ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ [ΑΛΚΙΒΙΑΔΟΥ 223 κ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ | ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ 38 | ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 223 κ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ 45 | ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 9 κ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΤΖΕΛΕΠΗ]

Στο παρόν αφιέρωμα του παρόντος ιστολογίου, εκ της πρωτότυπης ενότητας "Πειραιάς - Τότε και Σήμερα" (Πειραιάς / Piraeus Retronaut), ταξιδεύουμε σε τέσσερις "γωνιές" της πόλεως του Πειραιώς του "χθες" και του "σήμερα". 

• Οδός Αλκιβιάδου 223 και Φιλελλήνων 36

Πρώτος φωτογραφικός σταθμός, στη συμβολή των οδών Αλκιβιάδου και Φιλελλήνων, εκεί όπου ο φακός του ιστολογίου κατέγραψε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 το κάτωθι εικονιζόμενο εγκαταλειμμένο αξιόλογο παραδοσιακό κτίριο με  με εκλεκτικιστικά νεοκλασικά χαρακτηριστικά στοιχεία. 

Το εν λόγω κτίριο, στη συμβολή των οδών Αλκιβιάδου 223 και Φιλελλήνων 36, χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο από τις αρχές της δεκαετίας του '80, καταγράφεται στο Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) ως ένα κτίριο η όψη του οποίου παρουσίαζε χαρακτηριστική συμμετρία με κεντρικό άξονα, με ανοίγματα συμμετρικά διατεταγμένα πλαισιωμένα με γλυπτούς πεσσούς που στέφονταν με ανάγλυφο τραβηχτό, ενώ ιδιαίτερη μνεία γινόταν στην οροφή η οποία καλυπτόταν με γείσο διακοσμημένο με οδοντωτή περιμετρική ταινία καθώς επίσης στους συμμετρικά διατεταγμένους εξώστες με τους μαρμάρινους γλυπτούς κιλλίβαντες. Η κάτωθι φωτογραφική καταγραφή προέρχεται από το προαναφερθέν αρχείο και τοποθετείται χρονικά στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ειρήσθω εν παρόδω, εκείνη την εποχή, στο ισόγειο κατάστημα του υπό εξέτασιν κτιρίου λειτουργούσε βιοτεχνία / εργαστήριο ταπετσαριών και καλυμμάτων. 

Χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω φωτογραφία εκ των αρχείων του ΥΠΕΚΑ παρουσιάζουμε την κάτωθι σύνθεση/αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Άξια μνείας στην ως άνω σύνθεση / αντιπαραβολή, πέραν του υπό εξέτασιν κτιρίου, η μετασκευή της μεταπολεμικής πολυώροφης γωνιακής πολυκατοικίας στη συμβολή των οδών Φιλελλήνων 34 και Αλκιβιάδου (Βιοκλινική, μετέπειτα Βιοιατρική).

Το υπό εξέτασιν διατηρητέο κτίριο στη συμβολή των οδών Αλκιβιάδου και Φιλελλήνων, όπως καταγράφηκε σταθερά εγκαταλειμμένο και με ακόμα μεγαλύτερες φθορές κατά το έτος 2023:

• Οδός Φιλελλήνων 38

Επόμενος φωτογραφικός σταθμός, πάντοτε επί της οδού Φιλελλήνων, ελάχιστα βήματα απόσταση από το προαναφερθέν εγκαταλειμμένο διατηρητέο εκεί όπου ο φακός κατέγραψε το κάτωθι εικονιζόμενο εκλεκτικιστικής τεχνοτροπίας κτίριο, το οποίο αποτέλεσε την αρχική έδρα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς. Για την ιστορία, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς, ιδρύθηκε το 1935 και στεγάστηκε σε αυτό το μικρό κτίριο το οποίο βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του αρχαίου θεάτρου της Ζέας, όπου φιλοξενήθηκε η πλειοψηφία των ευρημάτων ανασκαφών που έλαβαν χώρα μεταπολεμικά στους δήμους του Πειραιώς, της Σαλαμίνας, του Μοσχάτου, της Καλλιθέας, αλλά και και παραλιακών δήμων Γλυφάδας, Βούλας και Βάρης. Μετά την θεμελίωση και την λειτουργία του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, το κτίριο της οδού Φιλελλήνων 38 χρησιμοποιείται κυρίως ως βοηθητικός χώρος και αποθήκη. 

