Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑΣ [1930]

Ο ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ή της "Υπεραγίας Θεοτόκου της Μυρτιδιωτίσσης" όπως είναι η πιο "επίσημη" ονομασία της, στα όρια Πειραιάς και νέου Φαλήρου, αποτελεί σίγουρα έναν άκρως δελεαστικό φωτογραφικό προορισμό. Ο λόγος είναι απλός, η εκκλησία "καθρεπτίζεται" επί του τεχνητού καναλιού της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη και το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι το παρακάτω:

Πέραν τούτου όμως, η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας είναι ένας ορθόδοξος ναός της πόλεως που διαθέτει τη δική του ξεχωριστή ιστορική διαδρομή. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, στα μέσα της δεκαετίας του 1920, μια ομάδα 12 ατόμων δημιούργησαν ένα φιλανθρωπικό σωματείο με τον τίτλο "Ενοριακός Σύνδεσμος Νέου Φαλήρου - Τζαβέλλα" (έτος 1925). Στις 20 Φεβρουαρίου 1928 αγοράστηκε το οικόπεδο όπου οικοδομήθηκε ο ιερός ναός έναντι 67.145 δραχμών. Προ της οικοδόμησης του ναού, όπως μαρτυρούν και σχετικές φωτογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα που απεικονίζουν το νέο Φάληρο με σημείο λήψης κάπου στο λόφο της Καστέλλας, στο συγκεκριμένο σημείο υπήρχαν έρημα και ανεκμετάλλευτα οικόπεδα.

Ο πρώτος ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας

Το 1930 το οικοδόμημα θεμελιώθηκε και ξεκίνησε η κατασκευή του Ιερού Ναού της Παναγίας της Μυρτιδιωτίσσης "παρά την ακτήν Πρωτοψάλτην", όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη. Μέσα σε λίγους μήνες, "εις την ποιητικήν και γραφικωτάτην παραλίαν του νέου Φαλήρου και εις την αμμώδη και ήμερον εκείνην κυκλότερη έκτασιν ανηγέρθη  εις απέριττος Ναός τιμηθείς επ'ονόματι της Παναγίας της Μυρτιδιωτίσσης της θαυματουργού" όπως χαρακτηριστικά τονιζόταν σε δημοσιεύματα του πειραϊκού Τύπου εκείνης της χρονιάς. 

Ενδεικτική προπολεμική φωτογραφία, από τα αρχεία του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ), από τη δεκαετία του 1930, στο αριστερό άκρο της οποίας καταγράφεται μερικώς ο πρώτος ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ενώ πλησίον αυτού διακρίνεται το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου αλλά και το Θέατρο του Φαλήρου.

Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στα εν λόγω ιστορικά τεκμήρια του έτους 1930, η πρωτοβουλία της ανεγέρσεως ανήκε πρωτίστως στο δικηγόρο Ανάργυρο Φαρδούλη, ο οποίος συνεπικουρούμενος από φιλόθρησκους ενορίτες κατόρθωσαν να παρουσιάσουν έναν ιερό ναό πλήρως λειτουργικό χάρις στα πολύτιμα αφιερώματα των μελών του διοικητικού συμβουλίου του ενοριακού συνδέσμου καθώς και άλλων πλουσίων ενοριτών. Για την ιστορία, το πρώτο διοικητικό συμβούλιο του Ναού της Μυρτιδιώτισσας αποτελούνταν από τους Μιλτιάδη Τσίγκο (πρόεδρος), Κωνσταντίνο Ζήση, Σπυρίδωνα Τραγωδάρα, Κ. Καή, Σπ. Ντάλα, Σπ. Βαλιανάτο, Διον. Κάνδυλα, Ι. Κασιμάτη και Θ. Σοφίου. Αξιοσημείωτη υπήρξε και η προσφορά του συντελεστή του έργου Γαρίδη όπως επίσης και του μεγαλοεπιχειρηματία Σκουνάκη που είχε αναλάβει το εγχείρημα για την τάχιστη ανέγερση του ιερού ναού. Πρώτος εφημέριος του ιερού ναού της Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης διορίστηκε ιερέας ονόματι Τζανέας, με το νέο ενοριακό ναό που προέκυψε να αποσπά σταδιακά πιστούς από τις γειτονικές ενορίες του Προφήτη Ηλία Καστέλλας και της Ευαγγελιστρίας.

Ο σημερινός / σύγχρονος ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας οικοδομήθηκε κατά τη δεκαετία του 1950 σε ρυθμό βυζαντινό:

Στην παρακάτω λεπτομέρεια από ημικτηματολογικό χάρτη των μέσων του 20ου αιώνα, παρατηρήστε την υπό εξέτασιν εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης, στο τέλος της ακτής Πρωτοψάλτη (νυν ακτή Δηλαβέρη) και της ομώνυμης οδού Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης, πλησίον του λιμενικού φυλακίου, του Περιπτέρου του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου το οποίο αναφέρεται ως "Όμιλος Ερετών" και του Θεάτρου του Φαλήρου.

