ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΕΙΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΘΗΛΕΩΝ [1904]

Το Ορφανοτροφείον Θηλέων του Ιωάννου και της Μαριγούς Χατζηκυριάκου αποτέλεσε χρονικά το δεύτερο μεγάλο ορφανοτροφείο που οικοδομήθηκε και λειτούργησε στην πόλη του Πειραιά. Ως γνωστόν, της λειτουργίας του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου, είχε προηγηθεί το Ζάννειο Ορφανοτροφείο Αρρένων το οποίο ιδρύθηκε το 1875.

Το κτίριο του Ορφανοτροφείου Θηλέων του Ιωάννου και της Μαριγούς Χατζηκυριάκου θεμελιώθηκε στις 30 Απριλίου του 1889 παρουσία της γνωστής για την φιλανθρωπική της δράση Βασίλισσας Όλγας και οικοδομήθηκε σε σχέδια του τότε δημοτικού μηχανικού Κωνσταντίνου Θεοφιλά, σε έκταση η οποία παραχωρήθηκε επί τούτο από τον Βασιλέα Γεώργιο Α', στο βορειοδυτικό άκρο της σχεδόν έρημης και ακατοίκητης τότε Πειραϊκής Χερσονήσου. (σσ. η έκταση στην οποία οικοδομήθηκε το Ορφανοτροφείο συμπεριλαμβανόταν στην συνολική έκταση που είχε παραχωρήσει ο Δήμος Πειραιά επί ημερών δημαρχίας Τρύφωνος Μουτζόπουλου, κατά το έτος 1876, προς τον Βασιλέα Γεώργιο Α' για την κατασκευή των θερινών ανακτόρων).

Αξιομνημόνευτο είναι βέβαια το γεγονός πως από την αρχική έκταση περίπου 200 στρεμμάτων που είχε παραχωρηθεί σταδιακά για την ανέγερση του εν λόγω "φιλανθρωπικού ιδρύματος" κατά τα έτη 1876, 1877 και 1879 αντίστοιχα, μονάχα 50 στρέμματα εν τέλει διατέθηκαν για την οικοδόμηση του Ορφανοτροφείου Θηλέων. 

Στο παρακάτω απόσπασμα εκ του "Διαγράμματος της πόλεως Πειραιώς" με ημερομηνία 30 Απριλίου του 1888, με την υπογραφή του τότε Υπουργού των Εσωτερικών Χαρίλαου Τρικούπη, διακρίνεται το οικόπεδο του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου καθώς και το ακριβές σημείο όπου θα κτιζόταν το κτίριο του Ιδρύματος:

Παρόλο που κατά το έτος 1889 εγκρίθηκε το Καταστατικό του νέου Ιδρύματος με σχετικό Βασιλικό Διάταγμα, η ανέγερση και λειτουργία του Ορφανοτροφείου δεν θα ήταν δυνατή δίχως την παρουσία του ευεργέτη Ιωάννου Χατζηκυριάκου και της συζύγου του Μαριγούς. Αρωγός στη μακροχρόνια προσπάθεια για την αποπεράτωση και λειτουργία του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου Θηλέων υπήρξε ο επί 17 έτη μακροβιότερος δήμαρχος Πειραιώς Τρύφων Μουτζόπουλος.

Στην κάτωθι λεπτομέρεια από Χάρτη του Πειραιώς του έτους 1896 (Εκδόσεως Γ. Κασδονη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας), παρατηρήστε το υπό εξέτασιν Ορφανοτροφείον Θηλέων και την πλατεία Ζάππα (σσ. καταγραφόμενη και ως πλατεία Βασιλέως Αλεξάνδρου κατά την περίοδο Μεταξά - δεν υφίσταται σήμερα) πλησίον της ακτής Ξαβερίου και του Βασιλικού Περιπτέρου:

Η παρακάτω εικονιζόμενη μαρμάρινη επιγραφή αναφέρει σχετικώς: "Το Ορφανοτροφείον τούτο αποπερατώθη εν έτει 1897 ζώντων των ιδρυτών αυτού και επί Δημάρχου Πειραιώς Τρύφωνος Μουτσόπουλου ηθικώς μεριμνήσαντος ίνα μη ματαιωθή η αποπεράτωσις αυτού επί βλάβη του δε έθνους και του Δήμου Πειραιώς."

