ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΝΕΟ ΦΑΛΗΡΟ: ΟΔΟΣ ΔΑΒΑΚΗ-ΠΙΝΔΟΥ

Το πάλαι ποτέ κοσμικό προάστιο του νέου Φαλήρου αποτελεί μια συνοικία (δημοτικό διαμέρισμα) του Πειραιώς, η οποία ως γνωστόν υπήρξε αυτόνομη (αρχικά ως Κοινότητα και αργότερα ως Δήμος) επί πολλά χρόνια προτού αποφασιστεί, κατά το έτος 1968, επί Δικτατορίας, η "προσάρτησή" της στο Δήμο Πειραιώς. 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), ελάχιστες είναι πλέον εκείνες οι "γωνιές" του νέου Φαλήρου στις οποίες μπορεί κανείς να "αφουγκραστεί" το ένδοξο παρελθόν της περιοχής. Από τη δημοφιλή λουτρόπολη με την πολυσύχναστη παραλία όπου λειτουργούσαν τα φημισμένα θαλάσσια λουτρά, τα μεγαλοπρεπή ξενοδοχεία και τα κοσμικά εστιατόρια, με τις θεατρικές παραστάσεις, με την εξέδρα και την Ταραντέλλα, αποτελώντας δημοφιλή προορισμό για επισκέπτες και παραθεριστές τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, δεν έχει απομείνει πλέον τίποτε απολύτως. 

Πάντως, στους εσωτερικούς δρόμους του νέου Φαλήρου, μπορεί κανείς με λίγη τύχη να συναντήσει αρκετά διατηρητέα κτίρια, ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, παλαιές επαύλεις κατασκευής των τελών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα ή και νεώτερες κατοικίες, με μικρούς κήπους και φοινικόδεντρα, που ξεχωρίζουν ανάμεσα στις πολυόροφες σύγχρονες πολυκατοικίες.

Η σύγχρονη οδός Δαβάκη-Πίνδου στη Γ' Δημοτική Κοινότητα Πειραιώς (Νέο Φάληρο) εκκινεί από το ύψος του ανακαινισμένου σταθμού του Ηλεκτρικού (γραμμή 1 του Μετρό) του νέου Φαλήρου, έναντι του ποδοσφαιρικού γηπέδου "Γεώργιος Καραϊσκάκης", περνά κάτω από την υπερυψωμένη αυτοκίνητο-γέφυρα της οδού Καραολή και Δημητρίου, τέμνοντας διαδοχικά τις οδούς Λάμπρου Βεΐκου, Γ. Δράκου, Διαμαντή, Αγίου Δημητρίου, Χριστοφή (παλαιότερη ονομασία της οδού ήταν Ι. Κριτσίκη), Παύλου Νιρβάνα και Ιωάννου Μήτσα, για να καταλήξει στη συμβολή με την οδό Κανελλοπούλου, εκεί όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της ιστορικής σοκολατοποιίας της ΙΟΝ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η προγενέστερη, προπολεμική, ονομασία του εν λόγω δρόμου, ο οποίος είναι παράλληλος των γραμμών του Ηλεκτρικού, υπήρξε οδός Αγίου Ιωάννου Ρέντη.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στα μέσα του προηγούμενου αιώνα (20ου), στην αρχή της οδού Δαβάκη - Πίνδου λειτουργούσαν τα κλωστήρια ΒΕΛΚΑ (κατεδαφισμένο) και το υφαντουργείο Γαβριήλ (εγκαταλειμμένο κτίριο) ενώ λίγα μέτρα παρακάτω, προ της κατασκευής της γέφυρας δίπλα στο γήπεδο Καραΐσκάκη (πρώην Ποδηλατοδρόμιο Φαλήρου), υπήρχε ο σταθμός αυτοκινήτων Ε.Ο.Μ.Α. Επίσης, την ίδια εποχή, επί της οδού Δαβάκη - Πίνδου, στη συμβολή με την οδό Διαμαντή, καταγραφόταν το εργοστάσιο της πετυχημένης μεταλλοβιομηχανίας του εκ Χίου Ιωάννη Μ. Κουγιούλη (σσ. στο οικόπεδο του σημερινού συγκροτήματος του Γυμνασίου Νέου Φαλήρου), ενώ μετά τη συμβολή με την οδό Αγίου Δημητρίου λειτουργούσε το εργοστάσιο της σιδηροβιομηχανίας ΛΑΜΜΑ, η αλλαντοποιεία ADELLA ενώ στο αμέσως επόμενο Ο.Τ. υπήρχαν αποθήκες του ΟΔΙΣΥ καθώς και εγκαταστάσεις της επίσης ιστορικής οινοποιίας C.A.I.R. (Compagnia Agricola Industriale Rodi) Ρόδος. 

• Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης

Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης (1897 - 1943), με καταγωγή από το Οίτυλο της Μάνης, σπούδασε στη Σχολή Ευελπίδων, αργότερα στην Ανωτάτη Σχολή Πολέμου των Αθηνών καθώς και στη Γαλλική Σχολή Αρμάτων στο Παρίσι. Έλαβε μέρος τόσο στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (Μακεδονικό Μέτωπο) όσο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Στην αρχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία και τοποθετήθηκε αρχικά διοικητής του 51ου Συντάγματος Πεζικού και μετέπειτα Διοικητής του Μικτού Αποσπάσματος Πίνδου. Κατά τις πρώτες ημέρες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940-1941 αντιμετώπισε με επιτυχία τις πρώτες ιταλικές επιθέσεις της Μεραρχίας των Αλπινιστών "Julia" ενώ σε μια από τις επιχειρήσεις τραυματίστηκε σοβαρά στο στήθος.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνελήφθη από τους Ιταλούς μαζί με άλλους Έλληνες αξιωματικούς ως πιθανός ύποπτος αντιστασιακής δράσης και βρήκε τραγικό τέλος αφού πνίγηκε κατά τη μεταφορά του στην Ιταλία ως αιχμάλωτος, καθώς το πλοίο Città di Genova στο οποίο τον επιβίβασαν, τορπιλίστηκε τον Ιανουάριο του 1943 ενώ έπλεε στην Αδριατική Θάλασσα. Το πτώμα του Δαβάκη περισυνελέγη, αναγνωρίστηκε και τάφηκε στον Αυλώνα ενώ μεταπολεμικά τα οστά του διακομίστηκαν και ενταφιάστηκαν στην Αθήνα. 

Η οδός Δαβάκη-Πίνδου λοιπόν, φέρει το επώνυμο του Κωνσταντίνου Δαβάκη συνδεδεμένο με το δικό του πεδίο δόξας, την οροσειρά της Πίνδου, μια τοποθεσία όπου ουσιαστικά υποχρέωσε τις δυνάμεις του Άξονα στην πρώτη τους ήττα, γεγονός που είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο και σημασία για την τελική έκβαση του πολέμου. Πέραν του Πειραιά, το επώνυμο του Κωνσταντίνου Δαβάκη έχει δοθεί τιμητικά σε αρκετές οδούς και πλατείες της Αττικής (λ.χ. πλατεία Δαβάκη στην Καλλιθέα όπου υφίσταται και σχετικός ανδριάντας του Κ. Δαβάκη), της Ηπείρου όπως και στη γενέτειρά του Μάνη, όπου υφίσταται προτομή του Κ. Δαβάκη επί της επαρχιακής οδού Αρεόπολης - Γερολιμένα.

• Η κλωστοϋφαντουργία Ι.Γ. Γαβριήλ

Στην αρχή της σύγχρονης οδού Δαβάκη-Πίνδου, μεταξύ του σταθμού του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου και του γηπέδου "Γεώργιος Καραϊσκάκης", ξεχωρίζει ο όγκος του εγκαταλειμμένου και ανενεργού εργοστασίου της κλωστοϋφαντουργίας Ι.Γ. Γαβριήλ.

Περισσότερα στοιχεία για την ιστορική διαδρομή της συγκεκριμένης κλωστοϋφαντουργίας μπορεί κανείς να βρει στο σχετικό αφιέρωμα εδώ.

• Τα κτίρια της οδού Δαβάκη - Πίνδου

Στον αριθμό "19" της υπό εξέτασιν οδού Δαβάκη-Πίνδου, στη συμβολή με την οδό Βεΐκου, καταγράφεται το κάτωθι εικονιζόμενο αξιόλογο παραδοσιακό, χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο από το 1982, κτίριο, κατασκευής της περιόδου του Μεσοπολέμου, το οποίο διαθέτει τριγωνική κεραμοσκεπή και ανοικτό εξώστη.

Μεταγενέστερη κατασκευή - προσθήκη επί του προαναφερομένου κτιρίου όπως καταγράφηκε από την οδό Βεΐκου:

Μια παλαιότερη φωτογραφική καταγραφή, του υπό εξέτασιν διατηρητέου κτιρίου, μέσα από το Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του ΥΠΕΚΑ (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής)

Παραπλεύρως του ως άνω κτιρίου, στον αριθμό "21" της οδού Δαβάκη Πίνδου, ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου καταγράφει έτερο διατηρητέο κτίριο, επίσης κατασκευής Μεσοπολέμου, το οποίο αναφέρεται σε ορισμένες πηγές ως πρώην οικία Κικής Γονατά, όπου κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα στεγαζόταν και λειτουργούσε το Ωδείο του νέου Φαλήρου. 

