχθους και θυσίες για την ευτυχία και την προκοπή του παιδιού και της κοινωνίας την αναμόρφωσι. 

"Μην περιμένετε τιμές και πλούτη, παράσημα και ανδριάντες", έλεγε στους σπουδαστάς του. "Εσείς θα σβύνεται σιγά-σιγά άγνωστοι, αφανείς και σίγουρα περιφρονημένοι, για να φωτίζετε άπλετε το νου, την σκέψι, την ψυχή και το φρόνημα των παιδιών του Λαού μας για να αναδειχθώσι σε ιδανικούς πολίτες μιας ελληνικής πολιτείας, που να μην έχη την ανώτερή της."

Εγκαταστάθη στον Πειραιά το 1944 σαν Διευθυντής της Ραλλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας, και διαμένει έκτοτε μόνιμα στην πόλι μας και μετέχει πρόθυμα σε κάθε εκδήλωσι που αποβλέπει στην πρόοδο και τον εκπολιτισμό της. Το 1945 έλαβε μέρος στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο του Λονδίνου μαζί με τον κ. Ευάγγελο Παπανούτσο, ως εκπρόσωποι των Ελλήνων Εκπαιδευτικών. Εκεί του δόθηκε η ευκαιρία να τονίση στους συνέδρους το γεγονός ότι αν συνεδριάζουν ελεύθεροι και συζητούν ελεύθερα για τα μεταπολεμικά προβλήματα μιας δημοκρατικής εκπαιδεύσεως, αυτό το οφείλουν κατά σημαντικό ποσοστό και στους Έλληνας εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εξέθρεψαν και πολλοί από αυτούς παρεστάθηκαν στα παλληκάρια εκείνα που έγραψαν με το αίμα τους το έπος της Αλβανίας και της Εθνικής Αντιστάσεως, και προκάλεσαν το πρώτο ρίγος της νίκης στους συμμάχους και ανεπτέρωσαν το ηθικό των λαών εκείνων που στέναζαν κάτω από το απαίσιο πέλμα του Ναζισμού. 

Μίλησε και έγραψε με παρρησία και πόνο για την κατάντια της εκπαιδεύσεως και υπέδειξε τρόπους και μέσα για την ανόρθωσί της. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνη ενοχλητικός στους αρμοδίους και να εξαναγκασθή σε παραίτησι από τη δημόσια υπηρεσία, όχι όμως και εγκατάλειψι του αγώνα για μια συγχρονισμένη εκπαίδευσι και κοινωνική εξυγίανση. Σαν Δημοτικός Σύμβουλος Πειραιώς, από το 1954, δεν παρέλειψε ευκαιρία να συστήση και να υποδείξη κι αυτός την λήψι από τη Δημοτική Αρχή μέτρων για την επιμόρφωσι, την υγεία και χαρά των παιδιών και των νέων της πόλεως μας. Και είναι ευτύχημα για την πόλι μας που μερικές από τις επίμονες αυτές συστάσεις και υποδείξεις έγιναν πραγματικότης, όπως τα κέντρα Παιδικής Χαράς, το υπαίθριο Θέατρο του Προφήτη Ηλία, η Δημοτική Φιλαρμονική, η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου, το Πειραϊκό Θέατρο κλπ. 

Εκτός τούτων με το Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών που ίδρυσε στην πόλι μας προσφέρει στους νέους και τις νέες την ευκαιρία και την δυνατότητα να μάθουν μια ξένη γλώσσα και να αποκτήσουν έτσι ένα πολίτιμο μέσο, με το οποίο μπορούν να φαρδύνουν απεριόριστα τον πνευματικό τους ορίζοντα και τομέα της δραστηριότητός των. "

• Το Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών Παπαηλιού

Άμεσα συνυφασμένο με την ιστορία του Πειραιά από τα μέσα της δεκαετία του 1950 οπότε και πρώτο-λειτούργησε (έτος 1955), το προαναφερόμενο Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών του Παναγιώτη Χ. Παπαηλιού γαλούχησε και εκπαίδευσε γενιές Πειραιωτών και όχι μόνον, οι οποίοι πέρασαν από τα θρανία του κυρίως για την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσης (μεταξύ των οποίων και ο γράφων το παρόν ιστολόγιο). Οι δυο κόρες του προαναφερόμενου Παναγιώτη Χ. Παπαηλιού, η Μαριάννα Παπαηλιού και και Ντιάνα Παπαηλιού, συνδιευθύνουν το Κέντρο Ξένων Γλώσσών από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως τις μέρες μας. 

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Λεύκωμα Πειραιώς 1958", Έκδοσις - Επιμέλεια Δ.Ι. Πανίτσα
• Ιστοσελίδα Κέντρων Ξένων Γλωσσών Παπαηλιού
• Η οδός Καραγεώργη Σερβίας
• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο - ΕΛΙΑ

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες - πλην αυτών που προέρχονται από προσωπικό αρχείο - παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.