ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΕΫΝΤΟΥ [JOSEPH PAUL EYDOUX]

Οι μετονομασίες κυρίως οδών αλλά και πλατειών στον Πειραιά ανέκαθεν υπήρξαν στην πλειοψηφία τους άκαιρες, άστοχες και άτοπες. Στην μικρή άτυπη συνοικία πέριξ του Τζανείου Νοσοκομείου Πειραιώς και προς το Πασαλιμάνι (λιμήν Ζέας), υφίσταται ένα μικρό στενό που φέρει την παράξενη ονομασία "οδός Στρατηγού Εϋντού". Ο εν λόγω δρόμος, ο οποίος εκκινεί από το ύψος της οδού (λεωφόρου) Ζαννή, διατηρεί την συγκεκριμένη ονομασία για μόλις 100-110 μέτρα, αφού στη συμβολή με την οδό Μαχάωνος η ονομασία της οδού αλλάζει σε "οδό Βαλανίου" ή "οδό Βουλοδήμου". 

Για την ιστορία, η αρχική ονομασία του συγκεκριμένου δρόμου καθ' όλο το μήκος του υπήρξε οδός Βαλανίου ή Βαλανείου όπως είναι η ορθότερη ορθογραφία της λέξεως, γεγονός το οποίο τεκμηριώνεται από σχετική έρευνα σε διαθέσιμους χάρτες των τελών του 19ου αιώνα και σχετικούς Οδηγούς της πόλεως των αρχών του 20ου αιώνα (λ.χ. Πλήρης Οδηγός Πειραιώς 1906-1907, οδός Βαλανείου, πλησίον Ζαννείου Νοσοκομείου). Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επισημάνουμε πως όλοι οι δρόμοι γύρω από το πάλαι ποτέ Δημοτικό Νοσοκομείο (Τζάνειο) έφεραν αρχικά αρχαιοελληνικές ονομασίες. Δυστυχώς, με το πέρασμα των χρόνων η οδός Ιατρείου μετονομάστηκε σε οδό Σαλεπούλα, η οδός Πανακείας σε οδό Αιγέως, η οδός Ποδαλείριου σε οδό Γεωργίου Κυριακάκου, η λεωφόρος Νοσοκομείου σε λεωφόρο Θ. Αφεντούλη ενώ "διασώθηκαν" μονάχα οι ονομασίες της οδού Ευεργετών, της οδού Υγείας και της οδού Μαχάωνος. Ειδικότερα όσον αφορά την οδό Εΰντού, τούτη καταγράφεται ως πάροδος Ζαννή για πρώτη φορά στον Μέγα Οδηγό του Πειραιώς 1928-1929 και στην αντίστοιχη συμπεπληρωμένη έκδοση του 1929-1930.

Βαδίζοντας στην οδό Στρατηγού Εϋντού του 21ου αιώνα, ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου κατέγραψε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 το κάτωθι εγκαταλειμμένο διατηρητέο κτίριο στον αριθμό "3" του υπό εξέτασιν δρόμου.

Το εν λόγω κτίριο με τον μοναδικό μικρό εξώστη στον άνω όροφο και την χαρακτηριστική τριγωνική έξαρση επί της προσόψεώς του, φερόμενης ιδιοκτησίας Κυριακούλας Πυλάλη - Ασλάνη, Διονυσίου Πυλάλη και Δημητρίου και Αναστασίας Κατσουλάκου, αποτελεί το μοναδικό νεοκλασικό κτίριο που υφίσταται στον συγκεκριμένο δρόμο ευρισκόμενο ανάμεσα σε μεταγενέστερες κατασκευές.

Το ίδιο κτίριο, όπως καταγράφηκε σχεδόν δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στα τέλη του έτους 2024, μετά την ολική κατάρρευση της στέγης του, σε ακόμα χειρότερη κατάσταση, σχεδόν μισογκρεμισμένο, με προστατευτικές σκαλωσιές και λαμαρίνες στο ισόγειο τμήμα ώστε να αποτρέπεται η πρόσβαση εντός.

Άποψη της οδού Εϋντου όπως καταγράφηκε στα τέλη του έτους 2024:

 

Εγκαταλειμμένο διώροφο κτίριο μετ'υπογείου, επί της οδού Στρατηγού Εϋντού 9, πιθανότατα υποψήφιο προς κατεδάφιση:

Άδειο ανεκμετάλλευτο οικόπεδο με αρχαιολογικά ευρήματα στη συμβολή των οδών Μαχάωνος και Στρατηγού Εϋντού. Στο βάθος διακρίνονται τα κτίρια στους αριθμούς 12, 14 και 16 επί της οδού Στρατηγού Εϋντού.

Ένα ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο με αναφορά σε νεόκτιστη μονοκατοικία τριών δωματίων επί της οδού Στρατηγού Εντού 22, παρά την Φρεαττύδα, μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1930:

• Ο Joseph - Paul Eydoux και η αποστολή στην Ελλάδα

Ο Joseph-Paul Eydoux λοιπόν, υπήρξε ένας Γάλλος στρατιωτικός που γεννήθηκε στις 15 Φλεβάρη του 1852 στο Carpentas της Γαλλίας. Αφού συμμετείχε οικειοθελώς ως οπλίτης πεζικού στον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870, ακολούθησε στρατιωτική καριέρα αποφοιτώντας τελικά από την Ανώτατη Σχολή Πολέμου το 1883. Ο Eydoux, όντας πλέον στρατηγός από το 1908, ορίστηκε αρχηγός της Γαλλικής αποστολής στην Ελλάδα, κατά το έτος 1911, σε μια αρκετά δύσκολη χρονική συγκυρία για την Ελλάδα, η οποία προερχόταν από τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, ένα πραξικόπημα το 1909 και μια ολοένα και αυξανόμενη διαμάχη μεταξύ γερμανόφιλων και γαλλόφιλων πολιτικών. Η ύπαρξη αυτής της στρατιωτικής / διπλωματικής αποστολής του Γαλλικού κράτους, οφείλεται εν πολλοίς στην παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου στην πολιτική σκηνή της χώρας, ως Πρωθυπουργού αλλά και Υπουργού των Εξωτερικών. Ο Eydoux ανέλαβε την αναδιοργάνωση του Ελληνικού Στρατού με μια πρόσκαιρη επιτυχία, όπως αποδείχθηκε τόσο στους Βαλκανικούς Πολέμους, όσο και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρουσία του Eydoux και του επιτελείου του, συνέβαλαν στην αναβάθμιση των αρκετά υποβαθμισμένων ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, τόσο σε επίπεδο ανθρωπίνου δυναμικού και εκπαίδευσης, όπλων και στρατιωτικών τακτικών, συνθηκών υγιεινής και περίθαλψης όσο και σε διοικητικό επίπεδο με πλήρη αναδιάρθρωση της διοίκησης των στρατευμάτων, με βάση πάντοτε τα πρότυπα των γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων (σσ. την ίδια χρονική στιγμή, οι Βρετανοί είχαν αναλάβει την αντίστοιχη αναβάθμιση του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού). Η διπλωματική / στρατιωτική αποστολή των Γάλλων, δημιούργησε το 1912 την Ligue franco-hellénique, με σκοπό την σύσφιξη των διμερών σχέσεων και την αύξηση της γαλλικής πολιτιστικής επιρροής στην Ελλάδα. Ουσιαστικά βέβαια, απώτερος σκοπός ήταν να μετριαστούν η δύναμη και η επιρροή των γερμανόφιλων, οι οποίοι είχαν με το μέρος τους και τον διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο. 

Joseph Paul Eydoux (Πηγή: Wikipedia)

Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του 1911-1913, ο ρόλος των Γάλλων υπήρξε συμβουλευτικός, τόσο σε επίπεδο διακυβέρνησης, όσο και σε στρατιωτικής φύσεως θέματα. Βέβαια, μετά τη δολοφονία του Βασιλέα Γεωργίου Α' το 1913 και την άνοδο στο θρόνο του διαδόχου Κωνσταντίνου, η επιρροή και η δράση της γαλλικής αποστολής περιορίστηκαν αισθητά. Ο Joseph-Paul Eydoux παρέμεινε στην Ελλάδα μέχρι τον Απρίλιο του 1914, οπότε κλήθηκε να αναλάβει ως αντιστράτηγος το 11ο σώμα στρατού της πόλης Nantes. Τον Eydoux στην Ελλάδα αντικατέστησε ο στρατηγός Étienne de Villaret (1854-1931), ο οποίος παρέμεινε μέχρι τον Αύγουστο του 1914, έτος κατά το οποίο όλα τα μέλη της γαλλικής αντιπροσωπείας ανακλήθηκαν στην Γαλλία λόγω της ενάρξεως του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Η ανάκληση των Γάλλων και η πλημμελής εν τέλει προετοιμασία και ανασυγκρότηση του ελληνικού στρατού όπως επίσης ο μικρός αριθμός αξιωματικών που εκπαιδεύτηκαν από τους Γάλλους είτε στην Ελλάδα είτε στη Γαλλία, υπήρξαν στοιχεία τα οποία πρέπει να προσμετρηθούν σε οποιαδήποτε ανάλυση αιτιών που οδήγησαν στην ήττα των ελληνικών στρατευμάτων το 1922 και στην Μικρασιατική Καταστροφή. 

Προτού αναχωρήσουν από την Ελλάδα, οι Γάλλοι υπό τον στρατηγό Étienne de Villaret φωτογραφήθηκαν με τους Έλληνες ομολόγους τους: 

Πηγή Εικόνας: Wikipedia

• Ο Joseph - Paul Eydoux και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ

Το πρώτο Ινστιτούτο Παστέρ ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1888 με σκοπό τη μελέτη της νέας επιστήμης της Μικροβιολογίας και των εφαρμογών της στην Ιατρική, στη Δημόσια Υγεία, στη Γεωργία και στη Βιομηχανία, καθώς επίσης και στην έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίων και ορών. Εν συνεχεία, ακολούθησε η ίδρυση ενός δικτύου από ανάλογα Ινστιτούτα Παστέρ σε διάφορες χώρες του κόσμου, κυρίως σε Γαλλικές αποικίες.

Η ίδρυση του εν Ελλάδι Ινστιτούτου Παστέρ προέκυψε κατόπιν πρωτοβουλίας της γαλλικής διπλωματικής / στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα, της οποίας - όπως προείπαμε - ηγείτο ο Joseph - Paul Eydoux. Κατά το έτος 1911 λοιπόν, ο Eydoux, πρότεινε για πρώτη φορά στο Υπουργείο Στρατιωτικών την ίδρυση ενός Ινστιτούτου Παστέρ στην Ελλάδα. Ακολούθησε, το 1912, η αντίστοιχη σχετική πρόταση του υπεύθυνου του Υγειονομικού της ίδιας αποστολής, του Αρχιάτρου Odilon Arnaud - ο οποίος είχε αναλάβει την αναδιοργάνωση του Υγειονομικού τμήματος του Ελληνικού Στρατού - προς τον πρωθυπουργό της χώρας Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Βενιζέλος, με τη σειρά του, τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας του Ινστιτούτου, στα πλαίσια τόσο της κοινωνικής πολιτικής για τη δημόσια υγεία, όσο και της σύσφιξης των διμερών σχέσεων με τη Γαλλία. Τελικά, η πρόταση των Γάλλων στρατιωτικών και διπλωματών καρποφόρησε αρκετά χρόνια αργότερα, όταν το 1919, ο μικρασιάτης έμπορος όπλων και προσωπικός φίλος και υποστηρικτής του Βενιζέλου Basil Zaharoff ή Βασίλειος Ζαχαρίας (1849-1936) χρηματοδότησε το εγχείρημα, αγοράζοντας το οικόπεδο, τα κτίρια αλλά και ορίζοντας μια ετήσια επιχορήγηση για τη λειτουργία του Ινστιτούτου, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το θάνατό του. 

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο του 1920, υπό την οργάνωση και διεύθυνση του επίσης Γάλλου ιατρού και μικροβιολόγου Albert Calmette (1863-1933).

• Η δράση του Στρατηγού Εϋντού μέσα από τον Τύπο της εποχής:

Αντί επιλόγου, ακολουθούν ορισμένα ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια μέσα από τις σελίδες του Τύπου των έτους 1911 με αναφορά στον Στρατηγό Joseph-Paul Eydoux ή ελληνιστί Εϋντού:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• http://fr.wikipedia.org/wiki/Joseph-Paul_Eydoux
• http://www.pasteur.gr/
• Τύπος εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.