Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Η Έλλη Παπαδημητρίου γεννήθηκε στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας το έτος 1906 και σπούδασε γεωπονία. Μετά την Καταστροφή του 1922, εγκατεστημένη πλέον στην Αθήνα, αφιέρωσε τη ζωή της αρχικά στην περίθαλψη των Μικρασιατών προσφύγων και αργότερα στη διάσωση της μνήμης τους, συλλέγοντας, σε συνεργασία με την μουσικολόγο και λαογράφο Μέλπω Λογοθέτη Μερλιέ (Ξάνθη, 1889 - Αθήνα, 3 Νοεμβρίου 1979), αφηγήσεις από τους αυτόπτες και αυτήκοες μάρτυρες της Καταστροφής. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, η Έλλη Παπαδημητρίου γνώρισε το ζεύγος Σικελιανού και μετείχε στις Δελφικές Εορτές. Αρχής γενομένης από το έτος 1936 στρατεύθηκε στον χώρο της Αριστεράς και με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα κατέφυγε στην Αίγυπτο, όπου ήρθε σε επαφή με τον Γιώργο Σεφέρη και τον κύκλο των αγγλόφωνων εξόριστων ποιητών. Στη Μέση Ανατολή εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο "Η Ανατολή" (στα ελληνικά και στα αγγλικά), έκδοση η οποία απαγορεύθηκε από την αγγλική στρατιωτική αστυνομία. Μετά τον Εμφύλιο επέστρεψε στην Αθήνα και ασχολήθηκε με την ποίηση, την κριτική θεάτρου, τη φωτογραφία και την πεζογραφία. Έτσι λοιπόν το 1946 εξέδωσε την ποιητική συλλογή "Απόκριση" (με ποιήματα από τη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια του πολέμου) ενώ ακολούθησε, το 1952, το θεατρικό έργο "Ανατολή" με θέμα βεβαίως τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αργότερα ακολούθησαν τα εξής βιβλία: "Ποιητική γνώση" (1952 - σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων), "Πορεία και Περιπλάνηση" (1958), "Οκτώ τετράδια ποιήματα" (1961), "Το βουνό" (1963) , "Ελληνική βοήθεια προς Αμερική" (1964). Το 1964 η Έλλη Παπαδημητρίου εξέδωσε μια σειρά από δεκαεπτά προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που επέζησαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο, με τίτλο "Ακούμε τη φωνή σου, πατρίδα". 

Ανάμεσα στο 1972 και το 1979, το προαναφερόμενο υλικό, φτάνοντας τις 100 περίπου αφηγήσεις, επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Κέδρος της Νανάς Καλλιανέση (σε τέσσερις τόμους), υπό τον τίτλο "Κοινός λόγος", έργο το οποίο αποτελεί και την μεγαλύτερη προσφορά της Έλλης Παπαδημητρίου στον χώρο των νεοελληνικών γραμμάτων. Άλλα αξιομνημόνευτα έργα αυτής της περιόδου είναι μεταξύ άλλων "Η παρέα" (1976), "Απολογισμός" (1977), και "Σημειωματάριο" (1983). Το 1984, την έκδοση του προαναφερόμενου "Κοινού Λόγου" ανέλαβαν οι εκδόσεις "Ερμής". Μετά το θάνατο της Έλλης Παπαδημητρίου (Αθήνα, 1993) έχουν ανέβει κατά καιρούς θεατρικές διασκευές του έργου της. 

Στο παρόν φωτογραφικό αφιέρωμα παρουσιάζεται μια σειρά φωτογραφιών του Πειραιά, δια χειρός Έλλης Παπαδημητρίου, από το τρίτο και τελευταίο λεύκωμα με τον τίτλο "Παλιές Φωτογραφίες: Αθήνα - Πειραιά - Καισαριανή", το οποίο εκδόθηκε σε 3.000 αντίτυπα από τις εκδόσεις "Ερμής" τον Σεπτέμβριο του 1979. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφικές καταγραφές του Πειραιώς που ακολουθούν, παρατίθενται στο προαναφερθέν λεύκωμα άνευ σαφούς χρονολόγησης, με λιγοστά σχόλια. Βέβαια, στον πρόλογο του λευκώματος, η Έλλη Παπαδημητρίου αναφέρει σχετικά με τις εν λόγω φωτογραφίες πως πρόκειται για "δικές μου προπολεμικές συν μερικές κατοπινές τριγυρίζοντας με 2-3 φίλους", αναφερόμενη λογικά στο σύνολο των φωτογραφιών του εν λόγω λευκώματος: 

Ακολουθούν οι φωτογραφίες του λευκώματος άνευ λοιπών σχολίων ή πληροφοριών εκ μέρους του γράφοντος το ιστολόγιο, συνοδεία μονάχα των λεζαντών του ιδίου του λευκώματος.

Πειραιάς, "... ήσουνα η καρδιά μας..."

Σπάνιο θέαμα, τότε... 

Γ' θέση

Τα γνωστά μικρεμπόρια

Σκαρί ανατολίτικο, Πασαλιμάνι

Αν σας άρεσαν οι παραπάνω φωτογραφίες, σε πείσμα των καιρών και των άθλιων συνηθειών τύπου copy-paste (φαινόμενο το οποίο παρατηρείται παρά την ύπαρξη υδατόσημων), μπορείτε να προμηθευτείτε (σε πολύ χαμηλή τιμή) το λεύκωμα "Παλιές Φωτογραφίες Αθήνα - Πειραιά - Καισαριανή" από κάποιο βιβλιοπωλείο (λ.χ. από τις εκδόσεις Πολιτεία).

Όσον αφορά το φωτογραφικό αρχείο της Έλλης Παπαδημητρίου, άξιο μνείας είναι το γεγονός πως στις μέρες μας (21ος αιώνας), τμήμα αυτού βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη. 

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. 

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Παλιές Φωτογραφίες Αθήνα - Πειραιά - Καισαριανή", 'Ελλη Παπαδημητρίου, Αθήνα, 1979
• Παπαδημητρίου, Έλλη, 1906-1993

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.