Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΑΖΙΑΔΗΣ [1853-1931]

Ο Αναστάσιος Κ. Γαζιάδης υπήρξε δίχως αμφιβολία ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες φωτογράφους των τελών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, καθώς επίσης ο πλέον επώνυμος και γνωστός επαγγελματίας φωτογράφος της πόλεως του Πειραιώς εκείνων των καιρών. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη κατά το έτος 1853 (ή κατ'άλλους 1856), ο Αναστάσιος Γαζιάδης φοίτησε αρχικά στην Φαρμακευτική Σχολή της γενέτειράς του, διακόπτοντας όμως τις σπουδές του για να καταταγεί στον Ελληνικό Στρατό, από τον οποίον απολύθηκε το έτος 1880.

Κατά τη δεκαετία του 1880, ο Αναστάσιος Κ. Γαζιάδης μυήθηκε στα μυστικά της τέχνης της φωτογραφίας από τον πλανόδιο φωτογράφο Γ. Παναγιωτόπουλο, με τον οποίον ταξίδεψε σε αρκετά μέρη της Ελλάδας. 

Μετά τον θάνατο του Παναγιωτόπουλου (1886), ο Γαζιάδης ο οποίος αρχικά φέρεται να εργάστηκε σε φωτογραφεία άλλων επώνυμων φωτογράφων (όπως λ.χ. οι αδερφοί Ρωμαϊδη), εγκαταστάθηκε εν τέλει στον Πειραιά όπου στα τέλη του έτους 1887 άνοιξε το δικό του φωτογραφείο υπό την επωνυμία "Καλλιτεχνικόν Φωτογραφείον". 

Αρχής γενομένης από την 1η Σεπτεμβρίου του έτους 1889, το εν Πειραιεί φωτογραφείο του Αναστάσιου Γαζιάδη μεταφέρθηκε σε ένα άκρως κεντρικό σημείο της πόλεως του Πειραιώς, στην κάτωθι εικονιζόμενη οικία Ν. Γουδή, στη συμβολή Μιαούλη (σήμερα Εθνικής Αντιστάσεως) και Τσαμαδού 17, πλησίον πλατείας Θεμιστοκλέους και της Κεντρικής Δημοτικής Αγοράς, έναντι του ιερού ναού της Αγίας Τριάδας και όπισθεν του Ωρολογίου (Δημαρχείου).

Οικία Ν. Γουδή

Άξιο μνείας είναι το γεγονός πως ο Αναστάσιος Κ. Γαζιάδης, καταγράφεται στους φορολογικούς καταλόγους του Πειραιώς του έτους 1892, ως φωτογράφος με έδρα στην οδό Τσαμαδού (με ετήσιο ενοίκιο 1.200 δραχμών), καθώς επίσης στους εκλογικούς καταλόγους του Πειραιώς του έτους 1895.

Την εποχή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, ο Γαζιάδης απέκτησε τον ιδιαιτέρως τιμητικό τίτλο του "Φωτογράφου της Βασιλικής Οικογενείας", με σχετικό δίπλωμα που του απονεμήθηκε από το Βασιλικό Αυλαρχείο. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ο Αναστάσιος Γαζιάδης κάλυψε φωτογραφικά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, πλην όμως δυστυχώς οι εν λόγω φωτογραφίες ουδέποτε εντοπίστηκαν!

Στην κάτωθι λεπτομέρεια από χάρτη της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα, παρατηρήστε την αναφορά στο Φωτογραφείο Γαζιάδου, έναντι της πλατείας Θεμιστοκλέους.

Στην επόμενη ασπρόμαυρη φωτογραφία, η οποία τοποθετείται χρονικά περί την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και αποδίδεται στον Αναστάσιο Γαζιάδη, καταγράφεται η πλατεία Θεμιστοκλέους, δενδροφυτευμένη, με λιγοστό κόσμο γύρω από την επιστύλια προτομή του Θεμιστοκλέους. Πιθανότατα η συγκεκριμένη λήψη πραγματοποιήθηκε από την στέγη της οικίας Ν. Γουδή όπου έδρευε το φωτογραφείο του Γαζιάδη.

Στο ακόλουθο αρχειακό τεκμήριο από τα τέλη του 19ου αιώνα (έτος 1898), ο Αναστάσιος Γαζιάδης, καταγραφόμενος επί της οδού Μιαούλη στην πλατεία Θεμιστοκλέους, αναφέρεται ως φωτογράφος της Α.Α.Μ.Μ. της Βασιλικής Οικογένειας (A.K. Gaziadis, Photoghaphe des SS MM la Famille Royale).

Η κάτωθι αρχειακή διαφημιστική καταχώρηση προέρχεται από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1899 και παρουσιάζει τις διάφορες εκπτώσεις που προσέφερε το Φωτογραφείο του Γαζιάδη (απέναντι της Αγίας Τριάδος):

Την ίδια χρονιά (1899), το Καλλιτεχνικόν Φωτογραφείον του Α. Γαζιάδου προσέφερε εκτός των άλλων δωρεάν φωτογράφηση των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων και παρέδρων:

Δήλωσις του Αναστασίου Γαζιάδου όπως δημοσιεύτηκε στις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του μηνός Μαΐου του έτους 1899 σχετικά με τις φήμες περί απόσυρσης του ιδίου από το κατάστημα του Πειραιώς:

Αγγελία από τον Τύπο του έτους 1900 σχετική με το Φωτογραφείον του Γαζιάδου:

Στον Οδηγό του Πειραιώς του Γ. Βώκου, του έτους 1902, το Μέγα Καλλιτεχνικόν Φωτογραφείον του Α. Γαζιάδου, Φωτογράφου των Α.Α.Μ.Μ. της Β. Οικογενείας, καταγραφόταν εν Πειραιεί, στην πλατεία Θεμιστοκλέους, ως εξής: "Το γνωστόν ανα την Ανατολήν όλην φωτογραφείον του κ. Α. Γαζιάδου επλουτίσθη εσχάτως δια νέων φακών μεγάλης αξίας δια φωτογραφίας εις το διασκευασθέν ατελιέ, δια φωτογραφίας μοναδικάς συμπλεγμάτων, μικρών τε και μεγάλων, εν τε τω καταστήματι και εν υπαίθρω. Έφερε προς τούτοις νεώτατα ειδικά εξ Αμερικής μηχανήματα δια τα νέα Agrandissements (μεγεθύνσεις), πλατινοτυπίας και άνθρακος (en charbon). Θαύμα τέχνης και εργασίας, ειδικότης δε μοναδική του Καταστήματος. Απλή μόνη επίσκεψις πείθει πάντα περί των αδρά δαπάνη επιτευχθείσων τελειοποιήσεων της φωτογραφικής τέχνης. Και μ'όλα ταύτα, τιμαί ωρίσθησαν λίαν μέτριαι εις παν βαλάντιον προσιταί. Εις ειδικάς εποχάς αναγγελλομένας δι' ειδοποιήσεων, ως κατά το Πάσχα, Χριστούγεννα, Απόκρεω γίνονται σημαντικαί εκπτώσεις τιμών."

Ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο από τον Τύπο του ιδίου έτους (1902), σύμφωνα με το οποίο ο Αναστάσιος Γαζιάδης έκανε "σκόντο" 50% "χάριν των εορτών μέχρι του Πάσχα" σε όλες τις καλλιτεχνικές φωτογραφήσεις που θα πραγματοποιούνταν Κυριακές και αργίες:

Στην επόμενη ασπρόμαυρη φωτογραφία των αρχών του 20ου αιώνα η οποία χρησιμοποιήθηκε σε δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο με τίτλο "Πειραιεύς - Λεωφόρος Μιαούλη" (Pirée - Boulevard Miaouli), ο Αναστάσιος Γαζιάδης κατέγραψε φωτογραφικά, πιθανότατα από τον εξώστη του Ωρολογίου (Δημαρχείου), τμήμα της πλατείας Θεμιστοκλέους, τα κτίρια της οδό Ομήρου, τη λεωφόρο Μιαούλη με τους τροχιόδρομους, την μεγάλη οικία Καλαμάρη και φυσικά την οικία Ν. Γουδή όπου βρισκόταν το φωτογραφείο του! 

