ΑΚΤΑΙΟΝ PALACE HOTEL [1903]

Το Ξενοδοχείο "Ακταίον Παλάς" υπήρξε ένα αριστουργηματικό κτίριο-ορόσημο, ένα μέγα σημείο αναφοράς του λαοφιλούς προαστίου του νέου Φαλήρου, ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα το οποίο δυστυχώς δεν διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας (21ος αιώνας).

Το υπό εξέτασιν κτίριο του Ξενοδοχείου "Ακταίον Παλάς" οικοδομήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα περίοδο κατά την οποίαν το κοσμικό και πολυσύχναστο θέρετρο του νέου Φάληρο είχε ήδη γνωρίσει μια εποχή μεγάλης ακμής κατά τις τελευταίες δεκαετίες των τελών του 19ου αιώνα, την επονομαζόμενη "belle epoque" (Μπελ Επόκ) του νέου Φαλήρου, μια περίοδο ευμάρειας η οποία συνεχίστηκε μέχρι και τα πρώτα χρόνια μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους.

Κατά το έτος 1903 λοιπόν, όταν αποπερατώθηκε η κατασκευή του υπό εξέτασιν μεγαλοπρεπούς κτιρίου, στο νέο Φάληρο ήδη προϋπήρχαν το αξιοπρόσεκτο Ξενοδοχείο του Σταθμού, το θέατρο του Φαλήρου με την περίφημη πλατεία του, η ροτόντα για τις συναυλίες της φιλαρμονικής ορχήστρας, ο μεγάλος παραθαλάσσιος περίπατος, η εξέδρα καθώς και οι εγκαταστάσεις των θαλασσίων λουτρών (μπανιέρες) με τις υπέρ-θαλάσσιες καμπίνες. Το κοσμικό προάστιο του νέου Φαλήρου δικαιωματικά υπήρξε επίκεντρο διασκέδασης, ψυχαγωγίας αλλά και διακοπών για πολλούς Αθηναίους, Πειραιώτες αλλά και ξένους επισκέπτες, οι οποίοι συνέρρεαν για να επισκεφθούν την ακτή, τα λουτρά, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, την περίφημη εξέδρα, τα κάθε λογής θεάματα (συναυλίες, θέατρο κ.α.) που προσέφερε εκείνη την εποχή.

Ο εκ Πόλης καταγόμενος τραπεζίτης, επιχειρηματίας και βουλευτής Ιωάννης Πεσμαζόγλου (1857-1906) αποτέλεσε τον εμπνευστή της οικοδόμησης του "Ακταίον Palace Hotel", κατά τα πρότυπα των ξενοδοχείων "Palace" που υπήρχαν σε διάφορες ευρωπαϊκές λουτροπόλεις. Το "Ακταίον Παλλάς", όπως προαναφέραμε, οικοδομήθηκε κατά την περίοδο 1901-1903, με την χρηματοδότηση του προαναφερόμενου Ιωάννη Πεσμαζόγλου, σε σχέδια του αρχιτέκτονα-μηχανικού Πάνου Καραθανασόπουλου (ημερομηνία γέννησης; - 07.05.1925). Δοθείσης της ευκαιρίας, οφείλουμε να αναφέρουμε πως δυστυχώς σε πολλά άρθρα τα οποία κατακλύζουν το ελληνικό διαδίκτυο, συχνά καταγράφεται κατ'επανάληψιν λανθασμένα το ονοματεπώνυμο του Ερνέστου Τσίλλερ (Ernst Ziller) ως αρχιτέκτονα του "Ακταίον Παλας".

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που καταγράφονται στον Τύπο των αρχών του 20ου αιώνα, για την ανέγερση του υπό εξέτασιν πολυτελούς ξενοδοχείου χρειάστηκαν πάνω από 2.500.000 δραχμές, ένα ποσό πραγματικά δυσθεώρητο για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Για την οικοδόμηση του "Ακταίον Παλάς" μάλιστα, κατεδαφίστηκε η οικία του φερόμενου ως πρώτου οικιστή του νέου Φαλήρου, του Κωνσταντίνου Γιαννόπουλου η οποία είχε κτιστεί κατά το έτος 1875, σύμφωνα με την σχετική επιγραφή που υπήρχε στην πρόσοψη αυτής.

Το νεόδμητο "Ακταίον Palace Hotel":

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με τον Ιωάννη Πεσμαζόγλου και τη σχέση του με το νέο Φάληρο εδώ.

