Ο εν Πειραιεί εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς κατά την 1η Μαΐου του έτους 1938 υπήρξε πρωτοφανής, επιβλητικός και μεγαλειώδης, καθώς στον Πειραιά, εκείνη την ημέρα, συγκεντρώθηκαν εργάτες, υπάλληλοι, βιοτέχνες και επαγγελματίες από όλη την Αττική, με την ευκαιρία της παρουσίας του Εθνικού Κυβερνήτη (δικτάτορα) Ιωάννη Μεταξά (Βαθύ Ιθάκης, 12 Απριλίου 1871 - Αθήνα, 29 Ιανουαρίου 1941). Ενδεικτικά αναφέρουμε πως πληθώρα εργατικών σωματείων, συνδέσμων, οργανώσεων και συλλόγων (λ.χ. Σύνδεσμος Αμαξοτεχνιτών Αθηνών, Ένωσις Συνταξιούχων Αεριόφωτος, Σύνδεσμος Τεχνιτών Ζαχαροπλαστών, Σύνδεσμος Εργατών Ακατέργαστων Δερμάτων Αθηνών - Πειραιώς, Εθνικός Σύνδεσμος Τροχιοδρομικών Αθηνών Πειραιώς και Προαστίων, Σωματείο Εργατών Βιβλιοδετών Αθηνών - Πειραιώς, Σύνδεσμος Εργατών Ξυλείας Αθηνών - Πειραιώς, Σύνδεσμος Εργατών Γουναρικών Αθηνών - Πειραιώς, Ένωσις Υπαλλήλων Κεντρικού Πρακτορείου Εφημερίδων κ.ο.κ.) είχαν κοινοποιήσει σχετικές προκηρύξεις με τις οποίες καλούσαν τα μέλη τους να κατέλθουν με τις σημαίες, τα λάβαρα και τις μπάντες τους, στην πλατεία Κοραή, στον Πειραιά για τον πανηγυρικό εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς.
Η επιλογή του πρώτου εμποροναυτικού κέντρου της χώρας από το καθεστώς Ι. Μεταξά για τον εν λόγω εορτασμό, κάθε άλλο παρά τυχαία υπήρξε, καθώς ο Πειραιεύς θεωρείτο η πρώτη εργατική πόλη της Ελλάδος, η "εργατική Μητρόπολις" όπως πολλοί ανέφεραν χαρακτηριστικά. Αξιοσημείωτο είναι δε το γεγονός πως ανάλογες συγκεντρώσεις, την ίδια ημέρα, έλαβαν χώρα εκτός από τον Πειραιά, στην Θεσσαλονίκη, στην Καβάλα, στην Πάτρα, στον Βόλο και στην Μυτιλήνη, παρουσία διαφόρων απεσταλμένων και Υπουργών της Εθνικής Κυβερνήσεως του Ιωάννη Μεταξά.
Ένεκα του εορτασμού της Πρωτομαγιάς, η όψη του Πειραιώς υπήρξε πανηγυρική καθώς, υπό την φροντίδα και επιμέλεια της δημοτικής αρχής, όλα τα δημόσια και δημοτικά καταστήματα, καθώς και οι οικίες στο κέντρο της πόλεως είχαν σημαιοστολιστεί, στις κεντρικές λεωφόρους είχαν τοποθετηθεί θυρεοί με τα εθνικά χρώματα, ενώ ανάλογη εικόνα παρουσίαζαν τα αγκυροβολημένα στο κεντρικό λιμάνι πλοία, τα λιμενικά υπόστεγα και οι λοιποί χώροι του λιμένος, υπό την επιμέλεια του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ). Εκτεταμένοι σημαιοστολισμοί είχαν επίσης πραγματοποιηθεί \σε διάφορες συνοικίες του Πειραιώς, ενώ σε εργοστάσια, καταστήματα, κυκλοφορούντα οχήματα αλλά και οικίες είχαν αναρτηθεί εικόνες του Βασιλέως Γεωργίου Β', του Εθνικού Κυβερνήτη Ιωάννη Μεταξά και του Υπουργού Εργασίας Αριστείδη Δημητράτου (1902- Μάρτιος 1986), συνοδεία ανθέων, με χαρακτηριστικές επιγραφές ευγνωμοσύνης και αφοσιώσεως του εργατοϋπαλληλικού κόσμου προς αυτούς. Ιδιαίτερος υπήρξε ο στολισμός του Εργατικού Κέντρου Πειραιώς στην πλατεία Ιπποδαμείας, καθώς ολόκληρη η πρόσοψη του κτιρίου είχε καλυφθεί από δάφνες και σμύρνα, ενώ στους εξώστες είχαν αναρτηθεί πελώριες ελληνικές σημαίες και το λάβαρο του Εργατικού Κέντρου Πειραιώς. Εκτός αυτού, καλαίσθητη διακόσμηση είχαν επίσης τα Γραφεία της Γενικής Συνομοσπονδίας των Εργατών καθώς και άλλα γραφεία εργατικών και υπαλληλικών οργανώσεων.
