ΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ RECOLETA

Το φημισμένο νεκροταφείο της Recoleta, βρίσκεται στην ομώνυμη αριστοκρατική συνοικία του Buenos Aires, πρωτευούσης της Αργεντινής, και χαρακτηρίζεται ως ένα από τα δέκα σπουδαιότερα κοιμητήρια νεκρών σε παγκόσμιο επίπεδο. Μάλιστα σε αρκετές σχετικές λίστες, το εν λόγω κοιμητήριο θεωρείται ως ένα από τα πλέον must-see (πρέπει-να-το-δεις) μέρη του κόσμου.

• Ιστορική Αναδρομή:

Στις αρχές του 17ου αιώνα, στις έρημες τότε εξοχές του βορείου Buenos Aires, εγκαταστάθηκαν ορισμένοι μοναχοί του τάγματος των Αυγουστίνων (Orden de Agustinos Recoletos - OAR) οι οποίοι οικοδόμησαν ένα μοναστήρι και μια εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία του Pilar (Virgen del Pilar). 

Εν τέλει, η ονομασία του προαναφερθέντος Τάγματος των μοναχών έμελλε να ονοματίσει όλη την συνοικία, η οποία έκτοτε ονομάζεται Recoleta και, όταν κατά το έτος 1822 το Τάγμα διαλύθηκε, η έκταση που κατείχαν οι μοναχοί χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του πρώτου δημοσίου νεκροταφείου της πόλης του Buenos Aires σε σχέδια του Γάλλου μηχανικού και αρχιτέκτονα Próspero Catelin (1764 - 1842), ο οποίος επηρεάστηκε κυρίως από τον νεοκλασικισμό, τάση η οποία είναι ευδιάκριτη στα περισσότερα από τα έργα του.

Το νέο νεκροταφείο, το οποίο οικοδομήθηκε στα πρότυπα του φημισμένου παριζιάνικου κοιμητηρίου Père-Lachaise, προοριζόταν αρχικά μονάχα για την ταφή Καθολικών Χριστιανών και εγκαινιάστηκε το ίδιο έτος (1822) υπό την αιγίδα του τότε Διοικητή της πόλης του Buenos Aires Martin Rodriguez και του Υπουργού της Κυβερνήσεως Bernardino Rivadavia. Αργότερα, το 1863, ο Πρόεδρος της Αργεντινής Bartolomé Mitre (σσ. ελληνικής καταγωγής με αρχικό επώνυμο Μητρόπουλος) με σχετικό διάταγμα θεσμοθέτησε το δικαίωμα ανθρώπων άλλων θρησκειών να ενταφιάζονται στο νεκροταφείο της Recoleta. Κατά τη δεκαετία του 1870, η μεγάλη επιδημία κίτρινου πυρετού που ταλάνισε την Αργεντινή, οδήγησε πολλές ευκατάστατες μεγάλο-αστικές οικογένειες του Buenos Aires να εγκαταλείψουν τις οικίες τους στο κέντρο της πόλης και να καταφύγουν στο βόρειο τμήμα της σημερινής πρωτεύουσας της Αργεντινής, εκεί όπου και δημιουργήθηκε μια νέα συνοικία, η οποία ακόμη και στις ημέρες μας χαρακτηρίζεται ως μια από τις συνοικίες με υψηλότερες τιμές ανά τετραγωνικό μέτρο στην Λατινική Αμερική. Μοιραία στις επόμενες δεκαετίες το κοιμητήριο της Recoleta έγινε ο τόπος ταφής πλουσίων αστών, φημισμένων προσωπικοτήτων, πολιτικών, στρατιωτικών και άλλων παραγόντων της δημόσιας ζωής ενώ ένα νέο νεκροταφείο στην Chacarita, το οποίο εγκαινιάστηκε περίπου εκείνη την περίοδο, θα αποτελούσε τον τόπο ταφής για τους υπόλοιπους πληθυσμούς της πόλης. Το 1881, ο πρώτος Δήμαρχος του Buenos Aires Torcuato de Alvear διέταξε την ανακατασκευή του νεκροταφείου, το οποίο έχρηζε συντήρησης, σε σχέδια του ιταλικής καταγωγής αρχιτέκτονα Juan Antonio Buschiazzo. Κατά την διάρκεια της πρώτης ανακατασκευής λοιπόν πραγματοποιήθηκαν έργα οδοποιίας σε όλα τα μονοπάτια του νεκροταφείου, κατασκευάστηκε ο εξωτερικός περίβολος (μαντρότοιχος) καθώς και η κεντρική πύλη με την χαρακτηριστική διπλή σειρά δωρικών κολόνων. 

Στην επιβλητική κεντρική πύλη μπορεί σήμερα κανείς να διακρίνει δυο ρήσεις στα λατινικά: εξωτερικά η πύλη αναγράφει "Requiescant in pace" που σημαίνει "Αναπαύσου εν ειρήνη" και στο εσωτερικό τμήμα "Expectamus Dominum", ήτοι "Αναμένουμε τον Κύριον". 