Το χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο από τις αρχές της δεκαετίας του '80 κτίριο, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω φωτογραφία εκ των αρχείων του ΥΠΕΚΑ παρουσιάζουμε την κάτωθι σύνθεση/αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως κατά την διάρκεια της φωτογράφησης της προαναφερθείσης παλαιάς έδρας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά κατά τον μήνα Νοέμβριο του έτους 2011, η εγκατάλειψη του αρχαιολογικού χώρου και η απαξίωση των αρχαιολογικών εκθεμάτων ήταν παραπάνω από εμφανής. 

• Οδός Κουντουριώτου 223 και Φιλελλήνων 45

Παραμένοντας πάντοτε επί της οδού Φιλελλήνων και κατηφορίζοντας προς το Πασαλιμάνι (λιμήν Ζέας), έναντι του αρχαιολογικού πάρκου - υπαιθρίου τμήματος του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου κατέγραψε στις αρχές της δεκαετίας του 2010, ένα ακόμη εγκαταλειμμένο παραδοσιακό νεοκλασικό κτίριο του Πειραιώς. Το εν λόγω γωνιακό κτίριο, το οποίο βρίσκεται στη συμβολή των οδών Φιλελλήνων 45 και Κουντουριώτου 223, διαθέτει πλειάδα αξιοσημείωτων αρχιτεκτονικών στοιχείων ενώ χαρακτηρίζεται από μια διχρωμία στους εξωτερικούς τοίχους, παρ'όλα τα έκδηλα σημάδια του περάσματος των δεκαετιών σε αρκετά σημεία της τοιχοποιίας. 

Το υπό χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 κτίριο όπως καταγράφηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω αρχειακή φωτογραφία του ΥΠΕΚΑ παρουσιάζουμε την κάτωθι σύνθεση/αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Το υπό εξέτασιν τριώροφο, σταθερά εγκαταλειμμένο, διατηρητέο κτίριο όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές της δεκαετίας του 2020 μετά την τοποθέτηση προστατευτικών σκαλωσιών.

• Οδός Ελευθερίου Βενιζέλου 9 και Γιαννακού Τζελέπη 16

Τελευταίος φωτογραφικός σταθμός του παρόντος αφιερώματος πλησίον της πλατείας Ιπποδάμειας, εκεί όπου ο φακός κατέγραψε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 το κάτωθι εικονιζόμενο εγκαταλειμμένο γωνιακό νεοκλασικό κτίριο, επί της συμβολής της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου 9 με την οδό Γιαννακού Τζελέπη 16, έναντι της κεντρικής εισόδου της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά "Jeanne d'Arc".

Για την ιστορία, αξίζει επιγραμματικά να αναφέρουμε πως ο Ιωάννης (Γιαννακός) Τζελέπης (ή Τσελέπης), αγωνιστής του 1821, με καταγωγή από την Μακρυνίτσα του Πηλίου, υπήρξε μια εμβληματική φυσιογνωμία του Πειραιά του 19ου αιωνα, αφού θεωρείται ένας από τους πέντε πρώτους οικιστές της πόλης, κατά τα πρώτα χρόνια της ανασύστασής της. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, ο Τζελέπης και η οικογένεια του εγκαταστάθηκαν περί τα 1829 στον Πειραιά κτίζοντας το πρώτο πανδοχείο της πόλης, επί της σημερινής πλατείας Καραΐσκάκη, στα Λεμονάδικα του Πειραιά, στο σημείο όπου στις μέρες μας (21ος αιώνας) βρίσκεται το πρώην Μέγαρο Γιαννουλάτου, επί της ακτής που φέρει το όνομα του Τζελέπη. Το πανδοχείο του Τζελέπη υπήρξε ένα από τα ελάχιστα σημεία αναφοράς του τόπου κατά τη διάρκεια εκείνης της πρώιμης περιόδου αναδιοργάνωσης του Πειραιώς, μαζί με το παλαιό κτίριο της τούρκικης δογάνας (τελωνείο) και το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα.

