Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑΣ [1930]

Ο ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ή της "Υπεραγίας Θεοτόκου της Μυρτιδιωτίσσης" όπως είναι η πιο "επίσημη" ονομασία της, στα όρια Πειραιάς και νέου Φαλήρου, αποτελεί σίγουρα έναν άκρως δελεαστικό φωτογραφικό προορισμό. Ο λόγος είναι απλός, η εκκλησία "καθρεπτίζεται" επί του τεχνητού καναλιού της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη και το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι το παρακάτω:

Πέραν τούτου όμως, η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας είναι ένας ορθόδοξος ναός της πόλεως που διαθέτει τη δική του ξεχωριστή ιστορική διαδρομή. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, στα μέσα της δεκαετίας του 1920, μια ομάδα 12 ατόμων δημιούργησαν ένα φιλανθρωπικό σωματείο με τον τίτλο "Ενοριακός Σύνδεσμος Νέου Φαλήρου - Τζαβέλλα" (έτος 1925). Στις 20 Φεβρουαρίου 1928 αγοράστηκε το οικόπεδο όπου οικοδομήθηκε ο ιερός ναός έναντι 67.145 δραχμών. Προ της οικοδόμησης του ναού, όπως μαρτυρούν και σχετικές φωτογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα που απεικονίζουν το νέο Φάληρο με σημείο λήψης κάπου στο λόφο της Καστέλλας, στο συγκεκριμένο σημείο υπήρχαν έρημα και ανεκμετάλλευτα οικόπεδα.

Ο πρώτος ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας

Το 1930 το οικοδόμημα θεμελιώθηκε και ξεκίνησε η κατασκευή του Ιερού Ναού της Παναγίας της Μυρτιδιωτίσσης "παρά την ακτήν Πρωτοψάλτην", όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη. Μέσα σε λίγους μήνες, "εις την ποιητικήν και γραφικωτάτην παραλίαν του νέου Φαλήρου και εις την αμμώδη και ήμερον εκείνην κυκλότερη έκτασιν ανηγέρθη  εις απέριττος Ναός τιμηθείς επ'ονόματι της Παναγίας της Μυρτιδιωτίσσης της θαυματουργού" όπως χαρακτηριστικά τονιζόταν σε δημοσιεύματα του πειραϊκού Τύπου εκείνης της χρονιάς. 

Ενδεικτική προπολεμική φωτογραφία, από τα αρχεία του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ), από τη δεκαετία του 1930, στο αριστερό άκρο της οποίας καταγράφεται μερικώς ο πρώτος ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ενώ πλησίον αυτού διακρίνεται το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου αλλά και το Θέατρο του Φαλήρου.

Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στα εν λόγω ιστορικά τεκμήρια του έτους 1930, η πρωτοβουλία της ανεγέρσεως ανήκε πρωτίστως στο δικηγόρο Ανάργυρο Φαρδούλη, ο οποίος συνεπικουρούμενος από φιλόθρησκους ενορίτες κατόρθωσαν να παρουσιάσουν έναν ιερό ναό πλήρως λειτουργικό χάρις στα πολύτιμα αφιερώματα των μελών του διοικητικού συμβουλίου του ενοριακού συνδέσμου καθώς και άλλων πλουσίων ενοριτών. Για την ιστορία, το πρώτο διοικητικό συμβούλιο του Ναού της Μυρτιδιώτισσας αποτελούνταν από τους Μιλτιάδη Τσίγκο (πρόεδρος), Κωνσταντίνο Ζήση, Σπυρίδωνα Τραγωδάρα, Κ. Καή, Σπ. Ντάλα, Σπ. Βαλιανάτο, Διον. Κάνδυλα, Ι. Κασιμάτη και Θ. Σοφίου. Αξιοσημείωτη υπήρξε και η προσφορά του συντελεστή του έργου Γαρίδη όπως επίσης και του μεγαλοεπιχειρηματία Σκουνάκη που είχε αναλάβει το εγχείρημα για την τάχιστη ανέγερση του ιερού ναού. Πρώτος εφημέριος του ιερού ναού της Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης διορίστηκε ιερέας ονόματι Τζανέας, με το νέο ενοριακό ναό που προέκυψε να αποσπά σταδιακά πιστούς από τις γειτονικές ενορίες του Προφήτη Ηλία Καστέλλας και της Ευαγγελιστρίας.

Το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου και όπισθεν αυτού η αρχική εκκλησία της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, όπως καταγράφηκαν στα χρόνια της Κατοχής (έτος 1942).

Ο σύγχρονος ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας οικοδομήθηκε κατά τη δεκαετία του 1950 σε ρυθμό βυζαντινό. Στην κάτωθι λεπτομέρεια από έναν ημι-κτηματολογικό χάρτη των μέσων του 20ου αιώνα, παρατηρήστε την υπό εξέτασιν εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης, η οποία καταγράφεται στο τέλος της ακτής Πρωτοψάλτη (νυν ακτή Δηλαβέρη) και της ομώνυμης οδού Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης, πλησίον του λιμενικού φυλακίου, του Περιπτέρου του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου το οποίο αναφέρεται ως "Όμιλος Ερετών" και του Θεάτρου του νέου Φαλήρου.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο ερασιτέχνης φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας, κατέγραψε τον ιερό ναό της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας. Στο σημείο αυτό να τονίσουμε πως το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), από όπου προέρχονται οι ψηφιοποιημένες λήψεις του Γεωργίου Σαματούρα, τοποθετεί λανθασμένα τις φωτογραφίες στο έτος 1955!

Στις δυο κάτωθι φωτογραφικές καταγραφές του Γεωργίου Σαματούρα, με τον φωτογράφο να βρίσκεται στην υπερκείμενη λεωφόρο Φαλήρου (νυν λεωφόρος Βασιλέως Παύλου / Αλέξανδρου Παπαναστασίου), καταγράφεται τμήμα της ακτής Πρωτοψάλτη κατά τη διάρκεια των έργων δημιουργίας της παραλιακής οδού, η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου και το θέατρο του νέου Φαλήρου όπισθεν του υπό εξέτασιν ιερού ναού, τμήμα της παραλίας του νέου Φαλήρου και οι προβολείς του σταδίου "Γεώργιος Καραΐσκάκης" (σσ. το στάδιο "Γεώργιος Καραϊσκάκης" ανακατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1964).

Πηγή: ΕΛΙΑ - Φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας

Πηγή: ΕΛΙΑ - Φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας

Στην κάτωθι λήψη, με τον φωτογράφο να βρίσκεται στον θαλάσσιο χώρο του Φαληρικού όρμου, καταγράφονται από αριστερά προς τα δεξιά ο ιερός ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας,  το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου και το θέατρο του νέου Φαλήρου προ της κατεδαφίσεώς του.

Πηγή: ΕΛΙΑ - Φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας

Ο ιερός ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, με τα προγενέστερα προπύλαια του, όπως καταγράφηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, δια χειρός Γιώργου Σαματούρα:

Πηγή: ΕΛΙΑ - Φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας

Η παραλία του νέου Φαλήρου περί τα μέσα της δεκαετίας του 1960 με την εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας (άκρο αριστερά), το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου και το επιβλητικό θέατρο του νέου Φαλήρου:

Πηγή: ΕΛΙΑ - Φωτογράφος Γεώργιος Σαματούρας

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 (έτος 1969), εκ του Ιστορικού Αρχείου Πειραιώς, εικονίζεται ο υπό εξέτασιν ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας και το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου.

Έτος 1969 - Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Πειραιά

Η κάτωθι, ψηφιακά επεξεργασμένη, ασπρόμαυρη καταγραφή, η οποία προέρχεται από ευρύτερο φωτογραφικό κάδρο και τοποθετείται χρονικά την περίοδο 1968-1969, εικονίζει την υπό εξέτασιν εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, όπισθεν της οποίας διακρίνονται το θέατρο του νέου Φαλήρου και το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου.

Ο ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε στις αρχές δεκαετίας 1970, μετά την περάτωση των έργων κατασκευής της παραλιακής οδού. Όπισθεν του ιερού ναού καταγράφεται ξανά το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου, στα δεξιά το Μενάνδρειο Θέατρο (Δελφινάριο) ενώ στο βάθος, η πλατεία Καραϊσκάκη, ο σταθμός του Ηλεκτρικού, στο στάδιο "Γεώργιος Καραϊσκάκης" αλλά και η παιδική χαρά του νέου Φαλήρου επί της παραλίας.

Ο υφιστάμενος ιερός ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας περατώθηκε πλήρως κατά το έτος 1972, ενώ το 1976 ανεγέρθηκε το Πνευματικό Κέντρο, σύμφωνα πάντοτε με τις πληροφορίες που παρέχονται στον επίσημο ιστότοπο της Ιερής Μητροπόλεως Πειραιώς. Κατά το έτος 1996, ο ναός απέκτησε νέα προπύλαια, ενώ μεγιστοποιήθηκε ο διαθέσιμος χώρος στο εσωτερικό του. Τέλος, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 εκτελέστηκαν σχετικές εργασίες επισκευής λόγω της διάβρωσης των υποστυλωμάτων της εκκλησίας.

Ακολουθούν ορισμένες σύγχρονες φωτογραφικές καταγραφές της υπό εξέτασιν εκκλησίας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας από τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα:

Η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2011 από την πεζογέφυρα που ενώνει το σταθμό του Ηλεκτρικού του νέου Φάληρο με τις εγκαταστάσεις του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας, έχοντας ως φόντο το λόφο της Καστέλλας:

Νυχτερινές φωτογραφικές καταγραφές της υπό εξέτασιν εκκλησίας από το τεχνητό κανάλι της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη κατά το έτος 2012:

Ο υπό εξέτασιν ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά την άνοιξη του έτους 2011:

 

Έτερη φωτογραφική καταγραφή της εκκλησίας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας κατά το μήνα Δεκέμβριο του έτους 2021:

Ο υπό εξέτασιν ιερός ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στα τέλη Οκτωβρίου του έτους 2022:

  

 

Διαβάστε τα εξής σχετικά θέματα: 

Φωτογραφικό οδοιπορικό στην οδό Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης

Η ιστορία της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη (πρώην ακτή Πρωτοψάλτη) 

Μια βραδιά στο κανάλι Δηλαβέρη

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου

Το Ιπποκράτειον Υδροθεραπευτήριο Σκουνάκη

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED). 
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. 
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.