ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ "Ο ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ" [1909]

Συνεχίζοντας το οδοιπορικό στα παλαιά εγκαταλειμμένα ή/και ανενεργά εργοστάσια της βιομηχανικής λεωφόρου Αθηνών-Πειραιώς, το παρόν πρωτότυπο ιστορικό / φωτογραφικό αφιέρωμα ασχολείται με την Ανώνυμη Αγγειοπλαστική Εταιρία "Ο Κεραμεικός" η οποία βρισκόταν στο νέο Φάληρο, στο οικόπεδο ανάμεσα στο εργοστάσιο της Ελαΐς και το παλαιό εργοστάσιο της Κλωστοϋφαντουργίας Ι.Γ. Γαβριήλ (σσ. το σημερινό Factory Outlet). 

• Η ιστορική διαδρομή

Ο "Κεραμεικός" ιδρύθηκε κατά το έτος 1909, ξεκινώντας εν τέλει την παραγωγική του δραστηριότητα στις 6 Ιανουαρίου του επομένου έτους (1910), αρχικά ως ετερόρρυθμη εταιρία υπό την επωνυμία "Α. Σταυρουλόπουλος και Σια", με μικρό κεφάλαιο, σε οικόπεδο περίπου 30.000 πήχεων στην περιφέρεια της πόλης του Πειραιά, επί της οδού Αθηνών-Πειραιώς, πλησίον της θέσεως "Καραΐσκάκη" ("παρά το μνημείον Καραΐσκάκη") του νέου Φαλήρου. Τον έλεγχο της προαναφερόμενης ετερόρρυθμης εταιρίας είχε μια ομάδα προοδευτικών επιχειρηματιών της εποχής, ο γνωστός "κύκλος της Ζυρίχης", μεταξύ των οποίων ο χημικός Νικόλαος Κανελλόπουλος (συνιδρυτής μεταξύ άλλων της βιομηχανίας Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα και της τσιμεντοβιομηχανίας "Τιτάν"), ο Λύσανδρος Χαρίλαος (με τον οποίον ο Κανελλόπουλος είχαν την Ομόρρυθμη Εταιρία Ελαιουργίας και Σαπωνοποιίας), ο Λεόντιος Οικονομίδης (ιδρυτής των ΧΡΩΠΕΙ και συνιδρυτής της "Τιτάν"), ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος, ο πολιτικός μηχανικός Αλέξανδρος Ζαχαρίου και ο νεαρός χημικός Ανδρέας Σταυρουλόπουλος.

Στις 20 Δεκεμβρίου του 1910, η νεοσύστατη επιχείρηση μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρία, με αρχικό κεφάλαιο 2 εκατομμυρίων δραχμών ενώ πολλά έγκριτα μέλη της αθηναϊκής κοινωνίας - μεταξύ των οποίων και μέλη της βασιλικής οικογένειας - έσπευσαν να αγοράσουν μετοχές στηρίζοντας το εν λόγω νέο καινοτόμο εγχείρημα. Σύμφωνα με το καταστατικό της, η νέα εταιρία θα είχε ως αντικείμενο δραστηριότητας "την αγγειοπλαστική εν γένει και την κατασκευή και πώληση πάντων των εξ οπτής γης ειδών και κατασκευασμάτων πορσελάνης και ψευδοπορσελάνης". Η περιουσία της προγενέστερης ομόρρυθμης εταιρίας "Α. Σταυρουλόπουλος και Σια" καθώς και οι εγκαταστάσεις αυτής περιήλθαν στην ιδιοκτησία της νέας Ανωνύμου Αγγειοπλαστικής Εταιρίας ο "Κεραμεικός", η οποία εκείνη την εποχή απασχολούσε περί τα 300 άτομα προσωπικό. 

