Το Ωρολόγιον (κοινώς Ρολόι) του Πειραιώς υπήρξε το απόλυτο σημείο αναφοράς και ένα από τα πλέον γνωστά σύμβολα της πόλεως από το έτος 1873 κατά το οποίο ολοκληρώθηκε με αρκετές καθυστερήσεις η αποπεράτωση του κτιρίου - το οποίο ως γνωστόν προοριζόταν για έδρα του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων - μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1960, οπότε και κατεδαφίστηκε επί δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του, το νεόδμητο τότε κτίριο με το χαρακτηριστικό ρολόι στον πυργίσκο στέγασε στους χώρους του το προαναφερθέν Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων (στη μεγάλη αίθουσα του ισογείου) και την Εμπορική Λέσχη Πειραιώς (στον άνω όροφο αντί μισθώματος) ενώ την επόμενη χρονιά (1874), μια αίθουσα του άνω ορόφου χρησιμοποιήθηκε για την στέγαση της βιβλιοθήκης Μαυροκορδάτου. Δυο χρόνια αργότερα (1876), δυο χώροι στο ισόγειο τμήμα του Ωρολογίου παραχωρήθηκαν στην Ταχυδρομική Υπηρεσία. Η λειτουργία του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων αποδείχθηκε τελικά βραχύβια με αποτέλεσμα η μεγάλη αίθουσα του ισογείου τμήματος του κτιρίου να δοθεί προς εκμετάλλευση. Έτσι, από τις αρχές της δεκαετίας του 1880, στο ισόγειο του Ωρολογίου λειτούργησε καφενείο υπό τη διεύθυνση του Δ. Δημόπουλου. Στα μέσα δε της ιδίας δεκαετίας (1885), μετά την αποχώρηση της Εμπορικής Λέσχης Πειραιώς από τον άνω όροφο, η έδρα του Δημαρχείου της πόλεως και κάποιες υπηρεσίες αυτού μεταφέρθηκαν - επί δημαρχίας Αριστείδη Ομηρίδη Σκυλίτση - στο Ρολόι.
Το προαναφερθέν ισόγειο καφενείο που λειτούργησε σε αυτό το κεντρικότατο σημείο της πόλεως έγινε μοιραία σημείο αναφοράς και συνάντησης. Από το έτος 1887, ως ιδιοκτήτης του μεγάλου καφενείου επί της προκυμαίας Πειραιώς με την επωνυμία "Το Ωρόλογιον" (Grand Café "L'Horloge") καταγράφεται ο Αναστάσιος Κομηνός (ή Κομνηνός).
Ιστορικό τεκμήριο από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1898 με αναφορά στο Καφενείον και Ζαχαροπλαστείον "Το Ωρολόγιον" του Αναστασίου Κομηνού, "κάτωθεν της Δημαρχίας". Το εν λόγω καφενείο διαφημιζόταν ως "το στόλισμα της πειραϊκής παραλίας", με αρίστης κατασκευής γλυκίσματα, παγωτά και ποτά (εγχώρια και ευρωπαϊκά). Μάλιστα, ειδικά για τα γλυκίσματα και τα παγωτά, είχε προσληφθεί "πεφημισμένος ειδικός τεχνίτης εξ Αθηνών", ο οποίος αναλάμβανε την παρασκευή τους, όχι μονάχα για τις ανάγκες του καφενείου / ζαχαροπλαστείου αλλά και για παραγγελίες "δια σπήτια" οι οποίες εκτελούνταν εντός της ημέρας.
Από τις σελίδες του Τύπου της ιδίας χρονιάς (1898), η αναγγελία ενοικίασης των περιπτέρων του Τινανείου Κήπου - κατόπιν σχετικής δημοπρασίας - από τον διευθυντή του καφενείου "Το Ωρολόγιον" Αναστάσιο Κομ(ν)ηνό.
