Η ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΣΜΟΛΕΝΣΚΥ [ΝΕΟ ΦΑΛΗΡΟ]

Αρκετοί ερευνητές και συγγραφείς οι οποίοι έχουν ασχοληθεί με την ιστορία του νέου Φαλήρου αναφέρουν επιγραμματικά στα έργα τους ότι επί της οδού Σμολένσκυ κατοικούσε ο εξαιρετικά λαοφιλής στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα Συνταγματάρχης πυροβολικού, ήρωας του Ελληνοτουρκικού πόλεμου του 1897 και αργότερα δις Υπουργός των Στρατιωτικών Κωνσταντίνος Σμολένσκης ή Σμολένσκη (Σμολένσκυ).

Ενδεικτικά αναφέρουμε την Βάννα Πανδή-Αγαθοκλή η οποία ρητώς καταγράφει στο βιβλίο της "Η Ιστορία του νέου Φαλήρου μέσα από τους δρόμους του" (βλέπε Πηγές) ότι ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης "είχε κατοικία στο νέο Φάληρο, στον ομώνυμο δρόμο" δίχως όμως να γίνεται σαφής αναφορά ως προς που ακριβώς βρισκόταν η οικία Σμολένσκη. Όμως, το 2005, σε μια πτυχιακή εργασία του Τμήματος Πολιτικών Δομών Έργων του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΤΕΙ) Πειραιά, των σπουδαστών Α. Αρμάτα και Σ. Μασμανίδη υπό τον τίτλο "Αποτύπωση νεοκλασικού κτιρίου (κατοικία Σμολένσκυ) στο νέο Φάληρο και αρχιτεκτονική μελέτη για την αλλαγή χρήσης από οικία σε καφετέρια", αναφέρεται ρητώς (στην 4η σελίδα της εργασίας η οποία υφίσταται στο διαδίκτυο - βλέπε Πηγές) ότι το παρακάτω εικονιζόμενο κτίριο, στη συμβολή των οδών Σμολένσκυ και Ελευθερίου Βενιζέλου κατασκευάστηκε για τον Κωνσταντίνο Σμολένσκη στον οποίον και ανήκε. 

Η προαναφερόμενη πτυχιακή εργασία βέβαια ελέγχεται για τα εξής λάθη: α. Ως έτος κατασκευής του κτιρίου καταγράφεται το 1854, εποχή κατά την οποία το νέο Φάληρο (Βοϊδολίβαδο) ήταν μια ερημική έκταση δίχως κατοίκους. Μάλιστα, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, το 1858, το ελληνικό κράτος παραχώρησε εθνική γη στο ερημικό πεδινό Βοϊδολίβαδο για την κατασκευή του γαλλικού/αγγλικού νεκροταφείου (το γνωστό "Μνήμα του Γάλλου"). Επίσης, ο φερόμενος ως πρώτος οικιστής του νέου Φαλήρου Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος κατασκεύασε την πρώτη οικία στο νέο Φάληρο περί τα μέσα της δεκαετίας του 1870. Επομένως, ο ισχυρισμός της πτυχιακής εργασίας περί κατασκευής του ως άνω εικονιζόμενου κτιρίου το 1854 είναι λανθασμένος. Βάση των αρχιτεκτονικών γνωρισμάτων του υπό εξέταση κτιρίου, τολμούμε να υπολογίσουμε κατά προσέγγιση ότι τούτο πρέπει να έχει κατασκευαστεί - όπως και πολλές άλλες κατοικίες / επαύλεις του νέου Φαλήρου - κατά το χρονικό διάστημα 1875 - 1885. β. Επίσης, ο γεννηθείς το 1843 Κωνσταντίνος Σμολένσκης, το 1854, έτος το οποίο η πτυχιακή καταγράφει ως έτος έναρξης των εργασιών οικοδόμησης του κτιρίου (εργασίες που όπως αναφέρεται κράτησαν 3 χρόνια), ήταν μόλις 11 ετών και πιθανότατα δεν βρισκόταν καν ακόμη στην Ελλάδα! 