Από διαφημιστική καταχώρηση των αρχών του 20ου αιώνα του "Ακταίον Palace Hotel" (Φάληρον - Αθήναι / Phalere - Athenes): 

Μια σπάνια σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών από την περίοδο οικοδόμησης του υπό εξέτασιν ξενοδοχείου - παρατηρήστε πως ο χώρος πέριξ του κτιρίου καθώς και το ισόγειο του "Ακταίον" βρίσκονταν ακόμη σε φάση διαμόρφωσης και έργων:

Τα εγκαίνια του "Ακταίον Παλάς" πραγματοποιήθηκαν την 21η Ιουνίου του 1903 με την παράθεση ενός μεγαλοπρεπούς γεύματος στο οποίο παρακάθισαν περί τους 500 καλεσμένους. Ως πρώτος διευθυντής του ξενοδοχείου καταγράφεται ο Γάλλος Α. Μελιέ (A. Meslier). 

Ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο του έτους 1903, στο οποίο διαφημίζεται το καθημερινό εσπερινό γεύμα επί του μεγάλου εξώστη του νέου ξενοδοχείου με μουσική εκλεκτή, με κόστος 5 δραχμών:

Έτος 1903

Όπως ήταν αναμενόμενο, εκ των πρώτων επισκεπτών του ξενοδοχείου "Ακταίον" κατά τις αρχικές εβδομάδες λειτουργίας του, υπήρξαν τα μέλη της βασιλική οικογένεια της Ελλάδος. Ειρήσθω εν παρόδω, το πρώτο εν Ακταίω επίσημο γεύμα δόθηκε προς τιμήν της Δούκισσας Μαρίας του Μέκλενμπουργκ-Σβέριν, μητέρας της πριγκίπισσας Ελένης, συζύγου του Πρίγκιπα Νικόλαου της Ελλάδας και της Δανίας (1872-1938), γιου του τότε Βασιλιά Γεωργίου Α' της Ελλάδας.

Έτος 1903 - Η Βασιλική Οικογένεια στο Ακταίον

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφία του Γάλλου φωτογράφου Petit η οποία τοποθετείται χρονικά κατά το μήνα Σεπτέμβριο του έτους 1903, διακρίνουμε στο βάθος το υπό εξέτασιν ξενοδοχείο "Ακταίον Παλάς", ελάχιστες εβδομάδες μετά τα επίσημα εγκαίνιά του.

Φωτογράφος Petit (Πηγή: Ministère de la Culture - France)

Κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του ξενοδοχείου η ορχήστρα του ρωσικού στόλου παιάνιζε δις εβδομαδιαίως (κάθε Κυριακή και Πέμπτη) στον μεγάλο εξώστη από τις 17.30 έως τις 19.30, ενώ το καλοκαίρι του 1903, η διαμονή σε δωμάτιο του ξενοδοχείου κόστιζε 15 δραχμές ημερησίως, το πρόγευμα 4 δραχμές και το δείπνο 5 δραχμές! Ειρήσθω εν παρόδω, ως πρώτος αρχιμάγειρας του "Ακταίον Παλάς" καταγράφεται ο επίσης Γάλλος διάσημος μαιτρ Auguste Escoffier.

Έτος 1903

Μέσα σε ομολογουμένως ελάχιστο χρόνο από την ημερομηνία των επισήμων εγκαινίων, το τετραώροφο οικοδόμημα το οποίο διέθετε συν τοις άλλοις 160 πολυτελή επιπλωμένα δωμάτια, εστιατόριο, καφέ-ζαχαροπλαστείο, αίθουσα θεατρικών παραστάσεων, αίθουσες χορού και δεξιώσεων, σαλόνια, καζίνο (κατά το Μεσοπόλεμο), κήπους με αναψυκτήρια, περίπτερο μουσικής και χώρους για περιπάτους έγινε σημείο αναφοράς του νέου Φαλήρου για πολλούς επιφανείς ξένους και Έλληνες.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως από τους πολυτελείς χώρους του "Ακταίον Παλάς", κατά τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του, φέρονται να πέρασαν εκτός από τα μέλη της βασιλικής οικογενείας της χώρας, η αυτοκράτειρα Ευγενία (τελευταία βασίλισσα των Γάλλων - από το 1853 έως το 1871 - ως σύζυγος του Αυτοκράτορα Ναπολέοντος Γ'), ο τότε πρωθυπουργός της χώρας και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αλέξανδρος Ζαΐμης (9 Νοεμβρίου 1855 - 15 Σεπτεμβρίου 1936), πολλά γνωστά και επιφανή μέλη της αθηναϊκής κοινωνίας, καθώς και ο Βασιλέας Πέτρος Α' (Καραγιώργεβιτς) της Σερβίας (11 Ιουλίου 1844 - 16 Αυγούστου 1921).

Επίσης, σε απόσταση αναπνοής από το "Ακταίον Παλάς", ελάχιστα μετά την ολοκλήρωση του κτιρίου, κατασκευάστηκε η θρυλική "Ταραντέλλα", ήτοι ένα καλαίσθητο περίπτερο στο οποίο αρχικά δίδονταν μουσικές παραστάσεις από την ορχήστρα του Ξενοδοχείου.

Ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια σχετικά με το "Ακταίον Παλάς" από τις αρχές της δεκαετίας του 1910:

Δεκαετία 1910 - Παρέα έξω από το εστιατόριο του Τσελεμεντέ με φόντο το Ακταίον

Λεπτομέρεια επιστολόχαρτου του Ξενοδοχείου περί το έτος 1910 - Διευθυντής ο κ. Σ. Στυλιανός (Πηγή: ΕΛΙΑ)

Έτος 1910 - Καθημερινό Θεατρικό Δρώμενο

Έτος 1910

Ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια από την δεκαετία του 1910 με αναφορά στην συχνή παρουσία της κυρίαρχης πολιτικής προσωπικότητας εκείνων των καιρών στο "Ακταίον", του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στο "Ακταίον" επίσης λάμβαναν χώρα επίσημα γεύματα διπλωματών, ξένων και εγχώριων συνδέσμων, όπως επίσης χορευτικές εσπερίδες διαφόρων ομίλων και συλλόγων.

Έτος 1913 - Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο Ακταίον

Έτος 1914 - Κοσμική Κίνησις

Έτος 1917 - Γεύμα του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Ακταίον και δηλώσεις

Το ξενοδοχείο "Ακταίον Παλάς" έλαβε ακόμη μεγαλύτερη αίγλη όταν Διευθυντής ανέλαβε ο εκ Καναδά ομογενής Κωνσταντίνος Μπράουν (Brown) περί τα μέσα της δεκαετίας του 1920. 

Έτος 1922 - Η καλλιτέρα θερινή διαμονή μόνον εις το ξενοδοχείον του νέου Φαλήρου "Ακταίον"

Την ίδια εποχή άλλωστε καταγράφηκε μια από τις πρώτες ανακαινίσεις του ξενοδοχείου, όπως προκύπτει από το κάτωθι ιστορικό τεκμήριο το έτους 1924:

Ενδεικτική διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου "Ακταίον" (Νέον Φάληρον), χαρακτηριζόμενο ως "Μόντε Κάρλο Ανατολής", από τα μέσα της δεκαετίας του 1920.

Για την ιστορία, ο προαναφερθείς Κωνσταντίνος Μπράουν (Brown), μετανάστης στο Edmonton του Καναδά από το 1890, είχε αποκτήσει μεγάλη πείρα στη διοίκηση και ανάπτυξη ξενοδοχειακών δραστηριοτήτων, εμπειρία την οποία εξαργύρωσε μετά την επάνοδό του στην Ελλάδα στα χρόνια του Μεσοπολέμου, αρχικά ως διευθυντής στο "Ακταίον" και μετέπειτα με τη δημιουργία του Ξενοδοχείου "Νέας Αγγλίας" στο κέντρο της Αθήνας.

Ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια από την δεκαετία του 1920 στα οποία γίνονται αναφορές στους ετήσιους χορούς διαφόρων συλλόγων (λ.χ. Σώμα Προσκόπων Πειραιώς, Πειραϊκού Συνδέσμου, Ολυμπιακού Πειραιώς), σε φιλολογικές / καλλιτεχνικές εορτές, στη λειτουργία χαρτοπαικτικής λέσχης με την επωνυμία "Μόντε Κάρλο" (Ανατολής), σε κάποια ατυχή συμβάντα (λ.χ. θάνατος διαμένοντος ομογενούς και διαρρήξεις), στη διαμονή ξένων προσωπικοτήτων, σε συναντήσεις μεταξύ μελών της κυβερνήσεως αλλά και στο περίφημο Χριστουγεννιάτικο δέντρο που ετοίμαζε εν όψει των εορτών Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς το ξενοδοχείο.

Έτος 1924 - Ο Χορός των Προσκόπων στο Ακταίον

Έτος 1924 - Χαρτοπαικτική Λέσχη στο Ακταίον

Έτος 1925 - Θάνατος στο Ακταίον

Έτος 1925 - Φιλολογική και Καλλιτεχνική Εορτή στο Ακταίον

Έτος 1925

1926 - Οι ληστές του "Ακταίου"