Χαρακτηριστική η τριγωνική στέψη του κτιρίου όπως επίσης ο πολυγωνικός εξώστης που δημιουργείται στον άνω όροφο. Αξιοσημείωτες δε, οι ανθισμένες λευκές τριανταφυλλιές και ο καλοδιατηρημένος κήπος που καταγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν έλαβε χώρα η κάτωθι φωτογράφηση του κτιρίου.

Το διατηρητέο κτίριο της οδού Δαβάκη - Πίνδου 21 σε μια παλαιότερη φωτογραφική καταγραφή μέσα από από το Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του ΥΠΕΚΑ (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής), η οποία τοποθετείται χρονικά περί τα τέλη της δεκαετίας του '80, περίοδο κατά την οποία το υπό αναφορά κτίριο υπήρξε εγκαταλειμμένο:

Έτερη μεταγενέστερη φωτογραφική καταγραφή του διατηρητέου κτιρίου επί της οδού Δαβάκη-Πίνδου 21:

Οδός Δαβάκη-Πίνδου 21

Ακολουθεί έτερη φωτογραφία πιθανότατα των αρχών της δεκαετίας του 1980, , στην οποία εμφανίζονται τόσο το προαναφερθέν κτίριο επί της οδού Δαβάκη-Πίνδου 21 (προ των εργασιών αποκατάστασής του), όσο και το γειτονικό, επίσης διατηρητέο, κτίριο επί της Δαβάκη-Πίνδου 23. 

Επόμενη φωτογραφική στάση λίγα μόλις βήματα παρακάτω, στον αριθμό "23" της υπό εξέτασιν οδού, εκεί όπου ο φακός του ιστολογίου συναντά και καταγράφει το κάτωθι εικονιζόμενο εγκαταλειμμένο διατηρητέο κτίριο:

Το εν λόγω αξιόλογο παραδοσιακό κτίριο, με νεοκλασικά στοιχεία, φερόμενης ιδιοκτησίας Στυλιανού Καλοχαιρέτα, Έλλης Μαρκοπούλου, Αικατερίνης Ρηγοπούλου και Άννας Μεσσήνη, στέκεται εγκαταλειμμένο με έκδηλα τα σημάδια της φθοράς του χρόνου. Το στηθαίο του εμφανίζει μικρές κολώνες ενώ η πρόσοψή του, μια φορά κι έναν καιρό, διέθετε ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία συμμετρικά διατεταγμένα.

 

Πίσω από την μισογκρεμισμένη σιδερένια καγκελόπορτα που οδηγεί στη ρυπαρή και ρημαγμένη αυλή, ένα εγκαταλειμμένο και λεηλατημένο παλαιό αυτοκίνητο αναπολεί την εποχή που ο ιδιοκτήτης του το στάθμευε καλογυαλισμένο στο ίδιο σημείο.

Κατά την δεύτερη επίσκεψή στο χώρο, η καγκελόπορτα / αυλόπορτα του ακινήτου βρέθηκε ανοικτή και η φωτογράφηση του προαναφερόμενου αυτοκινήτου, ενός Ford Zephyr της δεκαετίας του 1960, στάθηκε εφικτή παρ'όλα τα απορρίμματα και τη δυσβάσταχτη δυσωδία του χώρου:

Στην αυλή του διατηρητέου κτιρίου, ο φωτογραφικός φακός βρέθηκε "αντιμέτωπος" με την κάτωθι εικονιζόμενη ορθάνοικτη πλευρική είσοδο του παλαιού εγκαταλειμμένου αρχοντικού:

Από εκείνο το σημείο, με μεγάλη προσοχή, προσεγγίστηκε ο προθάλαμος της παλαιάς οικίας. Τα πάντα, δυστυχώς, κατεστραμμένα, ρυπαρά, βρώμικα, η δε οσμή του χώρου απλά αποπνικτική. Η ανθρώπινη παρουσία εντός του εγκαταλειμμένου κτιρίου - πρόσφατη κιόλας - έκδηλη σε πολλά σημεία. Ο διάκοσμος της οροφής, οι ξεθωριασμένες ταπετσαρίες, τα ξύλινα κουφώματα, απλά εντυπωσιακά αν και σε κατάσταση πλήρους παρακμής: 

Τελευταία φωτογραφική λεπτομέρεια από το αρχοντικό στην οδό Δαβάκη - Πίνδου 23, η σπασμένη διακοσμητική κεραμική γλάστρα επί της κεντρικής εισόδου. 

