ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΝΕΟ ΦΑΛΗΡΟ - ΟΔΟΣ ΣΜΟΛΕΝΣΚΥ

Η οδός Σμολένσκυ ή Σμολένσκη στο νέο Φάληρο ξεκινά από το ύψος των σιδηροδρομικών γραμμών του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου (ΗΣΑΠ) και τερματίζει στην οδό Κηφισού, στο "ποτάμι". Η φυσική της προέκταση στο Μοσχάτο, στην αντίπερα όχθη του Κηφισού, είναι η οδός Φλέμινγκ.

Η οδός Σμολένσκη ή Σμολένσκυ, ανώνυμη μέχρι το έτος 1898, έλαβε το όνομα του τότε ακόμη εν ζωή ήρωα του ατυχούς Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 Κωνσταντίνου Σμολένσκη, καθώς διερχόταν έναντι της θερινής οικίας του λαοφιλούς Συνταγματάρχη.

Η αίτηση των κατοίκων του νέου Φαλήρου περί ονομασίας οδού με το όνομα του στρατηγού Κωνσταντίνου Σμολένσκη προς τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιώς, με ημερομηνία 21 Μαϊου του 1898, υπογεγραμμένη από διάφορους επιφανείς νεοφαληριώτες εκείνης της εποχής, όπως δημοσιεύτηκε στον Τύπο:

• Κωνσταντίνος Σμολένσκης

Η ως άνω αίτηση έγινε δεκτή από τον Δήμο Πειραιώς και η υπό εξέτασιν οδός ονομάστηκε προς τιμήν του λαοφιλους συνταγματάρχη πυροβολικού Κωνσταντίνο Σμολένσκη ή Σμολένσκυ (1843- 27 Σεπτεμβρίου του 1915), νικητού της μάχης του Βελεστίνου κατά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897, ο οποίος μετέπειτα διατέλεσε δις Υπουργός των Στρατιωτικών. Ως προς το ξενόφερτο επώνυμο του Σμολένσκη, αξίζει να αναφέρουμε επιγραμματικά πως ο ίδιος υπήρξε γόνος της Ελληνο-Βλαχικής οικογένειας Δήμου (με ρίζες από τα Φούρκα της Ηπείρου ή κατ'άλλες πηγές από την Μοσχόπολη της Μακεδονίας) η οποία έλαβε έλαβε τίτλο ευγενείας από την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους και σύμφωνα με τις συνήθειες της εποχής, ο τίτλος ευγενείας όριζε ως νέο όνομα της οικογένειας το "Σμόλεν(ι)τς" ή "Σμολένσκυ", εκ του όρους Σμόλικα της οροσειράς της Πίνδου όπου η εν λόγω οικογένεια (Δήμου) κατείχε μεγάλες εκτάσεις. Περί το 1770 η οικογένεια Σμόλεν(ι)τς ή Σμολένσκυ φέρεται να μετοίκησε στην Ουγγαρία. Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης (ο πρώτος γόνος της οικογενείας που χρησιμοποίησε το επώνυμό "Σμολένσκης" πλήρως εξελληνισμένο), υιός του Λεωνίδα Σμόλενιτς, φοίτησε αρχικά στην Σχολή Ευελπίδων εκ της οποίας αποβλήθηκε λόγω του ζωηρού χαρακτήρα του συνεχίζοντας τις στρατιωτικές σπουδές του στην Στρατιωτική Σχολή των Βρυξελλών. Το 1862, ο Σμολένσκης κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό το ως ανθυπασπιστής πυροβολικού, αργότερα συμμετείχε διακρινόμενος στην Κρητική Επανάσταση (1866-1867) ως λοχαγός. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα κατόπιν ευρύτερων σπουδών στην Γερμανία και στην Γαλλία, προήχθη σε ταγματάρχη. Κατά το έτος 1881 συνέταξε τον Κανονισμό της ελληνοτουρκικής μεθορίου ενώ, την διετία 1885-1886, επιστάτησε της οχύρωσης των ελληνικών συνόρων. Αξιομνημόνευτο δε το γεγονός πως διατέλεσε επί μακρόν καθηγητής της οχυρωματικής στη Σχολή Ευελπίδων.

