ΤΟ ΠΙΛΟΠΟΙΕΙΟΝ ΤΟΥ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ [ΠΙΛ ΠΟΥΛ]

Ο γεννημένος "εν Καρυταίνη τω 1850" Ηλίας Πουλόπουλος, έχοντας ως μοναδικό του εφόδιο το Απολυτήριο του Σχολαρχείου, προσλαμβάνεται ως υπάλληλος σε ηλικία 15 ετών (1865) σε ένα κατάστημα "εν Καλαμαίς, όπου επεδόθη εις το εμπόριον". Το 1874, ο ίδιος, ιδρύει δικό του εμπορικό κατάστημα υφασμάτων το οποίο σημειώνει γρήγορα επιτυχία αλλά περιορισμένος κύκλος δράσεως στην ελληνική επαρχία τον ωθεί σύντομα στην μετοίκηση στην Αθήνα (1883) αφήνοντας το εμπορικό κατάστημα στην Καλαμάτα στα χέρια των νεώτερων αδερφών του. Στην Αθήνα, ο Πουλόπουλος συνεχίζει την εμπορική δράση του μέχρι το 1886 αλλά, ο μεγάλος στόχος του παρέμενε η στροφή από την πώληση ετοίμων υφασμάτων στον κλάδο της παραγωγής εμπορευμάτων / προϊόντων όπως και εν τέλει έγινε με την μεταπήδησή του στον κλάδο της πιλοποιίας (παραγωγής πίλων - καπέλων). Το αρχικό πιλοποιείον του Πουλόπουλου ιδρύθηκε το 1886 έχοντας εξ'αρχής ως στόχο την κατάκτηση της όχι μονάχα της εγχώριας ελληνικής αγοράς, αλλά και των αγορών της Ανατολής, της Κύπρου και της Αιγύπτου. Για την εκπαίδευση των πρώτων Ελλήνων εργατών του αρχικού πιλοποιείου προσλήφθηκαν - όπως συχνά συνέβαινε και με άλλου τύπου βιομηχανίας - εξειδικευμένοι τεχνίτες από την Ευρώπη οι οποίοι δίδαξαν το ελληνικό τεχνικό προσωπικό.

Σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, οι πίλοι (καπέλα) του Πουλόπουλου έφθασαν σε σημείο να συναγωνίζονται τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς πίλους στις προαναφερόμενες αγορές-στόχους της Ανατολής, της Κύπρου και της Αιγύπτου με τη διαφορά ότι ο Πουλόπουλος στόχευσε και προέβαλε την "ελληνικότητα" του προϊόντος (δηλαδή ότι παραγόταν στην Ελλάδα από ελληνικά χέρια) με αποτέλεσμα οι ελληνικοί πληθυσμοί των προαναφερόμενων περιοχών να τα προτιμούν, ενισχύοντας όπως ήταν φυσικό την εξαγωγική δραστηριότητα του Πουλόπουλου. Στην Ελλάδα, η επωνυμία "Πίλ Πουλ" (Πιλοποιία Πουλόπουλου) έγινε γρήγορα ταυτόσημη της αγοράς φθηνών και ποιοτικών πίλων. Ο ίδιος μάλιστα ο Ηλίας Πουλόπουλος, από το 1893, ξεκίνησε να επισκέπτεται αυτοπροσώπως ως δειγματοφόρος τους τόπους καταναλώσεως του προϊόντος του, την Αλεξάνδρεια, το Κάιρο, το Σουέζ, το Πορτ-Σάϊδ, τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, τη Θράκη, την Μακεδονία, την Σαμψούντα, την Κερασούντα, την Τραπεζούντα αλλά και τις Βουλγαρικές πόλεις Βάρνα, Πύργο (Burgaz σήμερα) και Σόφια.