Ο Αναστάσιος Γαζιάδης, του οποίου η φήμη ξεπέρασε σύντομα τα στενά όρια της πόλης του Πειραιά λόγω της ποιότητας των φωτογραφικών εργασιών του, υπήρξε πρωτοπόρος της διαφημιστικής φωτογραφίας, όντας από τους πρώτους φωτογράφους που ασχολήθηκε με την φωτογράφηση κτιρίων, εργοστασίων, εγκαταστάσεων, μηχανημάτων κλπ. - λήψεις οι οποίες χρησιμοποιούνταν κυρίως σε εμπορικές εκθέσεις.

Αναστάσιος Κ. Γαζιάδης

Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο ως άνω εικονιζόμενος Αναστάσιος Γαζιάδης ασχολήθηκε εκτεταμένα με την φωτογράφηση πλοίων, ιδιαίτερα πολεμικών, ουκ ολίγα εκ των οποίων περνούσαν συχνά από το λιμάνι του Πειραιά και τα πέριξ ύδατα. 

Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφικές καταγραφές πολεμικών πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού δια χειρός Αναστάσιου Γαζιάδη:

Το Αντιτορπιλικό (Α/Τ) "Νίκη", ναυπηγημένο κατόπιν παραγγελίας της ελληνικής Κυβέρνησης στη Γερμανία κατά την περίοδο 1905 - 1907, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από τον φακό του Α. Γαζιάδη:

Εκτός από πλοία, ο Αναστάσιος Γαζιάδης, όπως προκύπτει από τις φωτογραφίες του αρχείου του, κάλυπτε φωτογραφικά πάσης φύσεως έκτακτο γεγονός που λάμβανε χώρα στον Πειραιά ή σε περιοχές κοντά σε αυτόν - κάτι σαν ένας σημερινός φωτορεπόρτερ δρόμου - και εν συνεχεία πωλούσε τις φωτογραφίες σε εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του, όπως λ.χ. στην "Εικονογραφημένη" του Δ. Βρατσάνου ή στην ημερήσια εφημερίδα "Εμπρός".

Δυο σπάνιες φωτογραφικές καταγραφές του πρώτου σιδηροδρομικού σταθμού της πόλεως του Πειραιώς δια χειρός Αναστασίου Γαζιάδη:

Ευχετήρια καταχώρηση του κυρίου Αναστασίου Γαζιάδη για το νέον έτος 1905 μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου:

Έτερο ιστορικό τεκμήριο / διαφημιστική καταχώρηση του Φωτογραφείου του Γαζιάδη μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1905, με αναφορά στο φωτογραφικό σύστημα πλατίνης το οποίο είχε εισαγάγει ο φωτογράφος:

Κατά το έτος 1906, ο Γαζιάδης φωτογράφισε τους Β΄Ολυμπιακούς Αγώνες (Μεσολυμπιάδα), ενώ την περίοδο 1907-1908 συμμετείχε σε διεθνείς φωτογραφικές εκθέσεις λαμβάνοντας διάφορα βραβεία, μετάλλια και διακρίσεις.

Κατά το έτος 1910 ο Αναστάσιος Γαζιάδης άνοιξε το πρώτο του φωτογραφείο στην Αθήνα, στην οδό Μητροπόλεως, πλησίον της πλατείας Συντάγματος. Από εκείνη την περίοδο και ύστερα, το φωτογραφείο του Γαζιάδη στον Πειραιά διατηρήθηκε εν λειτουργία, μέχρι το έτος 1914, υπό την διεύθυνση του Γεωργίου Κυριακίδη. 

Οι διακρίσεις και τα βραβεία - όπως λ.χ. το αναφερόμενο στο ακόλουθο ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο του 1910 - δεν έλειπαν από τη συλλογή του εγνωσμένης αξίας φωτογράφου ο οποίος, συν τοις άλλοις, εκτελούσε χρέη Προέδρου του Συνδέσμου των εκ του εξωτερικού Ελλήνων αλλά και του Συλλόγου Αλληλοβοηθείας.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Αναστάσιος Γαζιάδης μετέφερε το φωτογραφείο του στη συμβολή της οδού Αιόλου με την οδό Σταδίου, στα Χαυτεία, για να επιστρέψει πλησίον της πλατείας Συντάγματος στις αρχές της δεκαετίας του 1920, με έδρα πλέον στο Μέγαρο Σερπιέρη. 

Προς επιβεβαίωση των ανωτέρω, στο πασπαρτού του κάτωθι πορτρέτου, κάτω από το ονοματεπώνυμο του Α. Γαζιάδη (Α. Gaziades - Athenes-Pirée), καταγράφεται η διεύθυνση του εν Αθήναις φωτογραφείου στη συμβολή των οδών Σταδίου και Αιόλου (Rue Stade - Eolu).

Λεπτομέρεια από έτερο γαλλόφωνο πασπαρτού του Αναστάσιου Γαζιάδη (A. Gaziades) στο οποίο καταγράφεται ως Φωτογράφος της Βασιλικής Οικογενείας (Phot. de la Fam. Royale), με έδρα στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα (Place de la Constitution, Athenes), με τριψήφιο αριθμό τηλεφώνου (879): 

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, ο Αναστάσιος Γαζιάδης βρέθηκε στην Μακεδονία και στην Θράκη, φωτογραφίζοντας διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις με τις λήψεις του να δημοσιεύονται σε ελληνικά αλλά και ξένα έντυπα.

Φωτογραφικό αρχειακό ντοκουμέντο από την αναχώρηση στρατιωτών από τον Πειραιά για το μέτωπο των Βαλκανικών Πολέμων δια χειρός Αναστασίου Γαζιάδη. Εκτός από τους συγκεντρωμένους στην πλατεία Θεμιστοκλέους στρατιώτες, ο φωτογράφος ο οποίος βρισκόταν πιθανότατα σε κάποιον εξώστη του Ωρολογίου (Δημαρχείου), κατέγραψε τα κτίρια της οδού Ομήρου αλλά και την οικία Γουδή όπου στεγαζόταν το εν Πειραιεί φωτογραφείο Γαζιάδου. 

Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφίες δια χειρός Αναστάσιου Γαζιάδη από την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων (Πηγή: Αρχείο ASCSA):

Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο Αναστάσιος Γαζιάδης υπήρξε συν τοις άλλοις ένας πρωτοπόρος φωτορεπόρτερ, ο οποίος κάλυψε με τον φακό του διάφορα σημαντικά γεγονότα της εποχής του. 

Κατ'αυτόν τον τρόπο λοιπόν, στις 14 Μαρτίου του 1913, όταν ολοκληρώθηκε η δια θαλάσσης μεταφορά της σορού του δολοφονηθέντα Βασιλέα Γεωργίου Α' από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα μέσω Πειραιώς, ο Αναστάσιος Γαζιάδης βρέθηκε τόσο στο λιμάνι του Πειραιώς όσο και στην Αθήνα.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες του Α. Γαζιάδη από τη μεταφορά της σορού του Γεωργίου Α' στον Πειραιά

Άξια μνείας είναι επίσης η συμμετοχή του Αναστάσιου Γαζιάδη στη σύσταση του Συνδέσμου των εν Ελλάδι Φωτογράφων τον Μάρτιο του έτους 1916 - συμμετέχοντας μάλιστα ο ίδιος στο πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο ως σύμβουλος:

Στην ακόλουθη δήλωση μέσα από τις σελίδες του ημερησίου Τύπου, ο Κ. Δηλαβέρης, πρώην εργαζόμενος του φωτογραφείου Γαζιάδη, ανακοίνωνε ότι αναλάμβανε το επί της οδού Αιόλου 188 φωτογραφείο κατά το έτος 1920: 

Εκτός των παραπάνω, ο Αναστάσιος Γαζιάδης μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα απέκτησε φήμη ικανού και εξαιρετικού πορτρετίστα, με αποτέλεσμα πολλοί αρχικά Πειραιείς και αργότερα Αθηναίοι να τον προτιμούν για τις διάφορες προσωπικές ή / και οικογενειακές τους φωτογραφίες. 