Στον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 που κατέληξε σε ταπεινωτική ήττα της Ελλάδας και επιβολή διεθνούς οικονομικού ελέγχου, ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης, φέροντας τον βαθμό του συνταγματάρχη, ανέλαβε διοικητής της Τρίτης Ταξιαρχίας και αμύνθηκε στα στενά του Ρεβενίου, υποχωρώντας στα Φάρσαλα, από όπου στάλθηκε στο Βελεστίνο προκειμένου να ανακόψει την προς Βόλο προέλαση του τουρκικού στρατού. Αφού κατέλαβε τα παρά το "Πιλάφ Τεπέ" υψώματα, απέκρουσε στις 17 Απριλίου, 23 Απριλίου και 24 Απριλίου του ιδίου έτους διαδοχικές τουρκικές επιθέσεις. Δυστυχώς, ο υπόλοιπος ελληνικός στρατός υπό το πρόσταγμα του διαδόχου Κωνσταντίνου, είχε υποχωρήσει προς Δομοκό, αφήνοντας τον Σμολένσκη δίχως ενισχύσεις και καλώντας τον να αναχωρήσει προς την Λαμία. Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης για τον ηρωισμό που επέδειξε στο Βελεστίνο με μόλις 4.000 άνδρες προκαλώντας μεγάλες απώλειες στους εχθρούς αψηφώντας τις διαταγές του διαδόχου Κωνσταντίνου προάχθηκε σε υποστράτηγο και η μορφή του εξελίχθηκε σε ίνδαλμα του ελληνικού λαού ο οποίος τον τίμησε κατ'επανάληψη. 

Δεν είναι τυχαίο δε το γεγονός ότι σε πολλά σπίτια εκείνων των καιρών, η παρακάτω προσωπογραφία του Συνταγματάρχη Πυροβολικού Κωνσταντίνου Σμολένσκυ βρισκόταν αναρτημένη σε περίοπτη θέση. 

Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης αναμείχθηκε με την πολιτική διατελώντας μάλιστα Υπουργός των Στρατιωτικών επί κυβερνήσεως Ζαΐμη (Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 1897), όπως επίσης και επί Κυβερνήσεως Θεοτόκη το 1903. Έξι χρόνια αργότερα, κατά την επανάσταση του 1909, δια νόμου της Βουλής, προήχθη στον βαθμό του Αντιστράτηγου.

Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκης απεβίωσε στην Αθήνα στις 27 Σεπτεμβρίου του 1915:

Τέλος, άξιο μνείας είναι επίσης το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος αδελφός του Κωνσταντίνου Σμολένσκη, Νικόλαος Σμόλεντς ή Σμολένσκυ (1839-1919), επίσης στρατιωτικός, συμμετείχε στην Ναυπλιακή Επανάσταση κατά του Όθωνα (1862), εξορίστηκε και επιστρέφοντας από την εξορία αναμείχθηκε με την πολιτική εκλεγόμενος βουλευτής Αίγινας επί κυβερνήσεως Θεόδωρου Δηλιγιάννη (1895), αναλαμβάνοντας και εκείνος το Υπουργείο των Στρατιωτικών. 

• Φωτογραφικό / Ιστορικό Οδοιπορικό στα κτίρια της οδού Σμολένσκυ

Το παρόν φωτογραφικό / ιστορικό οδοιπορικό στην οδό Σμολένσκυ ξεκινά από την αρχή της υπό εξέτασιν οδού, στη συμβολή αυτής με την οδό Θρασύβουλου Ζαίμη, πλησίον των γραμμών του Ηλεκτρικού (ΗΣΑΠ).

Πρώτος φωτογραφικός σταθμός στον αριθμό "4" της οδού Σμολένσκη ή Σμολένσκυ, σύμφωνα με την ισχύουσα σύγχρονη αρίθμηση της οδού, όπου καταγράφεται ο θεωρητικά "στοιχειωμένος" πύργος, αρχικής ιδιοκτησίας της οικογενείας Μπενάκη και μετέπειτα της εμπορικής οικογενείας Κούρταλη. 

Έτος 1905 - Οικία Μπενάκη, οδός Σμολένσκυ 3

Αναφορά στο εν λόγω κτίριο και στις διάφορες φήμες που το συνοδεύουν έχουμε υφίσταται σε ξεχωριστό ιστορικό αφιέρωμα / έρευνα του παρόντος ιστολογίου υπό τον τίτλο "Ο Πύργος της οδού Σμολένσκυ 4". Αξιοσημείωτο πως στις αρχές του 20ου αιώνα, η εν λόγω οικία καταγραφόταν στον αριθμό "3" της οδού Σμολένσκυ, βάσει της τότε ισχύουσας αρίθμησης.

Την ίδια εποχή πάντως, ήτοι κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, στον αριθμό "4" της υπό εξέτασιν οδού καταγραφόταν η οικία της οικογενείας Θεοφάνη. Δυο δεκαετίες αργότερα, σύμφωνα με τα καταγραφόμενα σε τηλεφωνικό κατάλογο του έτους 1934, στον αριθμό "5" της οδού Σμολένσκυ κατοικούσε ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης ενώ στον αριθμό "13" - σύμφωνα με την τότε ισχύουσα αρίθμηση - διατηρούσε κατάστημα αποικιακών ο Χαράλαμπος Χατζηγεωργίου. Αντίστοιχα, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, επί της οδού Σμολένσκυ "13", λειτουργούσε υποκατάστημα των Καταστημάτων Νεωτερισμών των Αδελφών Χατζηγιάννη (σσ. το κεντρικό κατάστημα βρισκόταν στην οδό Φλέμινγκ 3, στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη).

Επίσης, κατά την ίδια χρονική περίοδο (δεκαετία 1970), στον αριθμό "14" της οδού Σμολένσκυ λειτουργούσε το αρτοποιείο  / ζαχαροπλαστείο "Βενέτη" (καμία σχέση με την ομώνυμη επιχείρηση των βορείων προαστίων), το οποίο αργότερα λειτούργησε και υπό την επωνυμία "Βενέτικον" παραμένοντας εν λειτουργία μέχρι και τη δεκαετία του 2020. 

Στη διασταύρωση της οδού Σμολένσκυ με τη σημερινή οδό Ειρήνης (αρχική ονομασία οδός Ιωάννου Πεσμαζόγλου και αργότερα οδός Βασιλίσσης Σοφίας), βρισκόταν μετά τον Πόλεμο και μέχρι την εποχή της Δικτατορίας το κάτωθι εικονιζόμενο Δημαρχείο του Νέου Φαλήρου στον άνω όροφο παραδοσιακού κτιρίου, στο ισόγειο του οποίου λειτουργούσε το ζαχαροπλαστείο "Φαληράκι" (ιδιοκτησίας Γ. Πάντου), ένα κατάστημα μαναβικής (ιδιοκτησίας Μουτσόπουλου) και το κατάστημα ψιλικών του Γουσέτη.

Το προαναφερθέν σημείο όπως καταγράφηκε φωτογραφικά λίγο πριν την κατεδάφιση του γωνιαίου κτιρίου στον εξώστη του άνω ορόφου του οποίου μπορούσε κάποιος να διακρίνει την πινακίδα των Φροντιστηρίων Ξένων Γλωσσών "Όμηρος".