Πράγματι λοιπόν, οι εργασίες ανέγερσης του νεοκλασικού κτιρίου του Ιδρύματος ολοκληρώθηκαν κατά το έτος 1897, όμως, η λειτουργία του Ορφανοτροφείου Θηλέων ξεκίνησε επίσημα με τα εγκαίνια στις 19 Ιανουαρίου του 1904 (κατ'άλλους ανεπίσημα από τα τέλη του 1903), με κύριο σκοπό τη μόρφωση, την επαγγελματική κατάρτιση και την περίθαλψη ορφανών και απόρων κοριτσιών. Την πρώτη χρονιά στο Ορφανοτροφείο εγγράφηκαν 55 μαθήτριες ξεκινώντας έτσι μια μακρά ιστορική διαδρομή προσφοράς στην πόλη του Πειραιώς η οποία διαρκεί μέχρι τις ημέρες μας. 

• Οι Ευεργέτες Ιωάννης και Μαρία Χατζηκυριακού

Το Ορφανοτροφείο Θηλέων φέρει τιμητικά το επώνυμο του μέγα ευεργέτη και ιδρυτή Ιωάννη Χατζηκυριάκου, ο οποίος μαζί με τη σύζυγό του Μαρία (Μαριγώ) Χατζηκυριάκου (το γένος Δημητρόπουλου ή Δόιλα), διέθεσαν το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας τους για τη δημιουργία και συντήρηση του ιδρύματος. Ο Ιωάννης Χατζηκυριάκος ή Χατζή-Κυριάκος (όπως αναγράφεται σε κάποιες πηγές) γεννήθηκε στη Σμύρνη αλλά σε ηλικία 16 ετών μετανάστευσε αρχικά στη Σύρο και αργότερα στην Αθήνα, όπου κατοικούσε εξασκώντας εμπορικές του δραστηριότητες. Το 1889 ο Χατζηκυριάκος ιδρύει το "Χατζηκυριάκειον" (Ορφανοτροφείον Θηλέων Ιωάννου και Μαριγούς Χατζηκυριακού) και διαθέτει την περιουσία του για τη συντήρηση του Ιδρύματος, γεγονός για το οποίο ανακηρύχθηκε μέγας ευεργέτης του Δήμου Πειραιώς.

Ο Ιωάννης Χατζηκυριάκος με την υπ' αριθμόν 28566/17.07.1896 δημόσια διαθήκη του κληροδότησε ολόκληρη την περιουσία του, ύψους 1.488.850 χρυσών δραχμών εκείνης της εποχής σε μετρητά, ομολογίες και ακίνητα στο νεοσύστατο Ίδρυμα, αποκλείοντας ταυτόχρονα από τη διοίκηση του, κάθε πολίτη που ασχολείτο με τα "κοινά", πλην του τότε Δημάρχου Πειραιώς Τρύφωνα Μουτζόπουλο, τον οποίο εκτιμούσε βαθύτατα και ο οποίος, όπως προαναφέραμε, είχε βοηθήσει αποφασιστικά στην περάτωση του έργου.

Σύμφωνα με την τελευταία επιθυμία της Ελένης Ζαννή, ο Ιωάννης Χατζηκυριάκος, ο οποίος σε κάποιες πηγές καταγράφεται ως ανιψιός της τελευταίας, ορίστηκε εκτελεστής της διαθήκης της καθώς και ισόβιο μέλος του Ορφανοτροφείου Αρρένων "Ελένης Νικήτα Ζαννή". Η επιβλητική παρουσία του Ορφανοτροφείου Θηλέων σε ένα από τα υψηλότερα σημεία της βραχώδους Πειραϊκής Χερσονήσου το κατέστησε σημείο αναφοράς, ενώ ολόκληρη η συνοικία που δημιουργήθηκε με τα χρόνια πέριξ του Ιδρύματος ονομάστηκε και ονομάζεται μέχρι τις ημέρες μας "Χατζηκυριάκειο". Επιπρόσθετα, δυο από τους μεγαλύτερους δρόμους της εν λόγω περιοχής, φέρουν τιμητικά τα ονόματα του Ιωάννη και της Μαρίας Χατζηκυριακού.