Ηλίας Χ. Πουλόπουλος (1850-1930)

Όσον αφορά την βιομηχανική παραγωγή, από το 1886 έως το 1893, το Πιλοποιείον του Πουλόπουλου επιδόθηκε στη μελέτη και εξ'ολοκλήρου κατασκευή χειμερινών πίλων από πρώτη ύλη όπως ακριβώς συνέβαινε στα μεγάλα προηγμένα κράτη της Ευρώπης. Μέχρι τότε, τα καπέλα που κατασκευάζονταν στην Ελλάδα εισήγαγαν ατελώς έτοιμο το πίλημα για την κατασκευή πίλων. Επί πρωθυπουργίας Χαρίλαου Τρικούπη, ο Πουλόπουλος έπεισε την κυβέρνηση να εισάγει σχετικό φόρο (τέλος) στο εισαγόμενο πίλημα προς ενίσχυση της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής. Μάλιστα αναφέρεται στις διαθέσιμες πηγές το περιστατικό κατά το οποίο στη συνάντηση που είχε ο Πουλόπουλος με τον Τρικούπη του είπε τα εξής: "εντρέπομαι να λέγωμαι εργοστασιάρχης πίλων, διότι αληθώς τοιούτος δεν είμαι, επειδή μόνον δένω και ράπτω την κορδέλλαν των πίλων, θα γίνω όμως τοιούτος κατασκευάζων από της πρώτης ύλης αυτό το πίλημα εάν τύχω της υποστηρίξεως της Κυβερνήσεως". 

Εκμεταλλευόμενος λοιπόν τον κρατικό παρεμβατισμό και την επιβληθείσα φορολογία στους εισαγόμενους πίλους και στις εισαγόμενες πρώτες ύλες παραγωγής (γεγονός το οποίο οδήγησε στην χρεωκοπία πολλούς μικρούς κατασκευαστές πίλων που εισήγαγαν την πρώτη ύλη από τις χώρες του εξωτερικού), ο Πουλόπουλος ίδρυσε αρχικά μια Ανώνυμη Εταιρία με την επωνυμία "Μηχανικόν Πιλοποιείον", με εργοστάσιο στους Μύλους Αττικής και ονομαστικό κεφάλαιο 700.000 δραχμών, για την κατασκευή πιλημάτων και πίλων, επιχείρηση την οποία επάνδρωσε με ειδικούς Άγγλους πιλοποιούς. Το όλο εγχείρημα του Πουλόπουλου απέτυχε, οι Άγγλοι τεχνίτες επέστρεψαν στην Αγγλία άπρακτοι αλλά παρ'όλη την αποτυχία, ο Ηλίας Πουλόπουλος, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε καταστεί ουσιαστικά μοναδικός "παίκτης" στον κλάδο της πιλοποιίας, εκμεταλλευόμενος τη δυναμική του και την κρατική υποστήριξη, ξεκίνησε την οικοδόμηση ενός νέου ευρύχωρου εργοστασίου καταλαμβάνοντας ολόκληρο του οικοδομικό τετράγωνο που ορίζεται από τις οδούς Ηρακλειδών, Θεσσαλονίκης, Φλυέως και Αμφικτύονος στην συνοικία του Θησείου, στην Αθήνα.

Πίλοι Πουλόπουλου (Πηγή: ΕΛΙΑ)

Μετά την πτώχευση της χώρας και την αποπομπή του Τρικούπη (1895), παρ'όλη την έλλειψη κρατικής στήριξης, το Πιλοποιείον του Πουλόπουλου στο Θησείο, πλήρως επανδρωμένο και εξοπλισμένο πλέον στις αρχές του 20ου αιώνα, συνέχισε απρόσκοπτα τη δραστηριότητά του κατασκευάζοντας εκτός από ψάθινους πίλους (από ψάθες Κίνας και Ιαπωνίας) και χειμερινούς πίλους από ακατέργαστη πρώτη ύλη προερχόμενη από χνούδια δέρματος κουνελιών/λαγών και μαλλιών προβάτων merinos. To 1903, ακολουθεί νέα κυβερνητική παρέμβαση από την κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη με την επιβολή νέου δασμού επί του εισαγόμενου πιλήματος, γεγονός το οποίο σαφέστατα ευνοούσε τον Πουλόπουλου και τη δική του επιχείρηση. Η περίοδος 1903-1913 αποτέλεσε μια "ταραγμένη περίοδο" μεταξύ των υπέρμαχων του κρατικού παρεμβατισμού για την "προστασία της Ελληνικής Βιομηχανίας" και των πολέμιων αυτών των τακτικών.

