ΤΟ ΝΕΚΡΟΜΑΝΤΕΙΟ ΤΟΥ ΑΧΕΡΟΝΤΑ

Το πιο φημισμένο νεκρομαντείο ή νεκυομαντείο (εκ του "νέκυς" = νεκρός) του αρχαίου ελληνικού κόσμου, το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, βρίσκεται σε έναν λοφίσκο στο χωριό Μεσοπόταμος Πρεβέζης. πλησίον των βορειοδυτικών όχθων της Αχερουσίας λίμνης, στο σημείο όπου ενώνονταν οι ποταμοί Αχέρων και Κωκυτός. Στην περιοχή αυτή, οι αρχαίοι Έλληνες τοποθετούσαν τις Πύλες του Κάτω Κόσμου από όπου οι νεκροί κατέβαιναν στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη (ή Πλούτωνα).

Στις μέρες μας, η Αχερουσία λίμνη έχει πλέον αποξηρανθεί, πλην όμως έχει διασωθεί το περίφημο νεκρομαντείο, στο οποίο κατέφευγαν οι πιστοί για να συναντήσουν και να επικοινωνήσουν με τις ψυχές των νεκρών προσφέροντας χοές (σπονδές, προσφορές) διαμέσου μιας κατάλληλης ψυχικής και σωματικής προετοιμασίας - δοκιμασίας. 

Η παλαιότερη αναφορά στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα καταγράφεται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια, όταν η μάγισσα Κίρκη συμβούλεψε τον Οδυσσέα να συναντήσει στον Κάτω Κόσμο τον τυφλό μάντη Τειρεσία και να πάρει χρησμό σχετικό με την επιστροφή στην πατρίδα του. Ο Όμηρος καταγράφει στο έπος μια συναρπαστική περιγραφή της καθόδου του θνητού Οδυσσέα στον Άδη. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η ομηρική περιγραφή του νεκρομαντείου του Αχέροντα είναι εκπληκτικής ακρίβειας και ομοιότητας με την πραγματικότητα, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Όμηρος πρέπει λογικά να το είχε επισκεφθεί!

Η περιήγηση στον Αρχαιολογικό Χώρο του Νεκρομαντείου του Αχέροντα ξεκινά μετά την αυλή από το σημείο όπου βρίσκονταν τα δωμάτια υποδοχής των πιστών - επισκεπτών καθώς και διάφοροι βοηθητικοί χώροι. Κατά την αρχαιότητα, οι ιερείς του νεκρομαντείου, αποσπούσαν αμέσως πληροφορίες από τον κάθε επισκέπτη, σχετικά με το λόγο της επισκέψεως αλλά και την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του. Οι επισκέπτες μετά οδηγούνταν στα δωμάτια παραμονής και προδιαίτησης όπου υποβάλλονταν για αρκετές ημέρες σε ειδική διατροφή (με κουκιά, χοιρινό λίπος, όστρακα και ουσίες που προκαλούσαν αναστάτωση στον οργανισμό). Το παραπάνω στοιχείο σε συνδυασμό με το ελώδες περιβάλλον, την υγρασία των δωματίων, την σκοτεινή ατμόσφαιρα, τις διηγήσεις των ιερέων και την χρήση παραισθησιογόνων βοτάνων θόλωναν το μυαλό του επισκέπτη και εξήπταν την φαντασία τους.

Όταν οι ιερείς έκριναν πως κάποιος επισκέπτης ήταν "έτοιμος", τον οδηγούσαν στο τελευταίο δωμάτιο παραμονής για άγνωστο χρονικό διάστημα, με αυστηρότερη δίαιτα και συνεχείς προσευχές σε σκοτεινό περιβάλλον. Μέσα σε κατάσταση παραισθήσεων, ο επισκέπτης έβγαινε με οδηγό τον ιερέα στον ανατολικό διάδρομο του ιερού, όπου συνήθως θυσίαζε ένα πρόβατο και κατευθυνόταν στην πύλη του νοτίου διαδρόμου ο οποίος διέθετε μια δαιδαλώδη κατασκευή, με σιδερένιες πόρτες με καρφιά, ενισχύοντας την αίσθηση των Πυλών του Κάτω Κόσμου. 

Σε αυτό το σημείο, ο επισκέπτης συνέχιζε τις σπονδές του προσφέροντας συνήθως άλευρα (άλφιτα) μέσα σε πήλινες λεκάνες που τις έσπαζαν επιτόπου.

Η τελευταία σιδερόφραχτη πύλη ήταν η είσοδος του ιερού η οποία οδηγούσε στην κεντρική αίθουσα εκατέρωθεν της οποίας υπήρχαν από τρία δωμάτια - αποθηκευτικοί χώροι για δημητριακά και προσφορές των επισκεπτών.Στην κεντρική αίθουσα λάμβαναν χώρα οι "χοές" σε υγρή μορφή, δηλαδή η προσφορά γάλακτος, μελιού, κρασιού και αίματος θυσιασμένων ζώων, που χύνονταν στο πλακόστρωτο δάπεδο για να εξευμενίσουν τους θεούς του Κάτω Κόσμου. Μετά από αυτό το τελετουργικό, σ’ αυτό το χώρο εμφανιζόταν και οι άυλες"σκιές" των νεκρών, τις οποίες ανέβαζαν οι ιερείς με σιδερένιους μοχλούς από την υπόγεια αίθουσα και "επικοινωνούσαν" με τον επισκέπτη!

Στο τέλος της διαδικασίας ο επισκέπτης οδηγούνταν στην έξοδο αποφεύγοντας κάθε επαφή με τους υπόλοιπους επισκέπτες που ακόμα προετοιμάζονταν, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο άκρα μυστικότητα. Μάλιστα, κάθε πιστός δεν έπρεπε να αποκαλύψει επ' ουδενί τις εμπειρίες του από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα και τους χρησμούς που ελάμβανε, καθώς αυτό αποτελούσε βλασφημία. 

Η υπόγεια κρύπτη του Νεκρομαντείου του Αχέροντα, προσβάσιμη στο κοινό διαμέσου μιας στενής σιδερένιας κλίμακας (σκάλας):

Το νεκρομαντείο του Αχέροντα, γνωστό σε πανελλήνιο επίπεδο από τον 5ο - 4ο π.Χ. αιώνα, πυρπολήθηκε και καταστράφηκε από τους Ρωμαίους περί το 167 π.Χ. οπότε και σταμάτησε η λειτουργία του. Ο προαύλιος χώρος κατοικήθηκε εκ νέου τον 1ο αιώνα π.Χ. μετά την εγκατάσταση Ρωμαίων εποίκων στην πεδιάδα του Αχέροντα. Κατά τον 17ο-18ο αιώνα, στο χώρο του αρχαίου νεκρομαντείου οικοδομήθηκε - κατά την προσφιλή συνήθεια - η μονή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου η οποία διασώζεται μέχρι σήμερα. 

Στον σύγχρονο αρχαιολογικό χώρο έχουν βρεθεί, εκτός από τα σωζόμενα λείψανα του νεκρομαντείου που τοποθετούνται χρονικά στην ελληνιστική περίοδο, προγενέστερα ευρήματα. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έφεραν στο φως τα ευρήματα πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 1958-1964 και 1976-1977 υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας. 

Κατά την περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο του Νεκρομαντείου ο επισκέπτης θα συναντήσει πλήθος δίγλωσσων ενημερωτικών πινακίδων όπως η κάτωθι:

Στην είσοδο του υπό εξέτασιν αρχαιολογικού χώρου (σσ. το καλοκαίρι του έτους 2015) τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς οργανωμένα καθώς πολλοί από τους επισκέπτες - ξένους τουρίστες δεν κατευθύνονταν προς το ταμείο για να πληρώσουν το ούτως ή άλλως χαμηλό εισιτήριο εισόδου (2 Ευρώ) αλλά κατευθείαν προς την είσοδο του νεκρομαντείου, με αποτέλεσμα, οι υπάλληλοι που περιφέρονται στο χώρο να σπεύδουν να τους υποδείξουν ότι πρέπει να αγοράσουν εισιτήριο!

Δίχως άλλο, μια ενημερωτική πινακίδα και ένας ειδικά διαμορφωμένος διάδρομος που θα οδηγούσε από την είσοδο στο κιόσκι με το ταμείο και τα φυλλάδια ίσως να εξυπηρετούσε την κατάσταση και να μετρίαζε τα διαφυγόντα κέρδη σε αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο:

Εισιτήριο - ενθύμιο από την επίσκεψή μου στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα το καλοκαίρι του 2015:

Επανερχόμενοι στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, αξιοσημείωτες και καλαίσθητες είναι οι πληροφοριακές πινακίδες σχετικά με τις εργασίες ανάδειξης και τις ανασκαφές του αρχαιολογικού χώρου:

Η φωτογραφία του Σωτηρίου Δάκαρη (1916-1996), του ονομαστού "αρχαιολόγου της Ηπείρου", καθηγητής του Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και για πολλά μεταπολεμικά χρόνια Διευθυντή της ΙΒ Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ο οποίος ανακάλυψε το Νεκρομαντείο του Αχέροντα. 

Λίγα μέτρα προ της εισόδου, στον ανηφορικό λιθόστρωτο δρόμο που οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο (κλειστός για τα ΙΧ), ενημερωτικές πινακίδες πληροφορούν ότι οι "κακοί" Ευρωπαίοι πλήρωσαν για την ανάδειξη του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου:

Επί της ευκαιρίας να αναφέρουμε πως όσοι ενδιαφερόμενοι φθάσουν οδικώς στο χωριό Μεσοπόταμος Πρεβέζης με σκοπό να επισκεφθούν το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, θα πρέπει να σταθμεύουν τα ΙΧ τους εκεί που ξεκινά η μεγάλη ανηφόρα προς τον λόφο εκεί όπου βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος και εν συνεχεία να ακολουθήσουν τις σχετικές πινακίδες:

Αξιοσημείωτα επίσης τα καλαίσθητα ενημερωτικά φυλλάδια τόσο για το Νεκρομαντείο του Αχέροντα όσο και για τους υπόλοιπους Αρχαιολογικούς προορισμούς Πρεβέζης και Άρτας τα οποία διανέμονταν στο κιόσκι - ταμείο του αρχαιολογικού χώρου:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Νεκρομαντείο του Αχέροντα - Wikipedia
• Νεκρομαντείο - Preveza.gr
• Νεκρομαντείο του Αχέροντα - Υπουργείο Πολιτισμού
• Σωτήριος Δάκαρης - Wikipedia
• Ενημερωτικά φυλλάδια αρχαιολογικού χώρου - Προσωπικό Αρχείο

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.