Ανατρέχοντας στις διαθέσιμες ιστορικές πηγές αλλά και στον Τύπο των αρχών του 20ου αιώνα, προκύπτει πως ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης διέθετε ακίνητη περιουσία στο κέντρο των Αθηνών. Η Μεγάλη Οικία του Στρατηγού Κ. Σμολένσκη στην Αθήνα καταγράφεται επί της μικρής οδού Γεωργίου Σταύρου στον αριθμό "4", όπως προκύπτει από την παρακάτω καταχώρηση του έτους 1904: 

Το 1911, σύμφωνα με την παρακάτω καταχώρηση - αναγγελία διαθέσιμων χώρων προς ενοικίαση, η οικία Σμολένσκυ καταγράφεται στον αριθμό "25" της οδού Σοφοκλέους αλλά οι πληροφορίες για όλα τα προσφερόμενο προς ενοικίαση ακίνητα δίδονταν "παρά τούτω εν Ν. Φαλήρω εις οδόν Κ. Σμολένσκη αρ. 19"!

Σε παρόμοια καταχώρηση, εκ νέου από το έτος 1911, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι  πληροφορίες σχετικά με τα ενοικιαζόμενα ακίνητα δίδονταν "παρά των κυρίω Σμολένσκη εν Ν. Φαλήρω, οδός Κ. Σμολένσκυ 19".

Ως προς τα παραπάνω, αξίζει να σημειώσουμε τα εξής: Η σημερινή οδός Σμολένσκυ, ανώνυμη έως το 1898, έλαβε το όνομα του εν ζωή Κωνσταντίνου Σμολένσκη - αμέσως μετά τα γεγονότα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 - αφού διερχόταν έναντι της οικίας του ηρωικού Συνταγματάρχη κατόπιν σχετικής αιτήσεως των κατοίκων του νέου Φαλήρου προς τον Δήμο Πειραιώς και το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλεως. Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης πιθανότατα να διάλεξε κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα το ανερχόμενο και κοσμικό παραθαλάσσιο προάστιο του νέου Φαλήρου για την θερινή ή/και μόνιμη κατοικία του, όπως άλλωστε έπρατταν πολλές πολιτικές και στρατιωτικές φυσιογνωμίες εκείνης της εποχής. Η αρίθμηση βέβαια των οδών του νέου Φαλήρου σίγουρα έχει αλλάξει περισσότερες της μιας φοράς από την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα έως τις ημέρες μας. 

Το αξιόλογο παραδοσιακό διατηρητέο και πλέον ανακαινισμένο κτίριο στη συμβολή της οδού Σμολένσκυ 25 με την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην οδός Κεχαγιά) 17, φέρεται να λειτούργησε μεταπολεμικά (από το 1945) ως γυμνάσιο (πιθανόν δημόσιο), μετέπειτα στέγασε την Σχολή Νέου Φαλήρου των Τσούρη και Αθανασούλια και αργότερα της Αικατερίνης Π. Μαυρία. 

Διαφημιστικές καταχωρήσεις της Σχολής Νέου Φαλήρου των Τσούρη και Αθανασούλια από τις αρχές της δεκαετίας του 1960:

Διαφημιστικές καταχωρήσεις της Σχολής Ν. Φαλήρου Αικατερίνης Π. Μαυρία (τέως Τσούρη Αθανασούλια) από τα τέλη της δεκαετίας του 1960: 

Η μεγαλοπρεπής νεοκλασική οικία με το χαρακτηριστικό πρόστυλο και το τριγωνικό αέτωμα στην όψη της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου όπως φωτογραφήθηκε εκείνη την εποχή (τέλη της δεκαετίας του 1960 / αρχές δεκαετίας 1970) από τον Στέλιο Σκοπελίτη: 

Χρησιμοποιώντας ως βάση την παραπάνω ασπρόμαυρη φωτογραφία προέκυψε η ακόλουθη σύνθεση / αντιπαραβολή στα πλαίσια του πρωτότυπου προσωπικού project Πειραιάς Retronaut.

Το υπό εξέταση κτίριο, η εικαζόμενη ως οικία του Κωνσταντίνου Σμολένσκη, το οποίο έμεινε εγκαταλειμμένο από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακό διατηρητέο κτίριο το 1982 σύμφωνα με το 27/7-27/8/1982 Π.Δ/γμα (ΦΕΚ 410/Δ/82). Ένδεκα χρόνια αργότερα, το 1993 (Δ-1476 α/ 17.12.1993), εγκρίθηκε η μεταφορά συντελεστή δόμησης του διατηρητέου - τότε εγκαταλειμμένου - ακινήτου που βρισκόταν εντός του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Πειραιώς (Αττικής) επί των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου 17 και Σμολένσκυ 25, στο όνομα της Άννας Ματιάτου, αποκλειστικής κυρίας του ως άνω περιγραφόμενου ακινήτου. 

Φωτογραφικές λεπτομέρειες από τη σημερινή / σύγχρονη όψη του κτιρίου μετά τις εργασίες ανακαίνισης / αποκατάστασης (φωτογραφίες 2011/2012): 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), στο εν λόγω ανακαινισμένο κτίριο λειτουργεί από το 2003 ο Βρεφονηπιακός Σταθμός των Εκπαιδευτηρίων Λαμπίρη. 

Διαβάστε σχετικά με το νέο Φάληρο θέματα:

Νέο Φάληρο - Ιστορία και Οδωνυμικά

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του νέου Φαλήρου

Ακταίον Palace Hotel

Το Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου (Grand Hotel du Phalere)

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου

Η Ταραντέλλα του νέου Φαλήρου

Ένας Τσελεμεντές στο νέο Φάληρο

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου νέου Φαλήρου

Η Σούδα του νέου Φαλήρου

Ο "Διεθνής" Σταθμάρχης του νέου Φαλήρου

Οι εκκλησίες του νέου Φαλήρου

Οι αλιείς του νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών

Η Αύρα του Φαλήρου (La Brise du Phalere)

Στο νέο Φάληρο στα 1880

Το "αυτόνομο" νέο Φάληρο

Ο Ατμό-Ηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) του νέου Φαλήρου

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Α')

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Β')

Ο νεοφαληριώτης Αττίκ

Τα Λουτρά του νέου Φαλήρου

"Αι πρωιναί ώραι εις τα φαληρικά ύδατα"

Το Θέατρο του νέου Φαλήρου

Η Έπαυλις του Ευθυμίου Κεχαγιά

Το Αστυνομικό Τμήμα του νέου Φαλήρου

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Σμολένσκυ (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δαβάκη-Πίνδου (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Φαληρέως (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Κεχαγιά) (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Θρασύβουλου Ζαΐμη (Νέο Φάληρο).

Η εξοχική οικία του Γεωργίου Σουρή στο νέο Φάληρο

Η οικία Χρ. Χριστοφή στο νέο Φάληρο

Τα ξενοδοχεία του νέου Φαλήρου στα 70s και στα 80s

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Η Ιστορία του νέου Φαλήρου μέσα από τους δρόμους του", Βάννα Πανδή-Αγαθοκλή, Εκδόσεις Όμβρος, Βιβλιοθήκη Μελετών και Δοκιμίων, ΧΕΝ Νέου Φαλήρου.
• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• Πτυχιακή Εργασία: " Αποτύπωση Νεοκλασικού Κτιρίου (Κατοικία Στρατηγού Σμολένσκυ) στο νέο Φάληρο και αρχιτεκτονική μελέτη για αλλαγή χρήσης από οικία σε καφετέρια", Αρμάτας Αλέξανδρος & Μασμανίδης Συμεών, Τμήμα Πολιτικών Δομικών Έργων, ΤΕΙ Πειραιά, 2005. 
• "Νεοκλασικά Σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά", Φωτογραφικό Λεύκωμα, Στέλιος Σκοπελίτης (1975)
• ΥΠΕΚΑ
• Τύπος Εποχής - Συλλεκτικοί Χάρτες - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.