Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΛΟΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΖΕΡΗ [MESSAGERIES MARITIMES]

Το παρακάτω γαλλικό ασπρόμαυρο επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα το οποίο τιτλοφορείται "Le Pirée - Le Port (vu de la sortie)" και στο οποίο καταγράφεται ένα μικρό τμήμα του κεντρικού λιμένος Πειραιώς πλησίον του προλιμένα, ανήκει στις εκδόσεις της γαλλικής εμπορικής ναυτιλιακής εταιρίας Messageries Maritimes, της οποίας τα πλοία "έπιαναν" στο λιμάνι του Πειραιά κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα. 

Η Messageries Maritimes, ιδρύθηκε το 1851 αρχικά ως Messageries Nationales, αργότερα μετονομάστηκε σε Messageries Impériales και μετά το 1871 (ως Compagnie des Μessageries Μaritimes) έγινε γνωστή ως "MesMar" ή απλά ως "ΜΜ" από τα δυο χαρακτηριστικά αρχικά γράμματα που κοσμούσαν τα πλοία της εταιρίας. Η χαρακτηριστική σημαία με τα γράμματα "ΜΜ" σε λευκό φόντο και κόκκινες άκρες έγινε πασίγνωστη στους ναυτιλιακούς κύκλους και ειδικότερα στις εμπορικές γραμμές διασύνδεσης Ευρώπης και Ασίας. Η Messageries Maritimes συγχωνεύτηκε το 1977 με την Compagnie Générale Transatlantique σχηματίζοντας την Compagnie Générale Maritime. To 1996 η CGM πωλήθηκε στην Compagnie Maritime d'Affrètement (CMA) σχηματίζοντας την CMA CGM.

Αρχικά, η εταιρία εξυπηρετούσε προορισμούς στην Μέση Ανατολή. Μετά την χρησιμοποίηση των πλοίων της στον Πόλεμο της Κριμαίας, η εταιρία έλαβε ως ανταμοιβή το δικαίωμα να εξυπηρετήσει την γραμμή Bordeaux - Βραζιλία αποτελώντας την πρώτη γαλλική υπερατλαντική ατμοπλοϊκή γραμμή. Λίγο αργότερα, η ίδια εταιρία θα "έμπαινε" δυναμικά και στο "παιχνίδι" των γραμμών του Βορείου Ατλαντικού. Η Compagnie des Μessageries Μaritimes έζησε την εποχή της ακμής της από το 1871 έως το 1914, περίοδο κατά την οποία υπήρξε έντονη αποικιακή δραστηριότητα της Γαλλίας καθώς και παρουσία τόσο στην Μέση όσο και την Άπω Ανατολή. 

Τα πλοία της εταιρίας ορμώμενα από την Μασσαλία εξυπηρετούσαν λιμάνια στην Μεσόγειο (Μάλτα, Αλεξάνδρεια, Πορτ Σάιντ, Βηρυτός, Συρία, Σμύρνη, Πειραιάς, Κωνσταντινούπολη κ.α.), στην Μαύρη Θάλασσα καθώς και στην Ερυθρά Θάλασσα, στον Ινδικό Ωκεανό, στην θάλασσα της Κίνας και τέλος έφθαναν μέχρι και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Όσον αφορά τις γραμμές του Ατλαντικού, τα πλοία της Messageries Maritimes με τις χαρακτηριστικές διπλές τσιμινιέρες εξυπηρετούσαν τόσο την γραμμή του Νότιου Ατλαντικού (φθάνοντας μέχρι την Βραζιλία και αργότερα και στο Montevideo της Ουρουγουάης) όσο και του Βόρειου Ατλαντικού.

Στο λιμάνι του Πειραιά, η Compagnie des Μessageries Μaritimes, όπως είναι λογικό διέθετε δικό της πράκτορα αφού τα πλοία της γαλλικής εταιρίας εξυπηρετούσαν ανάγκες μεταφοράς προσώπων, ορισμένων πρώτων υλών και εμπορευμάτων (εισαγωγές και εξαγωγές) αλλά και ταχυδρομείου. 

