MUSEO DI CASA MARTELLI

Η πόλη της Φλωρεντίας, πρωτεύουσα της Τοσκάνης, φημισμένη για την μακρά ιστορική διαδρομή της από τον Μεσαίωνα καθώς και για την Αναγεννησιακή της ακμή, διαθέτει πλήθος πολύ-προβεβλημένων σημείων αναφοράς και αξιοθέατων προς επίσκεψη όπου συρρέουν καθημερινά μεγάλοι όγκοι επισκεπτών / τουριστών. Το Museo di Casa Martelli αποτελεί έναν νέο σχετικά προορισμό, ένα νέο μουσείο, όχι ιδιαίτερα γνωστό (σσ. στις αρχές της δεκαετίας του 2010), ούτε ιδιαιτέρως προβεβλημένο από τουριστικούς οδηγούς. Το Μουσείο του Οίκου των Martelli, αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό κτίριο - μέγαρο - του 18ου αιώνα στο οποίο διέμενε η ομώνυμη οικογένεια ευγενών της Φλωρεντίας, μια οικογένεια η οποία, όπως αρκετές άλλες εκείνης της εποχής, είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη συλλογή έργων τέχνης. 

Στο σημείο λοιπόν όπου σήμερα βρίσκεται το υπό εξέταση Μουσείο, βρίσκονταν οι κατοικίες της οικογενείας Martelli, μιας εκ των πλέον ιστορικών και εύπορων οικογενειών ευγενών της Φλωρεντίας, σχετιζόμενης μάλιστα με την πανίσχυρη οικογένεια των Μεδίκων (Medici). Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία, περί το έτος 1627, μετά τον γάμο του Marco Martelli με την εξαδέλφη του Maria, η οικογένεια των Martelli προχώρησε στην αγορά παρακείμενων ιδιοκτησιών και κατά την περίοδο 1668-1669, έλαβε χώρα η πρώτη απόπειρα ενοποίησης των ιδιοκτησιών αυτών επί της οδού della Forca (η οποία σήμερα ονομάζεται οδός Zanetti). Περί τα 80 χρόνια αργότερα, το 1738, ο αρχιεπίσκοπος Φλωρεντίας Niccolò Martelli και ο Giuseppe Maria Martelli ανέθεσαν στον αρχιτέκτονα Bernardo Ciurini την εκ νέου ανακαίνιση / ανακατασκευή του ενοποιημένου μεγάρου. Το εσωτερικό του μεγάρου διακοσμήθηκε σταδιακά σύμφωνα με τις επιταγές εκείνης της εποχής με έργα των Vincenzo Meucci, Bernardo Minozzi και Niccolò Conestabile, ενώ οι γύψινες κατασκευές φιλοτεχνήθηκαν από τον Giovan Martino Portogalli. Σε συγκεκριμένα δωμάτια του μεγάρου τοποθετήθηκαν οι συλλογές των πολυάριθμων έργων τέχνης που διέθετε η οικογένεια Martelli, συμπεριλαμβανομένων έργων των Piero di Cosimo, Beccafumi, Salvator Rosa, Luca Giordano καθώς και Ολλανδών ζωγράφων του 17ου αιώνα. 

Κατά τον 19ο αιώνα, το νέο κοινωνικό-πολιτικό-οικονομικό σκηνικό που κυριάρχησε στη δυτική Ευρώπη επέφερε προβλήματα σε πολλές οικογένειες αριστοκρατών, συμπεριλαμβανομένων και των Martelli, οι οποίοι είδαν σταδιακά την οικονομική τους ευμάρεια και την κοινωνική/πολιτική τους επιρροή να μειώνεται. Μοναδικό αντίδοτο σε αυτήν την κρίση αποτέλεσε η σταδιακή πώληση των συσσωρευμένων έργων τέχνης η οποία συνεχίστηκε μέχρι και το έτος 1986, χρονιά κατά την οποία απεβίωσε η τελευταία απόγονος του Οίκου των Martelli και τελευταία ιδιοκτήτρια του Μεγάρου, Francesca Martelli. Η διαθήκη της προαναφερόμενης όριζε ότι το κτίριο θα περνούσε στην ιδιοκτησία της Αρχιεπισκοπής της Φλωρεντίας. Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1998, η Αρχιεπισκοπή πώλησε το μέγαρο στο Ιταλικό Κράτος. Δυστυχώς υπάρχουν σαφής ενδείξεις ότι κατά την περίοδο 1986-1998, οπότε και το κτίριο βρισκόταν στην κυριότητα της Εκκλησίας, κάποιοι αφαίρεσαν αρκετά έργα τέχνης, τιμαλφή, πολύτιμα υφάσματα, ενδύματα κ.α. από το μέγαρο, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός πως ουδέποτε μετά τη διαθήκη της τελευταίας απογόνου έγινε κάποια καταγραφή / καταμέτρηση. Εν τέλει, η Οργάνωση (Πόλος) των Μουσείων της Φλωρεντίας κατάφερε μετά από μακροχρόνια "μάχη" να λάβει την άδεια ώστε να ανακαινίσει και να οργανώσει το πρώην μέγαρο της οικογενείας Martelli με σκοπό το άνοιγμα ενός δημοσίου Μουσείου. Πράγματι, στις 22 Οκτωβρίου του 2009, έλαβαν χώρα τα πολύ-αναμενόμενα εγκαίνια του Μουσείου του Οίκου Martelli (Museo di Casa Martelli), ενός Μουσείου που δίδει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να περιηγηθεί στους σχεδόν ανέπαφους - επί δεκαετίες - χώρους του αριστοκρατικού μεγάρου και σχηματίσει μια άποψη ως προς τον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα των αριστοκρατικών οικογενειών των περασμένων αιώνων. 

Η αναμονή στην πλακόστρωτη via Zanneti, με τον ήλιο να εναλλάσσεται με τη βροχή, περιμένοντας την προκαθορισμένη ώρα έναρξης της επόμενης δωρεάν ξενάγησης στο κτίριο, άξιζε τον κόπο.

Παρατηρώντας το εξωτερικό του κτιρίου με τα αψιδωτά ανοίγματα, το οποίο ομοιάζει με την πλειοψηφία των παλαιών παραδοσιακών κτιρίων της Φλωρεντίας, τίποτε δεν μαρτυρούσε το τι θα συναντήσουμε εντός.

Η κυριολεκτικά ατομική μας ξενάγηση (2 άτομα - 1 ξεναγός) ξεκίνησε και παρόλο που επιτρεπόταν η φωτογράφηση των εσωτερικών χώρων του μεγάρου, ξέχασα για αρκετή ώρα τις φωτογραφικές μηχανές κρεμασμένες στο λαιμό μου. Από το ισόγειο του κτιρίου η έκτακτη ξεναγός, η οποία κάλυπτε μια άλλη συνάδελφό της αλλά έδειξε ιδιαίτερη σπουδή στο να πραγματοποιήσει μια όσον το δυνατόν πιο επαρκή παρουσίαση του κτιρίου, μας κατεύθυνε κατ'ευθείαν προς τον πρώτο όροφο, όπου επισκεφθήκαμε τα σχετικά μικρά δωμάτια με τις συλλογές των πινάκων (σε κάποιους τοίχους υπάρχουν ακόμη τα σημάδια κάποιων κάδρων που πωλήθηκαν ή αφαιρέθηκαν) όπου πλην των έργων τέχνης μπορεί κάποιος να δει μικρές λεπτομέρειες της καθημερινότητας των τελευταίων ενοίκων όπως μια κουνιστή καρέκλα, ενδύματα, σερβίτσια και πορσελάνες τσαγιού, έπειτα το κίτρινο σαλόνι (salotto giallo), το κόκκινο σαλόνι (salotto rosso), το παρεκκλήσιο του μεγάρου (capella) όπου προσεύχονταν οι ευγενείς και τελούνταν ιδιωτικές θείες λειτουργίες και τέλος, το "μικρό" "salottino Pucci" πλησίον της μεγάλης αίθουσας όπου δίδονταν οι χοροί των αριστοκρατών. Ορισμένα από αυτά τα εξόχως διακοσμημένα σαλόνια, όπως μαρτυρούν τα δάπεδα και οι πολυτελείς ταπετσαρίες στους τοίχους, έχουν προκύψει από σχετικά νεώτερες ανακαινίσεις / συνενώσεις δωματίων, που προέκυπταν από τις ανάγκες της κάθε εποχής. 

Η μεγάλη αίθουσα χορού με τον εντυπωσιακό άνω όροφο, διπλάσια σε ύψος από τις υπόλοιπες αίθουσες του πρώτου ορόφου, υπό το μεγάλο κεντρικό οικόσημο της οικογενείας των Martelli:

Η ξεναγός μας πληροφόρησε πως ο δεύτερος όροφος του μεγάρου δεν είχε ακόμη αποδοθεί προς επίσκεψη στο κοινό λόγω εργασιών και έτσι, διαμέσου της μεγάλης κλίμακας με το περίτεχνο κιγκλίδωμα και υπό τις εκπληκτικές οροφογραφίες κατεβήκαμε εκ νέου στο ισόγειο.

Στο ισόγειο του κτιρίου, παρατηρήσαμε εκ νέου την εσωτερική αυλή και τις σταγόνες της βροχής που εκείνη τη στιγμή έπεφταν στο πλακόστρωτο. Επόμενη στάση ο εντυπωσιακός "χειμερινός κήπος" (Giardino d'inverno), ένα στεγασμένο μέρος, με εξαιρετική διακόσμηση, όπου οι ευγενείς κατέφευγαν τις βροχερές ή/και τις κρύες ημέρες που δεν μπορούσαν να εξέλθουν στον πραγματικό κήπο.

Στα δεξιά του "χειμερινού κήπου", μια πόρτα μας οδηγεί στην τελευταία στάση της ξενάγησης, σε ένα εξίσου μεγάλο σαλόνι, με εντυπωσιακές τοιχογραφίες του 1822, που αποκαλείται η "αίθουσα του λουτρού" (stanza de bagno).

Λίγο πριν αποχαιρετήσουμε τον Οίκο των Martelli και την ξεναγό μας, μερικές λέξεις στα ελληνικά μένουν αποτυπωμένες στο βιβλίο των επισκεπτών που υπάρχει κοντά στην είσοδο ενώ βγαίνοντας εκ νέου στο δρόμο, σε αναζήτηση του επόμενου προορισμού, στα χέρια μας μένουν ως ενθύμιο το ενημερωτικό τετρασέλιδο φυλλάδιο του Μουσείου και η κάτωθι κάρτα εισόδου.

Διαβάστε θέματα με την πόλη της Φλωρεντίας εδώ:

Στο Καμπαναριό του Giotto

Στο Βαπτιστήριον του Αγίου Ιωάννη [Φλωρεντία]

Museo dell'Opera del Duomo [Firenze]

Η μεταμόρφωση ενός μοναστηριού - φυλακής

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• http://it.wikipedia.org/wiki/Palazzo_Martelli
• http://it.wikipedia.org/wiki/Martelli

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος που φέρουν σήμανση "By MLP" ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.