Έτερο ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο - αναγγελία μουσικής συναυλίας "υπό το ωρολόγιον", από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1899:
Ολοσέλιδη διαφημιστική καταχώρηση των πειραϊκών κέντρων που διηύθυνε ο Αναστάσιος Κομ(ν)ηνός στις αρχές του 20ου αιώνα στο "Ωρολόγιον" και στον Τινάνειο Κήπο. Πιο συγκεκριμένα η καταχώρηση αναφέρεται στο "πλουσιώτερον, πολυτερέστερον καφενείον του Πειραιώς του κ. Α. Κομηνού υπό το Δημαρχείον" καθώς και στο "εις τον Τινάνειον Κήπον θαυμάσιον καφενείον και ζυθοπωλείον μετά ορχήστρας του κ. Κομηνού".
Ο Αναστάσιος Κομηνός, ιδιοκτήτης του καφενείου το "Ωρολόγιον" στις αρχές του 20ου αιώνα.
Κατά το έτος 1900, στο καφενείο του Ωρολογίου έλαβαν χώρα εκτεταμένα έργα μεταρρύθμισης των διαθέσιμων χώρων. Πιο συγκεκριμένα, γκρεμίστηκαν η δεξιά και η αριστερή πτέρυγα ώστε να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος, ο οποίος πλακοστρώθηκε με καλλιτεχνικές πλάκες ενώ φωτίστηκε με ηλεκτρικό φως. Συν τοις άλλοις, αγοράστηκαν και τοποθετήθηκαν δυο μπιλιάρδα καθώς και νέα πολυτελή έπιπλα.
Ενδεικτική διαφημιστική καταχώρηση του μεγάλου καφείου (καφενείου) και ζαχαροπλαστείου του Αναστάσιου Κομ(ν)ηνού, προ της Βασιλικής Αποβάθρας και κάτωθι του Δημαρχείου της πόλης από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1902. Η καταχώρηση τονίζει χαρακτηριστικά: "Το μεγαλείτερον, το ευρωπαϊκότερον, το αριστοκρατικώτερον Καφφενείον του Πειραιώς. Επιπλαρισμός έξοχος, κατασκευή γλυκισμάτων παρ'ειδικού τεχνίτου. Ο ρέκτης και φιλοπρόοδος διευθυντής του λαμπρού τούτου Καφφενείου όστις έχει ενοικιάση και τα περίπτερα του Τινανείου Κήπου, κ. Αναστάσιος Κομνηνός, πάσαν φροντίδα καταβάλλει προς ευχαρίστησιν της πολυπληθούς πελατείας του. Τα υπό την διεύθυνσιν του κ. Κομνηνού καφφενεία κατέχουσι τα σκήπτρα μεταξύ των καφείων της ημετέρας πόλεως."
 |
Το ισόγειο καφενείο του Α. Κομ(ν)ηνού κάτω από το Δημαρχείο κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, σημείο συνάντησης πολλών ευυπόληπτων και ευκατάστατων κατοίκων της πόλεως αλλά και ανθρώπων του λιμανιού (ναυτικών, καπεταναίων, ταξιδιωτών κ.ο.κ.)  |
Ένα ατυχές και μάλλον ευτράπελο περιστατικό το οποίο "αναστάτωσε" προς στιγμήν το καφενείον "Ωρολόγιον", όπως καταγράφηκε μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1905:
Αναφορά σε μια δήλωση του Αναστάσιου Κομηνού, ο οποίος καταγραφόταν όχι μονάχα ως ιδιοκτήτης του "μεγάλου εν Πειραιεί καφενείου το "Ωρολόγιον" αλλά και ως "εφοπλιστής" μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1907:
Ιστορικό τεκμήριο από το έτος 1909 στο οποίο καταγράφεται περιστατικό επίθεσης εναντίον δημοσιογράφων το οποίο έλαβε χώρα "έξωθεν το καφενείου "Ωρολόγιον" του Πειραιώς":
Στις αρχές της δεκαετίας του 1910, το καφενείο του Αναστάσιου Κομνηνού, κάτωθι του Δημαρχείου, καταγράφεται στις σελίδες του Πανελληνίου Οδηγού του έτους 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα.
Στην επόμενη ασπρόμαυρη φωτογραφία, το Δημαρχείο της πόλεως και στο ισόγειο του κτιρίου με το χαρακτηριστικό ρολόι στον πυργίσκο, το πολυσύχναστο καφενείο το "Ωρολόγιον" το οποίο αποτελούσε σημείο ραντεβού για όσους/ες έφταναν στον Πειραιά και δεν γνώριζαν καλά την πόλη (σσ. "Ραντεβού στο Ρολόι"), τόπος αναμονής για όσους ανέμεναν κάποιο πλοίο να φτάσει στον Πειραιά και βεβαίως στέκι για όσους τους άρεσε να απολαμβάνουν τον καφέ τους με θέα το λιμάνι και τα πλοία.
Στην παρακάτω ασπρόμαυρη φωτογραφία της εποχής του Μεσοπολέμου ο φωτογράφος εποχής αποθανατίζει θαμώνες του καφενείου "Ωρολόγιον" του Α. Κομ(ν)ηνού με φόντο την ακτή Μιαούλη, τον σταθμό των αμαξών έναντι του Τινανείου Κήπου, τον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα με την οικία του ναυάρχου Μιαούλη έμπροσθεν αυτού ενώ στο βάθος διακρίνεται και το πολυώροφο Μέγαρο των αδελφών Βάτη (ή Βάττη).
Στις σελίδες του Μέγα Οδηγού του Πειραιώς του 1929-1930, το καφενείον το "Ωρολόγιον" του Αναστασίου Κομνηνού, κάτωθι Δημαρχείου, καταγράφεται στον κατάλογο με τα εν λειτουργία καφενεία της πόλεως.
Ιστορικό τεκμήριο / αναγγελία κηδείας από το καλοκαίρι του έτους 1935, οπότε και καταγράφεται ο θάνατος του Αναστασίου Π. Κομνηνού, διευθυντού του καφενείου "Ωρολόγιον":
Αναφορά στο θάνατο του Αναστάσιου Κομνηνού στην πειραϊκή εφημερίδα "Χρονογράφος":
Στην επόμενη λεπτομέρεια ευρύτερης φωτογραφίας από το έτος 1939, επί δημαρχίας Μιχαήλ Μανούσκου (περίοδος Κυβερνήσεως Ιωάννη Μεταξά), παρατηρήστε τα τραπεζοκαθίσματα του υπό εξέτασιν καφενείου στα αριστερά του Δημαρχείου.
Μετά τον Πόλεμο και την Κατοχή - περίοδο κατά την οποία το οικοδόμημα του Ωρολογίου είχε επιταχθεί και υπέστη αρκετές ζημιές τόσο από τις χρήσεις του κτιρίου όσο και από τους βομβαρδισμούς της πόλεως - το καφενείο συνέχισε τη λειτουργία του αποτελώντας όπως πάντοτε σημείο συνάντησης για έναν καφέ πολλών Πειραιωτών, εμπόρων, δικηγόρων, ναυτικών, πολιτικών παραγόντων, εργαζομένων του λιμανιού, πρακτόρων και ναυλομεσιτών κ.α. πολλών αλλά και περαστικών. Ειρήσθω εν παρόδω, ένας εκ των αρκετών θαμώνων του εν λόγω καφενείου μεταπολεμικά, υπήρξε ο γνωστός ρεμπέτης και μάγκας Γιώργος Μπάτης, πάντοτε παρέα με τον αγαπημένο του μπαγλαμά.
Το καφενείο στο ισόγειο του Ωρολογίου όπως καταγράφηκε δια χειρός Δημητρίου Παπαδήμου περί τις αρχές της δεκαετίας του 1960:
Αντί επιλόγου, μια ψηφιακά επεξεργασμένη λεπτομέρεια προερχόμενη από ένα ευρύτερο έγχρωμο φωτογραφικό κάδρο στο οποίο καταγράφεται το υπό εξέτασιν καφενείο με τις απλωμένες τέντες που προστάτευαν τα τραπεζοκαθίσματα και τους θαμώνες του από τον ήλιο.
Διαβάστε σχετικά θέματα:
Κείμενο - Πηγές:
Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:
- Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες - Προφορικές Μαρτυρίες
- Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
- Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου