ΤΟ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΕΙΟ & Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ

• Η Συνοικία του Χατζηκυριάκου:

Το Χατζηκυριάκειο ή αλλιώς η Συνοικία του Χατζηκυριάκου έλαβε το όνομά της από τον ευεργέτη Ιωάννη Χατζηκυριάκο ή Χατζή-Κυριάκο, ο οποίος υπήρξε ο εμπνευστής, δημιουργός και χρηματοδότης του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου Θηλέων, ενός φιλανθρωπικού ιδρύματος το οποίο πρώτο-λειτούργησε στον Πειραιά των αρχών του 20ου αιώνα. Γύρω από το προαναφερόμενο κοινωφελές ίδρυμα, στους άγονους λόφους της τότε ερημικής και ακατοίκητης Πειραϊκής Χερσονήσου, αναπτύχθηκε με το πέρασμα των χρόνων η ομώνυμη Συνοικία του Χατζηκυριάκειου, κυρίως από προσφυγικούς πληθυσμούς αλλά και ανθρώπους που εργάζονταν στα Καρβουνιάρικα, στα ναυπηγεία και τους ταρσανάδες της ακτής Ξαβερίου και στο λιμάνι του Πειραιά.

Στα χρόνια της ιδρύσεως του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου, τα μοναδικά έτερα σημεία αναφοράς της ευρύτερης Πειραϊκής Χερσονήσου υπήρξαν η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και το Σηματώρειο (Σηματόγραφος) της νέας Καλλιπόλεως, στη θέση "Σταυρός". Η μεγαλύτερη λεωφόρος της νεοσύστατης συνοικίας του Χατζηκυριάκειου, ονομάστηκε, όπως ήταν φυσικό, λεωφόρος Ιωάννη Χατζηκυριάκου, ούσα αρχικά μια φαρδιά πλην απότομη, ανηφορική και πετρώδης οδός που συνέδεε το κέντρο της πόλης του Πειραιά με το ομώνυμο Ορφανοτροφείο Θηλέων. Ο έτερος μεγάλος δρόμος που διέσχιζε τη συνοικία του Χατζηκυριάκειου ενώνοντας την ακτή Ξαβερίου με την ακτή Θεμιστοκλέους, στο άλλο άκρο της Πειραϊκής Χερσονήσου, φέρει το όνομα της συζύγου του Ιωάννη Χατζηκυριάκου, Μαρίας (ή Μαριγώ).
 

Οι παρακάτω εκ θαλάσσης ασπρόμαυρες φωτογραφικές καταγραφές τοποθετούνται χρονικά στην περίοδο της Β' Συμμαχικής Κατοχής (Αποκλεισμού) του Πειραιά (Ιανουάριος 1917). Η συνοικία πέριξ του Ορφανοτροφείου Θηλέων είχε αρχίσει να δημιουργείται σιγά-σιγά αρχικά από έποικους προερχόμενους από τα Δωδεκάνησα (Ρόδιους, Καρπάθιους, Σύμιους, Καστελλοριζιώτες κ.α.), οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει τα νησιά τους λόγω της ιταλικής κατοχής του 1912 αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στον Πειραιά.

Ενδεικτικό δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο της ιδίας περιόδου με τίτλο "Πειραιεύς: Η Ναυαρχίς του Γαλλικού Στόλου "Προβάνς" εις τον Λιμένα Πειραιώς" (Pirée: Super Dreadnought "Provence" au port du Pirée) στο οποίο καταγράφεται η προαναφερόμενη Ναυαρχίδα του Γαλλικού Στόλου που είχε αποκλείσει το λιμάνι του Πειραιά επί της ακτής Ξαβερίου, με το κτίριο του Ορφανοτροφείου Θηλέων του Χατζηκυριάκου να καταγράφεται στο βάθος.

Αργότερα, στον Πειραιά κατέφθασαν πρόσφυγες από την Μικρασία, πριν αλλά και μετά την Καταστροφή - καθώς επίσης μετά την ολοκλήρωση της ανταλλαγής των πληθυσμών - οι οποίοι σταδιακά προστέθηκαν στους προϋπάρχοντες κατοίκους της περιοχής, δημιουργώντας κατ'αυτόν τον τρόπο μια λαϊκή προσφυγική συνοικία. Άλλωστε, μαζί με τη συνοικία του Χατζηκυριάκειου αναπτύχθηκε και εξαπλώθηκε σταδιακά ο επίσης λαϊκός προσφυγικός συνοικισμός της νέας Καλλιπόλεως Πειραιώς.

Χατζηκυριάκειο - Δεκαετία 1950

Στην επόμενη ασπρόμαυρη φωτογραφία εποχής, μια μερική άποψη της συνοικίας η οποία δημιουργήθηκε πέριξ του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου το οποίο διακρίνεται εμφανώς στο κέντρο περίπου του κάδρου - σσ. η οδός που καταγράφεται να ανηφορίζει από τα παλιά Καρβουνιάρικα προς το Ορφανοτροφείο είναι κατά πάσα πιθανότητα η οδός Ευκλείας:

Χατζηκυριάκειο (Πηγή: Μουσείο Μπενάκη)

Η συνοικία του Χατζηκυριακείου, όπως ακριβώς οι υπόλοιπες προσφυγικές συνοικίες της Πειραϊκής Χερσονήσου και όχι μόνον, αντιμετώπισε από την εποχή του σχηματισμού της μέχρι και τις σχετικά πρόσφατες μεταπολεμικές δεκαετίες αρκετά προβλήματα και σοβαρές ελλείψεις: κακοτράχαλοι και κακό-φτιαγμένοι δρόμοι, προβλήματα ύδρευσης, πλημμύρες, ελλιπές και προβληματικό αποχετευτικό δίκτυο, ανύπαρκτος νυκτερινός φωτισμός. 

Μεταπολεμικός Πειραιάς - Χατζηκυριάκειο (Πηγή: Μουσείο Μπενάκη / Φωτογράφος Βούλα Παπαϊωάννου)

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), ο άλλοτε λαϊκός και προσφυγικός χαρακτήρας της συνοικίας αποτυπώνεται ακόμα σε αρκετά σημεία της περιοχής, τόσο στα μικρά στενά όσο και στους πιο κεντρικούς δρόμους του Χατζηκυριακείου.

Στη συνοικία του Χατζηκυριακείου, μετά το έτος 1922, δημιουργήθηκε - αρχικά σε μια παράγκα - η μικρή εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής μεταξύ των οδών Ολύμπου, Πόντου και Μαρίας Χατζηκυριακού. Ο κάτωθι εικονιζόμενος σύγχρονος ιερός ναός βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ζωοδόχου Πηγής (πρώην Πόντου), της λεωφόρου Μαρίας Χατζηκυριακού και της ακτής Μιαούλη (πρώην ακτή Ξαβερίου).

Όσο η συνοικία εξαπλωνόταν, οι θρησκευτικές ανάγκες των πολυάριθμων κατοίκων πολλαπλασιάζονταν. Προς την άλλη άκρη της Πειραϊκής Χερσονήσου, δημιουργήθηκε ένας δεύτερος ενοριακός ναός, το "Ρόδον το Αμάραντον" ή "Παναγίτσα". 

Στα δυσδιάκριτα όρια της υπό εξέτασιν συνοικίας του Χατζηκυριακείου με τον επίσης προσφυγικό συνοικισμό της νέας Καλλιπόλεως, κατά το έτος 1928, σε μια μικρή παράγκα επί της οδού Ηροδότου βρήκε στέγη ο Άγιος Νείλος. Αργότερα, περί τα μέσα της δεκαετίας του 1950 (1956), οικοδομήθηκε ο νέος ιερός ναός του Αγίου Νείλου επί της κεντρικής οδού Γεωργίου Θεοτόκη, μεταξύ των οδών Σπυρίδωνος Τρικούπη και Ηροδότου, στο σημείο όπου παραμένει μέχρι τις μέρες μας (21ος αιώνας):

Ο Άγιος Νείλος και η οδός Σπυρίδωνος Τρικούπη κατά τη δεκαετία του 1970:

Εκτός από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, του οποίου το πατρικό σπίτι και το καφενείο του πατρός του βρισκόταν πολύ κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νείλου, η γειτονιά έγινε ιδιαίτερα γνωστή μέσα από τους στίχους του τραγουδιού "Χατζηκυριάκειο", του ρεμπέτη Δημήτρη Γκόγκου ή Μπαγιαντέρα (1903-1985), ο οποίος ήταν επίσης γέννημα-θρέμμα της περιοχής:

"Αποβραδίς ξεκίνησα με έναν παλιό μου φίλο,

για το Χατζηκυριάκειο και για τον Άγιο Νείλο..."

Κατά τη δεκαετία του 1950, στη συμβολή της λεωφόρου Χατζηκυριακού με την οδό Κλεισόβης δημιουργήθηκαν δημοτικά λουτρά τα οποία εξυπηρέτησαν επί πολλά χρόνια τους κατοίκους των γύρω περιοχών, πολλοί εκ των οποίων κατοικούσαν ακόμη σε καλύβες, παράγκες και παραπήγματα δίχως τα χρειώδη.

Κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1980, επί ημερών δημαρχίας Γιάννη Παπασπύρου (1922 - 6 Ιουλίου 2010), το παλιό ισόγειο κτίριο των δημοτικών λουτρών, στη συμβολή της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού με την οδό Κλεισόβης, μετατράπηκε σε δημοτική παιδική βιβλιοθήκη, ως παράρτημα της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς, χρήση την οποία έχει μέχρι τις ημέρες μας.

Στην κάτωθι σύνθεση/αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut, παρουσιάζουμε το προαναφερθέν ισόγειο γωνιακό κτίριο των παλαιών δημοτικών λουτρών όπως καταγράφηκε κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και στις αρχές της δεκαετίας του 2010.

• Η λεωφόρος Ιωάννη Χατζηκυριάκου:

Η λεωφόρος Ιωάννη Χατζηκυριακού ξεκινάει από το ύψος των ορίων της συνοικίας Βρυώνη και της παλαιάς υδραίικης συνοικίας, στο σημείο όπου "ενώνεται" με τη λεωφόρο Ηρώων Πολυτεχνείου (παλαιότερες ονομασίες λεωφόρος Σωκράτους και Βασιλέως Κωνσταντίνου) και "τέμνεται" με τη λεωφόρο Σαχτούρη.

Στον Πλήρη Οδηγό του Πειραιώς του 1906-1907, η οδός Χατζηκυριακού καταγράφεται ως "η άγουσα από του τέρματος της λεωφόρου Σωκράτους, καταλήγουσα εις το Χατζηκυριάκειον Ορφανοτροφείον". Στον Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα, η οδός Χαντζηκυριακού καταγράφεται "από λεωφόρου Σωκράτους μέχρι Ορφανοτροφείου". Σε αντίστοιχο Οδηγό του έτους 1916, η οδός Χατζηκυριακού καταγράφεται από "το τέρμα της οδού Σωκράτους μέχρι του ομωνύμου Ορφανοτροφείου". Ομοίως, στον Μέγα Οδηγό του Πειραιώς του 1929-1930, η οδός Χατζηκυριακού καταγράφεται ως άρχουσα από το "τέλος της οδού Σωκράτους".

Έτος 1924

Στην παρακάτω συλλεκτική επιχρωματισμένη καρτ-ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα καταγράφεται μια μοναδική απεικόνιση της λεωφόρου Χατζηκυριακού:

Στην αρχή της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού, στον αριθμό "2" σύμφωνα με την ισχύουσα αρίθμηση, ο φωτογραφικός φακός συναντά το 22ο/24ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά, το οποίο έχει οικοδομηθεί στο οικόπεδο όπου παλαιότερα βρισκόταν το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων της Υδραίικης Συνοικίας του Πειραιά, ένα από τα παλαιότερα σχολεία του Πειραιά, το οποίο είχε οικοδομηθεί κατά την περίοδο 1859-1860, με δαπάνες της οικογενείας Φραγκιάδη.

Στη συμβολή των οδών Τομπάζη και Χατζηκυριακού 3, ένα διώροφο κτίριο, το οποίο έχει αλλάξει αρκετές χρήσεις, όπου στις αρχές της δεκαετίας του 2010 λειτουργούσε ακόμη παραδοσιακό καφενείον με την επωνυμία "Ο Πειραιάς".