Επιστρέφοντας στο διώροφο εγκαταλειμμένο κτίριο επί της συμβολής της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου 9 με την οδό Γιαννακού Τζελέπη 16, αξίζει να αναφέρουμε πως το Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), τόνιζε πως το διώροφο νεοκλασικό με τους άξονες συμμετρίες επί των δυο όψεών του, διέθετε μια χαρακτηριστική ξύλινη τετράρριχτη στέγη και εξώστες απλού σχεδίου με μαρμάρινα φουρούσια. Στην εν λόγω βάση δεδομένων, υφίσταται η κάτωθι εικονιζόμενη φωτογραφία του χαρακτηρισμένου από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ως διατηρητέου κτιρίου, με τον οίκο επίπλων / κατάστημα επιπλώσεων των Όθωνα Κολλιόπουλου και Ζ. Κατσαρού εν λειτουργία:

Κατά τα γνωστά, χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω αρχειακή φωτογραφία του ΥΠΕΚΑ παρουσιάζουμε την κάτωθι σύνθεση/αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut. 

Παρατηρώντας την ως άνω σύνθεση / αντιπαραβολή, πέραν της πλήρους απαξίωσης και εγκατάλειψης του υπό εξέτασιν κτιρίου στις αρχές της δεκαετίας του 2010, μπορούμε να επισημάνουμε επίσης πως το γειτονικό ισόγειο κτίριο, επί της συμβολής των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου και Φίλωνος, αντικαταστάθηκε από πολυώροφο κτίριο.

Τον Οκτώβριο του έτους 2013, βάσει σχετικής αποφάσεως όπως αυτή δημοσιεύτηκε στο Τεύχος Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων και Πολεοδομικών Θεμάτων του ΦΕΚ 389 της 8ης Νοεμβρίου του 2013, καθορίστηκαν συμπληρωματικοί ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης τόσο στο διατηρητέο κτίριο επί των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου 9 και Τζελέπη 16 όσο και στο οικόπεδο αυτού, αμφότερα ιδιοκτησίας της Ιεράς Μονής των Αδελφών του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως της Καθολικής Εκκλησίας − Ελληνογαλλική Σχολή "ΙΩΑΝΝΑ Δ'ΑΡΚ", δια της εκπροσώπου αυτού, Αδελφής Ελισάβετ Ρηγούτσου. 

Κατ' αυτόν τον τρόπο, το εγκαταλειμμένο διατηρητέο κτίριο αποκαταστάθηκε ενώ στη θέση του ισογείου μη διατηρητέου κτιρίου επί της οδού Γιαννακού Τζελέπη το οποίο κατεδαφίστηκε, κατασκευάστηκε νέα εξαόροφη οικοδομή. Αμφότερα κτίρια χρησιμοποιούνται έκτοτε για τις ανάγκες του νηπιαγωγείου και του προνήπιου της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά "Jeanne d'Arc".

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Οδωνυμικά του Πειραιά", Μάρω Βουγιούκα / Βασίλης Μεγαρίδης, Εκδόσεις Φιλιππότη, 1996
• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• "Πειραιάς Θρύλος και Πραγματικότητα", Δημήτριος Φερούσης, Εκδόσεις Αστέρος
• ΥΠΕΚΑ

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.