Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ

Ο χώρος επί του οποίου βρίσκεται η σύγχρονη πλατεία Αλεξάνδρας, στο ανατολικό άκρο του λιμένα της Ζέας (κοινώς Πα(σ)σαλιμάνι), δημιουργήθηκε γεωφυσικά από την παράκτια γραμμή, δίχως ουσιαστική ανθρώπινη παρέμβαση. Η σημερινή πλατεία υπήρξε μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα ένα βραχώδες ακρωτήρι, σε μια ερημική εξοχική τοποθεσία, αρκετά μακρυά από το τότε κέντρο του Πειραιώς, μιας πόλεως η οποία ως γνωστόν ανασυστάθηκε μετά την Απελευθέρωση και εποικίστηκε σταδιακά κατά τον 19ο αιώνα από ανθρώπους που έφθασαν από διάφορα μέρη της ελεύθερης και μη ελληνικής επικράτειας.

Η Πλατεία Αλεξάνδρας (Τσαρούχης, 1982)

Κατά το έτος 1873, το Οικοδομικό Τετράγωνο του υαλουργείου των Παύλου Τσίλλερ (σσ. αδελφός του Ερνέστου Τσίλλερ) και Πέτρου Οριγώνη εντάχθηκε στο Σχέδιο Πόλεως, όπως καταγράφεται στο παρακάτω απόσπασμα του Σχεδίου Πόλεως (ΦΕΚ 47/29 Σεπτεμβρίου του 1873). Όπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει στο εν λόγω τοπογραφικό, ο λόφος της Καστέλλας εκείνων των καιρών ήταν ακατοίκητος και ερημικός, όπως αντίστοιχα η ακτογραμμή προς το νέο Φάληρο. Εκείνη την εποχή, η έκταση της πόλεως του Πειραιώς σταματούσε στο ύψος της σημερινής πλατείας Κανάρη, στο Πασαλιμάνι, το οποίο στο εν λόγω σχέδιο ονοματίζεται λανθασμένα ως "λιμήν Μουνιχίας". Ο δε χώρος της πλατείας Αλεξάνδρας, όπως ήδη αναφέραμε και προκύπτει από το παρακάτω σχέδιο, αποτελούσε ένα βραχώδες ακρωτήριο.

Απόσπασμα Σχεδίου Πόλεως - Έτος 1873 (Πηγή: Μαλικούτη)

Στα μέσα της δεκαετίας του 1870, ο αρχιτέκτων Ερνέστος Τσίλλερ (Ernest Ziller) κατασκευάζει μια σειρά από παραθαλάσσιες επαύλεις με σκοπό την εκμετάλλευσή τους. Το Πασαλιμάνι (λιμήν Ζέας) παρέμενε ακόμη μια εξοχική τοποθεσία, ιδανική για μπάνια και αναψυχή, σχετικά μακρυά από το κέντρο της πόλης του Πειραιά το οποίο όμως αργά αλλά σταθερά εξαπλωνόταν. Οι επαύλεις του Τσίλλερ ονομάτισαν την ομώνυμη συνοικία, η οποία έμεινε γνωστή στην ιστορία ως η "Συνοικία των Επαύλεων" ή/και "Συνοικία Τσίλλερ". Δυστυχώς, στις μέρες μας (21ος αιώνας) δεν διασώζεται καμία εκ των προαναφερομένων επαύλεων, οι οποίες κατεδαφίστηκαν μεταπολεμικά παραχωρώντας τις θέσεις τους σε πολυώροφες πολυκατοικίες επί της σημερινής ακτής Τρύφωνος Μουτζοπούλου. 