Κατά την πρώιμη περίοδο λειτουργίας του εργοστασίου του νέου Φαλήρου - το οποίο αρχικά διέθετε εκτός του μηχανοστασίου, αίθουσα παρασκευής μάζας, αίθουσα τόρνων και 2 καμίνους αναστρεφόμενης φλόγας χωρητικότητας 65 κυβικών μέτρων - αποφασίστηκε από τη διοίκηση η πρόσκληση από τη Γερμανία είκοσι (20) οικογενειών τεχνιτών αγγειοπλαστικής, στους οποίους παραχωρήθηκε μόνιμη θέση εργασίας και δωρεάν κατοικία έτσι ώστε να επιτευχθεί η εκπαίδευση του ντόπιου εργατικού δυναμικού. Κύρια επιδίωξη της διοικήσεως της Εταιρίας αποτελούσε η εκμετάλλευση των πλουσίων κοιτασμάτων καολίνης της νήσου Μήλου και η κατασκευή "ψευδοπορσελάνης", σύμφωνα άλλωστε και με τα οριζόμενα στο πρώτο άρθρο του Καταστατικού της. Πάντως, οι Γερμανοί τεχνίτες που έφθασαν στην Ελλάδα για λογαριασμό του "Κεραμεικού", συνάντησαν μεγάλες δυσκολίες στη βιομηχανική εκμετάλλευση των ελληνικών καολίνων, όντας συνηθισμένοι στα πλαστικά υλικά της Ευρώπης, με αποτέλεσμα να απαιτηθούν περίπου δυο χρόνια συνεχόμενων δοκιμών κατά τη διάρκεια των οποίων η νέα μικρή βιομηχανία "υπέφερε" από τα μεγάλα έξοδα, από τον ανταγωνισμό των ξένων προϊόντων και από τις εξευτελιστικά μικρές τιμές στις οποίες αναγκαζόταν να πωλεί τα παραγόμενα προϊόντα της. 

Εργοστάσιον Αγγειοπλαστικής Εταιρείας "Ο Κεραμεικός" εν Νέω Φαλήρω (έτος 1911)

Παρόλα ταύτα, το εργοστάσιο με τις ατέλειες και τις αδυναμίες του σε μηχανικά μέσα και την έλλειψη ουσιαστικής κρατικής αρωγής λειτούργησε κανονικά μέχρι την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων και του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, περίοδο κατά την οποία μέρος του τεχνικού προσωπικού αποχώρησε (λόγω επιστράτευσης) ενώ και οι εισαγωγές πρώτων υλών ήταν λίαν προβληματικές. Εκείνη την εποχή, η παραγωγή του εργοστασίου ουσιαστικά σταμάτησε επ' αόριστον αλλά η εταιρία δεν διαλύθηκε παρόλο που την περίοδο 1913-1918 η παραγωγή χαρακτηρίστηκε ως μηδενική ενώ μεγάλο μέρος των κεφαλαίων διατέθηκαν για την κάλυψη των ζημιών που προέκυψαν. Μπορεί λοιπόν η πρώτη περίοδος λειτουργίας της επιχείρησης να υπήρξε συνολικά προβληματική και ζημιογόνα, πλην όμως ουδείς δύναται να υποβαθμίσει το γεγονός ότι δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά ικανοί και πεπειραμένοι τεχνίτες στον τομέα της αγγειοπλαστικής στην Ελλάδα. 

Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (έτος 1919) ξεκινά μια περίοδος αρχικά ανασυγκρότησης και μετέπειτα εξέλιξης της Ανώνυμης Αγγειοπλαστικής Εταιρίας "Κεραμεικός", η οποία θα καταλήξει σε μεγάλη ακμή, υπό την καθοδήγηση πάντοτε του Νικολάου Κανελλόπουλου. Πιο συγκεκριμένα, κατά το έτος 1919, την τεχνική διεύθυνση του κλειστού ανέλαβε ο τελειόφοιτος της Πολυτεχνικής Σχολής του Μονάχου χημικός μηχανικός Χρήστος Π. Ζαλοκώστας  (1894-1975) ενώ παράλληλα ο Νικόλαος Κανελλόπουλος, με χρηματική ενίσχυση άνω του μισού εκατομμυρίου δραχμών, φρόντισε για την ανακαίνιση των υπαρχόντων εγκαταστάσεων και την προσθήκη/επιδιόρθωση τόρνων και άλλων μηχανημάτων. Στα τέλη το έτους 1920, κατόπιν σχετικών υπολογισμών, η λειτουργία του εργοστασίου του "Κεραμεικού" ξανάρχισε και εντός πενταμήνου (σσ. κατά τον μήνα Μάιο του 1920), η μηνιαία οικονομική απόδοση της εταιρίας κατέστη θετική (από αρνητική).  

