Η ΕΞΕΔΡΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα όπως επίσης κατά την αυγή του 20ου αιώνα, ήτοι προς το τέλος της περιόδου της μεγάλης ακμής του προαστίου του νέου Φαλήρου, προτού ξεκινήσει η περίοδος σταδιακής πτώσης και απαξίωσης της κοσμικής λουτρόπολης, οι περίπατοι - ιδιαίτερα κατά τους εαρινούς / θερινούς μήνες - στο δροσερό παραθαλάσσιο προάστιο υπήρξαν αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την λαοφιλή εξέδρα του νέου Φαλήρου.

Phalere - Estrade / Φάληρον - Εξέδρα

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου, τόπος συναντήσεων, ραντεβού και περιπάτου για Πειραιείς, Φαληριώτες αλλά και Αθηναίους, ξεκινούσε από την φαληρική ακτή πλησίον του Ξενοδοχείου της Εταιρίας Σιδηροδρόμων (γνωστό και ως "Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου" ή/και Grand Hotel du Phalere) και προσχωρούσε μέσα στη θάλασσα σε απόσταση περίπου 60-70 μέτρων.

Φάληρον / Bay of Phaleron

Ν. Φάληρον - Η Εξέδρα

Η εξέδρα του Φαλήρου, το Ξενοδοχείο (αριστερά) και ο Σταθμός στο βάθος - Μεσοπόλεμος

Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι το γεγονός πως σε διάφορες φωτογραφικές καταγραφές της εξέδρας του νέου Φαλήρου, στο "κάδρο" περιλαμβάνεται μερικώς ή ολικώς το Ξενοδοχείο του Σταθμού.

Δίγλωσσο επιχρωματισμένο επιστολικό δελτάριο με τίτλο "Νέο Φάληρον - Περίπατος"

Le Phalere - Athenes

Στις δυο άκρες της εξέδρας αποβίβασης και περιπάτου του νέου Φαλήρου, ανά διαστήματα, υπήρχαν κομψά παγκάκια στα οποία μπορούσαν να αναπαυθούν οι περιπατητές, ενώ στο τέλος αυτής δημιουργείτο μια μεγάλη στρογγυλή πλατεία όπου βρίσκονταν δυο φαρδιές σκάλες που χρησίμευαν κυρίως για να πλευρίζουν οι ατμάκατοι που αναλάμβαναν την αποβίβαση/επιβίβαση κυρίως επίσημων επισκεπτών των οποίων τα πλοία παρέμεναν στα "ανοιχτά" του φαληρικού όρμου.

Το Φάληρον: Περίπατος και εξέδρα

Αθήναι: Νέον Φάληρον / Athenes - Le Nouveau Phalere

Κατά μήκος της εξέδρας, υπήρχαν σκάλες από όπου ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορούσε να επιβιβαστεί/αποβιβαστεί σε μικρές βάρκες οι οποίες έναντι σχετικού αντιτίμου αναλάμβαναν μικρούς ή μεγαλύτερους θαλασσίους περιπάτους (βαρκάδες) στα καθαρά νερά του φαληρικού όρμου. 

Η κατασκευή της εξέδρας του νέου Φαλήρου υπήρξε ένα από τα αρκετά έργα υποδομής της Εταιρίας Σιδηροδρόμων Αθηνών-Πειραιώς η οποία ως γνωστόν είχε αναλάβει εργολαβικά τη διαμόρφωση του προαστίου του νέου Φαλήρου (Σιδηροδρομικός Σταθμός, Ξενοδοχείο, Λουτρά, Περίπατος, Ποδηλατοδρόμιο κ.ο.κ.) κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Η εξέδρα του νέου Φαλήρου αποπερατώθηκε κατά το έτος 1891 με συνολικό κόστος περί τις 60.000 δραχμές, μέσα στα όρια του σχετικού προϋπολογισμού. Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως η σιδηροκατασκευή της εξέδρας κατασκευάστηκε από το γνωστό πειραϊκό μηχανουργείο του Τζών Μακ Δούαλ. 

Νέον Φάληρον - Εξέδρα / Athenes - Nouveau Phalere [Επιχρωματισμένη Carte Postale]

Νέον Φάληρον - Εξέδρα / Athenes - Nouveau Phalere [Ασπρόμαυρη Carte Postale]

Νέον Φάληρον - Εξέδρα / Athenes - Nouveau Phalere [Ασπρόμαυρη Carte Postale]

Όταν ξεκίνησε η λειτουργία της εξέδρας του νέου Φαλήρου, η Εταιρία των Σιδηροδρόμων είχε καθιερώσει εισιτήριο αξίας δέκα (10) λεπτών για κάθε ενδιαφερόμενο επισκέπτη. Γρήγορα όμως, κατόπιν κυβερνητικής απόφασης, αποφασίστηκε η κατάργηση του σχετικού αντιτίμου και η ελεύθερη είσοδος στην εξέδρα για όλους.

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου - Μεσοπόλεμος

Εκτός όμως από σημείο συναντήσεων, περιπάτου και αναψυχής, η εξέδρα ταυτίστηκε με πολλές εκδηλώσεις οι οποίες είχαν κυρίως σχέση με επισκέψεις επισήμων, αρχηγών κρατών, εκπροσώπων ξένων βασιλικών οίκων και λοιπών προσωπικοτήτων διεθνούς εμβέλειας. Πέραν αυτών όμως, η εξέδρα αποτελούσε επίκεντρο εορτών όπως λ.χ. η Εορτή υπέρ του Εθνικού Στόλου η οποία έλαβε χώρα στις αρχές Αυγούστου του 1904 και περιλάμβανε συν τοις άλλοις λεμβοδρομίες, κολυμβητικούς αγώνες, αγώνες δια σκαφιδίων, κωπηλατικούς αγώνες κ.α.

 

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως, σε ετήσια βάση, στην εξέδρα του Φαλήρου, ελάμβανε χώρα ο αγιασμός τον υδάτων και ο πανηγυρικός εορτασμός των Θεοφανίων στο νέο Φάληρο:

Η διεξαγωγή ναυτικών αγώνων, πάσης φύσεως κολυμβητικών αγώνων και αγώνων καταδύσεων δίπλα στη θαλάσσια περιοχή δίπλα στην εξέδρα του Φαλήρου αποτελούσε συχνό φαινόμενο κατά τις προπολεμικές δεκαετίες.

Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, από την εξέδρα του Φαλήρου ξεκινούσαν μικρά ατμόπλοια για διάφορους κοντινούς προορισμούς (λ.χ. Γλυφάδα, Βούλα, Βουλιαγμένη), όπως λ.χ το προβαλλόμενο στην ακόλουθη διαφημιστική καταχώρηση του έτους 1915 το οποίο αναχωρούσε για μονοήμερη εκδρομή "δια την δροσόλουστον Βουλιαγμένην"!

Έτος 1915

Δυστυχώς, δεν εξέλειπαν και τα δυσάρεστα γεγονότα, όπως λ.χ. μια αιφνίδια πυρκαγιά: 

Έτος 1904 - Πυρκαϊά εις την εξέδραν του Φαλήρου

Επίσης, ο Τύπος των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα είναι πλήρης ειδήσεων που αφορούν απόπειρες αυτοκτονιών και αυτοκτονίες οι οποίες έλαβαν χώρα στην εξέδρα του νέου Φαλήρου από ανθρώπους κάθε ηλικίας για πολλούς λόγους και αφορμές:

Επίσης, κατά πως φαίνεται από το ακόλουθο δημοσίευμα, στην εξέδρα του Φαλήρου περίμεναν τους πλούσιους ομογενείς που ταξίδευαν για αναψυχή στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου επίδοξες νύφες με σκοπό τον γάμο και ένα καλλίτερο μέλλον μακρυά από την Ελλάδα:

Η νύμφη του ΑΧΕΠΑ - Έτος 1929

Η εξέδρα του νέου Φαλήρου έζησε μεγαλειώδεις στιγμές κοσμοσυρροής σε εξαιρετικής σημασίας γεγονότα όπως λ.χ. οι αθλητικοί αγώνες κατά την Μεσολυμπιάδα του 1906, η άφιξη του θωρηκτού "Αβέρωφ" στο νέο Φάληρο τον Σεπτέμβριο του έτους 1911, η θριαμβευτική άφιξη των ελληνικών στρατευμάτων από τους νικηφόρους Β' Βαλκανικούς Πολέμους υπό τον Βασιλέα και Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο Α' (ή ΙΒ') στις 5 Αυγούστου του 1913 (σσ. η Ελλάδα μετά την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου προσαρτούσε τη νότια Μακεδονία με τη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα μέχρι τις εκβολές του Νέστου ποταμού, τη Νότια Ήπειρο και την Κρήτη) ή την επάνοδο του Βασιλέα Κωνσταντίνου Α' (ή ΙΒ') μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας κατά το έτος 1920.

Επιχρωματισμένο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο εκδόσεων ΔΕΛΤΑ

Ακολουθούν διάφορες φωτογραφικές καταγραφές της σημαιοστολισμένης εξέδρας του νέου Φαλήρου κατά τις προαναφερόμενες ιστορικές χρονικές συγκυρίες ή κατά τη διάρκεια άλλων παρόμοιων γεγονότων (επισκέψεων επισήμων, πολιτικών αρχηγών, βασιλέων κ.α. από άλλα κράτη, επισκέψεις βασιλέων σε γυμνάσια του Βασιλικού Ναυτικού, επισκέψεις - επιθεωρήσεις σε πλοία του στόλου κ.ο.κ) μέσα από φωτογραφίες εποχής και σχετικά επιστολικά δελτάρια (cartes postales):

Φάληρον - Λεμβοδρομίαι κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του 1906

Το Φάληρον πανηγυρίζει την έλευσιν του Βασιλέως

Η υποδοχή του Βασιλέως Κωνσταντίνου Α' - Ο Υπουργός των Ναυτικών Ν. Στράτος και το Σώμα των Προσκόπων

Το Νέον Φάληρον κατά την άφιξιν του Βασιλέως Κωνσταντίνου A'

Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος Α' και η Βασίλισσα Σοφία στην εξέδρα του νέου Φαλήρου

Ο ελληνικός στόλος εν Φαλήρω - Δεξιά η εξέδρα

Ν. Φάληρον - Η Εξέδρα / N. Phalere - L'Estrade (Delta Athenes)

Δυστυχώς η ιστορική διαδρομή της περίφημης εξέδρας του νέου Φαλήρου διεκόπη άδοξα κατά την περίοδο της Κατοχής. Σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, η εξέδρα του νέου Φαλήρου ξηλώθηκε κατά τον τελευταίο χρόνο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τις γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις Κατοχής. Κατά μια εκδοχή, οι Γερμανοί ξήλωσαν την εξέδρα για να εκμεταλλευτούν τα μεγάλα σιδηρά υποστυλώματα ενώ έτερη εκδοχή υποστηρίζει πως το ξήλωμα της εξέδρας έγινε προς αποφυγήν απόβασης βατραχανθρώπων από πλευράς των συμμαχικών δυνάμεων. 

Χαρακτηριστικό είναι πάντως πως κατά την διάρκεια των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών και προτού αρχίσουν τα πρώτα έργα ανάπλασης της παραλίας του φαληρικού όρμου, σε ορισμένα σημεία εντός της θάλασσας διακρίνονταν υπολείμματα της πάλαι ποτέ ένδοξης εξέδρας του νέου Φαλήρου. 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Το θωρηκτό "Αβέρωφ" στο νέο Φάληρο

Νέο Φάληρο: Ιστορία και Οδωνυμικά

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του νέου Φαλήρου

Ακταίον Palace Hotel

Το Μέγα Ξενοδοχείο του Φαλήρου (Grand Hotel du Phalere)

Η Ταραντέλλα του νέου Φαλήρου

Ένας Τσελεμεντές στο νέο Φάληρο

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου νέου Φαλήρου

Η Σούδα του νέου Φαλήρου

Ο "Διεθνής" Σταθμάρχης του νέου Φαλήρου

Οι εκκλησίες του νέου Φαλήρου

Οι αλιείς του νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών

Η Αύρα του Φαλήρου (La Brise du Phalere)

Στο νέο Φάληρο στα 1880

Το "αυτόνομο" νέο Φάληρο

Ο Ατμό-Ηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) του νέου Φαλήρου

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Α')

Το Μνήμα του Γάλλου (Μέρος Β')

Ο νεοφαληριώτης Αττίκ

Τα Λουτρά του νέου Φαλήρου

"Αι πρωιναί ώραι εις τα φαληρικά ύδατα"

Το Θέατρο του νέου Φαλήρου

Η Έπαυλις του Ευθυμίου Κεχαγιά

Το Αστυνομικό Τμήμα του νέου Φαλήρου

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Σμολένσκυ (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δαβάκη-Πίνδου (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Φαληρέως (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Κεχαγιά) (Νέο Φάληρο).

Φωτογραφικό Οδοιπορικό στην οδό Θρασύβουλου Ζαΐμη (Νέο Φάληρο).

Η εξοχική οικία του Γεωργίου Σουρή στο νέο Φάληρο

Η οικία Χρ. Χριστοφή στο νέο Φάληρο

Η οικία του στρατηγού Σμολένσκυ στο νέο Φάληρο

Τα ξενοδοχεία του νέου Φαλήρου στα 70s και στα 80s

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Ο Πειραιεύς του άλλοτε", Πάνου Λώζου, 1987 
• "Η Ιστορία του νέου Φαλήρου μέσα από τους δρόμους του", Βάννα Πανδή-Αγαθοκλή, Εκδόσεις Όμβρος, Βιβλιοθήκη Μελετών και Δοκιμίων, ΧΕΝ Νέου Φαλήρου. 
• Τύπος Εποχής

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.