Έτος 1927 - Κυβερνητικές Εργασίες και Συναντήσεις στο Ακταίον

Έτος 1927 - Ο χορός του ΟΣΦΠ

1928 - Χριστούγεννα στο Ακταίον

1929 - Χοροεσπερίδα του Πειραϊκού Συνδέσμου στο Ακταίον

• Το "Ακταίον Παλάς" μέσα από παλαιές φωτογραφίες

Το "Ακταίον Παλάς", όπως ήταν φυσικό και επόμενο, "πρωταγωνίστησε" σε διάφορα επιστολικά δελτάρια της πρώτης και δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα, η πλειοψηφία των οποίων είναι ασπρόμαυρα και κάποια επιχρωματισμένα. Οι περισσότερες φωτογραφικές καταγραφές του ξενοδοχείου έχουν πραγματοποιηθεί από την πλευρά του Φαληρικού όρμου, στους πρόποδες της Καστέλλας ή από την παραλιακή λεωφόρο - τη σημερινή οδό Εθνάρχου Μακαρίου. Επίσης, στην συντριπτική πλειοψηφία των φωτογραφικών καταγραφών, αποτυπώνεται η όψη του Ξενοδοχείου επί της σημερινής οδού Ειρήνης (οδός Πεσμαζόγλου) με τους τρεις χαρακτηριστικούς θόλους (τρούλους), τον κεντρικό και τους δυο μικρότερους πλευρικούς, ενώ σε κάποιες άλλες λήψεις, αποτυπώνεται η είσοδος του ξενοδοχείου επί της παραλιακής λεωφόρου.

Η οικία που διακρίνεται πίσω από το Ακταίον επί της παραλιακής λεωφόρου είναι η οικία (έπαυλις) του Ευθυμίου Κεχαγιά. 

Η πλειοψηφία των ελληνικής παραγωγής επιστολικών δελταρίων εκείνης της εποχής είναι βέβαια δίγλωσσα, σε ελληνικά και γαλλικά.

Η πλάγια - πλευρική όψη του Ξενοδοχείου "Ακταίον Παλάς", με την κύρια είσοδο επί της παραλιακής οδού. 

Η είσοδος του πολυτελούς ξενοδοχείου "Ακταίον Palace Hotel" από την παραλιακή λεωφόρο:

Ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή της παραλίας του νέου Φαλήρου, με το "Ακταίον Παλάς" να ξεχωρίζει και τον τροχιόδρομο. 

To "Ακταίον Παλάς" όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τη δεκαετία του 1910:

Δεκαετία 1910 - Πηγή: George Eastman House Still Photograph Archive 

Δεκαετία 1910 - Πηγή: George Eastman House Still Photograph Archive 

• Στο εσωτερικό του Ξενοδοχείου "Ακταίον΄Παλάς":

Οι όροι "πολυτέλεια" και "χλιδή" ίσως να μην επαρκούν για να περιγράψουν το εσωτερικό του υπό εξέτασιν ξενοδοχείου. Οι πολύτιμες ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τις Ψηφιοποιημένες Συλλογές του Ελληνικού Ιστορικού και Λογοτεχνικού Αρχείου που παρατίθενται εν συνεχεία, προσφέρουν ένα ταξίδι στο παρελθόν και μας "μεταφέρουν" στο εσωτερικό του "Ακταίον Παλάς", ξεναγώντας μας σε αρκετούς από τους χώρους του:

Στην κεντρική μεγάλη αίθουσα δεξιώσεων δέσποζε ένα αντίγραφο του νεοκλασικού μαρμάρινου αγάλματος των "Τριών Χαρίτων", έργο του Ιταλού γλύπτη Αντόνιο Κανόβα (Antonio Canova, 1757–1822).

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, ο Canova εμπνεύστηκε από τις τρεις μυθολογικές θυγατέρες του Δία - την Ευφροσύνη, την Αγλαΐα και τη Θάλεια - για το συγκεκριμένο δημιούργημά του. (σσ. ένα παρόμοιο άγαλμα των "Τριών Χαρίτων" βρίσκεται στο Μουσείο Hermitage στην Αγία Πετρούπολη ενώ έτερο εκτίθεται - υπό καθεστώς συνιδιοκτησίας - στο λονδρέζικο Victoria and Albert Museum και στην Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας (Scottish National Gallery) στο Εδιμβούργο).

Η διακόσμηση όλων των τοίχων του "Ακταίον" υπήρξε εκλεκτική και καλαίσθητη, ενώ αξιόλογες ελαιογραφίες υπήρχαν σε αρκετές από τις αίθουσες του πολυτελούς ξενοδοχείου.

Όπως ήδη αναφέραμε, σε αυτές τις αίθουσες του "Ακταίον Παλάς" λάμβαναν χώρα επίσημοι χοροί και γεύματα πειραϊκών κυρίως συλλόγων, σωματείων και εταιριών (λ.χ. Πειραϊκός Σύνδεσμος, Πρόσκοποι Πειραιά, Αντιφθισική Εταιρία, Εμπορικός Σύλλογος, Ολυμπιακός Σύλλογος Φιλάθλων Πειραιά κλπ), χορευτικές και μουσικές επιδείξεις, συναυλίες, εκδηλώσεις, φιλανθρωπικές δράσεις κ.α. συναφή, συνήθως με ώρα έναρξης την 6η απογευματινή και λήξη πριν τα μεσάνυχτα σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής.

Ενδεικτική απεικόνιση μιας αίθουσας χορού στο ξενοδοχείο "Ακταίον Παλάς", από το πρωτοσέλιδο της "Εικονογραφημένης της Ελλάδος" του μηνός Φεβρουαρίου του έτους 1925:

Άλλωστε, ας μην λησμονούμε πως, στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά, εκτός από το "Ακταίον Παλάς", υπήρχαν ελάχιστες άλλες αίθουσες όπου μπορούσαν να φιλοξενηθούν τέτοιου είδους δρώμενα, όπως λ.χ. στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου, στο έτερο ξενοδοχείο του νέου Φαλήρου, στο Μέγα Ξενοδοχείο (Ξενοδοχείο του Σταθμού ή Grand Hotel du Phalere) και στην αίθουσα του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Η ευρύχωρη κεντρική αίθουσα εκδηλώσεων διέθετε σε κάθε μια από τις τέσσερις γωνίες της ένα ξεχωριστό ιδιότυπα διακοσμημένο "σαλονάκι". Παραπλεύρως μπορούσε κανείς να συναντήσει ένα πομπηϊανό καλαίσθητα διακοσμημένο καπνιστήριο καθώς και ένα κομψό ελληνικού ρυθμού αναγνωστήριο στο οποίο υπήρχαν όλες οι εφημερίδες και τα περιοδικά.

Οι ευρύχωρες τραπεζαρίες του "Ακταίον Παλάς" μπορούσαν να φιλοξενήσουν μέχρι 500 άτομα σε γεύματα υπό τους ήχους απαλής μουσικής, ενώ σε περιπτώσεις εορτών και χοροεσπερίδων, χρησιμοποιούνταν ως "μπουφέ" για περισσότερα από 800 άτομα. Τα αργυρά και επάργυρα σερβίτσια του "Ακταίον" προέρχονταν από τους ξένους οίκους του Charles Cristofle και των αδελφών Elkingto, τα ποτήρια και όλα τα κρυστάλλινα είδη από τα ονομαστά κρυσταλλουργεία της Βοημίας και του Saint Gobain, ενώ τα εκλεκτά επιτραπέζια πορσελάνινα σκεύη ήταν προϊόντα των κεραμουργείων Sarreguemines. 

Ακόμη δυο ξακουστά σαλόνια του "Ακταίον" ήταν το Louis XIV - με την ανάλογη διακόσμηση και έπιπλα - και το λεγόμενο "αραβικό" σαλονάκι.

"[...] Εις το Ακταίον, εις το θαυμάσιον Χάλλ του, με τις ωραίες κατάλευκες κιονοστοιχίες του, εις τις μαγικές ταράτσες του, είναι σαν να ζη κανείς εις ένα αληθινό παράδεισο. Δροσιά τόση, ώστε να υπάρχουν κυρίαι που κυνηγούν τας γωνίας δια να προφυλάσσονται. Και γεμίζει το Ακταίον από κόσμον των Αθηνών και του εξωτερικού, από κόσμον εκλεκτόν και λογικόν, που δεν εξορίζεται εις την μοναξιάν των άγριων ελβετικών βουνών δια να αναπνεύσει αέραν καθαρόν, δια να δροσισθή και να ξεκουραστεί. Εδώ εις ολίγων βημάτων απόστασιν ευρισκόμεθα εις το κέντρον των θερινών διασκεδάσεων με τα θερινά θέατρα, και την κίνησιν, και την ζωήν που απαντά κανείς εις τας Αθήνας μόνον το καλοκαίρι. Και έχομεν εις το Ακταίον, εν από τα ωραιότερα και μεγαλοπρεπέστερα ξενοδοχεία μεταξύ των παραθαλασσίων του κόσμου τοιούτων, με περιποίησιν και καλήν τροφήν, και ευμάρειαν ζηλευτήν και τιμάς λογικάς, ώστε να μην είνε ανάγκη να είνε κανείς πλούσιος, για να περάσει εις αυτό τους ζεστούς μήνας της θερινής περιόδου [...]" (Από τον Τύπο του 1913)

Όλα τα δωμάτια του ξενοδοχείου υπήρξαν πολύ άνετα για τα δεδομένα της εποχής και εκλεκτικά διακοσμημένα. Η πρόσβαση στα δωμάτια επιτυγχανόταν με δυο ανελκυστήρες ενώ το κτίριο διέθετε κεντρικό σύστημα θέρμανσης το οποίο διαφημιζόταν ως "το νέον σύστημα θερμάνσεως δια ΄θερμού ύδατος κρατούν την θερμοκρασίαν εις τους 18 βαθμούς."