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, εκλήθησαν ξανά τεχνίτες από το εξωτερικό (τόσο από τη Γερμανία όσο και από την Ιταλία) για να συνδράμουν και να εκπαιδεύσουν το ελληνικό εργατικό δυναμικό, σε μια περίοδο που ο αρχαίος ελληνικός ρυθμός αγγειοπλαστικής είχε αρχίσει να εκλαϊκεύεται. Εκείνη την εποχή, ο "Κεραμεικός" ήδη παρήγαγε στις εργοστασιακές εγκαταστάσεις στο νέο Φάληρο, επί της λεωφόρου Αθηνών - Πειραιώς, ποικιλόσχημα ανθοδοχεία, κύπελλα, σερβίτσια φαγητού, καφέ και τσαγιού (τεϊοδοχεία) με τεχνοτροπία ροδιακή, βυζαντινή, μινωική, μυκηναϊκή κ.ο.κ προσπαθώντας παράλληλα να δημιουργήσει μια νέα κατεύθυνση, καθαρώς νεοελληνική (style local). Μάλιστα στην Αθήνα, επί της οδού Σταδίου, παραπλεύρως του Μεγάρου Εφέσιου, λειτουργούσε μια έκθεση με προθήκες όπου προβάλλονταν δείγματα των καλλιτεχνικών αριστουργημάτων - των λεγόμενων φαγεντιανών σκευών - που παρήγαγε η ελληνική αυτή επιχείρηση. 

Μετά την Καταστροφή του '22, αρκετοί πρόσφυγες οι οποίοι κατέφυγαν στον Πειραιά, μεταξύ των οποίων και σπουδαίοι καλλιτέχνες όπως λ.χ. ο αρμενικής καταγωγής μικρογράφος / διακοσμητής Συμεών Σιμονακιάν (σσ. Ιωάννης Σιμονάκης), προσελήφθησαν στην Ανώνυμη Αγγειοπλαστική Εταιρία "Κεραμεικός" δίνοντας μια νέα πνοή και αύρα στην εταιρία. Μάλιστα, η πρόσληψη πολλών εκ Κιουταχείας προσφύγων επέτρεψε την παραγωγή των περιζήτητων βάζων Κιουτάχειας δημιουργώντας ουσιαστικά έναν νέο ανατολικό ρυθμό με παραγωγή στο ... νέο Φάληρο! 

Επίσης αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου, στην επιχείρηση απασχολούνταν πολλά κορίτσια μικρής ηλικίας, τα περισσότερα εκ των οποίων ήταν προσφυγόπουλα, σε μια εποχή όπου η παιδική εργασία επιτρεπόταν. Οι μικρές εργάτριες αναλάμβαναν υπό την καθοδήγηση πεπειραμένων καλλιτεχνών και εργατριών την καλλιτεχνική διακόσμηση των οικιακών σκευών όλων των κλάδων που παράγονταν στο εργοστάσιο. Τα οικιακά αυτά σκεύη έμειναν γνωστά ως "τα χρυσά χέρια", λόγω της μεγάλης διακοσμητικής επιδεξιότητας του καλλιτεχνικού τμήματος του "Κεραμεικού".

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, το εργοστάσιο του "Κεραμεικού" αποτελείτο από τα εξής διαμερίσματα: α) Μηχανοστάσιο, με ατμομηχανή Lanz 55 ίππων, για την κίνηση των αντλιών, των μύλων, των ταρακτών και των τόρνων.

