ΤΑ ΛΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ

Αναμφίβολα, η κατασκευή και η λειτουργία των θαλασσίων λουτρών του νέου Φαλήρου υπήρξαν άρρηκτα συνδεδεμένα με την ίδια τη δημιουργία του συνοικισμού του νέου Φαλήρου, ο οποίος με την πάροδο των χρόνων εξελίχθηκε σε ένα από τα πλέον κοσμικά θέρετρα της Αθήνας και του Πειραιά των τελών του 19ου και του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. 

Ήταν ακριβώς η σκέψη της κατασκευής θαλασσίων λουτρών στον φαληρικό όρμο, κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών λουτροπόλεων εκείνης της εποχής, που οδήγησαν - μετά από αλλεπάλληλες αποτυχημένες αναθέσεις του έργου - αρχικά τον Άγγλο Pickering κατά το έτος 1867 και ένα χρόνο αργότερα (1868) την Ανώνυμη Εταιρία του "Απ'Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου" να αναλάβουν το έργο της κατασκευής τόσο των λουτρών όσο και τη διασύνδεση της τοποθεσίας με τη σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών-Πειραιώς. 

Με κύριο άξονα λοιπόν την κατασκευή των θαλασσίων λουτρών, η Εταιρία των Σιδηροδρόμων κατασκεύασε τον σιδηροδρομικό σταθμό του νέου Φαλήρου, το πρώτο ξενοδοχείο επί της παραλίας (Grand Hotel du Phalere, αργότερα γνωστό και ως "Ξενοδοχείο του Παππά" ή "του Ρούσσου" από τα επώνυμα των εκμισθωτών του) όπως επίσης και το πρώτο ξύλινο θέατρο. Τις επόμενες δεκαετίες ακολούθησαν η κατασκευή της περίφημης εξέδρας περιπάτου και αποβίβασης του νέου Φαλήρου, το Ποδηλατοδρόμιο του νέου Φαλήρου για τις ανάγκες των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων καθώς και πλήθος άλλων επικουρικών έργων, τα οποία σε συνδυασμό με τη γιγάντωση του συνοικισμού του νέου Φαλήρου το έφεραν σε περίοπτη θέση ως προς την προτίμηση Ελλήνων αλλά και ξένων επισκεπτών. 

Άποψη του νέου Φαλήρου περί τα μέσα της δεκαετίας του 1870, με τις εγκαταστάσεις των θαλασσίων λουτρών έναντι του Ξενοδοχείου της Εταιρίας των Σιδηροδρόμων. 

Λεπτομέρεια από ευρύτερο φωτογραφικό κάδρο με τις εγκαταστάσεις των θαλασσίων λουτρών του νέου Φαλήρου περί το 1880:

Οι εγκαταστάσεις των θαλασσίων λουτρών του νέου Φαλήρου στις αρχές της δεκαετίας του 1890 (έτος 1892) όπως καταγράφηκαν φωτογραφικά από τον Hubert Vaffier.

Ιστορικά τεκμήρια από τον Τύπο του έτους 1890 με αναφορά στα Λουτρά του Νέου Φαλήρου:

Δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο της εποχής του Μεσοπολέμου, σε ελληνική και γαλλική γλώσσα, το οποίο τιτλοφορείται "Ν. Φάληρον - Τα λουτρά και άποψις της Καστέλλας": 

Η φημισμένη περίοδος της Belle Epoque (Μπελ Επόκ), ήτοι από τις αρχές της δεκαετίας του 1870 και μέχρι την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, βρήκε ίσως την καλλίτερη εν Ελλάδι έκφρασή της στο κοσμικό νέο Φάληρο. Πλήθος κόσμου από τον Πειραιά (όπου υπήρχαν τα θαλάσσια λουτρά της Ζέας, στο Πασαλιμάνι καθώς και τα λουτρά του Κράκαρη στην Φρεαττύδα) αλλά και από την Αθήνα συνέρρεαν για μια ευεργετική θαλασσοθεραπεία και αναψυχή στα λουτρά του κοσμοπολίτικου νέου Φαλήρου. 

Ειδικότερα κατά τους θερινούς μήνες, οι εγκαταστάσεις των λουτρών του νέου Φαλήρου υποβάλλονταν σε ελέγχους από τις αρμόδιες υγειονομικές και αστιατρικές αρχές, με τα αποτελέσματα των αυτοψιών να δημοσιεύονται στις σελίδες του Τύπου εκείνων των καιρών. 

Έτος 1905

Ενδεικτικό αρχειακό τεκμήριο - γνωστοποίηση της εταιρίας του "απ' Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου" σχετικά με την μίσθωση μέσω πλειοδοτικής δημοπρασίας των εν Νέω Φαλήρω λουτρών, για διάστημα πέντε ετών:

Ακολούθως, παρατίθενται ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφίες από τα λουτρά του νέου Φαλήρου, κατά τα χρόνια του Μεσοπολέμου: 

Στο σημείο αυτό, αξίζει τον κόπο κάποιος να θυμηθεί ένα απόσπασμα από τις αναμνήσεις - μαρτυρίες του Χρήστου Πανάγου σχετικά με τα λουτρά του νέου Φαλήρου:

[...] Και μετά φαντάζεστε τη διαφορά; Να φεύγεις από του Κράκαρη, όπου κολυμπούσα σχεδόν μόνος μου με τους φίλους μου ή και μερικά ακόμη παιδιά της γύρω περιοχής, να φεύγεις λοιπόν από του Κράκαρη και να βρίσκεσαι στα λουτρά του Φαλήρου! Στα λουτρά του Φαλήρου κολυμπούσαν και γυναίκες και κυρίως μερικές από τις ωραιότερες γυναίκες της εποχής μου. Μπορεί τα λουτρά ανδρών και γυναικών να ήταν ξεχωριστά, τις γυναίκες όμως τις αισθανόσουν δίπλα σου. Μπορεί να μην τολμούσες να τις ακουμπήσεις, να μην μπορούσες να τους μιλήσεις, αλλά ήταν εκεί. [...]

Ο μύθος του νέου Φαλήρου είχε ήδη ξεθωριάσει προ της ενάρξεως του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. 

Η περίοδος της Κατοχής, με την καταστροφή/ξήλωμα της εξέδρας και τις λοιπές καταστροφές/επιτάξεις κλπ. έδωσε την χαριστική βολή σημαίνοντας το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για το νέο Φάληρο το οποίο ποτέ πια δεν θα υπήρξε το ίδιο. 

Αρχής γενομένης από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το πάλαι ποτέ κοσμικό θέρετρο της αστικής τάξεως μετατράπηκε αρχικά σε λαϊκή πλαζ, ενώ ταυτόχρονα άλλες παραθαλάσσιες περιοχές της Αττικής διεκδίκησαν σταδιακά και κατέκτησαν τα πρωτεία στις προτιμήσεις των λουομένων.  

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Νέο Φάληρο - Οδωνυμικά και Ιστορία

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του νέου Φαλήρου

Ακταίον Palace Hotel

Το Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου (Grand Hotel du Phalere)

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου

Η Ταραντέλλα του νέου Φαλήρου

Ένας Τσελεμεντές στο νέο Φάληρο

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου νέου Φαλήρου

Η Σούδα του νέου Φαλήρου

Ο "Διεθνής" Σταθμάρχης του νέου Φαλήρου

Οι εκκλησίες του νέου Φαλήρου

Οι αλιείς του νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών

Η Αύρα του Φαλήρου (La Brise du Phalere)

Στο νέο Φάληρο στα 1880

Το "αυτόνομο" νέο Φάληρο

Ο Ατμό-Ηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) του νέου Φαλήρου

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Α')

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Β')

Ο νεοφαληριώτης Αττίκ

Το Θέατρο του νέου Φαλήρου

Η Έπαυλις του Ευθυμίου Κεχαγιά

Το Αστυνομικό Τμήμα του νέου Φαλήρου

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Σμολένσκυ (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δαβάκη-Πίνδου (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Φαληρέως (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Κεχαγιά) (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Θρασύβουλου Ζαΐμη (Νέο Φάληρο).

Η εξοχική οικία του Γεωργίου Σουρή στο νέο Φάληρο

Η οικία Χρ. Χριστοφή στο νέο Φάληρο

Η οικία του στρατηγού Σμολένσκυ στο νέο Φάληρο

Τα ξενοδοχεία του νέου Φαλήρου στα 70s και στα 80s

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Πειραϊκά - Περιοδική Έκδοση για την Τοπική Ιστορία των Επιχειρήσεων, Τόμος 2, Ιούνιος - Δεκέμβριος 2003, "Τα Λουτρά του Πειραιά"
• Αρχείο ΕΡΤ
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.