Άποψη από το εσωτερικό ενός εκ των 160 δωματίων του "Ακταίον Παλάς".

Το φύλλο χρεώσεων του δωματίου υπ'αριθμόν 123 και των υπόλοιπων υπηρεσιών στη γαλλική γλώσσα (έτος 1923):

Το προσωπικό του ξενοδοχείου, η κουζίνα και το εργαστήριο ζαχαροπλαστικής:

Έτος 1905

Οι φημισμένοι και καλαίσθητοι κήποι του Ξενοδοχείου "Ακταίον":

• Ο βομβαρδισμός, η παρακμή και η κατεδάφιση:

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου και ειδικότερα από τα μέσα της δεκαετίας του 1920, η άλλοτε αίγλη του κοσμικού προαστίου του νέου Φαλήρου ξεκίνησε να φθίνει, με τις ένδοξες ημέρες των τελών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα να αποτελούν σταδιακά παρελθόν. Το νέο Φάληρο παρέμενε μεν πάντοτε ένα σημείο αναφοράς της κοσμικής και κοινωνικής ζωής του τόπου, πλην όμως η δημιουργία άλλων αντίστοιχων σημείων αναφοράς σε άλλες περιοχές και διάφορα κοινωνικό-πολιτικά γεγονότα συνετέλεσαν στην σταδιακή παρακμή. 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο εκτελωνιστής Θάνος Ι. Σουβαλιώτης διατηρούσε αποθήκη - αντιπροσωπεία οίνων και κονιάκ υπό την επωνυμία "Σαντράλ" στο ισόγειο του υπό εξέτασιν κτιρίου, ενώ καταγραφόταν και ως υπεκμισθωτής όλων των διαθέσιμων μαγαζιών που βρίσκονταν κάτωθι του ξενοδοχείου. 

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του '22, το "Ακταίον Παλάς" - όπως και άλλα κτίρια του νέου Φαλήρου - χρησιμοποιήθηκε ως κατάλυμα προσφύγων. Αργότερα, εντός του "Ακταίον Παλάς" λειτούργησε Καζίνο (Casino), στα πρότυπα του αντίστοιχου που λειτουργούσε στο Παλαιό Φάληρο. 

Έτος 1922

Την ίδια περίπου εποχή κατεδαφίστηκε ο τελευταίος όροφος του περικαλλούς κτιρίου - πιθανότατα λόγω προβλημάτων στατικότητας της κατασκευής - ο οποίος διαμορφώθηκε σε πίστα χορού (dancing hall).

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως αρχής γενομένης από το έτος 1930, στο "Ακταίον Παλάς" λάμβανε χώρα διαγωνισμός ομορφιάς για την ανάδειξη της "Μις Πειραιά" κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών διαγωνισμών.

Δεκέμβριος 1929

Παρά την σταδιακή απαξίωση του κτιρίου, στο "Ακταίον Παλάς" συνέχιζαν να λαμβάνουν χώρα σε σταθερή βάση πάσης φύσεως κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως λ.χ. η φιλανθρωπική χορευτική προεσπερίδα της Αδελφότητας των Απανταχού Κυνουριέων στις 18 Φεβρουαρίου του έτους 1934:

Από τον χειμώνα του 1935 (ή του 1936), σε δυο αίθουσες - τραπεζαρίες του ήδη αποψιλωμένου κτιρίου του "Ακταίον Παλάς" λειτούργησε ο χειμερινός κινηματογράφος "Γκρέκα", υπό τη διεύθυνση του Άγγελου Γκρέκα. Ο εν λόγω χειμερινός κινηματογράφος λειτούργησε εντός του "Ακταίον" μέχρι και το έτος 1956, οπότε και μεταστεγάστηκε.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε πως παρόλο που στο διαδίκτυο - και όχι μόνον - κυκλοφορεί ευρέως η λανθασμένη και ατεκμηρίωτη πληροφορία ότι το "Ακταίον" υπέστη σοβαρές καταστροφές κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών της πόλης την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, εντούτοις υπάρχουν σαφή στοιχεία τα οποία οδηγούν στο συμπέρασμα πως η αποψίλωση και η αποδόμηση του κτιρίου του ξενοδοχείου "Ακταίον Παλάς" ξεκίνησε κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1930 (βλέπε σχετικό άρθρο-έρευνα του Neoclassical Architecture εδώ)

Δίχως άλλο, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της γερμανικής Κατοχής - περίοδος κατά την οποία το κτίριο επιτάχθηκε - το "Ακταίον" υπέστη επιπρόσθετες ζημίες και φθορές. 

Έτος 1940

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφία των μέσων της δεκαετίας του 1960 του ερασιτέχνη φωτογράφου Γεωργίου Σαματούρα (από τις ψηφιοποιημένες συλλογές του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου) μπορούμε να διακρίνουμε στα αριστερά της εικόνας την πάλαι ποτέ μεγάλη κλίμακα του "Ακταίον" και το εναπομείναν ισόγειο τμήμα του.

Η αμμουδιά του νέου Φαλήρου - Τέλη δεκαετίας 1950 (Πηγή: ΕΛΙΑ - Φωτογράφος Γ. Σαματούρας)

Κατά τη δεκαετία του 1960, στο προαναφερθέν ισόγειο τμήμα του πάλαι ποτέ ξενοδοχείου λειτουργούσε το γνωστό κοσμικό κέντρο "Ακταίον Σινικόν", ιδιοκτησίας του Πειραιώτη επιχειρηματία Παρούση το οποίο αργότερα έλαβε αρκετές μετονομασίες (Studio 254 κ.ο.κ.). 

Κατά την περίοδο της δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση, ένα μεγάλο τμήμα του κτιρίου κατεδαφίστηκε και απέμεινε μονάχα το ισόγειο τμήμα προς την πλευρά της παραλιακής λεωφόρου (σσ. σημερινή οδός Εθνάρχου Μακαρίου). 

Κατά το έτος 1986, το τμήμα του "Ακταίον" που ακόμα απέμενε στη συμβολή των οδών Ειρήνης και Εθνάρχου Μακαρίου 7, στο Νέο Φάληρο χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με βάση την ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1296/18315/22-5-1986 - ΦΕΚ 398/Β/11-6-1986. Το σκεπτικό της υπουργικής απόφασης, το οποίο περιέχει και ορισμένες ιστορικές ανακρίβειες, ήταν το ακόλουθο: "Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/50, το τμήμα που απομένει από το κτίριο Ξενοδοχείου "ΑΚΤΑΙΟΝ" στη συμβολή των οδών Ειρήνης και Εθνάρχου Μακαρίου 7, στο Νέο Φάληρο Αττικής, διότι συνδέεται άμεσα με τη νεότερη ιστορία του Ελληνικού Κράτους και αποτελεί μία από τις ελάχιστες σωζόμενες ιστορικές μνήμες της περιοχής με ιδιαίτερη πολιτιστική και συναισθηματική φόρτιση για τους κατοίκους του Πειραιά αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Σχεδιάσθηκε από τον αρχιτέκτονα Καραθανασόπουλο, σύμφωνα με τα πρότυπα των συγχρόνων του Ξενοδοχείων της Ευρώπης, εγκαινιάσθηκε το 1901 (σσ. λανθασμένη πληροφορία) και αναδείχθηκε στα χρόνια της λειτουργίας του σε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά ξενοδοχεία των Βαλκανίων. Στους χώρους που φιλοξενήθηκαν οι μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής. Στον πόλεμο του '40 έπαθε μεγάλες ζημιές και λεηλατήθηκε από Άγγλους και Γερμανούς, ενώ ένα μέρος του κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του '60."

Την επόμενη όμως χρονιά (έτος 1987), με βάση την ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2625/48266/30-11-1987 - ΦΕΚ 729/Β/22-12-1987, ανακλήθηκε ο χαρακτηρισμός του προηγούμενου έτους: "Ανακαλούμε την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1296/18315/22-5-86 (ΦΕΚ 398/Β/11-6-86) και αποχαρακτηρίζουμε το διώροφο τμήμα που έχει απομείνει από το ξενοδοχείο "ΑΚΤΑΙΟΝ" στις οδούς Ειρήνης και Εθνάρχου Μακαρίου 7, στο Νέο Φάληρο, διότι έχουν εκλείψει οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις του Ν. 1469/ 50 αναγκαίες προϋποθέσεις" (Κ.Ν. 5351/ 1932, άρθρο 52. Ν 1469/1950)