Στον Εμπορικό, Γεωγραφικό και Ιστορικό Οδηγό των Πλείστων Κυριοτέρων Πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875 του Μιλτιάδου Μπούκα καταγράφεται το Πρακτορείο της Εταιρίας Γαλλικών Διαπορθμεύσεων, του Φρ. Διδιέ, επί της οδού Αρτέμιδος (σσ. η σημερινή Χαριλάου Τρικούπη), αντίκρυ του ναού του Αγίου Νικολάου. Σύμφωνα με τον ίδιο Οδηγό, το πλοίο των Γαλλικών Διαπορθμεύσεων "Αφικνείται εκ Μασσαλίας και Νεαπόλεως εκάστιν δεκαπενθημερίαν Πέμπτην πρωί, και αναχωρεί μετά δυο ώρας της αυτής ημέρας δια Δαρδανέλια και Κωνσταντινούπολιν, επιστρέφει δε εκ των ανωτέρω μερών την Παρασκευήν πρωίαν της επομένης εβδομάδος, και αναχωρεί μετά δυο ώρας της αυτής ημέρας δια Νεάπολιν και Μασσαλίαν.". 

Πλοίο της Messageries Maritimes στο λιμάνι του Πειραιά (έτος 1896)

Στον Οδηγό του Γ. Βώκου του έτους 1902 το εν Πειραιεί ατμοπλοϊκό πρακτορείο της Μεσαζερή καταγράφεται επί της οδού Φίλωνος 40 ενώ στον Πλήρη Οδηγό του έτους 1906-1907 (ως Μεσσαζερή Μαριτίμ) στην οδό Μιαούλη 30 με πράκτορα τον Ι. Βαμβακάρη. Ομοίως στον Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1912, η ξένη ατμοπλοϊκή εταιρία Μεσσαζερή καταγράφεται επί της οδού Μιαούλη 30 με πράκτορα τον Ι. Βαμβακάρη. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η γαλλική εταιρία κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έχασε 22 πλοία! 

Το ακόλουθο δισέλιδο προέρχεται από τον Οδηγό του Γ. Βώκου του έτους 1902 και περιλαμβάνει πίνακες με πληροφορίες και τιμές των προσφερομένων δρομολογίων της Compagnie des Μessageries Μaritimes από το Πρακτορείο του Πειραιώς (Agence du Pirée):

Ιστορικό τεκμήριο από το έτος 1908 (29 Απριλίου): Αποδεικτικό δελτίου μεταφοράς κτενιών (peignes cornes) από την Μασσαλία στον Πειραιά, με το πλοίο "Bosphore" της Compagnie des Μessageries Μaritimes και, με τελικό παραλήπτη τον E. Bonnissel στην οδό Αθηνάς (Rue Minerve), στην Αθήνα. 

Καταχώρηση από τον Ημερήσιο Τύπο του 1913 σχετικά με το ατμόπλοιο "Crimée" της Compagnie des Μessageries Μaritimes το οποίο αναχωρούσε από Πειραιά - προερχόμενον εξ' Οδησσού και Θεσσαλονίκης - με προορισμό Μασσαλία και Λονδίνο, "δεχόμενον επιβάτας και εμπορεύματα".

Καταχώρηση από τον Ημερήσιο πειραϊκό Τύπο του έτους 1922 με αναφορά σε δυο πλοία της Μessageries Μaritimes: το ατμόπλοιο "LAMARTINE" το οποίο αναχωρούσε για Νεάπολη και Μασσαλία και το ατμόπλοιο "PIERRE LOTI" το οποίο αναχωρούσε για Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Ρόδο και Βηρυτό! 

Παρόμοια καταχώρηση από τον Ημερήσιο πειραϊκό Τύπο του έτους 1924 με αναφορά στα ίδια δυο πλοία της Μessageries Μaritimes: το ατμόπλοιο "LAMARTINE" το οποίο αναχωρούσε αυτή τη φορά για Μάλτα, Νεάπολη και Μασσαλία ενώ το ατμόπλοιο "PIERRE LOTI" το οποίο αναχωρούσε για Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Λάρνακα και Βηρυτό! 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στον Μέγα Οδηγό του Πειραιώς του έτους 1929-1930, το πρακτορείο της Messageries Maritimes βρισκόταν στο Μέγαρο Γαβριήλ, ενώ ως πράκτορας καταγράφεται ο Κ. Ιωαννίδης (διψήφιο τηλέφωνο 72).

Ενδεικτικά εξώφυλλα ενημερωτικών φυλλαδίων της Messageries Maritimes, στα γαλλικά, από τα έτη 1928 και 1930:

 Διαφημιστική καταχώρηση της Ατμοπλοΐας Μεσαζερή Μαριτίμ από το έτος 1929:

Γαλλική διαφημιστική καταχώρηση Χριστουγεννιάτικης πολυτελούς κρουαζιέρας της Messageries Maritimes από το έτος 1930 με αναχώρηση από Μασσαλία στις 4 Δεκεμβρίου του 1930 και πλήθος ενδιάμεσων σταθμών (συμπεριλαμβανομένων του Πειραιά και της Αθήνας):

Εξώφυλλο και εσωτερική σελίδα από δίγλωσσο οδηγό (στα γαλλικά και στα αγγλικά) για τους επιβάτες της Messageries Maritimes. Πολύ μικρή αναφορά γίνεται στο λιμάνι του Πειραιά (το οποίο χαρακτηρίζεται μικρό λιμάνι!) και στην παλαιά ονομασία του ως Πόρτο Λεόνε, εξαιτίας του μαρμάρινου λέοντα που κοσμούσε την είσοδο του λιμένος και εκλάπη από το Morosini.  

Έτος 1937: Το ατμόπλοιο "LE GENERAL METZINGER", το οποίο αγοράστηκε το 1924 από την ΜΜ και δρομολογήθηκε σε διάφορες γραμμές, στο λιμάνι του Πειραιά την εποχή που εξυπηρετούσε τη γραμμή του Ινδικού Ωκεανού (από το 1933 έως το 1939).

Όπως και στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η γαλλική εταιρία έχασε πολλά πλοία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στην παρακάτω μεταπολεμική διαφημιστική καταχώρηση της δεκαετίας του 1950 καταγράφεται το Α/Π "LA MARSEILLAISE" το οποίο εξυπηρέτησε την γραμμή της Ανατολής και αργότερα της Άπω Ανατολής αρχής γενομένης από το καλοκαίρι του 1949. Ως αντιπρόσωποι της εταιρίας Messageries Maritimes καταγράφονται οι κ.κ. Ρεμπούλ και Κουτώ, πάντοτε με έδρα στο Μέγαρο Γαβριήλ, επί της λεωφόρου Δημητρίου Γούναρη 26, με πενταψήφιο αριθμό τηλεφώνου: 

Το γαλλικό ασπρόμαυρο επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα το οποίο αναφέρθηκε στην αρχή του παρόντος αφιερώματος με χειρόγραφο μήνυμα (στα γερμανικά) στην εμπρός όψη του ενώ στην πίσω όψη υπάρχει το έμβλημα της Messageries Maritimes.

Και το ταξίδι συνεχίζεται...

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Παρακαλούνται οι πάσης φύσεως επώνυμοι αυτό-προβαλλόμενοι "ιστοριοδίφες" / "ερευνητές" να το σεβαστούν. Τα υδατογραφήματα τοποθετούνται - ως συνήθως - για να ωθήσουν τον κόσμο και τους copy-pasters του διαδικτύου να ψάξουν, να ερευνήσουν και όχι απλά να αντιγράψουν. 

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τα κάτωθι:

• Messageries Maritimes - Wikipedia
• L'Encyclopédie des Messageries Maritimes
• Οδηγοί Πόλεως - Τύπος Εποχής

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.