Η λεωφόρος Χατζηκυριακού, στο ύψος της οδού Τομπάζη, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2012 - στα αριστερά, στη συμβολή της κεντρικής οδού με την Τομπάζη διακρινόταν το επιπλάδικο του Ι. Πούλου προτού κλείσει και στα δεξιά το ζαχαροπλαστείο του Παλόγλου (παλαιότερα είδη δώρων "Πετρίδης").

Πέντε φαντάροι, πριν από αρκετές δεκαετίες, βάδιζαν στο ίδιο ακριβώς σημείο της υπό εξέτασιν λεωφόρου Ιωάννου Χατζηκυριάκου:

Στην κάτωθι σύνθεση / αντιπαραβολή του "χθες με το σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut, εκτός από τους φαντάρους που περπατούν σε όλο το πλάτος της λεωφόρου απουσία οχημάτων, παρατηρήστε το γωνιαίο κτίριο στη συμβολή της λεωφόρου Χατζηκυριακού 6 με την οδό Τομπάζη - στο ισόγειο του οποίου όπως προείπαμε λειτουργεί το ζαχαροπλαστείο Παλόγλου - καθώς και το αποκαταστημένο στις ημέρες μας νεοκλασικό κτίριο στη συμβολή της Χατζηκυριακού 11 με την οδό Ευπλοίας, έδρα πλέον ναυτιλιακής εταιρίας. Τα δυο προαναφερόμενα σημεία, αποτελούν δυο από τα ελάχιστα σημεία τα οποία έχουν παραμείνει ουσιαστικά αναλλοίωτα στο πέρασμα των δεκαετιών:

Το ίδιο σημείο της υπό εξέτασιν λεωφόρου όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το φθινόπωρο του 2020:

Στο αριθμό "9" της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού και Ευπλοίας, σε ένα τριώροφο κτίριο με ισόγεια καταστήματα, τα οποία έχουν αλλάξει πάμπολλες χρήσεις στο πέρασμα των χρόνων, μεταξύ των άλλων βρισκόταν το υποκατάστημα του γνωστού γραφείου γενικού τουρισμού Vrakas Tours (αργότερα μετονομάστηκε σε Vrakas Travel).

Το αποκαταστημένο διατηρητέο κτίριο το οποίο βρισκόταν στη συμβολή της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού 11 και Ευπλοίας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2012:

Άποψη του ιδίου σημείου της υπό εξέτασιν λεωφόρου όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τον μήνα Μάιο του έτους 2018 - σσ. στα δεξιά του φωτογραφικού κάδρου διακρίνεται η χαρακτηριστική πράσινη τέντα των αυτόματων στεγνοκαθαριστηρίων "Star", στο ισόγειο του πολυώροφου κτιρίου επί της Ι. Χατζηκυριακού 10-12 και Ευπλοίας, έναντι της στάσεως του λεωφορείου "Γούβα":

Η αντίθεση της εγκατάλειψης (Χατζηκυριακού 13 και Ιάσονος) και της αποκατάστασης και χρήσης (Χατζηκυριακού 11 και Ευπλοίας) σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία:

Σχετικά με το προαναφερθέν επί χρόνια εγκαταλειμμένο αρχοντικό το οποίο βρίσκεται στη συμβολή της λεωφόρου Χατζηκυριακού 13 με την οδό Ιάσονος, αξίζει να αναφέρουμε πως διέθετε δυο εξαιρετικά διακοσμημένες αυλόπορτες (μια επί της λεωφόρου και μια επί της οδού Ιάσονος) οι οποίες έδιδαν πρόσβαση στον κήπο του κτιρίου, καθώς και πλήθος θεμάτων προς φωτογράφηση (σσ. ο περίτεχνος διάκοσμος των εξώθυρων που εικονίζονται παρακάτω αφαιρέθηκε προς το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα):

Στο εν λόγω κτίριο στεγάστηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίας του 20ου αιώνα το φροντιστήριο ξένων γλωσσών Κουβελάκη ενώ σύμφωνα με ορισμένες πηγές, πρόκειται για την οικία του Αρίστου Καλλιγά, μιας σπουδαίας προσωπικότητας του εκπαιδευτικού χώρου στον Πειραιά των τελών του 19ου / αρχών του 20ου αιώνα, ο οποίος διατέλεσε γυμνασιάρχης του Β' Γυμνασίου Αρρένων Πειραιώς.