Στην ακριβώς απέναντι γωνία, πάντοτε επί της οδού Ειρήνης στη διασταύρωση με την υπό εξέτασιν οδό Σμολένσκυ, μια σκηνή από το σχετικά πρόσφατο παρελθόν, μέσα από το φωτογραφικό αρχείο του Τάκη Περτέση:

Στο κάτωθι ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο των τελών της δεκαετίας του 1960, διαφημιστική καταχώρηση σχετική με την ιχθυαγορά του νέου Φαλήρου Αριάδνης Ζαρίκου, επί της οδού Σμολένσκυ 18:

Στη διασταύρωση της οδού Σμολένσκυ με την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (προηγούμενη ονομασία οδός Κεχαγιά) ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου καταγράφει δυο καλαίσθητα και κάλο-συντηρημένα διατηρητέα κτίρια:

Επί της οδού Σμολένσκυ 25 και Ελευθερίου Βενιζέλου 17 λοιπόν, συναντούμε το κάτωθι εικονιζόμενο αξιόλογο νεοκλασικό κτίριο, με την χαρακτηριστική συμμετρία στην όψη του και τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία όπως το πρόστυλο της εισόδου αλλά και το αέτωμα στο άνω τμήμα του. Το εν λόγω διατηρητέο κτίριο, κατασκευής πιθανότατα της δεκαετίας του 1875-1885, αποτέλεσε την οικία του Κωνσταντίνου Σμολένσκυ, προς τιμήν του οποίου ονοματίστηκε η υπό εξέτασιν οδός.

Στο αποκαταστημένο κτίριο σήμερα στεγάζεται ιδιωτικός βρεφονηπιακός σταθμός (Σχολές Λαμπίρη), ενώ παλαιότερα στεγαζόταν σε αυτό το ιδιωτικό σχολείο αρχικά των Τσούρη- Αθανασούλια και μετέπειτα της Αικατερίνης Π. Μαυρία. 

Το ίδιο κτίριο όπως το αποτύπωσε περί τις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο φωτογράφος Στέλιος Σκοπελίτης: 

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω φωτογραφία του Στέλιου Σκοπελίτη επιχειρούμε μια σύνθεση / αντιπαραβολή του "χθες και του σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut:

Διαβάστε ένα ξεχωριστό ιστορικό / φωτογραφικό αφιέρωμα για την εικαζόμενη ως οικία του Στρατηγού Σμολένσκυ εδώ. 

Στην απέναντι γωνία, επί της οδού Σμολένσκυ 26 και Ελευθερίου Βενιζέλου 16, μέσα από μια όμορφη αυλή με έναν περιποιημένο κήπο ξεπροβάλει μια λιθόκτιστη έπαυλις , φερόμενης κατασκευής 1912, με ορισμένα νεοκλασικά στοιχεία, όπως λ.χ. το χαρακτηριστικό αέτωμα και το πρόστυλο της κυρίας εισόδου. Βεβαίως το μάτι του περαστικού κεντρίζει το πλευρικό ξύλινο belvedere (κιόσκι παρατηρητήριο) με την αξιόλογη χειροποίητη οροφογραφία. Από το σημείο αυτό, στις αρχές του 20ου αιώνα οπότε και οικοδομήθηκε η εν λόγω οικία, επιτυγχανόταν πλήρης θέα προς την θάλασσα και την παραλία του νέου Φαλήρου η οποία βρισκόταν μόλις μερικές δεκάδες μέτρα μακρυά. 