Συγκρίνοντας την παρούσα κατάσταση της νέο-φαληριώτικης επαύλεως με την κάτωθι αρχειακή λήψη της δεκαετίας του 1980 από τη βάση δεδομένων του ΥΠΕΚΑ, εύκολα θα παρατηρήσει κάποιος πως το εν λόγω κτίριο, το οποίο ήδη βρισκόταν σε καθεστώς εγκατάλειψης, έχει υποστεί στο πέρασμα του χρόνου μεγάλες φθορές και καταστροφές, ενώ έχουν χαθεί ή αφαιρεθεί πολλά από τα διακοσμητικά στοιχεία της πρόσοψης και της στέγης του (λ.χ. μπαλούστρα).

Τα τρία προαναφερόμενα εν σειρά διατηρητέα κτίρια, στους αριθμούς "19", "21" και "23" της οδού Δαβάκη - Πίνδου όπως καταγράφηκαν φωτογραφικά κατά τον μήνα Αύγουστο του έτους 2023:

 

• Η διατηρητέα έπαυλις Χριστοφή

Συνεχίζοντας τον περίπατο στην οδό Δαβάκη - Πίνδου, στον αριθμό "53", και πιο συγκεκριμένα στη συμβολή με την οδό Χριστοφή 2, ο φωτογραφικός φακός καταγράφει την κάτωθι εικονιζόμενη μοναδικής αρχιτεκτονικής έπαυλη του Χρ. Χριστοφή, ο σχεδιασμός της οποίας αποδίδεται στον πασίγνωστο Βαυαρό αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ (Ernst Ziller).

Λίγα μέτρα παρακάτω, στη συμβολή των οδών Δαβάκη - Πίνδου 57 και Νιρβάνα, σημείο αναφοράς εδώ και δεκαετίες, η έδρα του 2ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων νέου Φαλήρου.

Όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή του παρόντος αφιερώματος, η οδός Δαβάκη-Πίνδου, κατά μήκος της οποίας έχουν οικοδομηθεί μεγάλες πολυόροφες πολυκατοικίες, τερματίζει πλησίον της σοκολατοποιίας ΙΟΝ, στη συμβολή με τις οδούς Νικολάου Κανελλόπουλου και Ελευθερίου Βενιζέλου.

Αντί επιλόγου, ο φωτογραφικός φακός καταγράφει φευγαλέα ένα μικρό ισόγειο ερειπωμένο κτίσμα επί της οδού Δαβάκη - Πίνδου, λίγα μέτρα προ της συμβολής αυτής με την οδό Κανελλόπουλου:

Διαβάστε σχετικά με το νέο Φάληρο θέματα:

Νέο Φάληρο - Ιστορία και Οδωνυμικά

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του νέου Φαλήρου

Ακταίον Palace Hotel

Το Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου (Grand Hotel du Phalere)

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου

Η Ταραντέλλα του νέου Φαλήρου

Ένας Τσελεμεντές στο νέο Φάληρο

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου νέου Φαλήρου

Η Σούδα του νέου Φαλήρου

Ο "Διεθνής" Σταθμάρχης του νέου Φαλήρου

Οι εκκλησίες του νέου Φαλήρου

Οι αλιείς του νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών

Η Αύρα του Φαλήρου (La Brise du Phalere)

Στο νέο Φάληρο στα 1880

Το "αυτόνομο" νέο Φάληρο

Ο Ατμό-Ηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) του νέου Φαλήρου

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Α')

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Β')

Ο νεοφαληριώτης Αττίκ

Τα Λουτρά του νέου Φαλήρου

"Αι πρωιναί ώραι εις τα φαληρικά ύδατα"

Το Θέατρο του νέου Φαλήρου

Η Έπαυλις του Ευθυμίου Κεχαγιά

Το Αστυνομικό Τμήμα του νέου Φαλήρου

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Σμολένσκυ (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Φαληρέως (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Κεχαγιά) (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Θρασύβουλου Ζαΐμη (Νέο Φάληρο).

Η εξοχική οικία του Γεωργίου Σουρή στο νέο Φάληρο

Η οικία Χρ. Χριστοφή στο νέο Φάληρο

Η οικία του στρατηγού Σμολένσκυ στο νέο Φάληρο

Τα ξενοδοχεία του νέου Φαλήρου στα 70s και στα 80s

Ο Αλέξανδρος Κ. Βλάγκαλης και η εν Νέω Φαλήρω οικία του

Ευχαριστίες: 

Ευχαριστώ θερμά τον Δημήτρη Αμοργιανιώτη για τη βοήθεια στην πραγματοποίηση του φωτογραφικού οδοιπορικού 

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• "Η Ιστορία του νέου Φαλήρου μέσα από τους δρόμους του", Βάννα Πανδή-Αγαθοκλή, Εκδόσεις Όμβρος, Βιβλιοθήκη Μελετών και Δοκιμίων, ΧΕΝ Νέου Φαλήρου.
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.