ΤΟ "ΜΑΡΚΟΜΙΧΕΛΑΚΕΙΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟΝ"

To "Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον" γνωστό και ως "κλινική του Μαρκομιχελάκη" πρώτο-λειτούργησε μεταπολεμικά επί της παραλιακής λεωφόρου (ακτή Ποσειδώνος) στη συμβολή αυτής με την οδό Καποδιστρίου, παραπλεύρως της βίλας Δροσόπουλου, εντός των ορίων του Μοσχάτου (καταγραφόμενο παλαιότερα ως Μησιά ή Μεσιά - αφού βρισκόταν ανάμεσα στα δυο Φάληρα), πλησίον της παραλίας των Τζιτζιφιών και των εκβολών του Ιλισού ποταμού.

Ως ιδρυτής της προαναφερθείσης κλινικής καταγράφεται ο εκ Κρήτης καταγόμενος ιατρός Μιχαήλ Μαρκομιχελάκης, ο οποίος διέθετε πρότερη εμπειρία ως εργαζόμενος κατά την περίοδο 1929-1933 στο πρώτο Κρατικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο που είχε ιδρυθεί και λειτουργούσε στο Δαφνί, ενώ αργότερα φέρεται να ίδρυσε ανάλογη κλινική και στο Ηράκλειο της Κρήτης. Στη διεύθυνση του Μαρκομιχελακείου, τον Μιχαήλ Μαρκομιχελάκη διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος υιός του, ο επίσης ιατρός Δημήτριος Μαρκομιχελάκης, έχοντας τη συνδρομή του έτερου αδελφού του, επίσης ιατρού, Ιωάννη Μαρκομιχελάκη.

Κατά τα πρώτα έτη της λειτουργίας του, το Μαρκομιχελάκειο Θεραπευτήριο διέθετε εν λειτουργία τα εξής τμήματα: Νευρολογικό, Χειρουργικό, Παθολογικό, Ορθοπεδικό, Ουρολογικό, Οφθαλμολογικό και Μικροβιολογικό υπό τη διεύθυνση της κυρίας Αθηνάς Μιχ. Μαρκομιχελάκη.

Λόγω της κεντρικής θέσεώς του, το εν λόγω Θεραπευτήριο, το οποίο άλλωστε αποτελούσε για χρόνια την μοναδική κλινική σε όλο το μήκος της παραλίας του Σαρωνικού που διέθετε πλήρες και σύγχρονο χειρουργείο, είχε αποδειχθεί κομβικής σημασίας, αναλαμβάνοντας την άμεση περίθαλψη - παροχή πρώτων βοηθειών σε διάφορα θύματα τροχαίων δυστυχημάτων, εργατικών ατυχημάτων αλλά και σε περιπτώσεις που αφορούσαν λουόμενους του παραλιακού μετώπου (λιποθυμίες, πνιγμοί, ηλιάσεις κτλ.). Στον Τύπο των δεκαετιών του 1950 και του 1960 υφίσταται πληθώρα δημοσιευμάτων που αναφέρονται σε σχετικά ατυχή συμβάντα των οποίων τα θύματα κατέληξαν για νοσηλεία στο Μαρκομιχελάκειο Θεραπευτήριο. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως συχνά, σε Οδηγούς Αθηνών - Πειραιώς και Περιχώρων, η κλινική καταγραφόταν λανθασμένα άλλοτε στο Νέο Φάληρο (λ.χ. Οδηγός 1967, "Μαρκομιχελάκειον", Νέο Φάληρο, Ακτή Ποσειδώνος 57, τηλ. 483746), άλλοτε στις Τζιτζιφιές - ενώ ως γνωστόν η υπό εξέτασιν κλινική βρισκόταν στην περιοχή του Μοσχάτου. Το σίγουρο βέβαια είναι πως το εν λόγω Θεραπευτήριο εξελίχθηκε σε μεταπολεμικό σημείο αναφοράς της ευρύτερης περιοχής (λ.χ. το αθηναϊκό τραμ υπ'αριθμόν 1Α εκτελούσε το δρομολόγιο "Ακαδημία - Τζιτζιφιές - Μαρκομιχελάκειον - Μοσχάτον/Λοκρίδος - Νέον Φάληρον").

Με το πέρασμα των χρόνων, το θεραπευτήριο εξελίχθηκε σε μια από τις πλέον γνωστές ψυχιατρικές κλινικές των Αθηνών και του Πειραιώς. Μάλιστα, αρκετοί, όταν ήθελαν να αναφερθούν σε κάποιον ψυχικά ασθενή ο οποίος έχρηζε να νοσηλευτεί σε "τρελάδικο", έλεγαν χαρακτηριστικά πως "αυτός πάει ντουγρού για το Μαρκομιχελάκειο" ενώ ειρωνικά / περιπαικτικά, όποιος έκανε κάποια τρέλα ή σκανταλιά, όλο και κάποιος ανέφερε "αυτός μόλις βγήκε από το Μαρκομιχελάκειο"! Από το Μαρκομιχελάκειο πάντως, κατά τις δεκαετίες του 1960, 1970, 1980 και 1990, πέρασαν χιλιάδες ασθενείς με ψυχικά νοσήματα, σχιζοφρενείς, αλκοολικοί, ναρκομανείς αλλά και ομοφυλόφιλοι. Ανάμεσα σε αυτούς, ορισμένα γνωστά ονόματα τα οποία φέρεται να πέρασαν κάποιο διάστημα της ζωής τους στο Μαρκομιχελάκειο υπήρξαν ο κάποτε πασίγνωστος Πειραιώτης δεξιοτέχνης του μπουζουκιού Δημήτριος Στεργίου (γνωστός και ως "Μπέμπης", 1927-1972) στα τέλη της δεκαετίας του '60 / αρχές δεκαετίας του '70 λόγω του προβλήματος του αλκοολισμού αλλά και η κορυφαία ερμηνεύτρια του λαϊκού / ρεμπέτικου τραγουδιού Σωτηρία Μπέλλου (1921-1997). 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 / αρχές δεκαετίας του 1970 πάντως, δεν εξέλειπαν οι περιπτώσεις θανάτου ασθενών / τροφίμων του Θεραπευτηρίου που αποδίδονταν σε κακούς ιατρικούς χειρισμούς και αμέλεια, καθώς και σε ελλειπή έλεγχο. 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, διάφορα αφιερώματα / ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο εκείνης της εποχής εξέθεταν τις προβληματικές και συχνά άθλιες συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργούσε η κλινική: άκρως ακατάλληλες, απαξιωμένες και ρυπαρές κτιριακές εγκαταστάσεις, ελλιπές και γηρασμένο ιατρικό προσωπικό, ελλιπές και ακατάλληλο νοσηλευτικό προσωπικό, κρούσματα ξυλοδαρμών τροφίμων / ασθενών από νοσηλευτές, έλλειψη φαρμακευτικού υλικού και κατεστραμμένες ιατρικές συσκευές, παροχή απαράδεκτης σίτισης στους τροφίμους / ασθενείς κ.α. 

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, πίσω από τους τοίχους του εν λόγω θεραπευτηρίου το οποίο αποτέλεσε για πολλούς ανθρώπους κάτι μεταξύ φυλακής και κολαστηρίου, ο ξυλοδαρμός και το δέσιμο των ψυχικά ασθενών, η άσκοπη χρήση ψυχοφαρμάκων σε όλους τους τροφίμους ανεξαιρέτως, η αρπαγή χρηματικών ποσών από ανήμπορους τροφίμους (σσ. τα ποσά προέρχονταν από συγγενείς τους), η πώληση λ.χ. αλκοολούχων ποτών σε αλκοολικούς που βρίσκονταν στο θεραπευτήριο για αποτοξίνωση έναντι τιμήματος κ.α. συναφή, αποτελούσαν προσφιλείς τακτικές του ιατρικού / νοσηλευτικού προσωπικού.

Τα παραπάνω έρχονταν να επιβεβαιώσουν εκτός από τα ρεπορτάζ του Τύπου, οι λιγοστές επώνυμες καταγγελίες ιατρών που είχαν εργαστεί στο Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον, τότε ιδιοκτησίας της Ανωνύμου Εταιρίας "Νοσοκομειακαί και Τουριστικαί Επιχειρήσεις Α.Ε.", πρόεδρος του Δ.Σ. της οποίας υπήρξε ο Δημήτριος Μαρκομιχελάκης, ο οποίος συν τοις άλλοις καταγραφόταν και ως ιδιοκτήτης του θεάτρου Μινώα στην οδό Πατησίων. Εκτός από τις προαναφερθείσες επώνυμες καταγγελίες των συνθηκών που επικρατούσαν στο Μαρκομιχελάκειον, υπήρξαν κατά καιρούς κι άλλες καταγγελίες που αφορούσαν λ.χ. θάνατο ασθενούς λόγω υπερβολικής χορήγησης φαρμάκου, θάνατο άλλου τροφίμου που προήρθε από χτύπημα που δέχθηκε στο προαύλιο του θεραπευτηρίου από όχημα το οποίο προμήθευε ψωμί, τραυματισμό ασθενούς από ξυλοδαρμό νοσηλευτή (σσ. ο ασθενής έπεσε σε κώμα), υποθέσεις οι οποίες κουκουλώθηκαν με διάφορες μεθόδους (π.χ. απειλητικά τηλεφωνήματα προς συγγενείς).

Ειρήσθω εν παρόδω, εκείνη την εποχή, το Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον, το οποίο είχε υπογράψει σχετική σύμβαση συνεργασίας με το Ι.Κ.Α., λάμβανε περί τις 700 δραχμές ημερησίως για κάθε ασθενή / τρόφιμο, την ίδια στιγμή που ιδιώτες που επέλεγαν την εν λόγω κλινική για να νοσηλευτεί κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο πλήρωναν περί τις 1.500 δραχμές ημερησίως.

Τον Ιούλιο του έτους 1993, η άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας της κλινικής "Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον", με έδρα επί της ακτής Ποσειδώνος 57-59 στο Μοσχάτο, μεταβιβάστηκε στην "Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον Α.Ε.". Εκείνη την εποχή, η εν λόγω νευροψυχιατρική κλινική, ιδιοκτησίας κληρονόμων Δημητρίου Μαρκομιχελάκη, διέθετε 238 κλίνες, εκ των οποίων 20 απομονώσεις. Πιο συγκεκριμένα, τα εν λειτουργία τμήματα και εργαστήρια της κλινικής ήταν: Ψυχιατρικό Τμήμα, με 203 κλίνες, υπό τον υπεύθυνο νευρολόγο - ψυχίατρο Κων/νο Παπαβασιλείου, Νευρολογικό Τμήμα, με 35 κλίνες, επίσης υπό τον υπεύθυνο νευρολόγο - ψυχίατρο Κων/νο Παπαβασιλείου, καθώς και Μικροβιολογικό Τμήμα υπό την Ευφροσύνη Χουρδάκη.

Λίγα χρόνια αργότερα, το Μαρκομιχελάκειο έκλεισε επικαλούμενο οικονομικής φύσεως προβλήματα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως κατά τη δεκαετία του 1990, ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές Αθηνών-Περιχώρων όπως το Μαρκομιχελάκειο διέθεταν στο ΙΚΑ περίπου δυόμισι χιλιάδες (2.500) κλίνες για ψυχικά αρρώστους. Σύμφωνα με τους διοικούντες της υπό εξέτασιν κλινικής, το ημερήσιο κρατικό νοσήλειο των 7.000 δραχμών ανά ασθενή (σσ. το οποίο ίσχυε από το έτος 1992) δεν επαρκούσε για την κάλυψη του κοστολογίου της λειτουργίας της νευροψυχιατρικής κλινικής το οποίο ανερχόταν περί τις δεκατρείς χιλιάδες (13.000) δραχμές ανά ασθενή ημερησίως, με αποτέλεσμα η κλινική αρχικά να αναστείλει τις εισαγωγές νέων ασθενών και τελικά να προχωρήσει σε οριστικό "λουκέτο".

Για την ιστορία, η Ανώνυμος Εταιρία "Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον" με διακριτικό τίτλο "Μαρκομιχελάκειον Θεραπευτήριον Α.Ε." εκκαθαρίστηκε στις αρχές του έτους 1999 και διαγράφηκε από τα σχετικά Μητρώα. 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), οι εγκαταστάσεις του θεραπευτηρίου στη συμβολή της ακτής Ποσειδώνος (παλιά παραλιακή) με την οδό Καποδιστρίου έχουν κατεδαφιστεί και αντικατασταθεί από νέες πολυώροφες κατασκευές και μονάχα η ονομασία της στάσης του τραμ και των αστικών λεωφορείων ("Μαρκομιχελάκειον") μαρτυρά το παρελθόν. Στην δε Κρήτη, στις Αρχανές του Ηρακλείου, τόπο καταγωγής της οικογένειας Μαρκομιχελάκη όπου οι ίδιοι διατηρούσαν συν τοις άλλοις, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, το πρωτοποριακό για την εποχή του Ξενοδοχείο "Δίας", συναντούμε στη θέση Κάμπος (ή Τριορούκουνο) το "Μαρκομιχελάκειον" Στάδιο των Αρχανών, έδρα του τοπικού ποδοσφαιρικού σωματείου Αθλητικός Όμιλος Αρχανών "ο Γιούχτας", το οποίο κατασκευάστηκε σε έκταση την οποία δώρισε ο Μιχαήλ Μαρκομιχελάκης στις αρχές της δεκαετίας του 1960 προς αυτόν τον σκοπό.

Περισσότερα στοιχεία, πληροφορίες και ιστορικά τεκμήρια για το υπό εξέτασιν θέμα βρίσκονται στη διάθεση του γράφοντος το ιστολόγιο, πλην όμως θα δημοσιευτούν μελλοντικά, λόγω των συνεχών περιπτώσεων λογοκλοπής και υπεξαίρεσης πνευματικής εργασίας από διάφορους "ερευνητές", "συγγραφείς", "δημοσιογράφους" κτλ.

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

Εθνικό Τυπογραφείο

Πρακτικά Συνεδριάσεων Ελληνικού Κοινοβουλίου

Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.