ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΜΕΘΩΝΗΣ

Ταξιδεύοντας στο νομό Μεσσηνίας, κρίνεται επιβεβλημένη μια επίσκεψη στο κάστρο της Μεθώνης. 

H πόλη της Μεθώνης διαθέτει καταγεγραμμένη μια μακρά ιστορική παρουσία όπως αποδεικνύεται άλλωστε από τις αναφορές της τόσο στα Ομηρικά έπη, με την ονομασία Πήδασος ή Πήδασσος, και αργότερα από τον Παυσανία, τον Στράβωνα και τον Θουκυδίδη. Η ξεχωριστή γεωγραφική της Μεθώνης σε συνδυασμό με την ύπαρξη φυσικού λιμένα, την μετέτρεψε σε αντικείμενο συχνής διεκδίκησης και "μήλον της έριδος" για πολλούς κατακτητές ανά τους αιώνες. Μετά την πρώτη κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Φράγκους το 1204, η Μεθώνη η οποία άκμαζε κατά τα βυζαντινά χρόνια, πέρασε αρχικά στα χέρια των Φράγκων και αργότερα, από το 1206 στα χέρια των Ενετών. Οι Ενετοί φέρεται να οχύρωσαν αρχικά πρόχειρα την πόλη στηριζόμενοι στην ύπαρξη προγενέστερων / παλαιότερων οχυρωματικών έργων και εν συνεχεία, περί το 1209, κατασκεύασαν το κάστρο και τα οχυρωματικά έργα απομεινάρια των οποίων είναι ορατά μέχρι τις μέρες μας στη χερσόνησο του Αγίου Νικολάου. Κατά την πρώτη αυτή περίοδο Ενετοκρατίας, από το 13ο μέχρι τον 15ο αιώνα, καταγράφεται από τους ιστορικούς μια περίοδος μεγάλης ακμής της πόλης της Μεθώνης. Επίσης, κατά την ίδια χρονική περίοδο, η Μεθώνη εθεωρείτο ένας δημοφιλής σταθμός των δυτικών προσκυνητών που ταξίδευαν προς τους Αγίους Τόπους. 

Σχεδόν τρεις αιώνες αργότερα, το 1490 μ.Χ., ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β', ο επονομαζόμενος "ο Δίκαιος" (II. Bayezid Adlî, 03.12.1447 – 26.05.1512), συγκέντρωσε ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις και πολιόρκησε την Μεθώνη, της οποίας η οχύρωση είχε ενισχυθεί σταδιακά από τους Ενετούς με το πέρασμα των χρόνων, δημιουργώντας κατ'αυτόν τον τρόπο μια απόρθητη καστροπολιτεία. Εν τέλει όμως, η απόρθητη Μεθώνη "έπεσε" τον Αύγουστο του 1500 μ.Χ. και ακολούθησε τρομερή σφαγή από τους γενίτσαρους του Βαγιαζήτ Β', γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα μια ραγδαία μείωση του πληθυσμού. Η πρώτη περίοδος της Τουρκοκρατίας της Μεθώνης έληξε το 1686, έτος κατά το οποίο ο γνωστός Ενετός ναύαρχος και Δόγης Francesco Morosini (26.02.1619 – 16.01.1694) πολιόρκησε και ανακατέλαβε την πόλη η οποία παρέμεινε στην κατοχή των Βενετών μέχρι το 1715, χρονολογία κατά την οποία οι Οθωμανοί ανέκτησαν την περιοχή. Στις αρχές της δεκαετίας του 1770, κατά τη διάρκεια των Ορλοφικών, οι δυνάμεις του Ρωσικού στρατού επιχείρησαν άνευ επιτυχίας να καταλάβουν το κάστρο το οποίο παρέμεινε υπό οθωμανική κατοχή μέχρι το έτος 1828, όταν η Οθωμανική φρουρά το παρέδωσε στον Γάλλο Nicolas Joseph Maison (19.12.1771 – 13.12.1840) σε εφαρμογή της συνθήκης του Λονδίνου.

• Φωτογραφικό Οδοιπορικό στο Κάστρο της Μεθώνης:

Η πρόσβαση στο Κάστρο της Μεθώνης επιτυγχάνεται διαμέσου της κεντρικής πύλης - εισόδου διαμέσου μιας γέφυρας που περνάει πάνω από μια ευρεία τάφρο:

Στο χώρο της τάφρου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στήνονται υπαίθριες / λυόμενες εγκαταστάσεις για καλλιτεχνικά / πολιτισμικά και άλλα συναφή δρώμενα:

Πλησίον της κεντρικής εισόδου, στα τείχη της Μεθώνης, παρατηρούμε το σύμβολο της Βενετίας, τον λέοντα του Ευαγγελιστή Μάρκου. Το συγκεκριμένο έμβλημα του προστάτη Αγίου της Ενετικής Δημοκρατίας, το οποίο το συναντάμε σε όλες τις ενετικές κτήσεις, διασώζεται σε 15 διαφορετικά σημεία στο Κάστρο της Μεθώνης.

Λίγα βήματα μέσα από την κεντρική πύλη, ένα ενετικό κανόνι πρόχειρα στηριγμένο:

Εισερχόμενοι εντός των τειχών του ελλειψοειδούς κάστρου της Μεθώνης παρατηρούμε τους προμαχώνες, τις διαφορετικού τύπου και χρονολογίας οχυρώσεις, τους πύργους αλλά και τις επιπρόσθετες πύλες του κάστρου, τρεις εκ των οποίων, χρησίμευαν για την επικοινωνία με το λιμάνι.

Πύλη του κάστρου του Μεθώνης προς το λιμάνι της ομώνυμης κωμόπολης:

Στο κεντρικό τμήμα του Κάστρου, πλησίον της "Πλατείας των Όπλων" υφίσταται ο Ι.Ν Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ένας απλός μονόχωρος ναός που πιθανόν κατασκευάστηκε κατά την διάρκεια της Β΄Ενετοκρατίας.

Περπατώντας στα χορταριασμένα μονοπάτια της καστροπολιτείας, εκεί όπου κάποτε υπήρχε ένας ολόκληρος οικισμός, ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει ίχνη και απομεινάρια των διαδοχικών κατακτητών. Κατά μήκος της κεντρικής διαδρομής του κάστρου σώζονται δύο οθωμανικά λουτρά τα οποία τοποθετούνται χρονικά κα΄τα την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας και αποτελούνται από πολλές θολοσκεπείς αίθουσες, κάθε μια εκ των οποίων είχε διαφορετικές χρήσεις (αποδυτήριο, χλιαρή αίθουσα, ζεστή αίθουσα). Σε κοντινή απόσταση από τα λουτρά, η βάση ενός μιναρέ που υποδηλώνει παρουσία ενός κατεστραμμένου σήμερα τζαμιού.

• Η πλατεία των όπλων

Η μεγάλη Πλατεία των Όπλων (Piazza grande d'Armi) αποτελούσε σημείο αναφοράς της κοινωνικής ζωής της ενετικής και οθωμανικής Μεθώνης. Στα κείμενα των περιηγητών της εποχής γίνεται λόγος για τα ξύλινα σπίτια της πόλης, τα στενά λιθόστρωτα σοκάκια και την κεντρική οδό όπου βρισκόταν η εμπορική αγορά. Σήμερα, στο χώρο όπου βρισκόταν κάποτε η "Πλατεία των Όπλων" διασώζονται μονάχα ορισμένα σκόρπια αρχαιολογικά λείψανα που μαρτυρούν το μεγαλείο της ένδοξης αυτής καστροπολιτείας. 

Η ενημερωτική πινακίδα του Υπουργείου Πολιτισμού αναφέρεται εκτός από την "Πλατεία των Όπλων" και στην γρανιτένια στήλη / κολόνα ύψους 3,67 μέτρων η οποία υφίστατο στο μέσον της πλατείας και προέρχεται από ένα ναυάγιο της παλαιοχριστιανικής εποχής στον κάβο Σπίθα, πλησίον της Μεθώνης, το γνωστό ως "ναυάγιο των κιόνων".  Στο βενετσιάνικο κιονόκρανο της στήλης υφίσταται μια τιμητική εγγραφή με την χρονολογία "1493" μαζί με το "λιοντάρι της Βενετίας" και ένα φθαρμένο οικόσημο. Η στήλη λανθασμένα καλείται από αρκετούς ως "στήλη του Morosini". Πάνω από το κιονόκρανο υφίσταται μια επίπεδη ανάγλυφη πλάκα η οποία δε σχετίζεται με τη στήλη αλλά προέρχεται πιθανότατα από άλλο κτίριο. Σε αυτήν την ανάγλυφη πλάκα αναγνωρίζονται τα οικόσημα τριών οικογενειών γόνοι των οποίων κυβέρνησαν τη Μεθώνη, των Foscolo, Bembo και Valaresso. 

Χαζεύοντας την ενημερωτική πινακίδα τολμώ και απομονώνω την εικόνα της Πλατείας των Όπλων περί το 1829.

Και επιχειρώ μια on-the-spot σύγχρονη αποτύπωση της ίδιας εικόνας:

Πανοραμική άποψη των σωζόμενων τμημάτων του κάστρου μπροστά στην Πλατεία των Όπλων.

• Το Μπούρτζι της Μεθώνης

Δίχως αμφιβολία, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Κάστρου της Μεθώνης είναι το μικρό επιθαλάσσιο οχυρό που βρίσκεται σε μια μικρή νησίδα στα νότια του κάστρου, το γνωστό Μπούρτζι της Μεθώνης, Ο οκτάπλευρος πύργος με το χαμηλό τείχος είχε κάποτε τέσσερα πατώματα και χρησιμοποιήθηκε τόσο από τους Ενετούς όσο και από τους Οθωμανούς ως φρουραρχείο, ως κτίριο διαφόρων υπηρεσιών, ως φυλακή, ως φάρος αλλά και ως καταφύγιο των κατοίκων σε περιόδους πολιορκίας.

Το Μπούρτζι της Μεθώνης σε μια φωτογραφία του έτους 1913:

Λεπτομέρειες της λιθοδομής στην είσοδο του οχυρού:

Ενημερωτική πινακίδα για το Μπούρτζι της Μεθώνης:

Εικόνες από το εσωτερικό του οχυρού:

Η οικοδόμηση του οχυρού φέρεται να ξεκίνησε λίγο πριν το 1500 από τους Ενετούς (Castello di Mare, το Κάστρο της Θάλασσας) και ολοκληρώθηκε από τους Οθωμανούς κατά τον 16ο αιώνα.

Το κάστρο της Μεθώνης όπως διακρίνεται από το Μπούρτζι:

• Η σύγχρονη εικόνα του Κάστρου της Μεθώνης

Η φύση καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες ωραιοποίησης της εικόνας που παρουσιάζει σήμερα (καλοκαίρι 2014) το Κάστρο της Μεθώνης, στο μεγαλύτερο τμήμα του οποίου κυριαρχεί μια εικόνα και αίσθηση εγκατάλειψης. 

Τα μονοπάτια που χρησιμοποιούνται για την περιήγηση του επισκέπτη στο εσωτερικό του Κάστρου είναι κακό-συντηρημένα, με πλήθος αγριόχορτων, πετρών και αγκαθιών που δυσκολεύουν τη ζωή όσων έχουν αποτολμήσει να περπατήσουν εντός του Κάστρου με κάποιο καλοκαιρινό υπόδημα.  Η σήμανση και οι ενημερωτικές πινακίδες θα μπορούσαν να είναι περισσότερες, πιο μεγάλες και ίσως σε περισσότερες ξένες γλώσσες. Ούτε λόγος να γίνεται για ενημερωτικά φυλλάδια ή για κάποια άλλη μορφή ανάδειξης, αξιοποίησης ή/και εμπορικής εκμετάλλευσης του Κάστρου της Μεθώνης από το Ελληνικό Κράτος. Απαράδεκτο επίσης το γεγονός ότι οι ώρες επίσκεψης περιορίζονται στα πρωινά (09.00 με 15.00 το καλοκαίρι του 2014) με αποτέλεσμα οι επίδοξοι επισκέπτες να πρέπει να περπατήσουν εντός των εγκαταστάσεων του Κάστρου υπό υψηλές θερμοκρασίες. Σίγουρα δε, το Κάστρο της Μεθώνης θα μπορούσε να συγκεντρώνει περισσότερους επισκέπτες αν και εφόσον παρέμενε ανοικτό τουλάχιστον μέχρι τη δύση του ηλίου, ή έστω κάποιο τμήμα αυτού.

Η ενημερωτική πινακίδα πάντως με τον προϋπολογισμό του έργου αποκατάστασης και ανάδειξης τμημάτων του Κάστρου της Μεθώνης είναι, δίχως άλλο, ευδιάκριτη.

Αξιομνημόνευτο τέλος το γεγονός πως σε διάφορα σημεία του Κάστρου υπάρχουν εργάτες που εκτελούν κάποιες εργασίες συντήρησης ενώ σε έτερα σημεία υπάρχουν απλά ενημερωτικές πινακίδες που προειδοποιούν ότι κάποια τμήματα του Κάστρου καταρρέουν.

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από: 

• Οδυσσεύς - Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού
• Wikipedia
• Προσωπική Έρευνα

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.