Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΣΤΕΛΛΑ(Σ)

Ο Πασχάλης Μαρίνου Στέλλα(ς), γεννηθείς στην Πάτρα το 1880, δραστηριοποιήθηκε ως φωτογράφος στον Πειραιά του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. 

Παρόλο που το λατινικής προελεύσεως επώνυμο του Πασχάλη Στέλλα (Stella) παραπέμπει στη γνωστή εξ Ιταλίας καταγόμενη οικογένεια Στέλλα (Stella) η οποία φέρεται να μετοίκησε και να εγκαταστάθηκε στον Πειραιά περί τα μέσα του 19ου αιώνα - με πλέον γνωστό μέλος αυτής τον Saverio (εξελληνισμένο Ξαβέριος ή Ξαβέρης) Stella από το μικρό όνομα του οποίου "βαπτίστηκε" η ομώνυμη ακτή (Ξαβερίου) - εντούτοις ο υπό εξέτασιν φωτογράφος Πασχάλης Στέλλα(ς) δεν είχε κάποια σχέση με την εν λόγω οικογένεια παρά μονάχα το κοινό επώνυμο.

Στο σημείο αυτό και προτού προχωρήσουμε περαιτέρω στην παράθεση των στοιχείων που προέκυψαν για τον Πασχάλη Στέλλα από την σχετική έρευνα, να τονίσουμε πως μέχρι τη στιγμή της συγγραφής της παρούσης αναρτήσεως / αφιερώματος, ουδεμία αναλυτική αναφορά στη ζωή και το έργο του φωτογράφου Πασχάλη Στέλλα υφίσταται είτε σε γραπτή πηγή είτε σε διαδικτυακή. 

Ενδεικτικό ξενόγλωσσο (στα γαλλικά) passepartourt του P. Stella (Pirée) από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα:

Παρόλο που ως ημερομηνία ιδρύσεως του Φωτογραφικού Οίκου του Πασχάλη Μ. Στέλλα ορίζεται το έτος 1910, στον Πλήρη Οδηγό του Πειραιώς της περιόδου 1906-1907 του βιβλιοχαρτοπωλείου Ο "Ερμής" του Γ. Ν. Αλεξάκη, στον κατάλογο με τους φωτογράφους της πόλεως καταγράφεται το φωτογραφείο του Α. Στέλλα στην πλατεία Καραΐσκάκη. Παρομοίως, στον Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1912 των Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα, ο Α. Στέλλας (εξελληνισμένο το επώνυμο) καταγράφεται ξανά στην πλατεία Καραΐσκάκη. 

Στα ψηφιοποιημένα αρχεία του Ελληνικού Ιστορικού και Λογοτεχνικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) υφίστανται οι δυο παρακάτω φωτογραφίες, οι οποίες τοποθετούνται χρονικά κατά το έτος 1910 και 1912 αντιστοίχως και οι οποίες αποδίδονται στον Πασχάλη Στέλλα, αποτελώντας ταυτόχρονα αποδεικτικά στοιχεία της πρώιμης δραστηριότητας του υπό εξέταση φωτογράφου: 

[Νεαροί αθλητές με αθλητική εμφάνιση ποζάρουν δίπλα σε τρόπαια - 1910]:

[Πορτρέτο όρθιου ανδρός - 1912 - με passepartout στα ελληνικά το οποίο αναφέρει "Π. Στέλλας"]:

Δείγμα φωτογραφίας / πορτρέτου νεαρής γυναίκας από το εν Πειραιεί Φωτογραφείον του Π. Στέλλα, πιθανότατα του έτους 1915, κρίνοντας από την ημερομηνία που φέρει η ιδιόχειρη αφιέρωση της εικονιζόμενης:

Ακολουθούν ορισμένα ακόμη δείγματα της φωτογραφικής δουλειάς του Πασχάλη Στέλλα από τη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα (1910-1920). Αξιομνημόνευτο το γεγονός πως στα passepartouts των κάτωθι φωτογραφιών, το όνομα του φωτογράφου καταγράφεται άλλοτε στην ελληνική γλώσσα ("Π. Στέλλας - Οδός Φίλωνος 70, Πειραιεύς" ή απλώς "Π. Στέλλα - Πειραιεύς"), άλλοτε στην ιταλική ("P. Stella - Pireo") και άλλοτε στη γαλλική ("P. Stella - Pirée").

Ακολουθούν ορισμένα ακόμη δείγματα της φωτογραφικής δουλειάς του φωτογράφου Πασχάλη Στέλλα από τη δεκαετία του 1920:

Διαφημιστική καταχώρηση του εν Πειραιεί Καλλιτεχνικού Φωτογραφικού Οίκου του Π.Μ. Στέλλα από τις αρχές της δεκαετίας του 1920, μέσα από τις σελίδες του Ιστορικού Λευκώματος 1821-1921 του  Αγγέλου Α. Κοσμή.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, στον Μέγα Οδηγό Πειραιώς του έτους 1929-1930, το φωτογραφείο του Πασχάλη Στέλλα καταγράφεται στη συμβολή Βασιλέως Γεωργίου Α' και Κουντουριώτου.

Διαφημιστική καταχώρηση από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1930 στην οποία συν τοις άλλοις καταγράφεται και το έτος ιδρύσεως του φωτογραφικού οίκου του Πασχάλη Μαρίνου (Π.Μ.) Στέλλα. 

Την επόμενη χρονιά, σύμφωνα με το κάτωθι ιστορικό τεκμήριο από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1931, "το γνωστόν καλλιτεχνικόν φωτογραφείον του Κ. Π. Στέλλα εγκαταστάθη επί της λεωφόρου Σωκράτους 50 (πρώην Ναυτοδικείον)":

Και την μεθεπόμενη χρονιά (1932), το φωτογραφείον του Πασχάλη Στέλλα μεταφέρθηκε ξανά, αυτή τη φορά στη διασταύρωση των οδών Νοταρά 68 και Βασιλέως Γεωργίου Α', όπως προκύπτει από την σχετική αναφορά που ακολουθεί:

Ευχετήρια διαφημιστική καταχώρηση του Φωτογραφικού Οίκου του Π. Στέλλα εν όψει του νέου έτους 1936, από τις σελίδες του ημερήσιου πειραϊκού Τύπου:

Ακολουθούν ορισμένα ενδεικτικά δείγματα φωτογραφικών εργασιών του Πασχάλη Στέλλα από τη δεκαετία του 1930 (νεόνυμφο ζευγάρι, ζευγάρι/ανδρόγυνο, νεαρή κοπέλα, οικογενειακή φωτογραφία, αναμνηστική σχολική φωτογραφία μαθητών / τάξεως πιθανότατα από την Ελληνογαλλική Σχολή Πειραιώς "Ο Άγιος Παύλος"). 

Το τέλος της επαγγελματικής ενασχόλησης του Πασχάλη Στέλλα με την φωτογραφία τοποθετείται χρονικά - άνευ στοιχείων προς το παρόν - λογικά εντός της δεκαετίας του 1930. Μετά το τέλος του Πολέμου και της περιόδου της Κατοχής, σε σχετικούς καταλόγους των επαγγελματιών φωτογράφων του Πειραιώς το όνομα του Πασχάλη Στέλλα δεν εμφανίζεται καταγεγραμμένο. 

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε το γεγονός πως σύμφωνα με την μαρτυρία του κου Lorenzo Stella, ο Πασχάλης Στέλλα(ς) νυμφεύτηκε το 1911 την Μαρίκα Φιξ (το γένος Λουδοβίκου Φιξ), με την οποία απέκτησαν τέσσερις υιού και μια κόρη. Μεταξύ των τέκνων του ζεύγους, αξιοσημείωτος είναι ο Λουδοβίκος Στέλλα(ς) (Πειραιάς, 14 Ιουλίου 1913 - Σύρος, 4 Αυγούστου 1993), ένας εκ των τελευταίων καθολικών αδελφών (freres) της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιώς "Ο Άγιος Παύλος" στην οποία άλλωστε και ο ίδιος, όντας γέννημα θρέμμα Πειραιώτης, είχε φοιτήσει. Ο ρασοφόρος μοναχός Frere Louis υπήρξε μια άκρως αναγνωρίσιμη φιγούρα του Πειραιά του δευτέρου μισού του 20ου αιώνα, με έντονη φιλανθρωπική δράση.

Επίσης, αξίζει να τονίσουμε πως ο φωτογράφος Πασχάλης Στέλλα(ς) δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον αξιόλογο μεταπολεμικό φωτογράφο Ζαχαρία Στέλλα (γεννηθείς 1931), με καταγωγή από το νησί της Πάρου, του οποίου το σύνολο του σημαντικού φωτογραφικού έργου έχει δωρηθεί στο Μουσείο Μπενάκη.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Αναστάσιος Γαζιάδης - Η ιστορία του

Σόλων και Ξενοφών Βάθης: Οι πρώτοι φωτογράφοι του Πειραιά

Το Φωτογραφείον "Το Σικ" του Ιπποκράτη Παππαδόπουλου

Θερμογιάννης-Γιαννόπουλος: Οι εν Πειραιεί φωτογράφοι της Α.Μ. του Βασιλέως

Φωτογραφείον "Αστραπή" Μιχαήλ Ζαφειρόπουλου

Φωτογραφικός Πειραϊκός Οίκος Σ. Ψαλιδά (Φώτο Ψαλιδά)

Ο φωτογράφος Κ. Καρακάσης και η φωτογραφία της Καστέλλας

Ο φωτογράφος Ιωάννης Καρίπης

Οι Αρμένιοι φωτογράφοι αδελφοί Διλδιλιάν (Dildilian Brothers)

Ο φωτογράφος Αχιλλέας Ζωηρός

Φώτο - Σμύρνη

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Διαδικτυακοί τόποι δημοπρασιών 
• Τύπος εποχής
• Οδηγοί Πόλεως
• 100 Χρόνια Ελληνογαλλική Σχολή "Ο Άγιος Παύλος", 1893-1993.
• Η Ιστορία της Οικογένειας Φιξ (Fix) του Ηρακλείου - από την εποχή του Όθωνα έως και σήμερα, Ροδόλφος Γουλιέλμου Φιξ, 1998
• Πληροφορίες και μαρτυρίες του κου. Lorenzo Stella

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.