• Το Νεκροταφείο της Recoleta: Ένα Μνημείο Τέχνης

Το νεκροταφείο της Recoleta αποτελεί δίχως υπερβολή, εκτός από έναν χώρο ταφής, ένα αυτούσιο μνημείο άξιο θαυμασμού και επίσκεψης. Περπατώντας στους δρόμους της κοσμοπολίτικης συνοικίας της Recoleta, με την γενικότερη ατμόσφαιρα να αλλάζει πλησιάζοντας στο κοιμητήριο:

Προ της εισόδου στο κοιμητήριο, παρατηρούμε την προαναφερθείσα στην ιστορική αναδρομή εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Nuestra Senora del Pilar.

 

Εντός του κοιμητηρίου μπορεί κανείς να συναντήσει πάνω από 4.500 τάφους, οικογενειακούς και απλούς, οι οποίοι καταλαμβάνουν έκταση περίπου 55.000 τετραγωνικών μέτρων. Μάλιστα, περί τους 80 τάφους έχουν ανακηρυχθεί Εθνικά Ιστορικά Μνημεία και προστατεύονται με σχετικά διατάγματα. Εκτός αυτών, διάσπαρτα στο κοιμητήριο της Recoleta υφίστανται κενοτάφια και μαυσωλεία, επενδεδυμένα κυρίως με μάρμαρο δίχως να απουσιάζουν και άλλα υλικά (γρανίτης, ξύλο, μέταλλο και γυαλί κλπ), διακοσμημένα με πλήθος αγαλμάτων, προτομών και άλλων έργων τέχνης διαφόρων τάσεων και ρυθμών.

Δεν είναι υπερβολή να αναφέρουμε πως το κοιμητήριο είναι πλήρως ρυμοτομημένο και ευθυγραμμισμένο, με άτυπα οικοδομικά "τετράγωνα", πλατιές δενδρόφυτες λεωφόρους, διασταυρώσεις και μικρότερες οδούς που οδηγούν στους διάφορους τάφους και τα μαυσωλεία.

Στο κέντρο του κοιμητηρίου, στο σημείο όπου ουσιαστικά ενώνονται οι προαναφερθείσες κύριες λεωφόροι του νεκροταφείου, υπάρχει μια ροτόντα. Εκεί ακριβώς δεσπόζει από το 1914 ένα άγαλμα του Χριστού, έργο του γλύπτη Pedro Zonza Briano.

• Η σημειολογία και οι συμβολισμοί στο κοιμητήριο της Recoleta:

Στο κοιμητήριο της Recoleta υπάρχει πλήθος εντόνων σημειολογικών και συμβολικών στοιχείων που εν μέρει απορρέουν από τις διάφορες τάσεις, πεποιθήσεις και θρησκείες των ενταφιασμένων σε αυτό. Ποικίλα χριστιανικά σύμβολα, λατινικές ρήσεις, γοτθικά και κελτικά σύμβολα, αρχαιοελληνικά γράμματα, εβραϊκοί συμβολισμοί, μασονικά (τεκτονικά) εμβλήματα και άλλα πολλά συνθέτουν ένα πολυποίκιλο σκηνικό που χρήζει ενδελεχούς παρατήρησης και έρευνας.

Στην είσοδο του κοιμητηρίου, επί της προαναφερόμενης κεντρικής πύλης, μπορεί κανείς να διακρίνει έντεκα διαδοχικούς αλληγορικούς συμβολισμούς μεταξύ των οποίων το νήμα και το ψαλίδι, τον σταυρό και το λατινικό γράμμα "Ρ", την κορώνα, την σφαίρα και τα φτερά, την κορώνα και τον σταυρό, την μέλισσα, τον ουροβόρο όφι, την κουκουβάγια, την κλεψύδρα κ.α. 

Λατινικές λέξεις, όπως λ.χ. η λέξη "PAX" - ήτοι "Ειρήνη" - καθώς και άλλες λατινικές φράσεις / ρήσεις απαντώνται σε αρκετά σημεία του κοιμητηρίου:

Σε αρκετούς τάφους συναντούμε τα αρχαιοελληνικά γράμματα "Α" και "Ω", που συμβολίζουν βεβαίως την αρχή και το τέλος. 

Διάσπαρτοι σε διάφορα σημεία του κοιμητηρίου οι καθαρά δυτικής τεχνοτροπίας άγγελοι που συμβολίζουν σύμφωνα με την χριστιανική θρησκεία τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του επίγειου και του ουρανίου κόσμου, άλλοι κρατώντας σάλπιγγες, άλλοι με πυρσούς και άλλοι με σπαθιά. Κάθε μικρή λεπτομέρεια συμβολίζει και κάτι διαφορετικό: οι πυρσοί με τις φλόγες στραμμένες προς τα πάνω τον θάνατο, οι σβηστοί πυρσοί τη ζωή που χάνεται, τα σπαθιά με την μύτη προς το έδαφος τις μάχες οι οποίες δε θα δοθούν πια λόγω του θανάτου κ.ο.κ.

Το ίδιο ισχύει και για τους αναρίθμητους σταυρούς, διαφόρων τάσεων και τεχνοτροπιών, τους οποίους συναντά κανείς σε όλα σχεδόν τα χριστιανικά μνήματα του νεκροταφείου της Recoleta:

• Φωτογραφικό Οδοιπορικό στο Κοιμητήριο της Recoleta

Ακολουθεί ένα μικρό ενδεικτικό οδοιπορικό στο κοιμητήριο της Recoleta μέσα από προσωπικές φωτογραφίες όπως αυτές αποτυπώθηκαν κατά την επίσκεψή μου το έτος 2008: 

Στο κοιμητήριο της Recoleta όπως προείπαμε βρίσκονται ενταφιασμένοι πλήθος διάσημων και διακεκριμένων Αργεντινών. Μεταξύ των άλλων συναντούμε πολλούς Προέδρους της Αργεντινής, πολιτικούς, στρατιωτικούς, διπλωμάτες, επιχειρηματίες, ποιητές, συγγραφείς, ζωγράφους, καλλιτέχνες καθώς και άλλους εκπρόσωπους των καλών τεχνών.

Στους δρόμους του κοιμητηρίου μπορεί κανείς να συναντήσει εκτός από αναρίθμητα γατιά, πλήθος τουριστών που επισκέπτονται το νεκροταφείο ως ένα φημισμένο τουριστικό σημείο, μελετητές ιστορίας, λάτρεις της αρχιτεκτονικής αλλά και του αποκρυφισμού, "γκοθάδες" (οπαδούς του gothic κινήματος) με τα χαρακτηριστικά μαύρα ρούχα και χτενίσματα οι οποίοι συχνάζουν για πολλές ώρες εντός του νεκροταφείου, καλλιτέχνες, φωτογράφους κ.α. 

• Ο τάφος της Evita Peron

Παρόλο που στο νεκροταφείο της Recoleta υφίστανται τα μνήματα / μαυσωλεία ενός μεγάλο αριθμού διακεκριμένων προσωπικοτήτων, εντούτοις ο οικογενειακός τάφος του οίκου Duarte, αποτελεί δίχως άλλο, ένα μέγα σημείο αναφοράς και συγκέντρωσης επισκεπτών/τουριστών σε καθημερινή βάση, καθώς εκεί βρίσκεται ενταφιασμένη η Eva Duarte, σύζυγος Peron. 

Η María Eva Duarte (7 Μαΐου 1919 – 26 Ιουλίου 1952) υπήρξε η δεύτερη σύζυγος του Προέδρου της Αργεντινής Juan Perón (1895–1974) και συνήθως μνημονεύεται ως Eva Perón ή απλά με το υποκοριστικό Evita. Η πολυτάραχη ζωή της Eva Perón, η οποία άλλωστε έχει παρουσιαστεί μέσα από πολλές κινηματογραφικές και θεατρικές παραγωγές, περιλαμβάνει την πρώιμη καριέρα της ως ηθοποιός, την γνωριμία και τον γάμο της με τον Juan Perón προτού ο τελευταίος εκλεγεί για πρώτη φορά Πρόεδρος της Αργεντινής, την έντονη δράση της ως Πρώτη Κύρια της χώρας επί θεμάτων υγείας, φιλανθρωπίας και κυρίως τον αγώνα της υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, του δικαιώματος ψήφου κ.α. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την δεινή ρητορική της την έκαναν πολύ αγαπητή μεταξύ κυρίως των πτωχών πληθυσμιακών στρωμάτων της Αργεντινής, αύξησαν κατακόρυφα την δημοτικότητά της και την οδήγησαν σε υψηλές θέσεις εντός του κόμματος του Peron με έντονη επιρροή επί του πολιτικής ζωής της χώρας. Ο θάνατός της από καρκίνο σε ηλικία μόλις 33 ετών υπήρξε η αφορμή για την γιγάντωση ενός μύθου γύρω από το πρόσωπό της και έδωσε τροφή ώστε το πρόσωπο της να γίνει, εκτός από αντικείμενο εκδηλώσεων λατρείας, πηγή έμπνευσης για πολλά βιβλία, ποιήματα, έργα τέχνης, ταινίες κ.α. 

Αξιοσημείωτο βέβαια είναι το γεγονός ότι το βαλσαμωμένο σώμα της Eva Peron βρίσκεται στο νεκροταφείο της Recoleta, στον οικογενειακό τάφο των Duarte, μόλις από το 1976 και ενώ είχαν προηγηθεί απίστευτα σκηνικά που περιελάμβαναν την "απαγωγή" του σώματος από τον δικτάτορα Aramburu το 1957 και τον ενταφιασμό σε έναν κρυφό τάφο στην Γένοβα της Ιταλίας (!) καθώς και την επιστροφή αυτού στην Αργεντινή μετά από αρκετές παλινωδίες μεταξύ των εναλλασσόμενων κυβερνήσεων και δικτατορικών καθεστώτων στην Αργεντινή της δεκαετίας του 1970.

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• http://en.wikipedia.org/wiki/Recoleta_Cemetery
• http://es.wikipedia.org/wiki/Cementerio_de_la_Recoleta
• http://www.cementeriorecoleta.com.ar/historia_cr.htm

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.