ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

Η νέα περιοδική έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο "Αντιθέσεις" (Antitheseis / Antiθheseis) και ουσιαστικά επιχειρεί μια σύντομη αφήγηση της ιστορίας της πόλεως του Πειραιά ταυτόχρονα με μια σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν κάνοντας χρήση τόσο αρχαιολογικών ευρημάτων όσο και οπτικού υλικού (φωτογραφίες, video), παρουσιάζοντας τις αντιθέσεις και τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς της κάθε εποχής, από τον 5ο αιώνα π.Χ. - οπότε και ιδρύθηκε ο αρχαίος Πειραιεύς - μέχρι την επανίδρυση της πόλεως μετεπαναστατικά, την ακμή αυτής στα τέλη του 19ου αιώνα / αρχές του 20ου αιώνα και το σήμερα. 

Η περιοδική έκθεση "Αντιθέσεις", η οποία παρουσιάστηκε με πάσα επισημότητα στο ευρύ κοινό την 20η Δεκεμβρίου του 2017 (ημερομηνία επίσημων εγκαινίων), υποδέχεται τους επισκέπτες της με τις ακόλουθες φράσεις από το λογοτεχνικό πόνημα του Italo Calvino "Le città invisibili" ήτοι "Οι αόρατες πόλεις" (πρώτη έκδοση 1972):

"…Μια πόλη, όμως, δε διηγείται το παρελθόν της,

το ενσωματώνει, όπως ένα χέρι τις γραμμές του,

γραμμένο στις γωνίες των δρόμων, στις γρίλιες των παραθύρων,

στις κουπαστές από τις σκάλες, στις κολώνες του δρόμου,

στους ιστούς από τις σημαίες…"

Η έκθεση επιχειρεί να περιγράψει τη μοναδικότητα του Πειραιά συνδέοντας σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας της πόλεως με τους κοινωνικούς διαχωρισμούς, τις ταξικές ανισότητες και τις πολιτιστικές διαφορές που χαρακτήριζαν κάθε περίοδο από την κλασσική αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. 

Από την εποχή του Πλάτωνα και του Θεμιστοκλή στην ανυπαρξία της εποχής μετά την καταστροφή του Σύλλα (ρωμαϊκή εποχή, Βυζάντιο) και από την ανάξια μνείας περίοδο του οθωμανικού ζυγού στην επανίδρυση της πόλεως και στην ακμή της "Μαγχεστρίας της Ανατολής" στα τέλη του 19ου αιώνα.  

Οι εργασίες για την - άσκοπη και αχρείαστη κατά κοινή ομολογία - επέκταση του τραμ προς τον Πειραιά έφεραν στο φως τον κάτωθι εικονιζόμενο θεμέλιο λίθο του "αδικοχαμένου" κτιρίου-συμβόλου της πόλεως του Πειραιά, του Ωρολογίου (αρχική χρήση ως "Χρηματιστήριον"). 

Η έκθεση συνεχίζεται με πλούσιο υλικό από τις "αντιθέσεις" του Πειραιά στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου: εμπόριο, ναυτιλία, βιομηχανία, εργοστάσια, εργατική τάξη σε φτωχές γειτονιές αλλά και πλούσιοι αριστοκράτες, επιχειρηματίες και βιομήχανοι, με επαύλεις. Στο ίδιο πλαίσιο παρουσιάζονται οι εργατικές λαϊκές συνοικίες, το λιμάνι και στον αντίποδα το "δυτικών προδιαγραφών" Δημοτικό Θέατρο και το νέο Φάληρο της "Μπελ Επόκ" των θεαμάτων και των περιπάτων της αστικής τάξεως. Η περίοδος του Μεσοπολέμου φέρνει τους Μικρασιάτες πρόσφυγες στον Πειραιά και οι δομές του κοινωνικού ιστού της πόλεως αλλάζουν ξανά με τρόπο εμφατικό. 

Μετά το πέρασμα του καταστρεπτικού Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την ζοφερή περίοδο της Κατοχής, ο μεταπολεμικός / μετακατοχικός Πειραιάς ξεκινά την τουριστική του ανάπτυξη, συγκεκριμένες τοποθεσίες προβάλλονται ως γραφικές (λ.χ. Τουρκολίμανο), η Τρούμπα των καμπαρέ και των ιερόδουλων ζει ένδοξες στιγμές για δυο περίπου δεκαετίες μέχρι τον ερχομό του Αριστείδη Σκυλίτση ενώ σιγά-σιγά δημιουργείται και το εφοπλιστικό / ναυτιλιακό "Σίτι". 

Από τη Μελίνα Μερκούρη και τα... "Κόκκινα Φανάρια" στην "ερυθρόλευκη" υποδοχή λαϊκού ήρωα που επιφυλάχθηκε στον Μαγυάρο ποδοσφαιριστή Λάγιος Ντέταρι (Lajos Détári) στην πλατεία Κοραή τον Ιούλιο του 1988, κατά την αλήστου μνήμης περίοδο που μεσουρανούσε ο Γιώργος Κοσκωτάς και από εκεί στις μέρες μας, με εικόνες μιας πόλης-εργοταξίου με πλήθος προβλημάτων και με με ένα λιμάνι που περίμενε τον Κινέζο "από μηχανής Θεό" (Cosco) να πετύχει εκεί που για χρόνια αποτύγχαναν οι ντόπιοι οδηγώντας το στην κορυφή.  

Μοναδικό μελανό σημείο της κατά τα λοιπά περιεκτικής περιοδικής εκθέσεως, η τουλάχιστον άθλια και αντί-επαγγελματική αναφορά πηγών όσον αφορά το οπτικό υλικό που παρουσιάζεται: πασίγνωστες φωτογραφίες επώνυμων φωτογράφων (λ.χ. Petit, Boissonnas κ.α.), προερχόμενες από συγκεκριμένες συλλογές ψηφιοποιημένων αρχείων (λ.χ. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας) καταγράφονται με πηγή το ... "Pinterest" (για γέλια και για κλάματα) ή άλλους αμφιβόλου προελεύσεως ιστότοπους και blogs με μακρά παράδοση στην κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Λίγη προσοχή στη λεπτομέρεια και λίγος σεβασμός στην πνευματική εργασία άλλων / τρίτων δε βλάπτει, ιδίως όταν οι συντελεστές της εκθέσεως δηλώνουν κάτοχοι πτυχίων (αρχαιολόγοι, μουσειολόγοι, μηχανικοί κλπ.). 

Αντί επιλόγου, ως ενθύμιο από την επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς, το εισιτήριο εισόδου. 

Η περιοδική έκθεση "Αντιθέσεις" στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς θα διαρκέσει μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους (2018).

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς: Ιστορία και Φωτογραφίες

Φωτογραφικό / Ιστορικό οδοιπορικό στη λεωφόρο Χαριλάου Τρικούπη

Πανσέληνος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά (2012)

Τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα της 18ης Ιουλίου του 1959

Η ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της Ζέας

"Ανοχύρωτες Πόλεις": Πληγές του πολέμου στον Πειραιά

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας.

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων
• Έντυπο Υλικό της Περιοδικής Εκθέσεως "Αντιθέσεις"

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.