Ο εν Πειραιεί εορτασμός της Εθνικής Ημέρας Εργασίας ξεκίνησε κατά τις πρώτες πρωινές ώρες με την μαζική συγκέντρωση εργατών και εργατριών, ως επί το πλείστον με εργατική περιβολή, στο κέντρο της πόλεως, ενώ δεν έλειψαν προ-συγκεντρώσεις σε άλλα σημεία (λ.χ. προ του Εργατικού Κέντρου στην πλατεία Ιπποδαμείας) και εν συνεχεία πορεία προς το κέντρο του Πειραιώς. Αντίστοιχα στην Αθήνα, χιλιάδες εργάτες συγκεντρώθηκαν στην οδό Αγησιλάου και προ της Εργατικής Εστίας βάσει σχετικών εντολών του Εργατικού Κέντρου Αθηνών, από όπου κατήλθαν στον Πειραιά κάνοντας χρήση του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου, των ΣΕΚ και των ΣΠΑΠ που είχαν διαθέσει αρκετούς συρμούς αλλά και λεωφορεία για αυτόν τον σκοπό. Στην εν Πειραιεί πλατεία Ιπποδαμείας, εκτός από τις εργατικές μάζες, είχαν παραταχθεί από το πρωί οι μπάντες (μουσικές) του Δήμου Πειραιώς, του Δήμου Αγίου Γεωργίου (Κερατσινίου) και του Ζαννείου Ορφανοτροφείου, οι οποίες τέθηκαν στην κεφαλή των πορειών προς την πλατεία Κοραή. Η παρουσία αστυνομικών δυνάμεων για την τήρηση της τάξεως και την αποφυγή συνωστισμού και προβλημάτων υπήρξε διακριτική, καθώς η διοίκηση του Εργατικού Κέντρου είχε κοινοποίησει σχετικό πλάνο βάσει του οποίου είχαν οριοθετηθεί οι θέσεις που θα καταλάμβαναν οι οργανώσεις, οι εργάτες και οι εργάτριες, οι υπάλληλοι κ.ο.κ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις εκείνης της εποχής (λ.χ. εργοστάσιο Λιπασμάτων, Ελληνικό Καλυκοποιείο, Καπνοβιομηχανία Παπαστράτου) είχαν διαθέσει μεγάλο αριθμό μεταφορικών μέσων προς διευκόλυνση των εργατών, ιδίως εκείνων που ζούσαν σε απομακρυσμένες συνοικίες.
 |
| Εργάτες και εργάτριες της ελληνικής βιομηχανίας ΕΘΕΛ |
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Τύπου ο οποίος αφιέρωσε εκτενή αφιερώματα με πλούσιο ρεπορτάζ σχετικά με τον εν Πειραιεί εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς, το πλήθος το οποίο συγκεντρώθηκε περί τις 10.30 π.μ. στον χώρο προ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς, επί της πλατείας Παιδαγωγικής Ακαδημίας, επί της πλατείας Αγίου Κωνσταντίνου, επί της πλατείας Κοραή και στις οδούς Σωκράτους (διαδόχου Κωνσταντίνου), Τσαμαδού, Ρεπούλη, Καραϊσκου, Αλκιβιάδου, Πραξιτέλους, Ιακ. Δραγάτση, Κολοκοτρώνη, Φίλωνος κλπ. υπολογιζόταν μεταξύ 150.000 - 200.000 ανθρώπων!
Το συγκεντρωθέν πλήθος, με μεγάλο παλμό και ενθουσιασμό, μέσα σε μια θάλασσα σημαιών, λαβάρων και πελώριων επιγραφών, διαλαλούσε πίστη και αφοσίωση στα ιδεώδη του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, με συνεχείς και παρατεταμένες ζητωκραυγές και συνθήματα υπέρ του Βασιλέα, του Ιωάννη Μεταξά και του Αριστείδη Δημητράτου ("παιδί της Εργατιάς"). Ενδεικτικά αναφέρουμε πως μια πελώρια επιγραφή την οποία κρατούσαν 10 εργάτες ανέφερε "Ο εργαζόμενος λαός του Πειραιώς χαιρετίζει τον Αρχηγόν της Νέας Ελλάδος Ιω. Μεταξά, το σύμβολον της ενότητος του ελληνικού λαού και τον πρωτεργάτην και εναρμονιστήν των σχέσεων των συντελεστών της Εθνικής Εργασίας", ενώ έτερη πινακίδα τόνιζε "Προχώρει μεγάλη εθνοσωτήρα και κοινωνικέ μεταρρυθμιστή ει τον εθνικοκοινωνικόν σου έργον. Η εργατοϋπαλληλική τάξις σε ακολουθεί". Άλλες πινακίδες ανέγραφαν "Ζήτω η 4η Αυγούστου Εθνικέ Κυβερνήτα προχώρει εις το έργον σου Η τάξις μας ολόκληρος σε ακολουθεί μέχρι θανάτου", "Ζήτω ο σωτήρ της επαγγελματικής τάξεως Αριστείδης Δημητράτος", "Οι εργατοϋπάλληλοι ευγνωμονούν την Εθνικήν Κυβέρνησιν δια την εφαρμογήν των Συλλογικών Συμβάσεων", "Ζήτω το παιδί της Εργατιάς ο Αριστείδης Δημητράτος", "Να ζήσης σαν τα βουνά συνάδελφε Δημητράτο. Ένωσες την εργατιά μας" κ.α.
Προ του Πρωτοδικείου Πειραιώς είχαν παραταχθεί τμήματα της Εθνικής Νεολαίας Πειραιώς, οι παλαιοί πολεμιστές, πρόσκοποι, άλκιμοι, οι προαναφερθείσες μουσικές μπάντες, η δημοτική αρχή με επικεφαλής τον δήμαρχο Σωτήριο Στρατήγη, ο πρόεδρος του ΟΛΠ Κωνσταντίνος Γεννηματάς, ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Άγγελος Παπαναστασίου, διάφοροι Υπουργοί και ανώτεροι υπάλληλοι Υπουργείων, ο δήμαρχος Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου Κωνσταντίνος Φίλανδρος, οι επικεφαλής διαφόρων τοπικών αρχών (φρουραρχείο, αστυνομία, λιμεναρχείο κ.ο.κ.) με την παράσταση βεβαίως να κλέβει ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος αφίχθη στην πλατεία Κοραή περί τις 10.50 π.μ., αποθεώθηκε από το συγκεντρωθέν πλήθος και εν συνεχεία ανήλθε στο Μέγαρο του Πρωτοδικείου Πειραιώς επί της οδού Καραϊσκου. Από τον εξώστη του εν λόγω Μεγάρου, αρχικά εκφώνησε χαιρετισμό ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πειραιώς Τσάπης, για να ακολουθήσει ο λόγος του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά (σσ. τον οποίον διέκοπταν σε κάθε σχεδόν φράση του οι ενθουσιώδεις εκδηλώσεις του πλήθους) και τέλος η προσφορά προς τον Ιωάννη Μεταξά ενός αναμνηστικού δώρου, μιας μικρής εβένινης πλάκας με αργυρό περίβλημα και χαραγμένη την μορφή του Ερμή, φιλοτεχνημένη από τον Γενικό Γραμματέα του Δήμου Α. Παπαναστασίου, την οποίαν παρέδωσε ο Δήμαρχος Πειραιώς Σ. Στρατήγης εκ μέρους του Δήμου. Ειρήσθω εν παρόδω, η εν λόγω αναμνηστική πλάκα έφερε χαραγμένη την φράση "εις τον πρώτον Εργάτην της Ελλάδος κ. Ιωάννη Μεταξά, ο Δήμος Πειραιώς. Εργατική Πρωτομαγιά 1938".
Ο Ιωάννης Μεταξάς απευθυνόμενος στο συγκεντρωθέν πλήθος από τον εξώστη του Πρωτοδικείου Πειραιώς στην οδό Καραΐσκου, επί της πλατείας Κοραή:
Ακριβώς το μεσημέρι, ο Ιωάννης Μεταξάς συνοδευόμενος από τους Υπουργούς και τις αρχές της πόλεως, εξήλθε του Πρωτοδικείου και κατευθύνθηκε πεζός μέχρι την λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α', στο ύψος του κήπου του Αγίου Κωνσταντίνου, εκεί όπου είχε στηθεί μια μικρή εξέδρα από όπου παρακολούθησε την παρέλαση των εργατών και των υπαλλήλων. Ακολούθησε η παρέλαση των εργατών, των εργατριών και των υπαλλήλων, με επικεφαλής τα λάβαρα των διαφόρων οργανώσεων και συλλόγων, πάντοτε συνοδεία των εικόνων του Βασιλέως, του Πρωθυπουργού και του Α. Δημητράτου.
Ο Ιωάννης Μεταξάς, εν μέσω των λοιπών επισήμων, παρακολουθώντας την παρέλαση από την μικρή εξέδρα η οποία είχε στηθεί επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α':
Αρχικά, ενώπιον των επισήμων, παρέλασαν οι μαθητές των νυχτερινών σχολών του Πειραϊκού Συνδέσμου, του "Αρχιμήδη" και του "Προμηθέα", για να ακολουθήσουν οι σιδηροδρομικοί των ΣΕΚ, οι οδηγοί των λεωφορείων αυτοκινήτων Αθηνών - Πειραιώς, οι τροχιοδρομικοί, οι εργάτες και οι εργάτριες του εργοστασίου "Κεραμεικός", οι εργάτριες του εργοστασίου "Μπριττάνια", οι εργάτες και οι εργάτριες του καπνεργοστασίου Παπαστράτου, οι εργάτες και οι εργάτριες της κλωστοϋφαντουργίας "Χρυσαλλίς" και της "Ελληνικής Εριουργίας", οι εργάτες και οι εργάτριες του εργοστασίου πλαστικού "Ελβιέλ", της βιομηχανίας βάμβακος "Πειραϊκή - Πατραϊκή", οι εργάτες και οι εργάτριες των "Ελληνικών Υφαντηρίων", του εργοστασίου "ΕΒΓΑ", των υφαντουργείων Λαναρά και Κύρτση, της κλωστοϋφαντουργίας Ρετσίνα, της βιομηχανίας ελαστικού "Εθέλ", των εργοστασίων λαμπτήρων "Λούξ", των Ελληνικών Εργοστασίων Πλεκτών, των υφαντουργείων "ΒΕΛΚΑ", του κλωστοϋφαντουργείου "Καρέλλα", των Χρωματουργείων Πειραιώς (ΧΡΩΠΕΙ) κ.α. Τελευταίοι, παρέλασαν οι τρόφιμοι του Ζαννείου Ορφανοτροφείου και οι εργατικές και υπαλληλικές οργανώσεις των δυο πόλεων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως όλοι οι παρελαύνοντες, οι περισσότεροι των οποίων έφεραν τις εργατικές στολές τους, χαιρετούσαν τους επισήμους και ιδίως τον Ιωάννη Μεταξά και τα μέλη της Κυβερνήσεως με επευφημίες.
Ακολούθως παρουσιάζεται ενδεικτικό αρχειακό φωτογραφικό υλικό από την παρέλαση του εν Πειραιεί εορτασμού της Πρωτομαγιάς του 1938:
 |
| Εργάτες και εργάτριες της ΕΒΓΑ |
 |
| Εργάτριες της Εταιρίας Ελληνικών Υφαντουργείων |
 |
| Εργάτριες Εριουργίας παρελαύνοντας επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' |
Μετά την λήξη της παρέλασης η οποία διήρκεσε περίπου μιάμιση ώρα, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς απένειμε αυτοπροσώπως στους εργάτες και στις εργάτριες που διακρίθηκαν κατά τη διάρκεια της Εβδομάδος Εργατικής Άμιλλας τα σχετικά βραβεία. Μετά την απονομή των βραβείων, ο Ιωάννης Μεταξάς και οι Υπουργοί αναχώρησαν από τον Πειραιά εν μέσω ζητωκραυγών και ανήλθαν στην Αθήνα με αυτοκίνητα.
Αντί επιλόγου, μια ενδεικτική παράθεση υπέρτιτλων μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού και του αθηναϊκού Τύπου εκείνων των καιρών σχετικά με τον εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς στον Πειραιά του 1938:
Κείμενο - Πηγές:
- Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
- Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου