Η ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΑΚΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ [1876]

Περιδιαβαίνοντας την πάλαι ποτέ φημισμένη Μεγάλη Οδό του Πέραν στην Κωνσταντινούπολη, είναι αδύνατον κάποιος να μην παρατηρήσει και να μην κοντοσταθεί έξω το εντυπωσιακό και συνάμα ιστορικό Çiçek Pasajı, ήτοι την Στοά των Λουλουδιών. Η ζηλευτής αρχιτεκτονικής στοά, με την μεγαλοπρεπή πρόσοψη και τον εξαιρετικό διάκοσμο, χρονολογείται από το 1876, με την ιστορική της διαδρομή να συνδέεται άμεσα με το ελληνικό στοιχείο της Πόλης. 

Στο οικόπεδο λοιπόν όπου σήμερα υψώνεται το Çiçek Pasajı (προφέρεται "Τσιτσέκ Πασαζί"), αρχής γενομένης από το έτος 1844, βρισκόταν το φημισμένο Θέατρο Ναούμ (αρχικής ιδιοκτησίας προ του 1844 του Ιταλού Bartolomeo Bosco, προτού περάσει στην ιδιοκτησία των αδελφών Michel Naum and Joseph Naum), το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς στην μεγάλη πυρκαγιά του Πέρα του 1870. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι Οθωμανοί Σουλτάνοι Abdülaziz και Abdülhamid II επισκέπτονταν συχνά το ιταλικό Θέατρο Ναούμ (Naum Tiyatrosu), το οποίο διέθετε αποκλειστικά προνόμια παρουσίασης ευρωπαϊκών θεατρικών έργων και ιταλικής κατά κύριο λόγο όπερας. Στο εν λόγω θέατρο είχε μάλιστα παρουσιαστεί σε αποκλειστικότητα η γνωστή όπερα του Giuseppe Verdi "Il Trovatore", προλαβαίνοντας μέχρι και τις αντίστοιχες σκηνές των Παρισίων. 

Μετά την καταστροφή του Θεάτρου Ναούμ, το οικόπεδο πέρασε στην κυριότητα του Ηπειρώτη μεγιστάνα της εποχής και ευεργέτη Χρηστάκη Ζωγράφου (Κεστοράτι Βορείου Ηπείρου, 1820- Παρίσι, 1896) ο οποίος μετά την αγορά της εκτάσεως (το 1876) ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Κλεάνθη Ζάννο (1850-1924) την κατασκευή ενός νέου μεγάρου, συνολικής επιφάνειας 4.600 τετραγωνικών μέτρων, στο ισόγειο του οποίου προβλεπόταν καταστήματα για εμπορικές χρήσεις, ενώ στους τρεις άνω ορόφους διαμορφώθηκαν μεγάλα πολυτελή διαμερίσματα των 6-7 δωματίων έκαστο, με ανέσεις ευρωπαϊκής κατοικίας (τρεχούμενο νερό, γκάζι, λουτρό κ.α.). Συνολικά στο Μέγαρο του Hristaki Zoğrafos Efendi (όπως αναφερόταν στην τουρκική γλώσσα) υπήρχαν 24 εμπορικά καταστήματα (μεταξύ των οποίων ξεχώριζαν στα τέλη του 19ου αιώνα το καπνοπωλείο του Acemyan, τα ευρωπαϊκά ζαχαροπλαστεία Maison Paret και Vallaury, το ανθοπωλείο του Παντελή, το γουναράδικο του Σιδέρη, το οινοπωλείο/ζυθοποιείο του Γιώργου, ο φούρνος του Schumacher κ.α.) στο ισόγειο (ήτοι στην στοά) και 17 λουξ διαμερίσματα στους άνω ορόφους κατά τα πρότυπα των Παρισίων. 

Χρηστάκης Ζωγράφος

Το Μέγαρο τότε ονομάστηκε επισήμως γαλλιστί "Cité de Pera" (ονομασία την οποία μπορεί κάποιος να παρατηρήσει μέχρι και σήμερα να αναγράφεται στην επιβλητική πρόσοψη του κτιρίου) και έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα σημείο αναφοράς του κέντρου της Πόλης. Αξιομνημόνευτο είναι επίσης το γεγονός ότι η τουρκική εφημερίδα εποχής "La Turquie" περιέγραφε το Μέγαρο Ζωγράφου ως ένα μνημείο που και το Παρίσι θα επιθυμούσε να διαθέτει με τα εξής λόγια: "[...] μπορούμε να αναφέρουμε με σιγουριά ότι το Πέρα απέκτησε ένα οικοδόμημα που δίνει περηφάνια όχι μόνο στον ιδιοκτήτη του αλλά σε ολόκληρη την πόλη και αποτελεί ορόσημο μιας νέας εποχής για την αρχιτεκτονική της χώρας [...]". Βέβαια η προαναφερόμενη επίσημη ονομασία του μεγάρου ("Cité de Pera") επισκιάστηκε από την άτυπη ονομασία του ως "Στοά Χρηστάκη" ("Hristaki Pasajı" στα τούρκικα), από το όνομα του εικονιζόμενου Χρηστάκη Ζωγράφου.