Το εν λόγω διώροφο διατηρητέο κτίριο συνολικής επιφάνειας 350 τετραγωνικών μέτρων διατίθετο προς πώληση αντί 1.250.000 Ευρώ σύμφωνα με τα όσα καταγράφονταν σε σελίδα αγοροπωλησιών ακινήτων στις αρχές του έτους 2021. 

Η υπό εξέτασιν λεωφόρος Ι. Χατζηκυριακού, στο τμήμα αυτής μεταξύ Ευπλοίας και Ιάσονος, στη θέση / στάση "Γούβα", όπως καταγράφηκε κατά τους τελευταίους μήνες του έτους 2014, μετά την μονοδρόμηση της με κατεύθυνση από Βρυώνη προς Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.

Ευρεία άποψη της λεωφόρου Χατζηκυριακού στο ύψος της οδού Κανάρη. 

Ειρήσθω εν παρόδω, στη συμβολή της οδού Κανάρη με τη λεωφόρο Ι. Χατζηκυριακού, στα μέσα της δεκαετίας του 1920, καταγραφόταν το Α' Τμήμα της Χωροφυλακής, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1960, το 22ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιώς.

Εντυπωσιακά χρώματα στον πειραϊκό ουρανό και πάνω από τη λεωφόρο Ι. Χατζηκυριακού κατά το μήνα Φεβρουάριο του έτους 2020:

Ενδεικτικό ιστορικό τεκμήριο από τις αρχές της δεκαετίας του 1920, αναφορά στον ιατρό - φαρμακοποιό Ανάργυρο Β. Πατσουράκο, με διεύθυνση επί της λεωφόρου Χατζηκυριακού στον αριθμό "15". Αξιοσημείωτο το γεγονός πως επί της λεωφόρου Χατζηκυριακού υφίσταται προσκυνητάρι με το ονοματεπώνυμο του δωρητή Ανάργυρου Πατσουράκου.

Στον αριθμό "21" της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού, στη συμβολή με την οδό Μάρκου Μπότσαρη, ο φωτογραφικός φακός καταγράφει άλλο ένα εγκαταλειμμένο και ερειπωμένο παραδοσιακό διατηρητέο κτίριο, στο ισόγειο του οποίου λειτούργησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1910 και μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το φαρμακείο του Νικολάου Ευσταθίου.

   

Πάντοτε επί της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού, μεταξύ των οδών Κανάρη και Μάρκου Μπότσαρη, υπήρξε επί αρκετές δεκαετίες ένα άδειο ανεκμετάλλευτο οικόπεδο, φερόμενης ιδιοκτησίας του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων. Κατά το έτος 2013, το εν λόγω οικόπεδο μετατράπηκε σε πλατεία - παιδική χαρά κατόπιν πρωτοβουλίας του Δήμου Πειραιώς επί ημερών δημαρχίας Βασιλείου Μιχαλολιάκου. Το προαναφερθέν οικόπεδο, με την διαμορφωμένη μικρή παιδική χαρά, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2015:

Αργότερα, προς το τέλος της δεκαετίας του 2010, επί ημερών δημαρχίας Γιάννη Μώραλη, το προαναφερθέν οικόπεδο και η παιδική χαρά έμειναν ξανά στο έλεος των φθορών του χρόνου, τελικά η παιδική χαρά αφαιρέθηκε και στο ίδιο σημείο δημιουργήθηκε αρχικά ένα άτυπο - μη επίσημο - πάρκο σκύλων. Τελικά, στις αρχές Ιανουαρίου του έτους 2023, στο εν λόγω σημείο δημιουργήθηκε και λειτούργησε επίσημα χώρος κοινωνικοποίησης, παιχνιδιού, εκγύμνασης και εκπαίδευσης σκύλων (Πάρκο Σκύλων) υπό την αιγίδα του Δήμου Πειραιώς.

Η σύγχρονη λεωφόρος Ι. Χατζηκυριακού του 21ου αιώνα εννοείται πως παρουσιάζει όλες εκείνες τις παθογένειες που χαρακτηρίζουν το σύνολο των κεντρικών οδών του Πειραιώς (έλλειψη επαρκούς σήμανσης, κακοτράχαλα πεζοδρόμια, άθλιο οδόστρωμα, κακοτεχνίες, μη τήρηση του ΚΟΚ από τους οδηγούς, παράνομη στάθμευση σε διπλή σειρά και στα πεζοδρόμια, ουδεμία μέριμνα για ΑΜΕΑ, ηλικιωμένους, γονείς με καρότσια, ελάχιστο πράσινο κ.ο.κ.)