Ενδεικτική ολοσέλιδη δίγλωσση διαφημιστική καταχώρηση της επιχείρησης του Η. Πουλόπουλου από Οδηγό της πόλεως των Αθηνών του έτους 1906:

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ανέκοψαν την παραγωγική δραστηριότητα του Πιλοποιείου του Πουλόπουλου αλλά η δικαστική καταδίκη του Πουλόπουλου για αισχροκέρδεια επέφερε μεγάλο ηθικό και οικονομικό πλήγμα στον βιομήχανο ο οποίος συν τοις άλλοις είχε εμπλακεί και στην πολιτική, έχοντας διατελέσει δημοτικός σύμβουλος Αθηναίων επί δημαρχίας Σπυρίδωνος Μερκούρη.

Από μια επίσκεψη του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Πιλοποιείο Πουλόπουλου (Πηγή: ΕΛΙΑ)

Από μια επίσκεψη του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Πιλοποιείο Πουλόπουλου (Πηγή: ΕΛΙΑ)

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως από τις αρχές του 20ου αιώνα, εκτός από το εργοστάσιο του Θησείου, η Πιλοποιία του Πουλόπουλου διέθετε δυο πρατήρια / αποθήκες πώλησης πίλων υπό την επωνυμία "Το Ελληνικόν Πιλοποιείον" και αργότερα "Η Πηγή των Πίλων", στην Αθήνα (Α' Πρατήριο επί της οδού Αιόλου 157 και Β' Πρατήριο "παρά την Εθνικήν Τράπεζαν") ενώ αντίστοιχο πρατήριο / αποθήκη υπήρχε και στον Πειραιά "παρά τη Βασιλική Αποβάθρα".

Βιτρίνα Καταστήματος Πουλόπουλου (Πηγή: ΕΛΙΑ)

Βιτρίνα Καταστήματος Πουλόπουλου (Πηγή: ΕΛΙΑ)

Ολοσέλιδη διαφημιστική καταχώρηση του Πιλοποιείου του Πουλόπουλου μέσα από τις σελίδες του Πανελληνίου Οδηγού του έτους 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα.

Διαφημιστική καταχώρηση του Ελληνικού Πιλοποιείου Πουλόπουλου και Υιού ("Η Πηγή των Πίλων")  μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1923.

Ολοσέλιδη διαφημιστική καταχώρηση του Ελληνικού Πιλοποιείου Ηλ. Πουλούπουλου και Υιου, από το έτος 1926:

Από την ίδια χρονιά (1926), διαφημιστική καταχώρηση του Ελληνικού Πιλοποιείου του Ηλία Πουλόπουλου και Υιού, "βραβευθέν εις 14 εκθέσεις με ανώτατα βραβεία":

Την επόμενη χρονιά (έτος 1927) η επιχείρηση του Πουλόπουλου μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρία υπό την επωνυμία Πουλόπουλος και Υιός Α.Ε. ενώ τρία χρόνια αργότερα (έτος 1930), μετά το θάνατο του Ηλία Πουλόπουλου, η διεύθυνση της εταιρίας πέρασε στα χέρια του μεγαλύτερου υιού του, του Απόστολου Πουλόπουλου.

Ηλία Πουλόπουλος και Υιός Α.Ε. (1928)

Οι δυο υιοί του Ηλία Πουλόπουλου, Απόστολος και Γεώργιος:

Απόστολος Η. Πουλόπουλος

Γεώργιος Η. Πουλόπουλος

Διαφημιστική καταχώρηση του πιλοποιείου του Ηλία Πουλόπουλου και Υιού Α.Ε. μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1933:

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφία εποχής (πιθανότατα στα τέλη δεκαετίας 1930 - ίσως έτος 1939), οι εργάτες και οι εργάτριες της Ανωνύμου Εταιρίας "Πουλόπουλος και Υιός Α.Ε." παρελαύνουν στον Πειραιά υπό το βλέμμα του Ιωάννη Μεταξά, στη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α', με φόντο την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου.

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή επιφέρουν τη διακοπή της παραγωγής μετά από την επίταξη των εργοστασιακών εγκαταστάσεων από τις γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Μετά την Απελευθέρωση οι πληγές του Πολέμου και της Κατοχής σε συνδυασμό με την αλλαγή στις ενδυματολογικές συνήθειες της κοινωνίας οδηγούν σταδιακά το Πιλοποιείο σε παρακμή.

