ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ

Δέος και συγκίνηση είναι τα συναισθήματα εκείνα που κατακλύζουν τον επισκέπτη της Ολυμπίας, του σημαντικότερου θρησκευτικού και αθλητικού κέντρου της αρχαιότητας, του τόπου όπου γεννήθηκαν οι σπουδαιότεροι αγώνες της Αρχαίας Ελλάδας, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι οποίοι πραγματοποιούνταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Διός! 

Παρότι τα παλαιότερα ευρήματα στην απομονωμένη τούτη γωνιά της δυτικής Πελοποννήσου ανάγονται στη Νεολιθική Εποχή, η Άλτις, ήτοι το ιερό κατάφυτο άλσος με τις αγριελιές, τα πλατάνια, τα πεύκα και τις λεύκες άρχισε να διαμορφώνεται περί τον 10ο-9ο αιώνα π.Χ., εποχή κατά την οποία καθιερώθηκε η λατρεία του Διός στην περιοχή. Τα πρώτα μνημειακά οικοδομήματα (ναός Ήρας, Πρυτανείο, Βουλευτήριο, πρώτο στάδιο) κατασκευάστηκαν κατά την Αρχαϊκή Εποχή, στη διάρκεια της οποίας καταγράφηκε η πρώτη μεγάλη ανάπτυξη του ιερού. Ακολούθησε, στα κλασικά χρόνια, η κατασκευή του μεγαλοπρεπούς ναού του Διός (470-456 π.Χ.), των λουτρών, των στοών, διαφόρων βοηθητικών κτιρίων και του Σταδίου το οποίο μεταφέρθηκε προς ανατολάς, εκτός της ιερής Άλτεως. Η ανέγερση νέων κτιρίων (Γυμνάσιο, Παλαίστρα) συνεχίστηκε κατά την Ελληνιστική εποχή, για να ακολουθήσει η περίοδος της ρωμαϊκής κυριαρχίας, με λεηλασίες, καταστροφές και κλοπές χιλιάδων ανδριάντων, πολύτιμων έργων και αφιερωμάτων, πολλά εκ των οποίων κατέληξαν σε επαύλεις της Ρώμης. Στα χρόνια του Κωνσταντίνου Α' του Μέγα η λειτουργία του ιερού της Ολυμπίας συνεχίστηκε κανονικά, ενώ το 393 μ.Χ. έλαβαν χώρα οι τελευταίοι Ολυμπιακοί Αγώνες προτού ο Θεοδόσιος Α' απαγορεύσει οριστικά την τέλεσή τους. Επί ημερών Θεοδοσίου Β', το ιερό της Ολυμπίας καταστράφηκε οριστικά (426 μ.Χ.) για να ακολουθήσει η ανάπτυξη ενός μικρού οικισμού, περί τα μέσα του 5ου αιώνα, επί των ερειπίων, καθώς επίσης η μετατροπή του εργαστηρίου του Φειδία σε παλαιοχριστιανική βασιλική. Οι δυο μεγάλοι σεισμοί κατά τα έτη 522 μ.Χ. και 551 μ.Χ. ισοπέδωσαν όσα κτίρια είχαν διασωθεί, συμπεριλαμβανομένου και του Ναού του Διός. Στο πέρασμα των δεκαετιών και των αιώνων, διάφορα έντονα φυσικά φαινόμενα (πλημμύρες, κατολισθήσεις) κάλυψαν τα ερείπια της αρχαίας Ολυμπίας, τα οποία παρέμειναν λησμονημένα μέχρι τις πρώτες μετεπαναστατικές ανασκαφές Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής υπό τον στρατηγό Nicolas Joseph Maison (έτος 1829), με πολλά ευρήματα όμως να καταλήγουν στο Μουσείο του Λούβρου! Το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο ξεκίνησε συστηματικές ανασκαφές κατά το έτος 1875, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι τις μέρες μας, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιούνται έργα αναστήλωσης και συντήρησης. 

Ο σύγχρονος αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας περιλαμβάνει το Ιερό του Δία, με τους ναούς και τα κτήρια που σχετίζονταν άμεσα με τη λατρεία, όπως επίσης διάφορα οικοδομήματα που είχαν κτιστεί γύρω από αυτό, ήτοι τις αθλητικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνταν για την προετοιμασία και την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, βοηθητικά κτήρια, χρηστικά και διοικητικά, καθώς και οικοδομήματα κοσμικού χαρακτήρα. Η Άλτις, το ιερό άλσος, καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα και μέσα σε αυτή αναπτύσσεται ο πυρήνας του Ιερού, με τους ναούς, τους θησαυρούς και τα σημαντικότερα κτήρια του χώρου. 

Σε περίοπτη θέση μέσα στον ιερό χώρο δεσπόζει ο γιγάντιος ναός του Δία και βορειότερα ο παλαιότερος ναός της Ήρας. 

Στη βόρεια πλευρά υπήρχε το Μητρώο, ένας ναός αφιερωμένος στη μητέρα των θεών Ρέα-Κυβέλη, ενώ όπισθεν αυτού, οι θησαυροί που είχαν αφιερώσει οι ελληνικές πόλεις, κυρίως οι αποικίες. Στα δυτικά τους σώζεται το Νυμφαίο, το λαμπρό υδραγωγείο που αφιέρωσε στο ιερό ο Ηρώδης Αττικός.

 

Μέσα στην Άλτι υπήρχαν ακόμη το Πελόπιο, ένα ταφικό μνημείο αφιερωμένο στον ήρωα Πέλοπα, το Πρυτανείο, που ήταν η έδρα των αξιωματούχων του ιερού, και το Φιλιππείο, το κομψό κυκλικό οικοδόμημα που αφιέρωσε ο Φίλιππος Β΄, βασιλιάς της Μακεδονίας. 

Κατά την αρχαιότητα, στα νοτιοανατολικά του Ηραίου υπήρχε και ο μεγάλος βωμός του Δία, ένα σημαντικότατο μνημείο του οποίου όμως δεν διατηρήθηκαν ίχνη. Ο υπόλοιπος χώρος μέσα στον περίβολο ήταν γεμάτος από βωμούς, αγάλματα θεών και ηρώων, ανδριάντες των Ολυμπιονικών, αφιερώματα επιφανών ιδιωτών και ελληνικών πόλεων, ανάμεσά στα οποία η περίφημη Νίκη του Παιωνίου.

 

Έξω από το νότιο περίβολο της Άλτεως υπάρχει το Βουλευτήριο, ενώ ακόμη πιο κάτω η Νότια στοά αποτελούσε το νοτιότερο κτήριο του ευρύτερου ιερού χώρου και την κύρια είσοδο του ιερού από τη πλευρά αυτή. 

Στο δυτικό τμήμα του χώρου υπάρχουν κτήρια που εξυπηρετούσαν το προσωπικό του ιερού, τους αθλητές και τους επίσημους επισκέπτες και χωρίζονται από την Άλτι με την ιερά οδό: το γυμνάσιο και η παλαίστρα, χώροι προπόνησης, το εργαστήριο του Φειδία, που στα παλαιοχριστιανικά χρόνια μετατράπηκε σε βασιλική, τα ελληνικά λουτρά με το κολυμβητήριο, οι ρωμαϊκές θέρμες, ο Θεηκολεών (κατοικία των ιερέων), το Λεωνιδαίο, που ήταν ξενώνας για τους επισήμους, και οι μεταγενέστεροι ρωμαϊκοί ξενώνες.

Ανατολικά της Άλτεως εκτείνεται το Στάδιο, ο χώρος όπου τελούνταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Κατά την αρχαιότητα, νότια του σταδίου υπήρχε ο ιππόδρομος, από τον οποίο σήμερα δεν σώζεται κανένα ίχνος, διότι έχει παρασυρθεί από τον Αλφειό ποταμό. 

Στην ίδια περιοχή υπάρχουν κτιριακά συγκροτήματα λουτρών και επαύλεων, όπως λ.χ. η περίφημη έπαυλη που έκτισε ο Νέρων όταν διέμενε στην Ολυμπία, προκειμένου να συμμετάσχει στους αγώνες.

Στον επίλογο της άκρως ενδιαφέρουσας επισκέψεως στον Αρχαιολογικό Χώρο της Ολυμπίας, τα εισιτήρια τα οποία μπορεί κάποιος να προμηθευτεί είτε online, είτε από τα εκδοτήρια του αρχαιολογικού χώρου και τα οποία περιλαμβάνουν επίσης την είσοδο στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας αλλά και στο Μουσείο Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων. 

Δείτε όλες τις φωτογραφίες από την επίσκεψη στον Αρχαιολογικό Χώρο της Ολυμπίας εδώ.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας

Το Μουσείο της Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

Υπουργείο Πολιτισμού

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο και διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.