Όπως προκύπτει από τις διαθέσιμες πληροφορίες, από την βιβλιογραφία και από πρωτογενή έρευνα, η εν λόγω παραδοσιακή οικία υπήρξε αρχικά ιδιοκτησία της οικογενείας Παπάγου, χρησιμοποιήθηκε ως θερινή κατοικία του πρίγκιπα Αλεξάνδρου (1 Αυγούστου 1893 - 12 Οκτωβρίου 1920), ενώ αργότερα καταγράφηκε ως θερινή έπαυλις του νομικού, τραπεζικού και αργότερα πολιτικού Αλεξάνδρου Γ. Κορυζή (Πόρος, 1885 – Αθήνα, 18 Απριλίου 1941), ο οποίος διορίστηκε πρωθυπουργός της χώρας από τον Βασιλέα Γεώργιο Β' μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Ιωάννη Μεταξά (29 Ιανουαρίου 1941) κι ενώ η χώρα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία. Ο Κορυζής, ο οποίος είπε το δεύτερο - λιγότερο προβεβλημένο - "ΟΧΙ" στους Γερμανούς στις 6 Απριλίου το 1941 όταν ο πρεσβευτής του Τρίτου Ράιχ στην Ελλάδα του επέδωσε τελεσίγραφο αιτούμενος την ελεύθερη είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, αυτοκτόνησε (αυτοπυροβολήθηκε) στις 18 Απριλίου του 1941, εντός της οικίας του στην Αθήνα, υπό το βάρος των κρισίμων στιγμών έπειτα από διένεξη με το Βασιλέα Γεώργιο Β' έπειτα από σύσκεψη που είχε λάβει χώρα την ίδια μέρα στο Ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρετανία". 

Το εν λόγω κτίριο, το οποίο κηρύχθηκε ως παραδοσιακό / διατηρητέο βάσει του Προεδρικού Διατάγματος της 27/7-27/8/1982 (ΦΕΚ 410/Δ/82), όπως καταγράφηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), η κάτωθι εικονιζόμενη ανακαινισμένη έπαυλη διατίθεται για κοινωνικές και εταιρικές εκδηλώσεις.

Επίσης, οι πληροφορίες εκ του Τηλεφωνικού Καταλόγου του έτους 1934 αναφέρουν πως στη διασταύρωση των οδών Κεχαγιά (νυν Ελευθερίου Βενιζέλου) και Σμολένσκυ κατοικούσε ο γνωστός αδαμαντοποιός / χρυσοχόος και ωρολογοποιός Ιωάννης Ε. Κελαϊδής. Ειρήσθω εν παρόδω, στον αριθμό "18" της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου, στη συμβολή με την οδό Σμολένσκυ, λειτουργούσε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, το παράρτημα του Φροντιστηρίου Αγγλικής Γλώσσης "Όμηρος".

Στον αριθμό "28" της οδού Σμολένσκυ, μετά τη διασταύρωση με την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου, ο φωτογραφικός φακός καταγράφει το κάτωθι εικονιζόμενο αποκαταστημένο παραδοσιακό νεοκλασικό κτίριο στο οποίο εδρεύει η Χριστιανική Ένωσις Νεανίδων (Χ.Ε.Ν) νέου Φαλήρου.

Στον αριθμό "29" της οδού Σμολένσκυ και πίσω από μια κατάφυτη είσοδο υψώνεται άλλη μια αποκαταστημένη διώροφη έπαυλις. Στον κήπο του εν λόγω κτιρίου - όπως και σε όλες σχεδόν τις επαύλεις του νέου Φαλήρου που διασώζονται ως τις μέρες μας - δεσπόζουν πελώρια φοινικόδεντρα.

Λίγα μέτρα παραπέρα, στη συμβολή της οδού Σμολένσκυ με την οδό Δημητρίου Φαληρέως, λειτουργούσε μεταπολεμικά το Ταχυδρομείο του νέου Φαλήρου, ενώ μετά τη διασταύρωση με την οδό Δ. Φαληρέως και προ της οδού Κηφισού, κατά την ίδια εποχή, βρισκόταν η Εφορία και το Ταμείον του νέου Φαλήρου. Στις μέρες μας, στην ως άνω συμβολή, υφίστανται οι εγκαταστάσεις του 1ου Δημοτικού Σχολείου του νέου Φαλήρου.