• Το Πιλοποιείον του Πουλόπουλου στις αρχές του 20ου αιώνα

Ακολουθεί μια σειρά ιστορικών φωτογραφιών της Ελληνικής Βιομηχανίας Πιλοποιίας Ηλία Πουλόπουλου και Υιού από την εποχή της μεγάλης ακμής, στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα, τότε που το εργοστάσιο κινητήριας δύναμης περίπου 300 ίππων απασχολούσε περί τα 450 άτομα εργατικό δυναμικό (το 1898, ο αντίστοιχος αριθμός εργατών φέρεται να ήταν 250 άτομα): 

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Εξωτερική Άποψις του Εργοστασίου

Το κτίριο του Πιλοποιείου περιγραφόταν ως εξής: "Το εργοστάσιον ευρίσκεται ολίγον πριν φθάσωμεν εις τον σταθμόν του Θησείου. Διώροφον οικοδόμημα εκτισμένον επί τεσσάρων οδών με μεγάλα φωτεινά παράθυρα, ευάρεον και καλλαισθητικώς ωραίον. Το εσωτερικόν διακρίνει η καθαριότης, η τάξις και ακρίβεια. Αι ευρεία αίθουσαι και τα μικρότερα δωμάτια φέρουσι πινακίδας με μεγάλους αριθμούς, δι'ευκολίαν των εργαζομένων και των επισκεπτών. Η αυλή πλήρης μηχανημάτων ή αμαξών εισερχομένων και εξερχομένων είναι διαρκώς καθαρά και καταλλήλως ηυπρεπισμένη. Ο βιομήχανος δεν παρέλειψε και το καλλαισθητικόν, οι Αιγυπτιακοί φοίνικες, ο φύκος, αι περιπλοκάδες στολίζουσι την είσοδον των γραφείων και ευχαριστούσι το βλέμμα του θεατού."

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Βόρεια Εσωτερική Άποψις του Εργοστασίου

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Νότια Εσωτερική Άποψις του Εργοστασίου

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Αίθουσα Στολισμού Ψάθινων και Καστόρινων Πίλων

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Αίθουσα Συρραφής Ψάθινων Πίλων

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Νότια Πλευρά Αίθουσας Επεξεργασίας Καστόρινων Πίλων

"Αλλά τις είναι ο κ. Ηλίας Πουλόπουλος; τον εύρομεν εν τω μέσω της Μεγάλης Αιθούσης του εργοστασίου, σιωπηλόν, όρθιον, επιβλέποντα 200 κορίτσια τα οποία μετά προσοχής ειργάζοντο. Ουδέ αίθουσα παρθεναγωγείου εν ώρα διαγωνισμού ή διδασκαλίας δεν θα είχε τοιαύτην σιωπήν."

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Λιθογραφείον

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Το μέσον της Μεγάλης Αίθουσας

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Βόρεια Πλευρά Αίθουσας Επεξεργασίας Καστόρινων Πίλων

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Μια εκ των αιθουσών κατεργασίας πρώτων υλών

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Μια εκ των αιθουσών σιδερώματος ψάθινων πίλων

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Αίθουσα σιδερωτικών μηχανών ψάθινων/καστόρινων πίλων

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Μια εκ των αιθουσών κατεργασίας πρώτων υλών

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Μια εκ των αιθουσών κατεργασίας πρώτων υλών

Στο Εργοστάσιο Πιλοποιίας του Πουλόπουλου, συν τοις άλλοις, υπήρχε ειδικό τμήμα υφαντικής και παραγωγής μεταξιού (μεταξουργείο) όπου παράγονταν οι κορδέλες, οι φόδρες κτλ. για τα καπέλα. 

Πιλοποιείο Πουλόπουλου - Τμήμα κατασκευής κορδέλων

• Ο Πειραιάς και το Πιλοποιείο του Πουλόπουλου

Όπως προαναφέραμε, ο Πουλόπουλος στις αρχές του 20ου αιώνα διέθετε σχετικό πρατήριο / αποθήκη και στην καρδιά του εμπορικού και βιομηχανικού Πειραιά εκείνης της εποχής. Το εν Πειραιεί κατάστημα / πρατήριο του Πουλόπουλου στεγαζόταν στο ισόγειο τμήμα της "στοιχειωμένης" οικίας του Ανδρέα Μιαούλη - μετέπειτα οικία ιδιοκτησίας Χατζόπουλου - έναντι του ιερού ναού του Αγίου Σπυρίδωνος, επί της ομώνυμης ακτής Μιαούλη.  

Το πρατήριο του Πουλόπουλου με τις χαρακτηριστικές βιτρίνες στο ισόγειο (αριστερά) της παλαιάς οικίας Μιαούλη με φόντο το καμπαναριό και τον τρούλο του Αγίου Σπυρίδωνα:

Εμφανής η πινακίδα του πρατηρίου του "Ηλ. Χ. Πουλόπουλου - Τα Ελληνικά Καπέλλα" στο παρακάτω ασπρόμαυρο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα της πλακόστρωτης ακτής Μιαούλη με έναν από τους πολλούς λούστρους του λιμανιού να φροντίζει τα υποδήματα ενός περαστικού.

Η παρακάτω φωτογραφία εποχής από το ψηφιοποιημένο αρχείο του ΕΛΙΑ καταγράφεται λανθασμένα με τοποθεσία στην Αθήνα ενώ στην πραγματικότητα, πρόκειται για το πρατήριο / αποθήκη της επιχείρησης στον Πειραιά. Ευδιάκριτες και οι δυο πινακίδες στον άνω όροφο του κτιρίου που αναγράφουν "Ηλίας Πουλόπουλος & Υιός".

Διαβάστε εδώ το χρονικό της "στοιχειωμένης" οικίας Μιαούλη.

• Διαφημιστικές καταχωρήσεις του Πιλοποιείου Πουλόπουλου:

Ακολουθεί μια επιλογή ενδεικτικών διαφημιστικών καταχωρήσεων του Ελληνικού Πιλοποιείου του Πουλόπουλου από τον Ημερήσιο Τύπο της εποχής. Όπως μπορεί κάποιος να παρατηρήσει, στις εν λόγω διαφημιστικές καταχωρήσεις προβάλλεται έντονα η ελληνική προέλευση των πίλων.

Έτος 1905

Στις διαφημιστικές καταχωρήσεις του Πουλόπουλου όπως η παρακάτω, περίοπτη θέση κατέχουν τα διάφορα βραβεία / μετάλλια με τα οποία είχε τιμηθεί η επιχείρηση μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Πιλοποιείον Πουλόπουλου είχε λάβει το 1888 το Αργυρούν Μετάλλιο Αθηνών, το 1894 το Αργυρούν στην Exposition Internationale Coloniale, το 1894 το Αργυρούν στην Έκθεση της Lyon (Γαλλία), το 1900 το Αργυρούν στην Έκθεση των Χανίων στην Κρήτη, το 1900 το Παγκόσμιο Χρυσό Μετάλλιο στην έκθεση των Παρισίων, το 1903 Χρυσό Μετάλλιο και Δίπλωμα Τιμής στην Έκθεση των Αθηνών, το 1908 τον Χρυσούν Κλώνον Τιμής στην Έκθεση της Χάγης, το 1908 στο Παρίσι Grand Prix et Medaille d'Or (Μέγα Βραβεία και Χρυσό Μετάλλιο) ενώ σε περίοπτη θέση βρίσκεται το Παράσημο του Σωτήρος το οποίο είχε απονείμει ο Βασιλέως Γεώργιος Α' στον Ηλία Πουλόπουλο μετά από σχετική επίσκεψη στο Εργοστάσιό του το 1903.

Έτος 1905

Χαρακτηριστική διαφημιστική καταχώρηση του έτους 1906 για τα "Ελληνικά Καπέλλα Πουλόπουλου", με αναφορά "εις την μόδαν Παρισίων και Λονδίνου" και στο γεγονός ότι ήταν "ελευθέρα παντός φόρου".

Έτος 1906

Διαφημιστική καταχώρηση του έτους 1910 με ξεχωριστή αναφορά στα καπέλα τύπου Panama ("έφθασαν και οι Παναμάδες") ενώ αναφορά γίνεται και στο κατάστημα / αποθήκη του Πειραιά έναντι της Βασιλικής Αποβάθρας.

Έτος 1910

Τα "ελληνικά καπέλλα του Ηλ. Πουλόπουλου φέροντα εντός το ημερολόγιον του 1912 και συνδυάζοντα το πρακτικόν μετά του ωραίου"!

Έτος 1911

Διαφημιστική καταχώρηση του έτους 1927 στην οποία εμφανίζεται και το κτίριο του Εργοστασίου του Θησείου:

Διαφημιστική καταχώρηση της εποχής του Μεσοπολέμου στην οποία τονίζεται πως "το Πιλ Πουλ είναι ελληνικόν, εφάμιλλον των ξένων, αλλά και σημαντικώς ευθυνότερων"!

Για το καλοκαίρι, "ελαφρό ψαθάκι, θερινό, εις την πηγήν των πίλων", με αναφορά της προπολεμικής διαφημιστικής καταχώρησης τόσο στο πρατήριο Αθηνών του Πιλ Πουλ (στην οδό Αιόλου) όσο και στο πρατήριο Πειραιώς (στην ακτή Μιαούλη):

Η πλέον γνωστή έγχρωμη διαφημιστική απεικόνιση του εργοστασίου / πιλοποιείου του Η. Πουλόπουλου με ταυτόχρονη αναφορά και στην αποθήκη πίλων της οδού Αιόλου:

• Το Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα Μερκούρη"

Μεταπολεμικά, οι εργοστασιακές εγκαταστάσεις του πάλαι ποτέ ένδοξου Πιλοποιείου "αποψιλώθηκαν" σταδιακά με αποτέλεσμα στις μέρες να διασώζεται πλέον μονάχα ένα μικρό γωνιαίο τμήμα της παλαιάς βιομηχανίας στη συμβολή των οδών Θεσσαλονίκης και Ηρακλειδών. Το "καπελάδικο" του Πουλόπουλου, όπως χαρακτηριστικά το αποκαλούν ακόμη και σήμερα ορισμένοι παλαιοί κάτοικοι της περιοχής οι οποίοι συν τοις άλλοις μνημονεύουν και τη γέφυρα έναντι του εργοστασίου ως "γέφυρα Πουλόπουλου", αποτελεί ένα βιομηχανικό κτίριο-σημείο αναφοράς της ευρύτερης συνοικίας, το οποίο ανακηρύχθηκε το 1985 διατηρητέο μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς.

Το 1988 το ερειπωμένο τότε οικοδόμημα πέρασε στην κυριότητα του Δήμου Αθηναίων, αποκαταστάθηκε και ονομάζεται πλέον "Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη". Στα 1.500 τετραγωνικά μέτρα του εναπομείναντος παλαιού πιλοποιείου φιλοξενούνται σήμερα (2015) δυο πολύ αξιόλογες μόνιμες εκθέσεις, το "Οδοιπορικό της Αθήνας" στον Α' όροφο και το Μουσείο - Θέατρο Σκιών "Χαρίδημος" στο ισόγειο ενώ υφίστανται δυο επιπρόσθετοι εκθεσιακοί χώροι για περιοδικές εκθέσεις. 

Η εικόνα του Πιλοποιείου Πουλόπουλου όπως καταγράφηκε από τη συμβολή των οδών Θεσσαλονίκης και Ηρακλειδών, με άθλια και αντιαισθητικά γκράφιτι να αποδεικνύουν για πολλοστή φορά την παιδεία του σύγχρονου νεοέλληνα:

Λεπτομέρειες από την πρόσοψη του διατηρητέου βιομηχανικού κτιρίου όπου σύμφωνα με τα αναφερόμενα σε κάποιες πηγές, εκτός από την επωνυμία του ιστορικού Πιλοποιείου του Ηλία Πουλόπουλου και το έτος ιδρύσεώς του (1886), μπορεί κάποιος να διακρίνει ορισμένα "ίχνη" από σφαίρες των Δεκεμβριανών του 1944.

Άποψη των εγκαταστάσεων του ιστορικού πιλοποιείου όπως καταγράφηκε από την πεζοδρομημένη οδό Θεσσαλονίκης, παράλληλα με τις γραμμές του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου Αθηνών-Πειραιώς:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Πανελλήνιο Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδας, Εκδοτικός Οίκος Χατζηιωάννου.
• Πανελλήνιος Οδηγός 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα, Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου της "Εφημερίδας των Εργατών".
• Eie.gr - Αρχείο Νεωτέρων Μνημείων
• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο
• Ημερήσιος Τύπος - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.