Στα ψηφιοποιημένα αρχεία του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α), "αλιεύουμε" τις παρακάτω φωτογραφίες - τις οποίες το Ε.Λ.Ι.Α λανθασμένα χρονολογεί στο έτος 1955  - οι οποίες ανήκουν στη συλλογή του ερασιτέχνη φωτογράφου Γεωργίου Σαματούρα και έχουν ληφθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1960.

Παρατηρήστε στο παρακάτω πανοραμικό φωτογραφικό κάδρο - σε μια λήψη από τη λεωφόρο Βασιλέως Παύλου, νυν Αλέξανδρου Παπαναστασίου - την τότε παραλιακή ακτή Πρωτοψάλτη προ της κατασκευής του τεχνητού καναλιού, την νεότευκτη τότε εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου πίσω από την εκκλησία, τμήμα της παραλίας του νέου Φαλήρου (η οποία βρισκόταν ήδη σε φάση μπαζώματος) και τους προβολείς του σταδίου "Γεώργιος Καραΐσκάκης" (σημείωση ότι το στάδιο "Γεώργιος Καραϊσκάκης" ανακατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1964).

Πηγή: ΕΛΙΑ / Επεξεργασία - Ταυτοποίηση: MLP

Σε μια λήψη από τον θαλάσσιο χώρο του Φαληρικού όρμου, το Θέατρο του νέου Φαλήρου, το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου με την "πονεμένη" ιστορία του και βεβαίως ο ιερός ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας.

Πηγή: ΕΛΙΑ / Επεξεργασία - Ταυτοποίηση: MLP

Ο ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας με τα παλαιά προπύλαια του στα μέσα της δεκαετίας του 1960 δια χειρός Γιώργου Σαματούρα:

Πηγή: ΕΛΙΑ / Επεξεργασία - Ταυτοποίηση: MLP

Η παραλία του νέου Φαλήρου στα μέσα της δεκαετίας του 1960: διακρίνεται μερικώς ο λόφος της Καστέλλας στα αριστερά, η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου του νέου Φαλήρου και το επιβλητικό θέατρο του νέου Φαλήρου προ της κατεδαφίσεως του την άνοιξη του έτους 1969:

Ακόμη μια λήψη που τοποθετείται χρονικά στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στην οποία εικονίζεται εκ νέου ο ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας και το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου.

Έτος 1969 - Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά

Ο ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας στις αρχές δεκαετίας 1970, προ της κατασκευής του τεχνητού καναλιού της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη (πρώην Πρωτοψάλτη). Πίσω από την εκκλησία διακρίνουμε το ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου, στα δεξιά το Μενάνδρειο Θέατρο (Δελφινάριο) ενώ στο βάθος, παραπλεύρως του σταθμού των ΗΣΑΠ του νέου Φαλήρου, το Στάδιο "Γεώργιος Καραϊσκάκης".

Ο σύγχρονος υφιστάμενος ιερός ναός περατώθηκε πλήρως κατά το έτος 1972, ενώ το 1976 ανεγέρθηκε Πνευματικό Κέντρο, σύμφωνα πάντοτε με τις πληροφορίες που παρέχονται στον επίσημο ιστότοπο της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς. Κατά το έτος 1996 ο ναός απέκτησε νέα προπύλαια ενώ μεγιστοποιήθηκε ο διαθέσιμος χώρος στο εσωτερικό. Τέλος, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 εκτελέστηκαν σχετικές εργασίες επισκευής λόγω της διάβρωσης των υποστυλωμάτων της εκκλησίας.

Ακολουθούν ορισμένες σύγχρονες λήψεις της εκκλησίας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τα έτη 2009 και 2011:

Η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2011 από την πεζογέφυρα που ενώνει το σταθμό του Ηλεκτρικού του νέου Φάληρο με τις εγκαταστάσεις του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας, έχοντας ως φόντο το λόφο της Καστέλλας:

Νυχτερινές φωτογραφικές καταγραφές της υπό εξέτασιν εκκλησίας από το τεχνητό κανάλι της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη κατά το έτος 2012:

Ο υπό εξέτασιν ιερός ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά την άνοιξη του έτους 2011:

 

Έτερη φωτογραφική καταγραφή της εκκλησίας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας κατά το μήνα Δεκέμβριο του έτους 2021:

Ο υπό εξέτασιν ιερός ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στα τέλη Οκτωβρίου του έτους 2022:

  

 

Διαβάστε τα εξής σχετικά θέματα: 

Φωτογραφικό οδοιπορικό στην οδό Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης

Η ιστορία της ακτής Αθηνάς Δηλαβέρη (πρώην ακτή Πρωτοψάλτη) 

Μια βραδιά στο κανάλι Δηλαβέρη

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου

Το Ιπποκράτειον Υδροθεραπευτήριο Σκουνάκη

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο που συνοδεύει τις φωτογραφίες είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας.
Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED). 
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. 
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας. 
• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.