Το τελειωτικό κτύπημα για το εναπομείναν τμήμα του "Ακταίον" δόθηκε το 1992, με την ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/534/20423/15-4-1992 - ΦΕΚ 331/Β/18-5-1992, το κείμενο της οποίας ανέφερε: "Αποχαρακτηρίζουμε από ιστορικό διατηρητέο μνημείο το τμήμα που έχει απομείνει από το ξενοδοχείο ΑΚΤΑΙΟΝ στις οδούς Ειρήνης και Εθνάρχου Μακαρίου 7 στο Ν. Φάληρο, διότι δεν παρουσιάζει πλέον ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον, δεν συνδέεται άμεσα με την νεώτερη ιστορία του Ελληνισμού, ούτε ανακαλεί κάποια από τις ελάχιστες ιστορικές μνήμες της περιοχής καθ' ότι έχει απομείνει μόνο το 1 / 40 από το αρχικό μεγαλόπρεπο κτίσμα και συνεπώς δεν καλύπτει καμιά από τις αναγκαίες προϋποθέσεις που ορίζουν οι διατάξεις του Ν 1469/1950".

Πηγή Εικόνας: "Οδωνυμικά του Πειραιά"

Μετά και τον τελικό αποχαρακτηρισμό λοιπόν, μοιραία ακολούθησε η κατεδάφιση του εναπομείναντος ισογείου τμήματος του "Ακταίον" και στο γωνιακό οικόπεδο-φιλέτο ανεγέρθη το κτίριο του ιδιωτικού θεραπευτηρίου Metropolitan, το οποίο εγκαινιάστηκε το έτος 2001. 

Η σχετική σύνθεση / αντιπαραβολή του "χθες και του σήμερα" μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut:

• Η Σύγχρονη Πραγματικότητα

Η σύγχρονη πραγματικότητα συνοψίζεται στην κάτωθι φωτογραφία χωρίς περαιτέρω σχόλια. Το δε γεγονός ότι στο ισόγειο του εικονιζόμενου κτιρίου, επί της οδού Ειρήνης, υφίσταται καφετέρια που φέρει την επωνυμία "Ακταίον" μοιάζει μάλλον με κακόγουστο αστείο.

Δείτε ένα ιστορικό αφιέρωμα στο Ξενοδοχείο "Ακταίον Παλάς":

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Νέο Φάληρο: Ιστορία και Οδωνυμικά

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του νέου Φαλήρου

Το Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου (Grand Hotel du Phalere)

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου

Η Ταραντέλλα του νέου Φαλήρου

Ένας Τσελεμεντές στο νέο Φάληρο

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου νέου Φαλήρου

Η Σούδα του νέου Φαλήρου

Ο "Διεθνής" Σταθμάρχης του νέου Φαλήρου

Οι εκκλησίες του νέου Φαλήρου

Οι αλιείς του νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών

Η Αύρα του Φαλήρου (La Brise du Phalere)

Στο νέο Φάληρο στα 1880

Το "αυτόνομο" νέο Φάληρο

Ο Ατμό-Ηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) του νέου Φαλήρου

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Α')

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Β')

Ο νεοφαληριώτης Αττίκ

Τα Λουτρά του νέου Φαλήρου

"Αι πρωιναί ώραι εις τα φαληρικά ύδατα"

Το Θέατρο του νέου Φαλήρου

Η Έπαυλις του Ευθυμίου Κεχαγιά

Το Αστυνομικό Τμήμα του νέου Φαλήρου

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Σμολένσκυ (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δαβάκη-Πίνδου (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Φαληρέως (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Κεχαγιά) (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Θρασύβουλου Ζαΐμη (Νέο Φάληρο).

Η εξοχική οικία του Γεωργίου Σουρή στο νέο Φάληρο

Η οικία Χρ. Χριστοφή στο νέο Φάληρο

Η οικία του στρατηγού Σμολένσκυ στο νέο Φάληρο

Τα ξενοδοχεία του νέου Φαλήρου στα 70s και στα 80s

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο - ΕΛΙΑ
• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• "Piraeus: From Porto Leone to the Manchester of the Orient", Liza Micheli, Editions Dromena, 1989
• Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα, Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος, Πειραιάς, 2004
• Καθημερινή - 7 Ημέρες: "Παλαιά Ξενοδοχεία της Αθήνας", 2000
• Neoclassical Greece - Αντικείμενα: Απίστευτο! Σώζονται κάγκελα από τις βεράντες του θρυλικού "Ακταίον" στο Νέο Φάληρο!
• George Eastman House Still Photograph Archive
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες 

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι ιστορικές φωτογραφίες έχουν επεξεργαστεί από τον γράφοντα το ιστολόγιο με σκοπό να παρουσιαστούν στον αναγνώστη κατά τον πλέον ευδιάκριτο τρόπο. Το υδατογράφημα μπαίνει στις φωτογραφίες για να μπουν στον κόπο οι αντιγραφείς θεμάτων που λυμαίνονται το διαδίκτυο να ψάξουν και να παράγουν τα δικά τους θέματα.

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.