Κατά την περίοδο 1886-1890, εκτελούνται τμηματικά οι εργασίες της κατασκευής ενός τείχους αντιστήριξης της παραλιακής λεωφόρου, από το Πασαλιμάνι μέχρι και το νέο Φάληρο. Το εν λόγω τείχος αντιστήριξης, είναι η κατασκευή που συναντάμε μέχρι τις ημέρες μας να "περιβάλει" όλον τον φυσικό κόλπο της Ζέας, από το ύψος του Ναυτικού Νοσοκομείο Πειραιώς (πρώην Ρώσικο Νοσοκομείο) μέχρι και την πλατεία Αλεξάνδρας, αλλά και κατά μήκος της ακτής Ναυάρχου Κουντουριώτη και της λεωφόρου Βασιλέως Παύλου (Αλέξανδρου Παπαναστασίου) με κατεύθυνση προς το νέο Φάληρο. Το τείχος αντιστήριξης σημειώνεται στο κάτωθι τοπογραφικό σημείωμα, στο οποίο εμφανίζονται επίσης η συνοικία Τσίλλερ (έχει επισημανθεί με ειδικό σύμβολο), ο λιμήν Μουνιχίας (πρόκειται για λανθασμένη αναφορά στον λιμένα της Ζέας), η πλατεία Μουνιχίας (ήτοι η σημερινή πλατεία Κανάρη), η παλαιά Μουνιχία (Μικρολίμανο / Τουρκολίμανο), η θάλασσα του Φαλήρου, η έπαυλις του Κουμουνδούρου, η οδός Φαλήρου, ο σιδηρόδρομος Πειραιώς - Αθηνών, το Άγγλο-γαλλικό νεκροταφείο (Μνήμα του Γάλλου) και ο συνοικισμός του νέου Φαλήρου:

Στα τέλη του 19ου αιώνα λοιπόν, με τα προαναφερόμενα έργα αντιστήριξης, διαμορφώθηκε για πρώτη φορά το οικόπεδο της σημερινής πλατείας Αλεξάνδρας, η οποία αρχικά καταγραφόταν είτε ως πλατεία ακρωτηρίου Μουνιχίας, είτε ως πλατεία Τσίλλερ - για ευνόητους λόγους.

Μια φωτογραφική λεπτομέρεια του ως άνω τείχους αντιστήριξης όπως καταγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 από τον παράκτιο βραχώδη χώρο που βρίσκεται κάτωθεν της σύγχρονης πλατείας Αλεξάνδρας:

Στις αρχές της δεκαετίας του 1890 και πιο συγκεκριμένα κατά το έτος 1892 ξεκίνησε η ισοπέδωση και η επίστρωση του χώρου της πλατείας, η οποία ονομάστηκε επισήμως πλατεία βασιλόπαιδος Αλεξάνδρας λόγω του ατυχούς συμβάντος του θανάτου της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας, της μεγαλύτερης κόρης του Βασιλέα Γεωργίου Α' και της Βασίλισσας Όλγας, σε ηλικία 21 ετών, στις 24 Σεπτεμβρίου του 1891. Η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας και της Δανίας και μετέπειτα Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας, μόνιμα εγκατεστημένη στην Αγία Πετρούπολη μετά το γάμο της με τον Μέγα Δούκα της Ρωσίας Παύλο Αλεξάνδροβιτς στις 5 Ιουνίου του 1889, απεβίωσε ξαφνικά λίγες μόλις ημέρες μετά τη γέννηση του δεύτερου υιού της. Για τους ίδιους λόγους εθνικού πένθους που ο Δήμος Πειραιώς έδωσε το όνομα της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας στην υπό εξέτασιν πειραϊκή πλατεία του Πειραιά, ο Δήμος Αθηναίων μετονόμασε μια εκ των κεντρικών λεωφόρων της πόλεως, τη σημερινή λεωφόρο Αλεξάνδρας. Το μνήμα της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας βρίσκεται στο Βασιλικό Κοιμητήριο στο Τατόι. 

Το κάτωθι αρχειακό τεκμήριο μέσα από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1895 τεκμηριώνει τα ως άνω αναφερόμενα εξωραϊστικά έργα στην πλατεία Αλεξάνδρας:

Η πλατεία Αλεξάνδρας και η Συνοικία Τσίλλερ όπως καταγράφηκαν σε χάρτη του έτους 1896:

"Θεαματική απόλαυσις θαυμασία", "ο κατακλυσμός του Νώε" και "έκτακτα και θαυμάσια πυροτεχνήματα εν τη πλατεία Αλεξάνδρας", μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του 1899:

Αρχειακό τεκμήριο από τον πειραϊκό Τύπο του έτους 1900 με αναφορά στο Μέγα Αναψυκτήριον / Ζαχαροπλαστείον και Ζυθοπωλείον "Η Αλεξάνδρα":

Κατά την πρώτη δεκαετία 20ου αιώνα, το ζυθοκαφείον / ζαχαροπλαστείον "Η Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα" του Αυδή με τις μουσικές συναυλίες κάθε Πέμπτη ή/και Κυριακή αποτελούσε σημείο αναφοράς για την περιοχή όπως φανερώνουν άλλωστε και οι κάτωθι καταχωρήσεις από τον ημερήσιο Τύπο εκείνης της εποχής:

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, στην πλατεία Αλεξάνδρας των αρχών του 20ου αιώνα, όπως προκύπτει από σχετική πρωτογενή έρευνα, λάμβαναν χώρα οι εξετάσεις γυμναστικής των μαθητών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της πόλεως, όπως λ.χ. του Γυμνασίου Πειραιώς.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα (έτος 1915), το καφέ-ζυθεστιατόριο της μαγευτικής πλατείας Αλεξάνδρας διεύθυνε ο επιχειρηματίας Σπυρίδων Φωκάς:

Έτος 1915

Στα μέσα της δεκαετίας του 1920, το ζυθεστιατόριο του Σπυρίδωνος Φωκά στην πλατεία Αλεξάνδρας παρέμενε σημείο αναφοράς για τους Πειραιώτες: 

Την ίδια εποχή, όπως προκύπτει από σχετική πρωτογενή έρευνα, στην πλατεία Αλεξάνδρας καταγραφόταν η έδρα του τουρκικού προξενείου. 

Μια όμορφη εικόνα από την πλατεία Αλεξάνδρας μιας άλλης εποχής, με φόντο το λόφο της Καστέλλας, τα κτίρια της σημερινής ακτής Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτου και την παραλία του Παρασκευά.

Στις αρχές της δεκαετίας του '30, επί της πλατείας Αλεξάνδρας καταγραφόταν το Ιπποδρόμιον Πιεραντόνι:

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, στην πλατεία Αλεξάνδρα καταγραφόταν συν τοις άλλοις το ομώνυμο λουτροθεραπευτήριον του Κυρ. Οικονομάκου, όπου προσφέρονταν θαλάσσια και ιαματικά λουτρά.  

Λίγα χρόνια πριν την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την περίοδο του καθεστώτος Μεταξά, όπως άλλωστε μαρτυρά το κάτωθι ενδεικτικό ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο του έτους 1939, "εις την πλατείαν Αλεξάνδραν" λάμβαναν χώρα υπαίθριες θερινές λαϊκές συναυλίες:

Ειρήσθω εν παρόδω, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, τα προαναφερθέντα θερμά θαλάσσια λουτρά, επί της ομώνυμης στάσεως λεωφορείων και τρόλεϊ "Λουτρά", λειτουργούσαν πλέον ανακαινισμένα υπό τη διεύθυνση των Η. Δαμηλάκου και Π. Δεμέναγα:

• Πλατεία Αλεξάνδρας: Φωτογραφίες από το παρελθόν

Ευθύς αμέσως, παρουσιάζονται ορισμένες ενδεικτικές παλαιές φωτογραφίες και επιστολικά δελτάρια (cartes postales) με θέμα την πλατεία Αλεξάνδρας:

Στην παρακάτω φωτογραφία η οποία τοποθετείται χρονικά κατά το έτος 1903, καταγράφεται το άνοιγμα του λιμένος της Ζέας (Πασαλιμάνι) και στα αριστερά, διακρίνονται εκτός του τρούλου της οικίας Πατσιάδη, τμήμα των επαύλεων της συνοικίας Τσίλλερ καθώς και το υαλουργείο των Τσίλλερ-Οριγώνη ενώ στο δεξί τμήμα της εικόνας, προς την Φρεαττύδα, καταγράφεται το κτίριο του Ρωσικού Νοσοκομείου Πειραιώς. 

Κλασική απεικόνιση της πλατείας Αλεξάνδρας από δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα με τίτλο "Πειραιεύς: Πλατεία Αλεξάνδρας" (Piree: Place Alexandra). Στο φωτογραφικό κάδρο διακρίνονται τα δυο Μέγαρα του Παναγιώτη Πατσιάδη όπως και το κτίριο όπου λειτούργησε μέχρι το 1875 το υαλουργείο Πέτρου Οριγώνη - Παύλου Τσίλλερ. Ο λόφος της Καστέλλας, στο βάθος, αραιά δομημένος ενώ στην παραλιακή οδό Ακρωτηρίου Μουνιχίας κινείται ιππήλατος τροχιόδρομος.

Το ίδιο επιστολικό δελτάριο σε επιχρωματισμένη έκδοση:

Ιστορική φωτογραφία της διαμορφωμένης και ισοπεδωμένης πλατείας Αλεξάνδρας σε μια προπολεμική λήψη η οποία λογικά έχει πραγματοποιηθεί από το ύψος του σημερινού Ναυτικού Νοσοκομείου Πειραιά (ΝΝΠ - πρώην Ρωσικό Νοσοκομείο):

Πλατεία Αλεξάνδρας (Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιώς)

Η συνοικία των επαύλεων του Τσίλλερ και η οδός βασιλόπαιδος Αλεξάνδρας που οδηγούσε στην ομώνυμη πλατεία Αλεξάνδρας στις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέσα από ένα χαρακτηριστικό δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο (Πειραιεύς: Οδός Βασιλοπ. Αλεξάνδρας / Pirée: Rue Alexandra). Η οδός βασιλόπαιδος Αλεξάνδρας σήμερα έχει ατυχέστατα μετονομαστεί σε οδό πλατείας Αλεξάνδρας!

Πειραιεύς: Οδός Βασιλοπ. Αλεξάνδρας

Η ίδια ασπρόμαυρη φωτογραφία, με τα δυο παιδάκια, χρησιμοποιούμενη σε έτερο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο υπό τον τίτλο "Πειραιεύς: Συνοικία Τσίλλερ" (Pirée: Quartier Tsiller - ανορθόγραφο).

Και πάλι η ίδια ασπρόμαυρη φωτογραφία, όπως χρησιμοποιήθηκε σε έτερη παρόμοια δίγλωσση καρτ-ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα, με τίτλο "Πειραιεύς: Συνοικία Πλατείας Αλεξάνδρας / Pirée: Quartier Place Alexandra":

Χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή των αρχών του 20ου αιώνα, επιχειρούμε την κάτωθι σχετική σύνθεση / αντιπαραβολή του "χθες και του σήμερα" μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut. 

Η στροφή της οδού πλατείας Αλεξάνδρας με φόντο το Πασαλιμάνι μέσα από ένα επιχρωματισμένο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα το οποίο τιτλοφορείται "Πειραιεύς - Πλατεία Αλεξάνδρας (Pirée - Place Alexandra). Στο δεξί άκρο της εικόνας διακρίνεται τμήμα της ακραίας επαύλεως της συνοικίας Τσίλλερ, αρχικής ιδιοκτησίας του βιομηχάνου Βασιλείου Βασιλειάδη, στην οποία φέρεται να είχε διαμείνει η βασιλική οικογένεια της Ελλάδας κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών της, στα τέλη της δεκαετίας του 1870:

Πειραιεύς: Πλατεία Αλεξάνδρας

Ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή η οποία τοποθετείται χρονικά περί το έτος 1907 με χρήση γυάλινης πλάκας, στην οποία εικονίζεται η ισοπεδωμένη πλατεία Αλεξάνδρας, τα δυο μέγαρα (οικίες) του Π. Πατσιάδη, η νήσος Κουμουνδούρου και στο βάθος η οικία Οριγώνη. Το παιδάκι που εικονίζεται στην εν λόγω φωτογραφία βρίσκεται "στου Λέλουδα", ήτοι πλησίον Φρεαττύδος, περίπου στο ύψος του Ναυτικού Νοσοκομείου Πειραιώς (ΝΝΠ - πρώην Ρωσικό Νοσοκομείο).

Μια σχετική σύνθεση / αντιπαραβολή του "χθες και του σήμερα" μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut. 

Προπολεμικά, η πλατεία Αλεξάνδρας παρέμενε ένας μεγάλος ελεύθερος δημόσιος χώρος στον οποίον λάμβαναν χώρα μέχρι και επιθεωρήσεις των υπαλλήλων / εργατών του Δήμου Πειραιώς!

Έτος 1937 - Επίσκεψη / επιθεώρηση του κ. Κ. Κοτζιά στον Πειραιά

Μεταπολεμικά έργα διαμόρφωσης της πλατείας Αλεξάνδρας - το τρόλεϊ που περνά από την παραλιακή λεωφόρο βοηθά στη χρονολόγηση της φωτογραφίας - σε μια φωτογραφία η οποία αποδίδεται στο γνωστό Έλληνα φωτογράφο Σπύρο Μελετζή (Άγιοι Θεόδωροι Ίμβρου, 20 Ιανουαρίου 1906 - Αθήνα, 14 Νοεμβρίου 2003).

Μεταπολεμικά έργα διαμόρφωσης της πλατείας Αλεξάνδρας (Φωτογράφος: Σπ. Μελετζής) 

Η πλατεία Αλεξάνδρας περί τα μέσα της δεκαετίας 1960 μέσα από μια σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφικών καταγραφών δια χειρός του ερασιτέχνη φωτογράφου Γεωργίου Σαματούρα:

Με βάση την ως άνω ασπρόμαυρη φωτογραφία του Γεωργίου Σαματούρα, μια σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut. 

Ασπρόμαυρες φωτογραφικές καταγραφές της πλατείας Αλεξάνδρας δια χειρός του ερασιτέχνη φωτογράφου και αλιέα Γεωργίου Σαματούρα, από τη θαλάσσια περιοχή του λιμένος Ζέας (Πασαλιμάνι), περί τα μέσα της δεκαετίας του 1960:

Πηγή: ΕΛΙΑ - Επεξεργασία: MLP

Πηγή: ΕΛΙΑ - Επεξεργασία: MLP

Η σημαιοστολισμένη πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε το καλοκαίρι του έτους 1960 μέσα από τον φακό της Elva Hunting:

Η πλατεία Αλεξάνδρας, όπως καταγράφηκε δια χειρός Γεωργίου Μπακούρου, κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960 (σσ. το πανοραμικό κάδρο προέκυψε από την ψηφιακή ένωση δυο ξεχωριστών λήψεων):

Η όψη της πλατεία Αλεξάνδρας άλλαξε ριζικά με την δημιουργία παρτεριών πρασίνου στις αρχές της δεκαετίας του 1970, επί ημερών δημαρχίας Αριστείδη Σ. Σκυλίτση. Στο κάτωθι φωτογραφικό κάδρο πλην της πλατείας Αλεξάνδρας μπορούμε να διακρίνουμε την μαρίνα ελλιμενισμού των σκαφών της Ζέας, τις εγκαταστάσεις του Ναυτικού Νοσοκομείου Πειραιώς, τις λοιπές βοηθητικές εγκαταστάσεις που δημιουργήθηκαν στον όρμο της Φρεαττύδας, τον τρούλο του ιερού ναού του Αγίου Βασιλείου και την ομώνυμη συνοικία πέριξ αυτού, όπως επίσης το κτίριο του Ειδικού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Μεταξά. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως επί της πλατείας Αλεξάνδρας είχε ήδη ξεκινήσει η ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων. 

Έτερη καταγραφή τμήματος της πλατείας Αλεξάνδρας από τις αρχές της δεκαετίας του '70 με τα τραπεζοκαθίσματα των καφετεριών με φόντο τις βοηθητικές εγκαταστάσεις της μαρίνας ελλιμενισμού των σκαφών της Ζέας στη Φρεαττύδα, μέσα από μια καρτ-ποστάλ των εκδόσεων Διακάκη:

Χρησιμοποιώντας ως βάση την ως άνω έγχρωμη φωτογραφία των αρχών της δεκαετίας του 1970, παρουσιάζουμε την ακόλουθη σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", στα πλαίσια του πρωτότυπου προσωπικού project Πειραιάς Retronaut:

Ακόμα μια άποψη της πλατείας Αλεξάνδρας από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, εκ προσωπικής συλλογής, η οποία συμπεριλαμβανόταν σε ένα ευχετήριο οκτάπτυχο του δοτού Δημάρχου Πειραιώς Αριστείδη Σκυλίτση. 

Ακόμα μια ενδεικτική έγχρωμη φωτογραφική καταγραφή της ιδίας περιόδου, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, στην οποία καταγράφεται μερικώς η πλατεία Αλεξάνδρας με τα τραπεζοκαθίσματα. Η συγκεκριμένη λήψη έχει πραγματοποιηθεί από τον προαύλιο χώρο του ιερού ναού της Αγίας Αικατερίνης:

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ "Ο Πειραιάς του Τσαρούχη" στις αρχές της δεκαετίας του 1980: 

• Η εν Πειραιεί πλατεία Αλεξάνδρας κατά τον 21ο αιώνα

Η υπό εξέτασιν πλατεία Αλεξάνδρας και πρώην οικία Π. Πατσιάδη όπως καταγράφηκαν φωτογραφικά κατά το έτος 2009:

Ενδεικτικές βραδινές φωτογραφικές καταγραφές της πλατείας Αλεξάνδρας από το έτος 2009:

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά την άνοιξη του έτους 2011 από την ακτή Τρύφωνος Μουτζοπούλου στο Πασαλιμάνι: 

Η όψη της υπό εξέτασιν πλατείας Αλεξάνδρας στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως υποβαθμισμένη, όπως ακριβώς και οι διαθέσιμοι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι επί της πλατείας:

Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, με το γνωστό πατροπαράδοτο νέο-ελληνικό τρόπο της επέκτασης, παρακείμενες καφετέριες με την άδεια και τις "ευλογίες" του Δήμου Πειραιώς που εισπράττει βεβαίως ενοίκια έχουν καταλάβει με σταθερές κατασκευές μέγα τμήμα της πλατείας τόσο στη πλευρά που "βλέπει" προς τον λιμένα της Ζέας (Πασαλιμάνι) όσο και προς το αντίστοιχο τμήμα προς την παραλία της Καστέλλας (γνωστή ως "παραλία του Παρασκευά" ή και "πλαζ Βοτσαλάκια"). 

 

Τα σχετικά λίγα διάσπαρτα τραπεζοκαθίσματα της δεκαετίας του 1970 αργά αλλά σταθερά μετατράπηκαν σε ολόκληρες εγκαταστάσεις - καταστήματα επί της δημόσιας κατά τα λοιπά πλατείας Αλεξάνδρας. 

Όπως και να έχει βέβαια, η πλατεία Αλεξάνδρας αποτελεί δημοφιλή προορισμό για Πειραιώτες και μη, που απολαμβάνουν τον καφέ τους και τη θέα στο Πασαλιμάνι (λιμήν Ζέας):

Μέχρι το έτος 2017, στο κέντρο της πλατείας Αλεξάνδρας βρισκόταν τοποθετημένο το κάτωθι εικονιζόμενο ογκώδες μεταλλικό έργο τέχνης το οποίο αναπαριστούσε έναν Ολυμπιακό Πυρσό:

Επί της αλήστου μνήμης περίοδο δημαρχίας Παναγιώτη Φασούλα, στην πλατεία Αλεξάνδρας, τοποθετήθηκαν - με το αζημίωτο - υπαίθρια όργανα γυμναστικής, τα οποία μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα "ξεχαρβαλώθηκαν" και απαξιώθηκαν. 

Στην υπό εξέτασιν πλατεία Αλεξάνδρας και πιο συγκεκριμένα σε εγκαταστάσεις οι οποίες βρίσκονται κάτωθεν αυτής, στεγάζονται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 τα γραφεία του ποδοσφαιρικού τμήματος του Ολυμπιακού Σ.Φ.Π. Οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις είχαν παραμείνει εγκαταλειμμένες σε ημιτελή μορφή για αρκετές δεκαετίες.

Έναντι της πλατείας Αλεξάνδρας, επί της ομώνυμης οδού πλατείας Αλεξάνδρας, βρίσκεται η παρακάτω εικονιζόμενη γραφική ορθόδοξη εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης η οποία διαθέτει τη δική της, ιδιότυπη και ξεχωριστή, ιστορική διαδρομή: 

Η μεγάλη γωνιακή πολυκατοικία, επί της οδού πλατείας Αλεξάνδρας "1" στο σημείο όπου από τα μέσα της δεκαετίας του 1870 μέχρι το 1958 βρισκόταν η γωνιακή επιβλητική κατοικία της συνοικίας των επαύλεων του Τσίλλερ. Διαβάστε σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα εδώ.

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά την άνοιξη του έτους 2014:

Η όψη της πλατείας Αλεξάνδρας το καλοκαίρι του έτους 2016:

Η πλατεία Αλεξάνδρας, παρ'όλη την απαξίωση την οποία της έχουν επιβάλει, παραμένει ένα διαχρονικά αγαπημένο μέρος ρεμβασμού της θάλασσας και προνομιούχο σημείο λήψης φωτογραφιών. 

Στις 21 Μαΐου του 2017 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια - αποκαλυπτήρια  του Μνημείου της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου ενώ στην πλατεία Αλεξάνδρας έλαβαν χώρα εκτεταμένες εργασίες ανάπλασης:

Το "Πυρρίχιο Πέταγμα", ένα μνημείο το οποίο έγινε δεκτό με ανάμεικτα συναισθήματα και κυρίως αρνητικές κριτικές από τους Πειραιώτες:

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το καλοκαίρι του έτους 2017:

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το καλοκαίρι του έτους 2018:

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με το Μνημείο Γενοκτονίας των Ποντίων Ελλήνων και για την μορφή της πλατείας Αλεξάνδρας μετά την ανάπλαση συνοδεία πλούσιου φωτογραφικού υλικού εδώ.

Απόψεις της υπό εξέτασιν πλατείας προς τα τέλη του έτους 2019:

Η πλατεία Αλεξάνδρας, όπως καταγράφηκε από την ακτή Τρύφωνος Μουτζόπουλου (ή Μουτσόπουλου) στις αρχές του έτους 2020:

Η πλατεία Αλεξάνδρας, όπως καταγράφηκε από την Φρεαττύδα κατά το μήνα Δεκέμβριο του έτους 2020:

Πρωινές φωτογραφικές καταγραφές στην πλατεία Αλεξάνδρας, κατά το μήνα Δεκέμβριο του 2020:

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε από τη Μαρίνα Ζέας, στις αρχές Μαρτίου του έτους 2021:

Η υπό εξέτασιν πλατεία όπως καταγράφηκε φωτογραφικά την τελευταία ημέρα του μηνός Μαΐου του έτους 2021:

 

 

 

 

Καλοκαίρι του έτους 2021: Άστεγος κοιμάται στην πλατεία Αλεξάνδρας κατά τις πρωινές ώρες:

Σεπτέμβριος του έτους 2021 κάτω από την πλατεία Αλεξάνδρας:

Το πρώτο φως του ήλιου, στην αρχή μιας συννεφιασμένης ημέρας του Οκτωβρίου του έτους 2021, με φόντο την υπό εξέτασιν πλατεία Αλεξάνδρας:

 

Η πλατεία Αλεξάνδρας στις αρχές του έτους 2022 με φόντο τον χιονισμένο Υμηττό:

Βραδινές φωτογραφικές καταγραφές της πλατείας Αλεξάνδρας στις αρχές Φεβρουαρίου του έτους 2022:

 

 

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το μήνα Μάρτιο του έτους 2022:

Ένα πρωινό, στα μέσα Απριλίου του έτους 2022, στην πλατεία Αλεξάνδρας:

 

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές Νοεμβρίου του έτους 2022 από το ύψος της Φρεαττύδας:

Αρχές Φεβρουαρίου του 2023, στην ερημική και "παγωμένη" πλατεία Αλεξάνδρας, ελέω κακοκαιρίας Barbara! 

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε από την Φρεαττύδα στα μέσα Ιουνίου του έτους 2023:

 

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε στις αρχές του έτους 2024:

 

 

 

 

 

 

 

Η πλατεία Αλεξάνδρας όπως καταγράφηκε φωτογραφικά, από το ύψος της Φρεαττύδος, το φθινόπωρο του έτους 2024:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραιάς 1834-1921", Σταματίνας Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο - ΕΛΙΑ
• Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά
• Η ιστορική διαδρομή του ιερού ναού της Αγίας Αικατερίνης Πειραιώς
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες: 

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.