Ελάχιστα βήματα προ της διασταύρωσης με την οδό Κηφισού, βαδίζοντας προς το Ποτάμι, στο δεξί μας χέρι, στον αριθμό "34" της οδού Σμολένσκυ, καταγράφεται το κάτωθι εικονιζόμενο διατηρητέο παραδοσιακό κτίριο, το οποίο στις αρχές της δεκαετίας του 2010 βρισκόταν σε φάση εργασιών αποκατάστασης:

Ιδού η όψη του συγκεκριμένου κτιρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1980 όπως αποτυπώθηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Πηγή: ΥΠΕΚΑ

Ακριβώς δίπλα στο ως άνω κτίριο, ο φωτογραφικός φακός καταγραφεί ακόμη ένα αποκαταστημένο παραδοσιακό διατηρητέο στη συμβολή της οδού Σμολένσκυ 36 με την οδό Κηφισού στο οποίο για αρκετά χρόνια λειτούργησε μεζεδοπωλείο υπό την επωνυμία "Αρμενιστής".

Τελευταίος φωτογραφικός σταθμός του οδοιπορικού στην οδό Σμολένσκυ, στη ακριβώς απέναντι γωνία, ήτοι επί της οδού Σμολένσκυ 41 και Κηφισού, όπου καταγράφεται η κάτωθι λιθόκτιστη αποκαταστημένη παραδοσιακή οικία, με έναν όμορφο κήπο με φοινικοδέντρα:

Χαρακτηριστικά τα σιδερένια διακοσμητικά επί της προσόψεως του κτιρίου:

Διαβάστε σχετικά με το νέο Φάληρο θέματα:

Νέο Φάληρο - Ιστορία και Οδωνυμικά

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του νέου Φαλήρου

Ακταίον Palace Hotel

Το Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου (Grand Hotel du Phalere)

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου

Η Ταραντέλλα του νέου Φαλήρου

Ένας Τσελεμεντές στο νέο Φάληρο

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου νέου Φαλήρου

Η Σούδα του νέου Φαλήρου

Ο "Διεθνής" Σταθμάρχης του νέου Φαλήρου

Οι εκκλησίες του νέου Φαλήρου

Οι αλιείς του νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών

Η Αύρα του Φαλήρου (La Brise du Phalere)

Στο νέο Φάληρο στα 1880

Το "αυτόνομο" νέο Φάληρο

Ο Ατμό-Ηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) του νέου Φαλήρου

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Α')

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Β')

Ο νεοφαληριώτης Αττίκ

Τα Λουτρά του νέου Φαλήρου

"Αι πρωιναί ώραι εις τα φαληρικά ύδατα"

Το Θέατρο του νέου Φαλήρου

Η Έπαυλις του Ευθυμίου Κεχαγιά

Το Αστυνομικό Τμήμα του νέου Φαλήρου

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δαβάκη-Πίνδου (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Φαληρέως (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Κεχαγιά) (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Θρασύβουλου Ζαΐμη (Νέο Φάληρο).

Η εξοχική οικία του Γεωργίου Σουρή στο νέο Φάληρο

Η οικία Χρ. Χριστοφή στο νέο Φάληρο

Η οικία του στρατηγού Σμολένσκυ στο νέο Φάληρο

Τα ξενοδοχεία του νέου Φαλήρου στα 70s και στα 80s

Ο Αλέξανδρος Κ. Βλάγκαλης και η εν Νέω Φαλήρω οικία του

Ευχαριστίες: 

Ευχαριστώ θερμά τον Δημήτρη Αμοργιανιώτη για τη βοήθεια στην πραγματοποίηση του φωτογραφικού οδοιπορικού.

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• "Πειραϊκό Λεύκωμα", Στ. Καραμπερόπουλος, Εκδόσεις Κοινωνικής, Πειραιάς, 2010
• "Νεοκλασικά Σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά", Φωτογραφικό Λεύκωμα, Στέλιος Σκοπελίτης (1975)
• ΥΠΕΚΑ
• Σμόλεντς ή Σμολένσκης Νικόλαος (1838- 1919)
• Κωνσταντίνος Σμολένσκη

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.