Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Β' [ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ]

Η σημερινή λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β', ως προέκταση της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' (προηγούμενη ονομασία της οποίας υπήρξε λεωφόρος Αθηνάς), εκκινεί από το ύψος της διασταύρωσής της με τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη (προηγούμενη ονομασία Βασιλίσσης Σοφίας) ανηφορίζοντας με κλίση προς το λόφο της Καστέλλας, απ'όπου κατέρχεται εκ νέου με κατεύθυνση προς την ακτή Παύλου Κουντουριώτη και την οδό Βασιλέως Παύλου (Αλεξάνδρου Παπαναστασίου) στους νότιους πρόποδες του προαναφερόμενου πειραϊκού υψώματος. Η λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β', η οποία προπολεμικά αποτελούσε τμήμα της ενιαίας λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α', αναφέρεται σε αρκετούς οδικούς χάρτες και ως λεωφόρος Δημοκρατίας, ονομασία η οποία αποτελεί την τελευταία χρονικά μετονομασία του υπό εξέταση δρόμου και η οποία - εκ του αποτελέσματος - δεν έγινε ευρέως αποδεκτή. Αντίθετα λ.χ. στο Πέραμα, η μεγάλη λεωφόρος που ενώνει το άκρο του Περάματος με τα Ταμπούρια του Κερατσίνιου ονομαζόταν επίσης λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β' και μετονομάστηκε "επιτυχώς" σε λεωφόρο Δημοκρατίας, όπως την αποκαλούμε δηλαδή σήμερα. Τα παραπάνω βεβαίως ουδόλως πρέπει να ξενίζουν τον αναγνώστη του παρόντος κειμένου, καθώς αποτελούν συνήθεις πρακτικές στη χώρα των άκρατων και άσκοπων συνεχών μετονομασιών οδών και πλατειών προς ικανοποίηση συμφερόντων και υστεροφημίας. 

Η ενιαία λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Α', όπως καταγράφηκε προπολεμικά δια χειρός αγνώστου φωτογράφου.

• Ο Γεώργιος Β΄, Βασιλεύς των Ελλήνων

Η λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β' τιμά με την ονομασία της το Βασιλέα Γεώργιο Β' (19 Ιουλίου 1890 - 1 Απριλίου 1947), έναν άνθρωπο ο οποίος διατέλεσε τρις ανώτατος άρχων της Ελλάδας (περίοδοι 1922-24, 1935-1941 και 1946-1947) αλλά και πρωθυπουργός της χώρας από τις 19 Απριλίου 1941 μέχρι τις 22 Απριλίου 1941. Ο Γεώργιος Β', χαρακτηρίζεται από αρκετούς ιστορικούς ως μια κατ'εξοχήν δραματική φιγούρα της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας, όντας ένας άνθρωπος του οποίου ο βίος συνδέθηκε κυρίως με δυσάρεστα γεγονότα. Μετά τη σύγκρουση του πατέρα του, του Κωνσταντίνου Α' με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο νεαρός τότε Γεώργιος τον ακολούθησε στην εξορία (1917). Ο ίδιος παραμερίστηκε στη σειρά διαδοχής κατόπιν σχετικών απαιτήσεων των δυνάμεων της Αντάντ και του Βενιζέλου, και επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την ήττα του κόμματος του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920. Ύστερα από την τραγική κατάληξη της Μικρασιατικής εκστρατείας και την παραίτηση του πατέρα του, ο Γεώργιος Β' τον διαδέχθηκε στο θρόνο στις 27 Σεπτεμβρίου του 1922, εν μέσω ιδιαιτέρως τραγικών στιγμών και συγκυριών για τη χώρα και γενικότερα τον Ελληνισμό. Μόλις ένα χρόνο αργότερα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και κηρύχθηκε έκπτωτος με τη σχετική απόφαση της Εθνοσυνέλευσης. Μετά από 11 χρόνια στην εξορία, ο Γεώργιος Β' επέστρεψε στην Ελλάδα με το δημοψήφισμα του 1935 (Παλινόρθωση) και συνεργάστηκε με το δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά προ του ξεσπάσματος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια της δύσκολης περιόδου της Κατοχής, ο Γεώργιος Β' κατέφυγε αρχικά στην Κρήτη, μετέπειτα στο Κάιρο της Αιγύπτου μαζί με την ελληνική κυβέρνηση και τελικώς στο Λονδίνο, ενώ μετά την Απελευθέρωση κλήθηκε εκ νέου στην Ελλάδα, μετά το Δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1946 (αποτέλεσμα: 69% υπέρ του θεσμού της βασιλείας), αλλά απεβίωσε αιφνιδίως, λίγους μήνες αργότερα, την Πρωταπριλιά του 1947 από καρδιακή ανακοπή.

• Η αρχή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β'

Όπως ήδη αναφέραμε στην εισαγωγή του παρόντος, η σύγχρονη λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β' ξεκινά από τη συμβολή αυτής με τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη. Επί της συγκεκριμένης διασταύρωσης, σημείο αναφοράς αποτελεί φυσικά η κάτωθι εικονιζόμενη έπαυλις της οικογένειας του κονιακοποιού Σπυρίδωνος Μεταξά, σε σχέδια του φημισμένου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ (Ernst Ziller). Η αποκαταστημένη πρώην οικία Μεταξά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2011:

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφία του έτους 1939, ο Δήμος Πειραιώς, επί δημαρχίας Μιχαήλ Μανούσκου (περίοδος δικτατορίας Ιωάννη Μεταξά), πραγματοποίησε έργα κατασκευής / διαμόρφωσης της τότε λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' από το ύψος της τότε λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας (νυν Γρηγορίου Λαμπράκη) μέχρι την οδό Φαλήρου (νυν οδός Βασιλέως Παύλου ή Αλέξανδρου Παπαναστασίου), η οποία έλαβε τότε τη μορφή την οποία διατηρεί μέχρι τις ημέρες μας με τα χαρακτηριστικά κηπάρια στη μέση του δρόμου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως τα εν λόγω έργα κατασκευής θεμελιώθηκαν την Πέμπτη 17η Αυγούστου του έτους 1939 παρουσία του Υπουργού Διοικήσεως Πρωτευούσης Κωνσταντίνου Κοτζιά και του Δημάρχου Πειραιώς Μιχαήλ Μανούσκου, ενώ το κόστος εκτέλεσης του έργου ανήλθε στα 7.500.000 δραχμές. Όπως μπορεί κάποιος να παρατηρήσει, η οικία Μεταξά δεν συμπεριλαμβάνεται στο φωτογραφικό κάδρο όμως στα αριστερά αυτού εμφανίζεται ελάχιστα το πατρικό του Γιάννη Τσαρούχη καθώς και το τριώροφο γωνιακό κτίριο μετά ισογείων καταστημάτων στη συμβολή της υπό εξέτασιν λεωφόρου με την οδό Λουκά Ράλλη.

Αρχειακό τεκμήριο από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1939 με αναφορά στη δημοπρασία "για την κατασκευήν της λεωφόρου Γεωργίου Α'" η οποία είχε κατοχυρωθεί στην Ανώνυμη Τεχνική Εταιρία "ΒΙΟ", της οποίας σχετική πινακίδα καταγράφεται στην ως άνω ασπρόμαυρη φωτογραφία.

Η προαναφερθείσα πατρική οικία του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου και διανοητή Γιάννη Τσαρούχη, στη συμβολή της οδού Λουκά Ράλλη με την τότε λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α'. Ως γνωστόν, ο Γιάννης Τσαρούχης πέρασε μεγάλο μέρος των παιδικών του χρόνων στην οικία Μεταξά, λόγω της συγγενικής σχέσεως της μητρός του με τη Δέσποινα Μεταξά.

Η αρχή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', όπως καταγράφηκε από τη συμβολή με τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη, το πρωινό της 16ης Φεβρουαρίου του 2021:

Στην κάτωθι έγχρωμη φωτογραφική αποτύπωση η οποία προέρχεται από τα ψηφιοποιημένα αρχεία του ΥΠΕΚΑ, καταγράφεται το χαρακτηριστικό τριώροφο γωνιαίο διατηρητέο κτίριο στη συμβολή των οδών Λουκά Ράλλη και Βασιλέως Γεωργίου Β' 3Α, έναντι του Αγάλματος της Μητέρας. Στο εν λόγω κτίριο, μεταπολεμικά λειτούργησαν διάφορα καταστήματα στο ισόγειο τμήμα, ενώ στους άνω ορόφους στεγάστηκαν για ορισμένα χρόνια το στούντιο εκμάθησης χορών των Αδελφών Κράκαρη, πολύ αργότερα τα γραφεία του αθλητικού σωματείου του Εθνικού Πειραιώς αλλά και το φροντιστήριο του Κώστα Κουνιάκη.

Μαθήματα χορού στο Στούντιο Αφων Κράκαρη (έτος 1947)

Ευρεία άποψη του ιδίου σημείου όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το έτος 2011. Το εικονιζόμενο διατηρητέο κτίριο με τον χαρακτηριστικό ενιαίο περιμετρικό εξώστη στον πρώτο όροφο αποτελεί τον μοναδικό συνδετικό κρίκο του παρόντος με την ως άνω προπολεμική ασπρόμαυρη φωτογραφία του έτους 1939. Οι τελευταίοι επαγγελματίες που δραστηριοποιήθηκαν στο υπό αναφορά τριώροφο κτίριο υπήρξαν το Φροντιστήριο Ξένων Γλωσσών / Πληροφορικής "Βιτάλη" (στον άνω όροφο), το κοσμηματοπωλείο / ωρολογοποιείον του Ιωάννη Νικολαΐδη (στο ισόγειο) μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2000 και το υποδηματοπωλείο "Image Shoes" (στο ισόγειο) μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Δίχως άλλο, θα αποτελούσε παράλειψη αν δεν κάναμε αναφορά στο "Άγαλμα της Μητέρας", έργο του γλύπτη Γιάννη Παππά, το οποίο έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς και σημείο συνάντησης (ραντεβού) και ουσιαστικά τοπωνύμιο της περιοχής πέριξ αυτού από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, οπότε και τοποθετήθηκε στη μεγάλη διαχωριστική νησίδα της υπό εξέτασιν λεωφόρου:  

Ενδεικτική ασπρόμαυρη μεταπολεμική φωτογραφία - η οποία βρίσκεται εντός κάδρου στην  είσοδος της πολυκατοικίας που υψώνεται στον αριθμό "6" της σημερινής λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' - στην οποία καταγράφεται ενδεικτικά ένα από τα αναρίθμητα κατεδαφισμένα νεοκλασικά του Πειραιά, μια δίπατη μονοκατοικία κατασκευής των τελών του 19ου αιώνα, τότε στον αριθμό "36" της ενιαίας λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α'. Αξιοσημείωτο στη φωτογραφία, το εικονιζόμενο δεξιά ΙΧ του εργολάβου που φωτογράφησε το ακατοίκητο από την εποχή των βομβαρδισμών του Πειραιά σπίτι, την ημέρα της υπογραφής των "εργολαβικών"!

• Η ανηφορική λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β'

Ανηφορίζοντας τη σύγχρονη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β' του 21ου αιώνα, ο φωτογραφικός φακός εστιάζει επιλεκτικά σε ορισμένα σημεία, όπως λ.χ. στο κάτωθι εικονιζόμενο αποκαταστημένο πλέον γωνιακό παραδοσιακό κτίριο στη συμβολή με την οδό Βούλγαρη.

Το ως άνω κτίριο, μέσα από μια παλαιότερη φωτογραφική καταγραφή για λογαριασμό των αρχείων του ΥΠΕΚΑ. Εκείνη την εποχή, στο ισόγειο του γωνιακού διατηρητέου κτιρίου λειτουργούσε το κρεοπωλείο / χασαποταβέρνα "Η Εύβοια" του Ε. Κραβαρίτη (σσ. με ονομαστές συνταγές "αλά χασάπα") ενώ παραπλεύρως αυτού, επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', διακρίνεται τριώροφο κτίριο στο οποίο τότε στεγάζονταν οι Ανώτερες Σχολές Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού (ΑΣΜΕΝ) των Τεχνικών Σχολών Αναξαγόρα (σσ. μετέπειτα στο ίδιο κτίριο στεγάστηκε 12ο Λύκειο Πειραιά και εσχάτως το 38ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιώς).

Πάντως, στις αρχές του 20ου αιώνα, στη διασταύρωση της τότε λεωφόρου Αθηνάς με την οδό Βούλγαρη καταγραφόταν το παντοπωλείο του Σ. Νικολετόπουλου.

Έτος 1913

Το προαναφερθέν κτίριο του 38ου Δημοτικού Σχολείου Πειραιά επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' στον αριθμό "12" όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές της δεκαετίας του 2020. Όπως προαναφέραμε, παλαιότερα, στο εικονιζόμενο σχολικό κτίριο στεγαζόταν το 12ο Ενιαίο Λύκειο Πειραιά.