Τα Τάρακτα του "Κεραμεικού"

β) Διαμέρισμα Παρασκευής Μάζας, όπου λάμβανε χώρα η θραύση των πετρωμάτων, με τέσσερις κυλινδρικούς μύλους στους οποίους κονιοποιούνταν και αναμειγνύονταν τα υλικά, τρεις κυλινδρικούς κάδους (τάρακτα) όπου επιτυγχανόταν η διύγρανση των πλαστικών, δυο αντλίες, δυο διηθητήρες (filters) μάζας με κατακόρυφα τύμπανα, δυο πιεστήρια αναμαλάξεως (malaxeurs / compresseurs) καθώς και τρεις ευρείες δεξαμενές όπου κατέληγε το περιεχόμενο των ταρακτών μέχρι της αναρροφήσεως αυτού από τις αντλίες προς τους διηθητήρες. 

γ) Αίθουσα Πλαστικής, όπου οι τόρνοι, τα εκμαγεία, τα ικριώματα των ξηραντηρίων και οι βοηθητικές εγκαταστάσεις των στηριγμάτων εψήσεως. 

Διηθητήρες (filtres - presses) και αντλίες

Τόρνοι και ικριώματα ξηράνσεως

Διαμέρισμα χυτών και μηχανές στηριγμάτων εψήσεως

δ) Τα Καμίνια του εργοστασίου, δυο παλαιού τύπου και μια νέα κάμινος.

Τα δυο παλιά καμίνια του εργοστασίου

Η νέα κάμινος του εργοστασίου

Εκτός των ως άνω διαμερισμάτων, εκείνη την εποχή οι εγκαταστάσεις του "Κεραμεικού" περιλάμβαναν επίσης τα γραφεία της εταιρίας, τις αποθήκες, το τμήμα μηχανικής ζωγραφικής των αντικειμένων, μια μικρή φλογοβόλο κάμινο προπαρασκευής και τήξεως βερνικιού καθώς και ένα διώροφο οικοδόμημα του οποίου το ισόγειο χρησίμευε ως γενική αποθήκη ενώ ο άνω όροφος στέγαζε διαμέρισμα καλλιτεχνίας και μουσείο! 

Το υπόστεγον του βερνικιού

Το Χημείον του Κεραμεικού

Η αίθουσα ζωγραφικής του Κεραμεικού

Η αίθουσα ζωγραφικής του Κεραμεικού - Εκτέλεση βυζαντινών σχεδίων

Το Καλλιτεχνικό Τμήμα του "Κεραμεικού"

Συλλογή σχεδίων και δοκιμίων στο Γραφείο του Διευθυντή του Κεραμεικού

Δείγματα προϊόντων του "Κεραμεικού" (προπολεμικά)

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ο "Κεραμεικός" προσέλαβε τον Μικρασιατικής καταγωγής, αλλά σπουδαγμένο στο Παρίσι, σπουδαίο εικαστικό / κεραμίστα Πάνο Βαλσαμάκη (12 Οκτωβρίου 1900 - 29 Οκτωβρίου 1986), αναθέτοντάς του (μέχρι το 1942 και το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου) τη δημιουργία και διεύθυνση ενός τμήματος επιφορτισμένου με τη διακόσμηση των χειροποίητων καλλιτεχνικών κεραμικών της εταιρίας. Με επικεφαλής τον Βαλσαμάκη και μια πλειάδα αξιόλογων καλλιτεχνών ως επιτελείο, ο "Κεραμεικός" την εποχή εκείνη διέθετε ένα καλλιτεχνικό εργαστήριο το οποίο παρήγαγε μια σειρά από σπουδαία κεραμικά που στηρίζονταν σε τρεις κυρίως ρυθμούς (νεοαρχαϊκός, βυζαντινο-ανατολικός και λαϊκός).  

Το καλοκαίρι του 1936 αποβίωσε στη Βιέννη ο Νικόλαος Κανελλόπουλος (1864 - 26 Αυγούστου 1936) και νέα μέλη στο Δ.Σ. της εταιρίας ορίστηκαν η σύζυγος του θανόντος Σοφία, καθώς και οι κκ. Αντώνιος και Ρένος A. Δαρρίγος (σσ. ο οποίος αργότερα θα αναλάβει τη γενική διεύθυνση του "Κεραμεικού" μεταπολεμικά, κατά την περίοδο 1948-1953), ιδιοκτήτες ορυχείων καολίνου στη Μήλο.

Ανώνυμος Αγγειοπλαστική Εταιρία "Κεραμεικός" - Προπολεμικά (Αρχείο Έφης Κανελλοπούλου)

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η μετέπειτα περίοδος της Κατοχής βρήκαν τον "Κεραμεικό" σε φάση πλήρους ακμής. Το 1942 το εργοστάσιο του "Κεραμεικού" θα επιταχθεί από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής, η παραγωγή θα σταματήσει και οι εγκαταστάσεις θα υποστούν μεγάλες ζημιές μετατρεπόμενες σε αποθήκες για τις ανάγκες της γερμανικής αεροπορίας. 

Οι εγκαταστάσεις του "Κεραμεικού" λίγο πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου:

Χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω ασπρόμαυρη φωτογραφία των εργοστασιακών εγκαταστάσεων του "Κεραμεικού" στο νέο Φάληρο, προχωράμε στην παρουσίαση της κάτωθι σύνθεσης / αντιπαραβολή "του χθες και του σήμερα", μέσα από την πρωτότυπη ενότητα Πειραιάς Retronaut:

Μετά το καταστρεπτικό πέρασμα του Πολέμου και της Κατοχής, κύριος μέτοχος της εταιρίας παρέμεινε η Σοφία Κανελλοπούλου ενώ στο Δ.Σ. της εταιρίας συμμετείχαν πλέον και οι δυο υιοί του Νικολάου Κανελλόπουλου, ο Πέτρος (γνωστός και με το χαϊδευτικό "Πετρίκος") και ο Αλέξανδρος Κανελλόπουλος (1913 - 1983).

Πρόσκλησις Γ.Σ. της Α.Ε. "Ο Κεραμεικός" - Έτος 1947

Κατά το έτος 1949 η υπό εξέτασιν εταιρία μετονομάστηκε σε Ανώνυμο Πυροχημική Εταιρία "Κεραμεικός", επωνυμία η οποία βέβαια έμεινε στη σκιά της προηγούμενης πασίγνωστης ονομασίας. 

Κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ολόκληρος ο κλάδος της ελληνικής αγγειοπλαστικής πέρασε μεγάλη κρίση λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας: νέα σκεύη και δοχεία κατασκευασμένα από πλαστικό και αλουμίνιο έκαναν την εμφάνισή τους και αντικατέστησαν τα είδη κεραμικής στην καθημερινή ζωή. Από την εξέλιξη αυτή επηρεάστηκαν δεκάδες μικρά παραδοσιακά εργαστήρια που έκλεισαν αλλά και μεγάλες μονάδες μαζικής παραγωγής όπως λ.χ. ο "Κεραμεικός". Η μεταφορά του νερού έπαψε να γίνεται με πήλινα σκεύη, καταργήθηκαν οι ξυλόφουρνοι όπου χρησιμοποιούνταν κεραμικά σκεύη λόγω των ηλεκτρικών κουζινών ενώ τα ηλεκτρικά ψυγεία αντικατέστησαν τα πήλινα δοχεία που χρησίμευαν ως αποθηκευτικοί χώροι με αποτέλεσμα τη ραγδαία μείωση της ζήτησης κεραμικών αντικειμένων.

Την ίδια εποχή, οι βιομήχανοι ζήταγαν ολοένα και περισσότερο κρατικό προστατευτισμό και παρεμβατισμό για την προώθηση των επιχειρήσεών τους, ενώ δεν έλειπαν και οι φωνές που εξέφραζαν την αντίθεσή τους προς την λεγόμενη "ομάδα Κανελλόπουλου" η οποία διοικούσε ένα μεγάλο τμήμα των τότε σπουδαίων επιχειρήσεων/εταιριών του τόπου δρώντας, σύμφωνα με τις σχετικές φωνές διαμαρτυρίες, παρασκηνιακά και σε πολιτικό επίπεδο από τα χρόνια προ του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Προπολεμικό ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο της εποχής

Ο "Κεραμεικός", ήδη από το έτος 1952, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα τόσο ως προς την παραγωγική διαδικασία, όσο και ως προς την οργάνωση της επιχείρησης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία έντονων οικονομικών ζητημάτων, όπως φανερώνουν σχετικές οικονομοτεχνικές εκθέσεις. 

Διαφημιστική καταχώρηση των "πιατικών του Κεραμεικού" από τα μέσα της δεκαετίας του 1950:

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι μετοχές του "Κεραμεικού" που βρίσκονταν στην κατοχή της οικογενείας Κανελλόπουλου εξαγοράστηκαν από την οικογένεια Νέζερ η οποία μετέτρεψε το εργοστάσιο της οδού Πειραιώς σε πρότυπη βιομηχανία παραγωγής πιατικών και κεραμικών παγκοσμίου ποιότητος και ανταγωνιστικότητος (Κεραμεικός Ανώνυμος Βιομηχανική κ Εμπορική Εταιρεία - ΑΒΕΕ). Παρά τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού και διάσωσης της επιχείρησης κατά τη δεκαετία του 1970, ο καταστρεπτικός σεισμός του 1981 δίδει την χαριστική βολή στον "Κεραμεικό" καθώς 400.000 πιάτα καταστρέφονται και δυο από τους τέσσερις κλιβάνους του εργοστασίου τίθενται εκτός λειτουργίας. Η παραγωγή του εργοστασίου έκτοτε μειώθηκε στο 1/3 (από 36.000 πιάτα ημερησίως σε μόλις 12.000 πιάτα ημερησίως), ο ανταγωνισμός από αντίστοιχες επιχειρήσεις του εξωτερικού γινόταν ολοένα και πιο έντονος ενώ το γεγονός πως το εργοστάσιο του νέου Φαλήρου βρισκόταν σε μια περιοχή η οποία είχε μετατραπεί πλέον από αμιγώς βιομηχανική σε αστική, προκαλούσε επιπρόσθετα προβλήματα και δυσχέρειες λόγω της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Το σχέδιο που προέβλεπε τη μεταστέγαση του "Κεραμεικού" στη Βιομηχανική Ζώνη του Κιλκίς την άνοιξη του 1983 "σκόνταψε" στις απεργίες και τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων που ήταν αρνητικοί στο εν λόγω ενδεχόμενο με αποτέλεσμα η λειτουργία του εργοστασίου να διακοπεί οριστικά το 1985 και ο μηχανολογικός εξοπλισμός να εκποιηθεί. Ο τότε Διευθύνων Σύμβουλος της Κεραμεικός ΑΒΕΕ Ιούλιος-Αθανάσιος Θ. Νέζερ πώλησε το εργοστάσιο της εταιρείας και προχώρησε στην αξιοποίηση των υπολοίπων ακινήτων περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας σε γραφειακά και επαγγελματικά κτίρια (τετραώροφο εμπορικό κέντρο, διώροφο super market και πρατήριο υγρών καυσίμων).

• Η σημερινή εικόνα των εγκαταστάσεων του "Κεραμεικού"

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), το μεγαλύτερο μέρος των εγκαταστάσεων του "Κεραμεικού" απορροφήθηκε από την γειτονική ελαιουργία Ελαϊς, η οποία όμως φρόντισε για την αποκατάστασης του νεοκλασικού κτιρίου του "Κεραμεικού" το οποίο βρίσκεται σήμερα εντός των εγκαταστάσεών της, ενώ στο υπόλοιπο, μικρότερο τμήμα του οικοπέδου του Κεραμεικού, εντός σχετικής εγκατάστασης στεγάστηκε για πολλά χρόνια κατάστημα supermarket (αρχικά Μαρινόπουλος, αργότερα Carrefour).

Η διοίκηση της Ελαϊδος συν τοις άλλοις φρόντισε για την αποκατάσταση της παλαιάς εισόδου του εργοστασίου ενώ στον περίβολο (μαντροτοίχο) παραμένουν μέχρι και σήμερα τα διακοσμητικά ψηφιδωτά, ένα πολύτιμο δείγμα - μνημείο λαϊκής τέχνης παρελθόντων δεκαετιών.

Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφίες, από το έτος 2012, των εναπομεινάντων εγκαταστάσεων της πάλαι πότε κραταιάς βιομηχανίας παραγωγής αγγείων και κεραμικών. 

Η αποκαταστημένη είσοδος της ιστορικής αγγειοπλαστικής εταιρίας επί της οδού Κανελλοπούλου:

Επί της ως άνω εικονιζόμενης εισόδου υφίστανται τέσσερις παραστάσεις στις οποίες απεικονίζονται βιομηχανικοί εργάτες επί το έργον, σε καμίνια και φούρνους, καθώς και εργάτριες επί της κατασκευής και διακόσμησης αγγείων.

Το αποκαταστημένο χαρακτηριστικό κτίριο του "Κεραμεικού" το οποίο αποτελούσε ένα μικρό κτίριο διοικητικών υπηρεσιών όπως διακρίνεται από την οδό που φέρει το επώνυμο ενός εκ των κύριων ιδρυτών της εταιρίας, του Νικολάου Κανελλόπουλου: 

Μικρές διακοσμητικές λεπτομέρειες "στολίζουν" κάθε κολόνα του εναπομείναντος εξωτερικού περιμετρικού μαντρότοιχου του εργοστασίου:

Μισογκρεμισμένα "απομεινάρια" της εξωτερικής μάντρας του εργοστασίου "Κεραμεικός" και στην απέναντι πλευρά της οδού Κανελλοπούλου:

Όπως ήταν φυσικό και επόμενο πιάτα, πιατέλες, διακοσμητικά πιάτα, βάζα, αγγεία και άλλου είδους σκεύη αποτέλεσαν για αρκετές δεκαετίες αναπόσπαστο τμήμα των ελληνικών νοικοκυριών. 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), πολλά τέτοια προϊόντα με το χαρακτηριστικό σήμα του "Κεραμεικού", άλλοτε πιο κοινότυπα και απλά, άλλοτε πιο σπάνια και συλλεκτικά (ιδίως αριθμημένα κομμάτια ή άλλα με υπογραφές των σχεδιαστών), πωλούνται σε παλαιοπωλεία ή/και διαδικτυακούς τόπους δημοπρασιών. Βέβαια υπάρχουν και πολλοί που τα φυλάνε ως αναμνηστικά στα σπίτια τους καθώς και άλλοι που τα χρησιμοποιούν ακόμη στην καθημερινότητά τους.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Φωτογραφίες του Κεραμεικού από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 - Αρχείο ΕΛΙΑ - ΜΙΕΤ

Τα πιατικά του Κεραμεικού

Η ιστορία της Ελαΐς

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• ΕΛΑΙΣ - Επίσημη Ιστοσελίδα
• Η Ιστορία της Κεραμεικής Τέχνης
• "Η Καθημερινή" - Επτά Ημέρες: Αφιέρωμα - Οδός Πειραιώς, 2002
• "Κεραμεικός", υπό του δρ. Ι. Καρά, Χημικού Α' Τάξεως Υπουργείου Οικονομικών
• "Ο νεοαρχαϊκός ρυθμός στην ελληνική κεραμική και τα κεραμουργήματα του "Κεραμεικού" στα χρόνια 1930 - 1940, Ν. Γρηγοράκη 
• Κεραμεικός Ανώνυμος Βιομηχανική κ Εμπορική Εταιρεία (Α.Β.Ε.Ε.) - Εταιρικά Στοιχεία
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.