• Το νεοκλασικό κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου

Το νεοκλασικό κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείο Θηλέων υπήρξε το μεγαλύτερο σε διαστάσεις κτίριο του Πειραιά στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Αρχιτεκτονικά, το τετράγωνο διώροφο κτίριο του ιδρύματος διαστάσεων 53 επί 53 κυβικών μέτρων είναι περίκεντρο με ελαφρές προεξοχές στις γωνίες. Ολόκληρο το τετράγωνο οικοδόμημα αναπτύσσεται γύρω από ένα μεγάλο αίθριο και την περιμετρική τοξωτή στοά. Η αρχική λειτουργική συγκρότηση του κτιρίου δεν είναι γνωστή, αλλά πολύ πιθανόν να ακολουθούσε - σε γενικές γραμμές - τη φιλοσοφία της σημερινής: βοηθητικά δωμάτια στο υπόγειο, αίθουσες διδασκαλίας και διοικητικός τομέας στο ισόγειο, κοιτώνες στο πρώτο επίπεδο.

Η γενικότερη τυπολογία στην αρχιτεκτονική του κτιρίου ήταν συνήθης εκείνη την εποχή για τέτοιου είδους δημόσια κτίρια, ιδιαιτέρως στην κέντρο-ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα. Κάθε μια από τις τέσσερις όψεις του κτιρίου διαθέτει 14 χαρακτηριστικά τοξωτά παράθυρα αναγεννησιακού ρυθμού:

Μια λεπτομέρεια της ιδίας όψεως του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου Θηλέων σε μια φωτογραφία εποχής (δεκαετία 1960), προερχόμενη από το φωτογραφικό αρχείο της Εμπορικής Τραπέζης. Όπως μπορεί κάποιος να παρατηρήσει, η κύρια όψη που "βλέπει" προς το λιμάνι και προς την οδό Οικονόμου διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες τρεις όψεις λόγω της παρουσίας της μεγάλης εισόδου με τις τετράγωνες κολώνες που συγκρατούν έναν μεγάλο εξώστη. 

Όπως είναι εμφανές, τα ονόματα των ιδρυτών και μεγάλων ευεργετών του Ορφανοτροφείου, του Ιωάννη και της Μαριγούς Χατζηκυριάκου δεσπόζουν σε μια μεγάλη μαρμάρινη επιγραφή επί της κυρίας όψης επί της οδού Οικονόμου:

• Ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου

Στον περίβολο του Ορφανοτροφείου Θηλέων υφίσταται ο κάτωθι εικονιζόμενος μικρός ιερός ναός, αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, του οποίου η κατασκευή χρονολογείται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Πιο συγκεκριμένα, η θεμέλιος λίθος του "εν τω Χατζηκυριακείω Ορφανοτροφείω των θηλέων ανεγερθησομένου ναού" τοποθετήθηκε στις 15 Απριλίου του 1901, από τον πρώτο πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ιδρύματος και τότε Δήμαρχο Πειραιώς Τρύφωνα Μουτζόπουλο.

Ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, εντός των εγκαταστάσεων του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα.

• Αρχειακά τεκμήρια από τη διαδρομή του Ορφανοτροφείου Θηλέων Χατζηκυριάκου

Από το έτος 1900, διακήρυξη του διοικητικού συμβουλίου του Ορφανοτροφείου Θηλέων Ιωάννου και Μαριγούς Χατζηκυριακού, με την υπογραφή του προέδρου αυτού Τρύφωνος Μουτζόπουλου, σχετικά με τη μειοδοτική δημοπρασία για την ισοπέδωση  του πέριξ του ιδρύματος χώρου και την ανέγερση περιβολότοιχου. 

Σε ετήσια βάση, ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα, λάμβανε χώρα το καθιερωμένο αρχιερατικό μνημόσυνο στη μνήμη των ευεργετών και ιδρυτών του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου Ιωάννου και Μαριγούς Χατζηκυριάκου όπως προκύπτει από σχετικές καταχωρήσεις στις σελίδες του Τύπου της εποχής, όπως η ενδεικτική παρακάτω από το έτος 1901:

Στις αρχές του 20ου αιώνα, δεν έλειπαν βέβαια και δυσάρεστες καταστάσεις όπως λ.χ. η εξαφάνιση του γραμματέα του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου ο οποίος φέρεται να είχε καταχραστεί μεγάλο ποσό από τα ταμεία του ιδρύματος καταφεύγοντας στο εξωτερικό:

Έτος 1902

Πρωτοχρονιάτικη εκδήλωση στο Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Πειραιά όπως καταγράφεται μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1907:

Έτος 1907

Κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων και του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το κτίριο του Ορφανοτροφείου επιτάχθηκε από τον Ελληνικό Στρατό και χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό νοσοκομείο. Σύμφωνα με τα καταγραφόμενα στον Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα, πρόεδρος του Ορφανοτροφείου Θηλέων Χατζηκυριάκου (δεξιά τω εισπλέοντι τον λιμένα) ήταν ο θεολόγος και καθηγητής της Ομιλητικής και Λειτουργικής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Μεσολωράς (1851 - 1942).

1913 - Επίσκεψη του Βασιλέα Αλεξάνδρου εις το εν Πειραιεί Χατζηκυριάκειον Νοσοκομείον

1913 - Νέα σειρά τραυματιών στο εν Πειραιεί Χατζηκυριάκειο

Ανακοίνωση εκ του Γραφείου του εν Πειραιεί Ορφανοτροφείου Θηλέων Ιωάννου και Μαρίας Χατζηκυριάκου, όπως δημοσιεύτηκε στις σελίδες του ημερησίου Τύπου του έτους 1915, σχετικά με τη λειτουργία τμήματος ραπτικής φορεμάτων, "διευθυνομένου υπό αρίστης μοδίστας":

Ιστορικό τεκμήριο από τον ημερήσιο πειραϊκό Τύπο του έτους 1921 με αναφορά σε επίσκεψη της Βασιλομήτωρος Όλγας εις το Χατζηκυριάκειον Στρατιωτικόν Νοσοκομείον. 

Από το έτος 1922, λόγω αυξημένων αναγκών, ξεκίνησε επίσημα η λειτουργία του Στρατιωτικού Νοσοκομείου, υπό την ονομασία Χατζηκυριάκειο Νοσοκομείο ή Χατζηκυριάκειο Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Κατά την περίοδο αυτή, τα κορίτσια του Ορφανοτροφείου στεγάστηκαν προσωρινά στην έπαυλη Στεφάνου Σκουλούδη (επί του οικοπέδου της οποίας έχει οικοδομηθεί το Ειδικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο "Μεταξά"), στη συνοικία του Αγίου Βασιλείου. Όπως είναι φυσικό, εκείνη την εποχή, το Χατζηκυριάκειο Στρατιωτικό Νοσοκομείο δέχθηκε πολλούς τραυματίες από το μέτωπο της Μικράς Ασίας καθώς και πρόσφυγες.

Έτος 1922 - Υπέρτιτλος εφημερίδας εποχής

Έτος 1922 - Κατάλογος ονομάτων τραυματιών στο Χατζηκυριάκειο Νοσοκομείο

Κατά το έτος 1923, το Χατζηκυριάκειον Νοσοκομείον καταγραφόταν ως παράρτημα Λοιμωδών Νόσων, υπό τη διεύθυνση του αρχιάτρου Ιω. Παπαβασιλείου. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στις σελίδες του Μέγα Οδηγού της πόλεως του Πειραιώς του 1928-1929 (καθώς επίσης στην αντίστοιχη συμπεμπληρωμένη έκδοση του 1929-1930), το "Ορφανοτροφείον το Χατζηκυριάκειον" καταγραφόταν υπό τη διεύθυνση της Σοφίας Σιμοπούλου. Εκείνη την εποχή, εντός του υπό εξέτασιν Ορφανοτροφείου το οποίο διοικείτο από επταμελές συμβούλιο με την βοήθεια πέντε κυριών εφοριακών, λειτουργούσαν τμήματα Φορεμάτων, Ασπρορούχων, Δαντελών και Κεντημάτων.

Ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1929:

Καταχώρηση του εν Πειραιεί Ορφανοτροφείου Θηλέων Ιω. και Μαρ. Χατζηκυριακού σχετικά με έκθεση χειροτεχνημάτων των τροφίμων του ιδρύματος κατά την περίοδο Χριστουγέννων 1934 / Πρωτοχρονιάς 1935, μέσα από τις σελίδες του ημερησίου πειραϊκού Τύπου εκείνων των καιρών:

Κατά το έτος 1940, στο Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο εγκαταστάθηκε η Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού, ενώ μεταπολεμικά, κατά το χρονικό διάστημα 1945-1959, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο υποδοχής και περίθαλψης τραυματιών αλλά και βομβόπληκτων / αστέγων. 

Αξιοσημείωτο είναι δε το γεγονός πως, κατά τη διάρκεια του μεγάλου καταστρεπτικού "συμμαχικού" βομβαρδισμού της πόλεως του Πειραιώς της 11ης Ιανουαρίου του 1944, είχε καταστραφεί μέρος της στέγης του κτιρίου.

Πρόσφυγες εκ Ρουμανίας στο Χατζηκυριάκειο - Νοέμβριος 1947

Έτος 1948 - Η υπό-επιτροπή Μεταναστεύσεως της Βαλκανικής Επιτροπής στο Χατζηκυριάκειο 

Αρχής γενομένης από το έτος 1959 και μέχρι τις μέρες μας, στο κτίριο στεγάζεται εκ νέου το Ορφανοτροφείο Θηλέων, πλέον υπό την επωνυμία πλέον "Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας - Ορφανοτροφείο Θηλέων Ι. και Μ. Χατζηκυριακού". 

Ο ισχυρός σεισμός του 1999 "πλήγωσε" σε μεγάλο βαθμό το διατηρητέο κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου του οποίου η λειτουργία αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι, λίγο πριν το κτύπημα του Εγκέλαδου είχε μόλις ολοκληρωθεί η εξωτερική ανακαίνιση του ιστορικού αυτού κτιρίου.

Πηγή Λογοτύπου: Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας

• Ο Ακτίτης Λίθος της Πειραϊκής Χερσονήσου

Αξιοσημείωτο τέλος είναι το γεγονός ότι το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο οικοδομήθηκε επί ενός λόφου ο οποίος σημειώνεται ως "λατομείο" σε αρκετούς χάρτες της πόλης του 19ου αιώνα. Ακόμη και στις μέρες μας, υπάρχει ένα σημείο εξόρυξης ακτίτη λίθου, εντός του οικοπέδου του κτιρίου, ενός μοναδικού πετρώματος που χρησιμοποιείται από το Υπουργείο Πολιτισμού στις εργασίες αποκατάστασης αρχαιοτήτων. 

• Παλαιές Φωτογραφίες του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου

Λόγω της θέσης του σε ένα από τα υψηλότερα σημεία της βραχώδους Πειραϊκής Χερσονήσου, το κτίριο του υπό εξέτασιν Ορφανοτροφείου Θηλέων διακρίνεται λόγω όγκου σε πάρα πολλές παλαιές φωτογραφίες εποχής, είτε από το λιμάνι, είτε από το κέντρο της πόλης, είτε σε κάποιο πανοραμικό πλάνο από τον λόφο της Καστέλλας.

Μια από τις ελάχιστες φωτογραφικές αποτυπώσεις του ιστορικού κτιρίου καταγράφεται στο παρακάτω ασπρόμαυρο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο (Πειραιεύς: Το Ορφανοτροφείο Χατζηκυριακού / Pirée: Orphelinat) των αρχών του 20ου αιώνα:

Στην παρακάτω ιστορική ασπρόμαυρη φωτογραφία των τελών του 19ου αιώνα (circa 1897) παρατηρήστε την "παρουσία" του κτιρίου του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου Θηλέων προς την άνω αριστερή γωνία: 

Στην παρακάτω αεροφωτογραφία του 1915 - η οποία φέρεται να είναι η πρώτη αεροφωτογραφία της πόλης του Πειραιά - παρατηρήστε στο άκρο δεξιά το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο:

Κατά την περίοδο της δεύτερης "συμμαχικής" κατοχής (αποκλεισμού) του Πειραιά από τους Αγγλογάλλους, μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Γάλλος στρατιωτικός φωτογράφος Emmanuel-Louis Mas, αποτυπώνει το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων ενώ φωτογραφίζει τα συμμαχικά πολεμικά πλοία εντός του λιμένα Πειραιώς (Ιανουάριος 1917):

Στις δυο κάτωθι ασπρόμαυρες φωτογραφικές καταγραφές της ακτής Αλκίμου / ακτής Ξαβερίου από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, το υπό εξέτασιν κτίριο του Ορφανοτροφείου Θηλέων "ξεχωρίζει" λόγω του όγκου του:

Επίσης από την περίοδο της Αγγλογαλλικής Κατοχής, στην επόμενη ασπρόμαυρη φωτογραφία με τα δυο ιστορικά σχολεία της πλατείας Κοραή (Γυμνάσιο και Σχολείο Ιωνιδείου), παρατηρήστε στο άνω δεξί άκρο το κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου:

Άποψη της πλατείας Θεμιστοκλέους και τμήματος του κεντρικού λιμένος Πειραιά με το κτίριο του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου Θηλέων να διακρίνεται στο άνω αριστερό τμήμα της παρακάτω φωτογραφίας των αρχών του 20ου αιώνα:

Ομοίως και στην παρακάτω εικόνα, από ένα επιχρωματισμένο επιστολικό δελτάριο των πρώτων δεκαετιών του προηγούμενου αιώνα, με σημείο λήψης στο λιμάνι του Πειραιά, από το ύψος της βασιλικής αποβάθρας επί της ακτής Μιαούλη:

Εποχή Μεσοπολέμου: Στη σκιά του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου Θηλέων (άνω άκρο αριστερά) γιγαντώνεται μια ολόκληρη συνοικία. Στις όχθες του λιμανιού, μετά τα παλιά Καρβουνιάρικα κυριαρχούν οι ταρσανάδες της ακτής Ξαβερίου:

Δεκαετία 1950-1960, σε μια λήψη από το ύψος του Τελωνείου, στον Άγιο Νικόλαο:

Ασπρόμαυρη μεταπολεμική αεροφωτογραφία των αρχών της δεκαετίας του 1950 με το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο στο μέσον περίπου της εικόνας:

Παρόμοια μεταπολεμική αεροφωτογραφία του έτους 1953 στην οποία καταγράφεται η ευρύτερη περιοχή του Χατζηκυριακείου και φυσικά η περιφραγμένη έκταση του Ορφανοτροφείου:

Η όψη της ακτής Ξαβερίου με το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο να προεξέχει με τον όγκο του ανάμεσα στα μικρά σπίτια της συνοικίας περί τα μέσα της δεκαετίας του 1950:

Μεταπολεμική ασπρόμαυρη φωτογραφία, άγνωστης ημερομηνίας, στην οποία καταγράφεται το υπό εξέτασιν Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων:

Το κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου Θηλέων όπως ξεχώριζε λόγω της χαμηλής έως ανύπαρκτης δόμησης στα πέριξ αυτού, στις αρχές της δεκαετίες του 1950 - λεπτομέρεια από φωτογραφία της Ellen Rosenberg Auerbach.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 / αρχές της δεκαετίας του 1960, παρατηρήστε προς το άνω αριστερό άκρο της παρακάτω φωτογραφίας το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων γύρω από το οποίο η δόμηση είχε αρχίσει να πυκνώνει:

Έτος 1965, το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο δεσπόζει και ξεχωρίζει ανάμεσα στα χαμηλά κτίσματα της ομώνυμης συνοικίας. Η ακτή Ξαβερίου αποτελούσε ακόμη τόπο φόρτο-εκφόρτωσης εμπορικών πλοίων ενώ στο φωτογραφικό κάδρο διακρίνουμε και το καμπαναριό της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής, η οποία δεν είχε ακόμη οικοδομηθεί.

Τέλη δεκαετίας του 1970, με το κτίριο του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου να προεξέχει στο αριστερό άνω άκρο της επόμενης φωτογραφίας η οποία εικονίζει τμήμα του κεντρικού λιμένος Πειραιά, των σταθμό επιβατών του Αγίου Νικολάου (Παγόδα - Εκθεσιακό Κέντρο ΟΛΠ) και το χώρο έναντι της ομώνυμης εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και των εγκαταστάσεων του παλαιού Τελωνείου / Λιμεναρχείου:

Το κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου με εμφανείς τις φθορές από το πέρασμα των δεκαετιών κατά τη δεκαετία του 1980-1990:

Το διατηρητέο κτίριο του Ορφανοτροφείου Θηλέων του Χατζηκυριάκου όπως καταγράφηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ από την οδό Κλεισόβης:

Η ως άνω φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την παρακάτω σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut:

Έτερη φωτογραφική καταγραφή του, χαρακτηρισμένου από την δεκαετία του '80 ως διατηρητέο, κτιρίου του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου Θηλέων μέσα από τα αρχεία του ΥΠΕΚΑ:

• Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων - Σύγχρονες Φωτογραφικές Καταγραφές

Στις μέρες μας (21ος αιώνα), λόγω της πυκνής δόμησης που χαρακτηρίζει τον Πειραιά, το νεοκλασικό κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος δεν είναι πλέον ιδιαίτερα ορατό από διάφορα σημεία της πόλεως όπως παλαιότερα. Εξαίρεση βέβαια αποτελεί η απέναντι Ηετιώνεια ακτή από όπου ο φωτογραφικός φακός καταγράφει το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο ως εξής:

Το κεντρικό κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου Θηλέων, ανενεργό από το έτος 1999 λόγω των ζημιών που προκλήθηκαν από τον μεγάλο σεισμό, όπως καταγράφεται με τις σκαλωσιές που τοποθετήθηκαν για τη διενέργεια εργασιών αποκατάστασης και εκσυγχρονισμού της λειτουργίας του Ιδρύματος, προϋπολογισμού 17,2 εκατομμυρίων ευρώ. 

Οι εγκαταστάσεις του ιστορικού Ορφανοτροφείο Θηλέων του Χατζηκυριάκου - νυν Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας - όπως καταγράφηκαν στις αρχές του έτους 2022:

 

 

• Το παρόν και το μέλλον του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος Παιδικής Προστασίας:

Το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας κατά τον 21ο αιώνα "επιμένει" και προσφέρει σημαντικό πολύπλευρο κοινωνικό έργο στην πειραϊκή κοινωνία. Παρόλα ταύτα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το κτιριακό συγκρότημα εδώ και δεκαετίες είναι μεγάλα και δυσεπίλυτα. Η βοήθεια και η συνδρομή όλων, Πειραιωτών και μη, είναι αναγκαία ώστε το Ίδρυμα αυτό να συνεχίσει την πορεία του μέσα στο χρόνο, όπως θα το επιθυμούσαν διακαώς οι ιδρυτές του, οι κατά καιρούς ευεργέτες του, όλες οι σπουδαίες προσωπικότητες που απασχολήθηκαν κατά καιρούς στη διοίκηση του Ιδρύματος αλλά και όλοι οι απλοί άνθρωποι ασχολήθηκαν με αυτό.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η οικία του Ιωάννη Χατζηκυριάκου και το Grand Hotel d'Athenes

Το Χατζηκυριάκειο και η λεωφόρος Χατζηκυριακού

Τα χαμένα Ανάκτορα του Πειραιά

Ιστορικό / Φωτογραφικό Αφιέρωμα στην Πειραϊκή Χερσόνησο

Το Ζάννειο Ορφανοτροφείο Αρρένων Πειραιώς

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο που συνοδεύει τις φωτογραφίες είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. 

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• http://www.xatzikiriakio.gr/
• "Τα κτίρια του Πειραιά κατά τον 19ο αιώνα - Δημόσια Κτίρια και Κατοικία", Νικόλας Σ. Ντόριζας, Εταιρία Φίλων του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, 1997
• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• "1835-1985 Πειραιάς, 150 Χρόνια Δήμος: Αφιέρωμα", Φυσιολατρικός Σύνδεσμος Πειραιώς "Ζήνων", Ιανουάριος 1985
• Μέγας Οδηγός Πειραιώς 1929-1930, Επίσημος Έκδοσις, Εταιρίας Εκδόσεων και Τεχνών "Αρτία", Αλ. Φωτεινός και Σια, Πειραιεύς.
• Αρχείο ΥΠΕΚΑ
• Τύπος Εποχής

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.