Ακολουθούν ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα πορτρέτων και οικογενειακών φωτογραφιών δια χειρός Α. Γαζιάδη, η πλειοψηφία των οποίων χρονολογείται στις πρώτες δυο δεκαετίες του 20ου αιώνα (1900-1920). Άξια μνείας είναι η παρατήρηση των διαφόρων πασπαρτού και φωτογραφικών καρτών που χρησιμοποιούσε ο Α. Γαζιάδης στις διάφορες περιόδους δράσεώς του:

Ζεύγος με αστική ενδυμασία εποχής στο εν Πειραιεί φωτογραφείο του Α. Γαζιάδη:

Πορτρέτο ένστολου με την υπογραφή (κάτω δεξιά) του Α. Γαζιάδη: 

Πορτρέτο μεσήλικα διοπτροφόρου ανδρός με ξενόγλωσσο πασπαρτού που φέρει τον βασιλικό θυρεό στο κέντρο:

Πορτρέτο μυστακοφόρου άνδρα με ξενόγλωσσο πασπαρτού: 

Πορτρέτο δυο ανδρών με ξενόγλωσσο επίσης πασπαρτού δια χειρός Γαζιάδου:

Ομαδική φωτογράφηση μαθητών σχολείου, δια χειρός Α. Γαζιάδου, έναντι του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς.

Πορτρέτο ιερωμένου στο εν Πειραιεί φωτογραφείο του Γαζιάδη:

Πορτρέτο ηλικιωμένου με το ίδιο πασπαρτού με την προηγούμενη φωτογραφία, από το εν Πειραιεί φωτογραφείο του Α. Γαζιάδη:

Φωτογραφία ανώτερου κληρικού (επισκόπου):

Πορτρέτο ηλικιωμένης γυναίκας με ξενόγλωσσο πασπαρτού:

Πορτρέτο νεαρού άνδρα με ξενόγλωσσο πασπαρτού και τον βασιλικό θυρεό:

Από την ίδια χρονική περίοδο, όπως μαρτυρά το χαρακτηριστικό πασπαρτού, μια φωτογραφία μιας νεαρής κοπέλας:

Ολόσωμη φωτογραφία ανδρός με στολή ναυτική και γυναίκας (ίσως ζεύγος, ίσως και όχι):

Λεπτομέρεια της παραπάνω φώτο-κάρτας: ο εν Πειραιεί φωτογράφος της Α.Α.Μ.Μ. της Βασιλικής Οικογενείας Αναστάσιος Γαζιάδης, επί της οδού Μιαούλη, στην πλατεία Θεμιστοκλέους: 

Ενδεικτικές φωτογραφίες μικρών παιδιών και μωρών δια χειρός Γαζιάδη:

Αξιοσημείωτο το γεγονός πως οι κάρτες του Γαζιάδη τυπώνονταν στο Εν Πειραιεί (χρωμο)λιθογραφείο των Λοβέρδου - Γρύσπου:

Όμορφο πορτρέτο νεαρής κοπέλας εντός κάρτας που καταγράφει το φωτογραφείο του Γαζιάδη στη συμβολή της οδού Μιαούλη με την οδό Τσαμαδού στον αριθμό "17" καθώς και τα μετάλλια και διακρίσεις με τις οποίες είχε τιμηθεί ο Αναστάσιος Γαζιάδης: 

Πορτρέτο γυναίκας με ξενόγλωσσο πασπαρτού το οποίο απλά αναφέρει A. Gaziades.

Διάφορα πορτρέτα και φωτογραφήσεις ανδρών από τα τέλη του 19ου / αρχές του 20ου αιώνα: 

Φωτογράφηση ηλικιωμένης κυρίας (μητέρα;) με νεαρή κοπέλα (κόρη;):

Φωτογράφηση ζευγαριού που αποδίδεται στον Α. Γαζιάδη:

Πορτρέτου δοκίμου του προγυμναστηρίου Πόρου, δια χειρός Α. Γαζιάδη, με πασπαρτού στο οποίο γίνεται αναφορά του τελευταίου ως "φωτογράφου της Βασιλικής Οικογενείας":

Στις επόμενες ενδεικτικές φωτογραφίες (πορτρέτα, ομαδικές κλπ.), παρατηρήστε την ξενόγλωσση σφραγίδα του Αναστάσιου Γαζιάδη (A. Gaziades) στην οποία καταγράφεται η ταυτόχρονη παρουσία του σε Αθήνα και Πειραιά (Athenes - Pirée):

Πορτρέτο μωρού δια χειρός Αναστάσιου Γαζιάδη το οποίο διαφέρει από τις προηγούμενες φωτογραφίες από το γεγονός πως η εν Αθήναις διεύθυνση καταγράφεται στη γωνία Σταδίου και Αιόλου (Rue Stade - Eolu).

Στην προσωπική του ζωή, ο Αναστάσιος Γαζιάδης ο οποίος απεβίωσε το έτος 1931, ήταν παντρεμένος με την Ζωή και είχε αποκτήσει τέσσερις γιους, τον Αλέξανδρο (Αλέκο), τον Κωνσταντίνο, τον Μιχαήλ και τον Δημήτριο καθώς και μια κόρη (Λούλα). 

Ο Αλέκος Γαζιάδης (1907-1995), ο μικρότερος από τους τέσσερις υιούς, υπήρξε εκείνος που ανέλαβε την επιχείρηση του Αναστάσιου Γαζιάδη μετά τον θάνατο του τελευταίου. Κατά το έτος 1936, το φωτογραφείο μεταφέρθηκε από τη συμβολή Φιλελλήνων και Μητροπόλεως στην οδό Εμμανουήλ Μπενάκη 14 υπό την επωνυμία "Φωτοματόν", από την ονομασία του πρώτου αυτοματοποιημένου μηχανήματος εκτύπωσης φωτογραφικών πορτρέτων για αστυνομικές ταυτότητες.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο μεγαλύτερος από τους τέσσερις γιους του Αναστάσιου Γαζιάδη, ο Δημήτριος Γαζιάδης (1899-1965), ασχολήθηκε λίγο με την φωτογραφία στην επιχείρηση του πατέρα του, αλλά σύντομα ακολούθησε τον δικό του δρόμο ως ένας από τους κορυφαίους πρωτεργάτες του ελληνικού κινηματογράφου ιδρύοντας τη δική του εταιρία, την D.A.G Films. 

Για όσους/ες ενδιαφέρονται, δείτε το παρακάτω video: 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Οι πρώτοι φωτογράφοι του Πειραιά Σόλων και Ξενοφών Βάθης

"Θερμογιάννης και Γιαννόπουλος": Εν Πειραιεί φωτογράφοι

Φωτογραφείον "Αστραπή" Μιχαήλ Ζαφειρόπουλου

Φωτογραφικός Πειραϊκός Οίκος Σ. Ψαλιδά (Φώτο-Ψαλιδά)

Το Φωτογραφείον "Το Σικ" του Ιπποκράτη Παππαδόπουλου

Ο φωτογράφος Κ. Καρακάσης και η φωτογραφία της Καστέλλας

Ο φωτογράφος Ιωάννης Καρίπης

Οι Αρμένιοι φωτογράφοι αδελφοί Διλδιλιάν (Dildilian Brothers)

Ο φωτογράφος Αχιλλέας Ζωηρός

Ο φωτογράφος Πασχάλης Στέλλα(ς)

Φώτο - Σμύρνη

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Λεξικό Φωτογράφων 1839-1960" - ΕΛΙΑ
• "Piraeus: From Porto Leone to the Manchester of the Orient", Liza Micheli, Editions Dromena, 1989 
• Οδηγός Πειραιώς - 1902 - Εκδότης Γ. Βώκος 
• The American School of Classical Studies of Athens 
• http://www.acgart.gr/
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.