Χρηστάκης Ζωγράφος

Κατά το έτος 1908, ο Μεγάλος Βεζίρης Mehmed Said Pasha αγόρασε το κτίριο το οποίο μετονομάστηκε πρόσκαιρα σε Sait Paşa Pasajı (δηλαδή η Στοά του Said Pasha). Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, στην περιοχή μετοίκησαν διάφορες πρώην εύπορες Ρωσίδες ευγενούς καταγωγής, μεταξύ των οποίων και μια Βαρώνη, οι οποίες αναγκάζονταν να πωλούν άνθη προς το ζην στην υπό εξέταση στοά. Μέχρι το 1940, τα καταστήματα της στοάς είχαν καλυφθεί κατά κύριο λόγο από ανθοπωλεία, με αποτέλεσμα να προκύψει η ονομασία Çiçek Pasajı, ήτοι την Στοά των Λουλουδιών, η οποία χρησιμοποιείται μέχρι και τις ημέρες μας. Μετά το 1940, ξεκίνησαν να λειτουργούν εντός της στοάς ταβερνεία και ζυθοπωλεία στα οποία σύχναζαν άνθρωποι της εργατικής τάξης, με αποτέλεσμα σταδιακά τα ανθοπωλεία να εκτοπιστούν προς άλλες περιοχές αφήνοντας όμως πίσω τους την ονομασία της Στοάς (των Λουλουδιών). Μετά το τέλος της δεκαετίας του 1980, οπότε και ένα τμήμα του Μεγάρου κατέρρευσε, έγιναν φιλότιμες προσπάθειες επαναφοράς του ιστορικού αυτού κτιρίου στην αρχική του κατάσταση. Οι δυο τελευταίες ανακαινίσεις έλαβαν χώρα το 1988 και μετέπειτα το 2005, με αποτέλεσμα στις μέρες μας (21ος αιώνας) το Çiçek Pasajı να έχει ανακτήσει εν πολλοίς (από αρχιτεκτονικής απόψεως) την αυθεντική αρχική του εικόνα, όντας μια φωτεινή και ευχάριστη στοά στο ισόγειο της οποίας υπάρχουν μπαράκια, μικρά εστιατόρια και ταβέρνες με τούρκικους μεζέδες και ζωντανή παραδοσιακή μουσική (ελαφρώς τουριστικά μέρη τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες της Πόλης, συνήθως ασφυκτικά γεμάτα, στα οποία όμως συχνάζουν και Τούρκοι), δίχως να λείπουν όμως και καταστήματα που αποκαλύπτουν την παλαιότερη και πιο παραδοσιακή όψη της Πόλης, όπως λ.χ. ένα ψαράδικο, ένα μαγαζί με μπαχαρικά, ζαχαροπλαστείο κ.α. 

Το Çiçek Pasajı, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στη συμβολή της πολυσύχναστης και εμπορικής Istiklal με την μικρότερη οδό Sahne Sk. τον Δεκέμβριο του έτους 2015:

Μια πανοραμική άποψη της εντυπωσιακής προσόψεως του πάλαι ποτέ Μεγάρου του Χρηστάκη Ζωγράφου. Στο ισόγειο, εκατέρωθεν της εισόδου στη Στοά των Λουλουδιών, το εστιατόριο Otantik Anadolu Yemekleri το οποίο καταλαμβάνει και τους άνω ορόφους του κτιρίου και προσφέρει θέα στο εσωτερικό της στοάς και από την άλλη πλευρά τα καταστήματα πώλησης υποδημάτων Hotiç και Flower.

 

Ακόμα μια άποψη του ιδιότυπου αρχιτεκτονικά κτιρίου που ξεχωρίζει με την παρουσία του, ένα χιονισμένο μεσημέρι στην Istiklal: 

Αντί επιλόγου δυο βραδινές απόψεις του "Cité de Pera":

Μια λεπτομέρεια του διακόσμου της rococo προσόψεως του κτιρίου, με τις δυο Καρυάτιδες στο ύψος όπου αναγράφεται η αρχική ονομασία του Μεγάρου ("Cité de Pera") κάτω από ένα μικρό σταματημένο ωρολόγιο. 

Διαβάστε τα παρακάτω ιστορικά / φωτογραφικά θέματα από τις επισκέψεις μου στην Πόλη:

Το νοσταλγικό τραμ της Μεγάλης Οδού του Πέραν

Οι τοιχογραφίες της Αγίας Σοφίας

Η υπόγεια βασιλική δεξαμενή του Ιουστινιανού

Στο Τζαμί του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή

Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας Σταυροδρομίου

Ο Πύργος του Γαλατά

Στην φωτόλουστη Αγία Ειρήνη

Επίσκεψη στο Gulhane Parki

Στην οδό Kumbaraci

Το υπόγειο Tunel από το Karakoy στο Beyoglu

Η έπαυλις της οικογένειας Sarica

Η αιγυπτιακή αγορά των μπαχαρικών

Η στοά της Συρίας

Μια βραδιά στους δερβίσηδες

Το Ναυτικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης (Deniz Musezi)

Οι γάτες της Κωνσταντινούπολης

Με ποδήλατο στην Πρίγκηπο

Κρουαζιέρα στα Πριγκηπόνησα

Το νοσταλγικό τραμ Kadikoy-Moda

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Naum Theatre
• Flower Passage History
• Χρηστάκης Ζωγράφος - Ο μεγιστάνας της Κωνσταντινούπολης
• Χρηστάκης Ζωγράφος - Wikipedia

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.