Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ [1913]

Η εντυπωσιακή, τόσο ως το μέγεθός της όσο και ως προς την μορφή της, Δημοτική Αγορά της πόλεως των Χανίων, οικοδομημένη - σε σχήμα ελευθέρου σταυρού (κατά τα πρότυπα των οικοδομημάτων των τελών του 19ου αιώνα) με έκδηλα μορφολογικά στοιχεία ύστερου νεοκλασικισμού - πάνω στα ερείπια του ενετικού προμαχώνα Piatta Forma, αποτελεί ένα εξόχως σημαντικό κτίριο της εποχής της Κρητικής Πολιτείας. 

Το ευμεγέθες κτίριο των 4.000 τετραγωνικών μέτρων κατασκευάστηκε με μεγάλες χρονοτριβές στις αρχές του προηγούμενου (20ου) αιώνα: η απόφαση για την ανέγερση της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων ελήφθη από το Δημοτικό Συμβούλιο της 13ης Ιουνίου του 1908 και λίγες εβδομάδες αργότερα - στις 8 Αυγούστου - η αρμόδια Επιτροπή που είχε συσταθεί ανακοίνωσε στο Δημοτικό Συμβούλιο το οριστικό σχέδιο το κτιρίου, τις προτάσεις για τις απαραίτητες εργασίες που έπρεπε να λάβουν χώρα καθώς και τον προϋπολογισμό των εξόδων που ανερχόταν σε 320.000 δραχμές. 

Ακολούθησε η κατάθεση των τελικών σχεδίων από τον ντόπιο μηχανικό Κωνσταντίνο Δρανδάκη, ο οποίος τελειοποίησε την μελέτη κατασκευής του σταυροειδούς οικοδομήματος με τα 78 καταστήματα στα πρότυπα της αντίστοιχης σκεπαστής αγοράς της Μασσαλίας καθώς και τον σχετικό φάκελο του οποίου την κατάρτιση είχε ετοιμάσει παλαιότερα ο επίσης μηχανικός Μιχαήλ Σαββάκης. Μετά την έγκριση του σχετικού δανείου ύψους 300.000 δραχμών από την Τράπεζα Κρήτης στις 7 Δεκεμβρίου του 1910 με υποθήκη το ίδιο το κτίσμα και τα μελλοντικά ενοίκια των καταστημάτων του, στις 23 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους πραγματοποιήθηκε η σχετική δημοπρασία για την εκτέλεση του έργου. Η ανεπίσημη θεμελίωση του κτιρίου έλαβε χώρα από τον τότε Δήμαρχο Εμμανουήλ Π. Μουντάκη στις 14 Αυγούστου του 1911 - ο οποίος μνημονεύεται στην σχετική κάτωθι εικονιζόμενη μαρμάρινη επιγραφή - ενώ τα έργα κατασκευής αποπερατώθηκαν κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους 1913. 

Η Δημοτική Αγορά των Χανίων ξεκίνησε να λειτουργεί ανεπισήμως από την 1η Νοεμβρίου του 1913, ενώ τα επίσημα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 4 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους παρουσία του τότε Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, στα πλαίσια των εορτασμών της Ενώσεως της νήσου Κρήτης με την Ελλάδα.

Έκτοτε, η Δημοτική Αγορά των Χανίων αποτέλεσε δίχως υπερβολή την "καρδιά" της πόλης, όντας εκτός από κέντρο εμπορικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας, σημείο συνάντησης και συνάθροισης. Ειδικότερα κατά τις ημέρες των εορτών (Σαρακοστή, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Πάσχα), η Δημοτική Αγορά των Χανίων έσφυζε από κόσμο που αναζητούσε τα πλέον εκλεκτά εδέσματα. Παράλληλα, η Αγορά υπήρξε άρρηκτα συνδεδεμένη με την νυχτερινή διασκέδαση, καθώς στα μαγειρεία της αναζητούσαν τον περίφημο πατσά οι παρέες των ξενύχτηδων! 

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως αρχής γενομένης από το έτος 1913, η Δημοτική Αγορά των Χανίων λειτούργησε αμιγώς ως Αγορά, με εξαίρεση μονάχα την περίοδο της γερμανικής Κατοχής, εποχή κατά την οποία το κτίριο επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες του στρατού των κατακτητών. 

Δείτε ευθύς αμέσως ορισμένες ενδεικτικές φωτογραφίες και καρτ-ποστάλ από το παρελθόν της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων: 

Παρατηρήστε στο άνω εικονιζόμενο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο την ονομασία "Νέα Αγορά Χανίων", η οποία με το πέρασμα των χρόνων άλλαξε και παρέμεινε μονάχα ως "Αγορά Χανίων":

Στα πέριξ του κτιρίου της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων αναπτύχθηκαν γρήγορα πολλά καταστήματα καθώς και σταθμός αυτοκινήτων (ταξί) στο σημείο όπου σήμερα πλέον υφίσταται η πλατεία Αγοράς.

Η κύρια πρόσοψη της Δημοτικής Αγορά των Χανίων, όπως καταγράφηκε κατά τις ημέρες του Πάσχα του έτους 2005 (εκ προσωπικού αρχείου):

Στο εσωτερικό της πολυσύχναστης Δημοτικής Αγοράς των Χανίων:

Το κτίριο και το εσωτερικό της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το καλοκαίρι του έτους 2016 (εκ προσωπικού αρχείου): 

Κατά τον 21ο αιώνα, η Δημοτική Αγορά των Χανίων συνέχισε να αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλεως των Χανίων, πλην όμως η μεταφορά της ιχθυαγοράς στη Σούδα και της αγοράς των λαχανικών εκτός του Κέντρου των Χανίων, την αποδυνάμωσαν αισθητά. Μάλιστα πολλά από τα παλιά εμπορικά μαγαζιά μετατράπηκαν σε καταστήματα πώλησης souvenir. 

Στο μέσον ακριβώς του χαρακτηριστικού κτιρίου, κάτω από το κεντρικό εσωτερικό ωρολόγιο, στο σημείο όπου παλαιότερα υφίστατο η δημοτική ζυγαριά, υφίστατο ένα καλαίσθητο stand στο οποίο παρουσιαζόταν πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το παρελθόν της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων. 

Δεν είναι δε υπερβολή να αναφέρουμε πως ξένοι και Έλληνες επισκέπτες της Αγοράς σταματούσαν στο συγκεκριμένο σημείο "χαζεύοντας" τις παλιές φωτογραφίες!

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το υπό εξέτασιν κτίριο χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο ​​μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού κατά το έτος 1980:

Στις αρχές του έτους 2022, η Δημοτική Αγορά των Χανίων έκλεισε μετά από 109 χρόνια λειτουργίας προκειμένου να λάβουν χώρα έργα αποκατάστασης / ανακατασκευής του ιστορικού κτιρίου. Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως από τις 52 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν εντός της Αγοράς στις αρχές του 2022, οι περισσότερες μετακόμισαν σε άλλα σημεία της πόλεως.

Η κύρια είσοδος της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων, επί της πλατείας Αγοράς (πλατεία Σοφοκλή Βενιζέλου), όπως καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο του έτους 2023, κατά τη διάρκεια των έργων αποκατάστασης / ανακατασκευής:

 

Η βόρεια είσοδος της Αγοράς των Χανίων, επί της οδού Τσουδερών, όπως καταγράφηκε κατά τον μήνα Σεπτέμβριο του 2023.

 

Άποψη της άνευ στέγης Δημοτικής Αγοράς των Χανίων και του σχετικού εργοταξίου από την ανατολική πλευρά αυτής (οδός Π. Μαρκόπουλου). Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε πως κατά την διάρκεια των εργασιών (ανασκαφών), αποκαλύφθηκαν τόσο περιμετρικά του κτιρίου, όσο και στο εσωτερικό του, οι προγενέστερες ενετικές οχυρώσεις για τις οποίες έχει προβλεφθεί μέριμνα ανάδειξης και προστασίας. 

 

Η ανατολική είσοδος της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων όπως καταγράφηκε φωτογραφικά τον Σεπτέμβριο του έτους 2023:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Δημοτική Αγορά Χανίων - Υπουργείο Πολιτισμού
• Δημοτική Αγορά Χανίων - 100 χρόνια ιστορία
• Τύπος Εποχής

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.