Στεκόμαστε πλησίον της συμβολής της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' με την οδό Δεληγιώργη, καταγράφοντας την υπό εξέτασιν οδό κατά το θέρος του έτους 2007.

Κατηφορίζοντας προς το Άγαλμα της Μητέρας, λίγα μέτρα προ της συμβολής της οδού Βασιλέως Γεωργίου Β' με την οδό Δεληγιώργη, εκεί όπου λειτουργεί το ζαχαροπλαστείο του Γεωργίου Μ. Μπαρμπουνάκη (προγενέστερα ιδιοκτησίας Κούρτη).

Η λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β' στο ύψος μεταξύ των οδών Δεληγιώργη και Ζέας. Παλαιότερα, επί της συμβολής της κεντρικής λεωφόρου με την οδό Ζέας, η ταβέρνα "Ο Γιάννος" ιδιοκτησίας Π. Βλαχόπουλου.

Ανεβαίνοντας λίγα μέτρα ακόμη, φωτογραφική στάση στη συμβολή της υπό εξέτασιν λεωφόρου με την οδό Θεάτρου, κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1960 / αρχές της δεκαετίας του 1970, μέσα από το φωτογραφικό φακό του Στέλιου Σκοπελίτη. Αξιοσημείωτο το γεγονός πως στο μικρό εξώστη της δίπατης οικίας αριστερά, υπάρχει ήδη η πινακίδα της εργοληπτικής εταιρίας των Γεωρ. και Νικ. Σταματίου που πληροφορούσε την ανέγερση πολυκατοικίας. Στο ισόγειο του εικονιζόμενου νεοκλασικού κτιρίου λειτουργούσε η ταβέρνα την οποία διατηρούσε ο Κώστας Κωβαίος και η μαγείρισσα σύζυγός του Σοφία, ταβέρνα η οποία μάζευε πελάτες από πολλά μέρη της Αθήνας, οι οποίοι στάθμευαν τα αυτοκίνητά τους επί της πλακόστρωτης λεωφόρου για να γευτούν τις σπεσιαλιτέ του μαγαζιού, σαλιγκάρια στιφάδο και φάβα. Στην απέναντι ακριβώς πλευρά της λεωφόρου, μεταπολεμικά λειτουργούσε το αρτοποιείο του Δρούγγα (πληροφορίες από προφορική μαρτυρία κ. Σωτήρη Καραούλια). Στο ίδιο στενό, στον αριθμό 113 της οδού Θεάτρου, πλησίον της συμβολής με την υπό εξέτασιν λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β', κατοικούσε μεταπολεμικά η οικογένεια του γνωστού καραγκιοζοπαίκτη Χαρίδημου.

Βασιλέως Γεωργίου και Θεάτρου (Φωτογράφος: Στ. Σκοπελίτης)

Άποψη της ανηφορικής λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' με το χαρακτηριστικό πλακόστρωτο οδόστρωμα, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το καλοκαίρι του έτους 2007:

Αξιομνημόνευτη, προπολεμικά, η λειτουργία του ιδιόκτητου ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου του Νικολάου Δ. Μπουρούνη, κατά τις δεκαετίες 1920 και 1930, στον αριθμό "43" της τότε λεωφόρου Γεωργίου Α' το οποίο περιλάμβανε Σχολαρχείο, Εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο, Νηπιαγωγείο και Γυμνάσιο (σε μεταγενέστερη φάση λειτουργίας του). Μεταπολεμικά, στο ίδιο ύψος της υπό εξέτασιν λεωφόρου, το φροντιστήριο του Κουνιάκη. Ειρήσθω εν παρόδω, επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' βρισκόταν επίσης το 37ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιώς, σε κτίριο το οποίο κρίθηκε ακατάλληλο μετά τον σεισμό του 1981.

Από το ύψος της οδού Νεωρίων και μέχρι το ύψος της οδού Λόντου, στην αριστερή πλευρά της σύγχρονης λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', όπως ανηφορίζουμε προς το λόφο της Καστέλλας, υφίστανται μια σειρά από αξιόλογα παραδοσιακά κτίρια, ορισμένα εκ των οποίων διατηρητέα.

Το κάτωθι εικονιζόμενο τετραώροφο κτίριο, με τα συμμετρικά νεοκλασικά χαρακτηριστικά, οικοδομήθηκε εκ βάθρων στις αρχές της δεκαετίας του 2010, παραμένοντας όμως δυστυχώς από τότε ημιτελές και ανεκμετάλλευτο.  

Εγκαταλειμμένα κτίρια με αξιόλογα παραδοσιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα όπως καταγράφηκαν φωτογραφικά στις αρχές της δεκαετίας του 2010, επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 39 και 41. Τα εν λόγω κτίσματα κατεδαφίστηκαν σταδιακά στο πέρασμα της δεκαετίας 2010-2020 και στο ενιαίο οικόπεδο που προέκυψε κατασκευάστηκε νέο πολυόροφο κτίριο.

Στη συμβολή της οδού Μουσών με την τότε λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α', στα τέλη της δεκαετίας του 1920, καταγραφόταν το αρχικά πεντατάξιο δημοτικό σχολείο θηλέων της Καστέλλας. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '30, στην εν λόγω διασταύρωση καταγραφόταν το 29ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιώς. Τα ως άνω σχολεία στεγάστηκαν στο κάτωθι εικονιζόμενο διατηρητέο κτίριο το οποίο διασώζεται ως τις μέρες μας (21ος αιώνας) επί της σύγχρονης λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 47: 

Το προαναφερθέν κτίριο στη συμβολή των οδών Μουσών και Βασιλέως Γεωργίου Β', του οποίου η κατασκευή ανάγεται στις αρχές του 20ου αιώνα, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2013 (στο ανακαινισμένο / αποκαταστημένο νεοκλασικό λειτουργεί από το 1985 το ρεμπετάδικο "Το Ανηφόρι"):

Ακριβώς δίπλα, πάντοτε επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' στον αριθμό "49", ένα διώροφο διατηρητέο κτίριο, με νεοκλασικές καταβολές αναμεμειγμένες με μεταπολεμικά χαρακτηριστικά, φερόμενο ως ιδιοκτησία του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ):

Το ως άνω διατηρητέο κτίριο επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 49 όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τη δεκαετία του 1980 για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ. Αξιοσημείωτοι οι τέσσερις κατακόρυφοι άξονες των ανοιγμάτων του κτιρίου, ο μοναδικός ενιαίος μαρμάρινος εξώστης στον άνω όροφο με τρία μαρμάρινα φουρούσια, καθώς και τα βυζαντινού τύπου κεραμίδια.

Ενδιαφέρουσες νεοκλασικές λεπτομέρειες στο κιγκλίδωμα του εξώστη του κτιρίου στον αριθμό "51" της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β':

Στον αριθμό "55" της υπό εξέτασιν λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', ο φωτογραφικός φακός συναντά ένα παραδοσιακό διατηρητέο διώροφο εκλεκτικιστικό το οποίο βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια σε φάση αποκατάστασης / ανακαίνισης, με όλα τα προϋπάρχοντα διακοσμητικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της πρόσοψης, πλην ακροκεράμων, να έχουν αφαιρεθεί: 

Η όψη του προαναφερόμενου διατηρητέου κτιρίου επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 55, όπως καταγράφηκε κατά τη δεκαετία του '80, προ των επεμβάσεων που αλλοίωσαν την όψη του, με την χαρακτηριστική πλάγια είσοδο η οποία οδηγούσε σε μικρή αυλή, μέσα από τα ψηφιοποιημένα αρχεία του ΥΠΕΚΑ:

Μια ευρύτερη άποψη των προαναφερομένων κτιρίων όπως καταγράφηκαν στις αρχές της δεκαετίες του 2010.

Τα σκαλάκια του τείχους αντιστήριξης μας καλούν να εξερευνήσουμε τα ενδότερα του λόφου της Καστέλλας:

Στο απέναντι "μέτωπο" κτιρίων ο φωτογραφικός φακός εστιάζει από ψηλά σε μια σειρά εγκαταλειμμένων, αλλά και αποκαταστημένων διατηρητέων κτιρίων, όπως επίσης σε μονοκατοικίες με ποικίλες ημερομηνίες κατασκευής: 

Πιο αναλυτικά, στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 52 με την οδό Λόντου 15-17, υφίσταται το κάτωθι παραδοσιακό διατηρητέο γωνιαίο κτίριο επί της προσόψεως του οποίου υπάρχει μια από τις αρκετές "ξεχασμένες" πινακίδες που αναφέρουν ακόμη την υπό εξέτασιν οδό ως "Βασιλέως Γεωργίου Α'":

Το προαναφερθέν διατηρητέο γωνιακό κτίριο στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 52 με την οδό Λόντου 15-17, το γειτονικό, επίσης διατηρητέο, εγκαταλειμμένο κτίριο επί της οδού Λόντου 13, αλλά και το αποκαταστημένο διατηρητέο κτίριο στον αριθμό "50" της υπό εξέτασιν λεωφόρου, φερόμενης ιδιοκτησίας Τσέλιου Ελευθέριου και Βάβη Αθανάσιου (πηγή: ΥΠΕΚΑ), όπως καταγράφηκαν φωτογραφικά στις αρχές της δεκαετίας του 2010:

Η όψη του ως άνω γωνιακού κτιρίου στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 52 με την οδό Λόντου 15-17 όπως καταγράφηκε, πιθανότατα κατά τη δεκαετία του 1980, για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Το προαναφερθέν έτερο διατηρητέο κτίριο επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου Β' 50, όπως καταγράφηκε πιθανότατα κατά τη δεκαετία του 1980, για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ, προ των εργασιών αποκατάστασης / ανακαίνισης και προσθήκης ενός επιπλέον ορόφου που έλαβαν χώρα κατά το δεύτερο μισό της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα:

Βασιλέως Γεωργίου Β' 50 - Πρόσοψη Αποκαταστημένου Κτιρίου

Το προαναφερθέν διατηρητέο κτίριο επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 50, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών ανακαίνισης / αποκατάστασης και προσθήκης ενός επιπλέον ορόφου, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στα μέσα της δεκαετίας του 2010:

Ακολούθως, παρουσιάζεται μια ευρεία φωτογραφική καταγραφή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', στο ύψος της συμβολής αυτής με την οδό Λόντου, κάτω από τη γέφυρα της οδού Κόρακα, στην οποία αποτυπώνονται αρκετά από τα κτίρια τα οποία αναλύθηκαν στο παρόν αφιέρωμα:

Έτερη νυχτερινή φωτογραφική καταγραφή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', περίπου στο ίδιο περίπου σημείο, πλησίον της συμβολής με την οδό Λόντου.

Επιστρέφοντας στιγμιαία ξανά στο παρελθόν, το προαναφερόμενο ανηφορικό τμήμα της τότε λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' στην οποία καταγράφονται στρατιώτες του πεζικού να βαδίζουν στον χωματόδρομο με κατεύθυνση ίσως τα Πυροβολεία της Καστέλλας ή τον παλαιό Στρατώνα της οδού Δεληγιώργη - πλησίον του σημερινού Πανεπιστημίου Πειραιώς - με φόντο τα παραδοσιακά κτίρια του υπό εξέτασιν δρόμο.

Στα δύσκολα πρώτα χρόνια μετά την Κατοχή, η φωτογράφος Βούλα Παπαϊωάννου αποτυπώνει εκ νέου αυτό το ανηφορικό τμήμα της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου στην οποία περπατούν μαυροφορεμένες γυναίκες. Στο βάθος, συν τοις άλλοις, διακρίνεται το Δημοτικό Θέατρο της πόλης.

Η λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου (Φωτογράφος: Βούλα Παπαϊωάννου)

Η γέφυρα της οδού Κόρακα, η οποία ξεκινά από τη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β' - στο ύψος της οδού Θρασυβούλου - ενώνοντας την υπό εξέτασιν οδό με τον Προφήτη Ηλία, αποτελεί δημοφιλές σημείο πανοραμικής φωτογραφικής καταγραφής της πόλεως του Πειραιώς από ψηλά. Αξιοσημείωτη και η παρουσία της πάλαι ποτέ ενδόξου disco "Serenade" κάτω από τη γέφυρα.

Ενδεικτικές πρωινές και νυχτερινές φωτογραφίες του Πειραιά από ψηλά από την "προνομιακή" γέφυρα της οδού Κόρακα, με τη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β' - και μετέπειτα Α' - στο μέσον των λήψεων: 

Η  παρακάτω ασπρόμαυρη φωτογραφία, εποχής Μεσοπολέμου (σσ. σύμφωνα με ορισμένες πηγές τοποθετείται χρονικά στο έτος 1932), με σημείο λήψεως πιθανότατα επί της οδού Σφακίων, καταγράφει σε πρώτο πλάνο ορισμένα από τα προαναφερθέντα κτίρια επί της σημερινής λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' στην Καστέλλα με φόντο το λιμένα της Ζέας (Πασαλιμάνι) και ευδιάκριτα σημεία αναφοράς το Ρωσικό Νοσοκομείο Πειραιώς, ορισμένα κτίρια της παραλιακής ακτής Τρύφωνος Μουτζοπούλου και τον ναό του Αγίου Βασιλείου στο βάθος.   

Φωτογραφίζοντας το ίδιο περίπου σημείο, από τη γέφυρα της οδού Κόρακα. Όπως μπορεί κάποιος να παρατηρήσει, η πυκνή δόμηση στους πρόποδες του λόφου της Καστέλλας έχει μεταλλάξει το αστικό τοπίο παρ'όλο που ορισμένα κτίσματα, όπως λ.χ. το εγκαταλειμμένο παραδοσιακό κτίριο στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' με την οδό Λόντου και ορισμένα ακόμη γειτνιάζοντα οικοδομήματα υφίστανται ακόμη. Το μεγαλύτερο τμήμα του λιμένα της Ζέας δεν είναι πλέον ορατό, ούτε βέβαια το Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά, η Φρεαττύδα και η συνοικία του Αγίου Βασιλείου.

Η σχετική σύνθεση / αντιπαραβολή του "χθες με το σήμερα" όπως παρουσιάζεται μέσα από την πρωτότυπη ενότητα / project αντιπαραβολής παλαιών και νέων φωτογραφιών της πόλης Πειραιάς / Piraeus Retronaut μαρτυρεί τα παραπάνω: 

• Η κάθοδος προς τη θάλασσα

Από το σημείο αυτό ξεκινά η κάθοδος της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' προς τους νότιους πρόποδες της Καστέλλας τέμνοντας διαδοχικά τις οδούς Θρασυβούλου, Σηραγγείου, Καρατζά και Μανούσου Κούνδουρου. 

Ενδεικτικές κατοικίες στους αριθμούς "84" και "86" της υπό εξέτασιν λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', πλησίον της συμβολής με την οδό Καρατζά: 

Στο τμήμα αυτό της υπό εξέτασιν λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', κυριαρχούν κυρίως νεότερες κατασκευές, δίχως όμως να απουσιάζουν ορισμένα δείγματα διασωθέντων παλαιότερων κτιρίων, όπως λ.χ. το κάτωθι εικονιζόμενο νεοκλασικό διώροφο κτίριο στη συμβολή με την οδό Καρατζά, το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο από το έτος 1987:

Το ως άνω διατηρητέο κτίριο, όπως καταγράφηκε λίγα χρόνια αργότερα, πιθανότατα κατά τη δεκαετία του 1990:

Η όψη του ιδίου υπερυψωμένου διώροφου νεοκλασικού διατηρητέου κτιρίου με το χαρακτηριστικό δώμα στην οροφή, στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 90 με την οδό Καρατζά, όπως καταγράφηκε κατά την άνοιξη του έτους 2016:

Έτερη φωτογραφική καταγραφή του ιδίου γωνιαίου διατηρητέου κτιρίου στη συμβολή των οδών Καρατζά και Βασιλέως Γεωργίου Β' 90, κατά την άνοιξη του έτους 2023:

Στην ακριβώς απέναντι διασταύρωση της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' με την οδό Καρατζά (σκαλάκια), υφίσταται αποκαταστημένο γωνιαίο παραδοσιακό κτίριο του οποίου η όψη, προ των εργασιών ανακαίνισης / αποκατάστασης, καταγράφεται στην κάτωθι φωτογραφία:

Στον αριθμό "96" της υπό εξέτασιν λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β', ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου κατέγραψε στα τέλη της δεκαετίας του 2000 την κάτωθι εικονιζόμενη αποκαταστημένη διατηρητέα κατοικία επί τοξωτής πέτρινης βάσης. Το εν λόγω τριώροφο κτίριο, φερομένης κατασκευής 1880, το οποίο αρχικά ήταν διώροφο και αργότερα, περί την δεκαετία του '20, προστέθηκε ένας όροφος εξελισσόμενο σε τριπλοκατοικία, αναστηλώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '80 από τον πολιτικό μηχανικό Σ.Ν. Ντόριζα σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Νικόλα Σ. Ντόριζα.

Η όψη του ως άνω αποκαταστημένου διατηρητέου όπως καταγράφηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000:

Το προαναφερθέν κτίριο, το οποίο ειρήσθω εν παρόδω αποτελεί πλέον μια μονοκατοικία διακοσμημένη με συλλεκτικά έπιπλα του 19ου αιώνα, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά την άνοιξη του έτους 2023:

Φωτογραφική καταγραφή των γειτονικών διατηρητέων κτιρίων στην υπό εξέτασιν λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β' 96 και 98 μέσα από τα ψηφιοποιημένα αρχεία του ΥΠΕΚΑ:

Τα ίδια αποκαταστημένα πλέον διατηρητέα κτίρια στους αριθμούς "96" και "98" της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' όπως καταγράφηκαν ξανά κατά τους εαρινούς μήνες του έτους 2023:

Το αποκαταστημένο αρχικά διώροφο και πλέον τριώροφο κτίριο νεοκλασικών επιδράσεων επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' 98, όπως καταγράφηκε κατά τον μήνα Απρίλιο του έτους 2023. Το εν λόγω κτίριο, το οποίο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1987, αρχικής φερόμενης ιδιοκτησίας Άννας και Σωτηρίου Κύρου, έλαβε αρχικά ειδικούς όρους και περιορισμούς δόμησης κατά το έτος 1996 και νέους συμπληρωματικούς όρους και περιορισμούς δόμησης κατά το έτος 2007 (σσ. με το κτίριο πλέον να καταγράφεται ως ιδιοκτησία της εταιρίας Lamon Investments Corporation). Κατά τις εργασίες αποκατάστασης / ανακαίνισης του κτιρίου, εκτός από την προσθήκη ενός ορόφου, αλλοιώθηκαν ορισμένα χαρακτηριστικά του, όπως λ.χ. ο ασύμμετρος έκκεντρα τοποθετημένος εξώστης του πρώτου ορόφου ο οποίος πλέον είναι συμμετρικός ως προς τον άξονα.  

Το έσχατο τμήμα της κατερχόμενης λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' προ της συμβολής με την παραλιακή λεωφόρο Βασιλέως Παύλου (ή Αλέξανδρου Παπαναστασίου), όπως καταγράφηκε από το προνομιακό σημείο θέασης που προσφέρεται στη συμβολή των οδών Ηρακλέους και Μανούσου Κούνδουρου.

Η συμβολή της υπό εξέτασιν λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' με την παραλιακή λεωφόρο Βασιλέως Παύλου (Αλέξανδρου Παπαναστασίου), όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2021. Στην φωτογραφία διακρίνεται τμήμα του τείχους αντιστήριξης της Καστέλλας καθώς και η σιδερένια πόρτα του καταφυγίου. 

Αντί επιλόγου, μια σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του χθες (μέσα δεκαετίας 1960) και του σήμερα (έτος 2010) από το τείχος αντιστήριξης της Καστέλλας στη διασταύρωση της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Β' με τη λεωφόρο Βασιλέως Παύλου (Αλέξανδρου Παπαναστασίου) μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut:

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η έπαυλις της οικογενείας του Σπυρίδωνος Μεταξά (1899)

Στο εσωτερικό της οικίας Μεταξά [Open House 2018]

Ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Πειραιάς

Το Άγαλμα της Μητέρας

Οδός Βούλγαρη 155 και Βασιλέως Γεωργίου Β' 10

Η οδός Μιχαήλ Κόρακα (Καστέλλα)

Πειραιάς από ψηλά (12.2015)

Πειραιάς τότε και σήμερα - Βασιλέως Παύλου και Βασιλέως Γεωργίου Β'

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• "Τα κτίρια του Πειραιά κατά τον 19ο αιώνα - Δημόσια Κτίρια και Κατοικία", Νικόλας Σ. Ντόριζας, Εταιρία Φίλων του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, 1997
• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• "Νεοκλασικά Σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά", Φωτογραφικό Λεύκωμα, Στέλιος Σκοπελίτης (1975)
• "Νεοκλασικός Πειραιάς"- Η Αρχιτεκτονική Ιστορία της Πόλης, Νικόλας Σ. Ντόριζας, Aurik Goldfinger, Πειραιάς, 2020
• ΥΠΕΚΑ
• Η Καθημερινή - Ένθετο Επτά Ημέρες
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.