Στο ακριβώς επόμενο οικοδομικό τετράγωνο, επί της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού, μεταξύ των οδών Μάρκου Μπότσαρη και Φλέσσα, μεταπολεμικά λειτουργούσε η αποθήκη ξυλείας του Κοφτερού (σσ. άγνωστο αν επρόκειτο για επώνυμο ή για παρατσούκλι), επιχείρηση η οποία αργότερα πέρασε στην ιδιοκτησία του Λειβαδάρου, ο οποίος αργότερα μεταφέρθηκε στην απέναντι γωνία. Όπισθεν των αποθηκών ξυλείας του Κοφτερού, προς τα Καρβουνιάρικα, λειτουργούσε η μεγάλη μάντρα / παλιατζίδικο του ευτραφούς Ζηλάκου, ο οποίος διέθετε μια χαρακτηριστική παλαιά Mercedes Benz, η οποία σύμφωνα με το ... θρύλο της εποχής έπαιρνε κλίση προς την πλευρά του οδηγού από το βάρος του όταν την οδηγούσε!

Στην επόμενη φωτογραφική καταγραφή, στην έναντι γωνία της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού με την οδό Μάρκου Μπότσαρη, ένα διώροφο κτίριο με ισόγειο κατάστημα στο οποίο λειτούργησε για αρκετά χρόνια το προαναφερθέν ξυλεμπορικό του Λειβαδάρου. Στο ίδιο ισόγειο, αρκετές δεκαετίες πριν, μετά τον Πόλεμο (δεκαετίες 1950-1960) λειτουργούσε το καφενείο του Παλούκη (σσ. ο οποίος μάλιστα φέρεται κάποια στιγμή να άλλαξε το επώνυμό του στο πιο εύηχο "Παλούδης" προς αποφυγήν των πειραγμάτων που δεχόταν ο ίδιος και η οικογένειά του). 

Η διασταύρωση της λεωφόρου Χατζηκυριακού με την οδό Ζαϊμή, η οποία καταλήγει στα πάλαι ποτέ Καρβουνιάρικα του Πειραιώς. Το γυάλινο κτίριο ισογείων καταστημάτων και γραφείων που καατγράφεται στα δεξιά της εικόνας το οποίο καλύπτει όλο το οικοδομικό τετράγωνο (Ο.Τ.) Χατζηκυριακού - Ζαϊμη - ακτή Μιαούλη και Φλέσσα, κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στεγάζοντας ναυτιλιακές επιχειρήσεις και άλλες συναφείς εταιρίες. Στις αρχές του 21ου αιώνα, στο ισόγειο του εν λόγω κτιρίου, στην όψη επί της λεωφόρου Χατζηκυριακού λειτουργούσε γυμναστήριο ("Megafit") και supermarket ("Πειραϊκόν" και αργότερα "Μαρκετ Ιν") ενώ προς την πλευρά της ακτής Μιαούλη το ιατρικό κέντρο "Διάγνωση". Στους δε άνω ορόφους, διατηρούσαν τα γραφεία τους διάφορες ναυτιλιακές εταιρίες προεξάρχοντος της Navios Shipmanagement, συμφερόντων Αγγελικής Φράγκου. 

Κατά μήκος της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού έχουν οικοδομηθεί μεγάλα πολυώροφα κτίρια τα οποία στεγάζουν τράπεζες, ναυτιλιακές επιχειρήσεις και άλλου είδους επιχειρήσεις καθώς και πολυκατοικίες. Βέβαια στο αστικό τοπίο έρχονται να προστεθούν και άλλες κατασκευές, νεώτερες μονοκατοικίες αλλά και παλαιότερα κτίρια, ισόγειες αποθήκες και αρκετά συνεργεία αυτοκινήτων / μηχανών, λιπαντήρια, πλυντήρια, τα οποία δημιουργούν ένα ιδιότυπο μείγμα χαρακτηριζόμενο από την παντελή απουσία "πρασίνου":

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, στον αριθμό "29" της οδού Χατζηκυριακού καταγραφόταν η Ρωσσική Βιομηχανία Ζαχαροπλαστικής "Ο Άτλας" του Γεωργίου Βασιλειάδη.

Η υπό εξέτασιν λεωφόρος Ι. Χατζηκυριακού όπως καταγράφηκε χιονισμένη το πρωινό της 16ης Φεβρουαρίου του έτους 2021:

Λεπτομέρεια πολυώροφου κτιρίου με ορισμένα νεοκλασικά χαρακτηριστικά επί της λεωφόρου Χατζηκυριακού 35:

Ακριβώς απέναντι από το ως άνω κτίριο, στη συμβολή Ι. Χατζηκυριακού και Μαυροκορδάτου, από τις αρχές του 21ου αιώνα, λειτουργεί το Γραφείο Τελετών Γκουβούση. Δοθείσης της ευκαιρίας, άλλες αξιοσημείωτες εμπορικές επιχειρήσεις με μακροχρόνια παρουσία επί της σύγχρονης λεωφόρου Χατζηκυριακού η βιοτεχνία τεντών "Το Άριστον" με παρουσία τεσσάρων δεκαετιών στον αριθμό "38" της υπό εξέτασιν λεωφόρου, η κάβα "Διόνυσος" στη συμβολή Ι. Χατζηκυριακού 51 και Μαυρομιχάλη, τα γραφεία της Aegean του Δημήτρη Μελισσανίδη σε σύγχρονο κτίριο γραφείων στην έτερη διασταύρωση Ι. Χατζηκυριακού 42 και Μαυρομιχάλη (αργότερα έδρα της μεταφορικής εταιρίας Seagull), το γραφείο τελετών του Δημητρίου Κομητόπουλου (με έτος ίδρυσης το 1960) στη συμβολή Ι. Χατζηκυριακού 60 και Θουκυδίδου, το κρεοπωλείο του Βερβέρη επί τις Ι. Χατζηκυριακού 69 και η κάβα του Χάλαρη επί της Ι. Χατζηκυριακού 75-77 (έτος ιδρύσεως της επιχείρησης το 1950, το κατάστημα στην οδό Χατζηκυριακού λειτουργεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1980).

Ενδεικτική φωτογραφική καταγραφή της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού στο ύψος της συμβολής αυτής με την οδό Κρεββατά.

Χαρακτηριστικό ισόγειο κατάστημα (καθαριστήριο - βαφείο "Η Χιονάτη", Καίτης Καμπερίδου, από το 1975) στη γωνία της λεωφόρου Χατζηκυριακού με την οδό Φαβιέρου όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2012, λίγα χρόνια προτού διακόψει τη λειτουργία του. Σε τούτη τη διασταύρωση λειτουργούσε παλαιότερα η μπακαλοταβέρνα του Μπαούση.

Τα χαρακτηριστικά "σκαλάκια" με φόντο το κεντρικό λιμάνι της πόλεως στη συμβολή της υπό εξέτασιν λεωφόρου με την οδό Βύρωνος, όπου η ομώνυμη στάση των αστικών λεωφορείων.

Ένα χαρακτηριστικό εγκαταλειμμένο αρχοντικό, με ιδιότυπη αρχιτεκτονική και ισόγειο κατάστημα στη συμβολή της λεωφόρου Χατζηκυριακού με την οδό Ηροδότου 35. Σύμφωνα με σχετικές μαρτυρίες, στο ισόγειο του εν λόγω διώροφου διατηρητέου κτιρίου μεταπολεμικά λειτουργούσε το φαρμακείο του Πετρίδη. Παραπλεύρως του προαναφερθέντος κτιρίου, λειτουργούσε το γνωστό στην περιοχή καφενείο του Γριζόλα, σημείο αναφοράς μαζί με το μπακάλικο του Κάκια καθώς και το ζαχαροπλαστείο του Αριστόδημου. Στη δε ακριβώς απέναντι γωνία, Ηροδότου και Χατζηκυριακού, μεταπολεμικά λειτουργούσε μια από τις αρκετές ταβέρνες της περιοχής, η ταβέρνα του Κουτσούβελη.

Το προαναφερθέν εγκαταλειμμένο διατηρητέο στη συμβολή της λεωφόρου Χατζηκυριακού με την οδό Ηροδότου 35 όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2023:

Άλλη μια χαρακτηριστική γωνία της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού, στον αριθμό "73", στη συμβολή με την οδό Θουκυδίδου. Ακριβώς απέναντι, επί της ιδίας συμβολής Θουκυδίδου και Ι. Χατζηκυριακού, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 καταγραφόταν το φαρμακείο Μ. Αγαπητού.

Το ως άνω εικονιζόμενο γωνιακό διώροφο εκλεκτικιστικό κτίριο, χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο από την δεκαετία του '80, όπως καταγράφηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Σπάνια μεταπολεμική φωτογραφική καταγραφή της υπό εξέτασιν οδού Ι. Χατζηκυριακού, στη συμβολή αυτής με την οδό Θουκυδίδου:

Ευρεία άποψη της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού στο ύψος της συμβολής της με την οδό Σοφοκλέους - στο κτίριο που εικονίζεται στο δεξί άκρο της φωτογραφίας λειτούργησε για αρκετά χρόνια, μεταπολεμικά, το 32ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε πως, προπολεμικά, κατά τη δεκαετία του '30, στον αριθμό "68" της λεωφόρου Χατζηκυριακού βάσει της τότε ισχύουσας αρίθμησης λειτουργούσε το 35ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιώς ενώ στο τέρμα της ιδίας οδού, το 64ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιώς.

Μετά τη διασταύρωση με την οδό Κλεισόβης - την οποία ήδη παρουσιάσαμε στην αρχή του αφιερώματος - η λεωφόρος Ι. Χατζηκυριακού χαρακτηρίζεται από αρκετές ταβέρνες και ψαροταβέρνες.

Στη συμβολή της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού με την οδό Μαρίας Χατζηκυριακού το 1ο Γυμνάσιο / Γενικό Λύκειο Καλλιπόλεως. 

Πλησιάζοντας προς την είσοδο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, στο άλλο άκρο της λεωφόρου Χατζηκυριακού και προτού φθάσουμε στην παραδοσιακή ψαροταβέρνα "Μαργαρώ", σημείο αναφοράς της περιοχής, ο υπό εξέταση δρόμος τέμνει κάθετα τις οδούς Ιακώβου Ράλλη, Ξάνθου, Δαμαλά, Παπατέστα και Αθανασίου Μιαούλη. Σε αυτό το τμήμα της λεωφόρου Ι. Χατζηκυριακού στον αριθμό "141", βρισκόταν ο χειμερινός κινηματογράφος "Σαρωνικός" (σσ. στο ύψος της συμβολής με την οδό Ξάνθου), ο οποίος λειτούργησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Ένα ενδιαφέρον φωτογραφικό εύρημα σε μια μονοκατοικία στο προαναφερόμενο τμήμα της λεωφόρου Ιωάννη Χατζηκυριάκου, ανάμεσα στην ψαροταβέρνα "Ξιφίας" και το ουζερί "Το Ελληνικό": 

Μερικές δεκάδες βήματα παρακάτω, στη συμβολή της υπό εξέτασιν λεωφόρου με την οδό Παπατέστα, στεγάζονται τα γραφεία των τμημάτων κολύμβησης των δυο πλέον ιστορικών αθλητικών σωματείων της πόλεως, του Ολυμπιακού Πειραιώς και του Εθνικού Πειραιώς: 

Το τέλος της λεωφόρου Ιωάννη Χατζηκυριάκου στην είσοδο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων:

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η λεωφόρος - καρμανιόλα Χατζηκυριακού

Η οικία του Ιωάννη Χατζηκυριάκου και το Grand Hotel d'Athenes

Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων - Η ιστορία του

Στο Χατζηκυριάκειο των τελών της δεκαετίας του 1970

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Ο Πειραιεύς του άλλοτε", Πάνου Λώζου, 1987 
• Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα, Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος, Πειραιάς, 2004 
• Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη 
• ΥΠΕΚΑ - Αρχείο Διατηρητέων Κτιρίων 
• Τύπος εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες - Προφορικές Μαρτυρίες

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών. 
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED). 
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. Όσοι παρανομούν θα διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας