ΣΤΑ ΤΥΡΟΠΙΤΑΔΙΚΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

Τυρόπιτα ή τυρόπιττα - στις μέρες μας με μονό "τ", παλαιότερα με διπλό - ή ακόμη και το παρωχημένο πλέον ορθογραφικά τυρόπητ(τ)α, όπως και να τη γράψει κάποιος, η τυρόπιτα αποτελεί ένα από τα πλέον δημοφιλή πρόχειρα φαγητά της Ελλάδος, το οποίο καταναλώνεται όχι αποκλειστικά αλλά συνήθως κατά τις πρωινές ώρες, έχοντας ως συστατικά την απαραίτητη ζύμη ή το φύλλο και την αλμυρή γέμιση από τυρί (συνήθως φέτα). 

Στον 21ο αιώνα της έντονης τυποποίησης των προϊόντων, πλανόδιοι έμποροι τυρόπιτας και μπουγάτσας - όπως αυτοί που κάποτε κυκλοφορούσαν στους δρόμους των πόλεων - πλέον δεν υπάρχουν και σαν να μην έφτανε αυτό, σύνηθες είναι το φαινόμενο ακόμη και οι μικροί συνοικιακοί φούρνοι - όχι όλοι αλλά σίγουρα αρκετοί - ακολουθώντας το παράδειγμα των μεγάλων αλυσίδων φούρνων και μικρο-γευμάτων, για λόγους ευκολίας και κόστους, να ψήνουν και να πωλούν έτοιμα / κατεψυγμένα προϊόντα ζύμης, με αποτέλεσμα όλα τα προϊόντα να έχουν την ίδια γεύση και ποιότητα. 

Στον αντίποδα, επιβιώνουν και λειτουργούν στις μέρες μας ορισμένα "τυροπιτάδικα" τα οποία παρασκευάζουν στα δικά τους εργαστήρια τυρόπιτες και λοιπά συναφή προϊόντα όπως και αρτοποιεία (φούρνοι) - ζαχαροπλαστεία τα οποία επίσης - κόντρα στις συνήθειες των καιρών - "φουρνίζουν" καθημερινά από νωρίς τα ξημερώματα τα δικά τους χειροποίητα προϊόντα. 

Εκτός βέβαια από την κλασική τρίγωνη τυρόπιτα με φύλλο σφολιάτας, πολλοί προτιμούν τις παραλλαγές αυτής όπως λ.χ. τυρόπιτα κουρού, τυρόπιτα φούρνου, τυρόπιτα στριφτή, μπουγάτσα με τυρί, κασερόπιτα, ζαμπονοτυρόπιτα κτλ.

Στον Πειραιά πριν τον Πόλεμο αλλά και στις αρχές του δευτέρου μισού του 20ου αιώνα, τυρόπιτες πωλούνταν σε σχετικά λίγα σημεία της πόλεως, κυρίως σε ζαχαροπλαστεία, φούρνους καθώς και σε πλανόδιους / καντίνες. Άλλωστε εκείνες τις εποχές, οι νοικοκυρές ακόμη φούρνιζαν σχεδόν καθημερινά ψωμί και πίτες με αποτέλεσμα η ζήτηση για ένα έτοιμο / ψημένο προϊόν να μην είναι τόσο έντονη. 

Τυρόπητες ζεστές στο "Ποτέ την Κυριακή", με Μελίνα Μερκούρη και Ζυλ Ντασέν.

Πάντως, οι παλαιότεροι Πειραιώτες ενθυμούνται τις ιδιαίτερα αγαπητές τυρόπιτες του ζαχαροπλαστείου του Χαραμή - το κατάστημα του οποίου βρισκόταν αρχικά παραπλεύρως της Ραλλείου Σχολής Θηλέων επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' και αργότερα στις αρχές της δεκαετίας του 1970 μεταφέρθηκε στην οδό Κ. Παλαιολόγου 13, στην Τερψιθέα - όπως και του έτερου ζαχαροπλαστείου με την επωνυμία "Αλάσκα" που βρισκόταν επί της οδού Τσαμαδού, του ζαχαροπλαστείου/μπαρ Baker επίσης επί της οδού Τσαμαδού 34 (στο ύψος της οδού Ζωσιμάδων), αλλά και του μπουγατσατζίδικου "Η Θεσσαλονίκη" (Γ. Χατζόπουλος και Σια) στην οδό Ναυαρίνου, πλησίον του Ηλεκτρικού. 

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ιδιαίτερη φήμη απέκτησε το εργαστήρι τυροπιτών και λοιπών σφολιατοειδών με την επωνυμία "Πινόκιο" το οποίο λειτούργησε με επιτυχία επί της οδού Καραϊσκου 98, έναντι του ιερού ναού του Αγίου Κωνσταντίνου ενώ επίσης γνωστή για τις τυρόπιτές της υπήρξε η "Ροξανίτα" (Ζαχαροπλαστείον Roxanita - από το 1974) η οποία ξεκίνησε με ένα μικρό κατάστημα λιανικής-εργαστήριο στην οδό Κολοκοτρώνη 74 συνεχίζοντας μέχρι σήμερα (21ος αιώνας) με το ίδιο κατάστημα λιανικής στο ίδιο σημείο και επιπρόσθετα ένα σύγχρονο ιδιόκτητο εργαστήριο στο Κερατσίνι, στην οδό Καλοκαιρινού 141. Αντίστοιχα εργαστήρια τυρόπιτας και σφολιατοειδών τα οποία λειτούργησαν πλησίον του κέντρου του Πειραιώς κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα υπήρξαν το "Σπεσιάλ" στην αρχή της οδού Αγίου Σπυρίδωνος, του "Ντένη" (στην οδό Τσαμαδού) και του "Καβαδία" (γωνία Μπουμπουλίνας και Καραϊσκου, όπισθεν Οίκου Ναύτου). 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), την παράδοση αυτών των εργαστηρίων / παρασκευαστηρίων προϊόντων ζύμης και σφολιάτας προσπάθησαν να συνεχίσουν επιχειρήσεις όπως λ.χ. το "Salto", το οποίο λειτουργεί εδώ και τρεις δεκαετίες επί της οδού Κολοκοτρώνη, το "Παλαιό Σπιτικό" στη γωνία Φίλωνος και Καραολή-Δημητρίου (σσ. έκλεισε στα τέλη του έτους 2021 μετά από 47 χρόνια δραστηριότητας), το "Πεπίτο" (από το 1983) στην πεζοδρομημένη μικρή οδό Ζωσιμαδών, το παραδοσιακό πολίτικο μπουγατσοπωλείο "Sharai" στην οδό Δημητρίου Γούναρη αλλά και "Ο Βασίλης" στην οδό Παλαμηδίου στη συνοικία της Αγίας Σοφίας.

Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό από το εργαστήρι "Salto": 

H σύγχρονη πινακίδα του αειθαλούς ζαχαροπλαστείου "Roxanita" με παρουσία μισού και πλέον αιώνα στην οδό Κολοκοτρώνη 74:

Στο ισόγειο του διατηρητέου κτιρίου επί της οδού Δημητρίου Γούναρη λειτουργεί το πολίτικο μπουγατσοπωλείο "Sharai": 

"To Παλαιό Σπιτικό", στη συμβολή των οδών Φίλωνος και Καραολή-Δημητρίου διαγώνια απέναντι από το παλαιό Ταχυδρομείο όπως καταγράφηκε εν λειτουργία κατά το έτος 2020 (σσ. όπως προαναφέραμε, η εν λόγω επιχείρηση έπαυσε οριστικά τη λειτουργία της στις 31.12.2021):

"Πεπίτο" στην πεζοδρομημένη οδό Ζωσιμαδών:

Στα τέλη του έτους 2022, επί της κεντρικής λεωφόρου Ηρώων Πολυτεχνείου, άνοιξε υποκατάστημα του γνωστού μπουγατσάδικου Santé (υφιστάμενα καταστήματα στην Αθήνα - οδός Φιλελλήνων 4 - και στην Καλλιθέα επί της οδού Θησέως).

Όπως είναι λογικό και επόμενο, μικρά αξιόλογα εργαστήρια χειροποίητων σφολιατοειδών και ειδών ζύμης υπήρξαν και πιθανότατα να συνεχίσουν να υπάρχουν σε αρκετές συνοικίες της πόλης. Στη συνοικία της (νέας) Καλλίπολης Πειραιώς λ.χ. λειτουργεί από το 1948 η επιχείρηση του Γεωργίτση, ο οποίος όμως ειδικεύεται στα πιροσκί. 

Ξεφεύγοντας από τα στενά όρια του Δήμου Πειραιώς και ανηφορίζοντας αρχικά προς τη Νίκαια, αξίζει να αναφερθούμε το εργαστήριο σφολιάτας / μπουγάτσας του Παυλίδη (από το 1974) επί της οδού Πέτρου Ράλλη 164, κοντά στο Κρατικό Νοσοκομείο. 

Στο ίδιο μήκος κύματος, εδώ και δυο δεκαετίες, πάντοτε στην οδό Πέτρου Ράλλη στον αριθμό "275", ο "Σάββας" ενώ αξιοσημείωτο είναι και το παρασκευαστήριο σφολιάτας και ζυμών "Πόλντο" (από το 1981), πλησίον της πλατείας Κρήνης, με ειδίκευση στα πεϊνιρλί, όπως επίσης και το ανοιχτό μέχρι αργά το βράδυ "Me Gousto" επί της λεωφόρου Γρηγορίου Λαμπράκη, απέναντι από την πλατεία Σπάθα. Στον γειτονικό Κορυδαλλό αντιστοίχως, αξίζει να κάνουμε μια στάση στην οδό Ταξιαρχών και στο "Τζάντε" της οικογένειας Μουζάκη (σσ. με το πρώτο κατάστημα να έχει ανοίξει στην Πετρούπολη το 1986 - πλέον έχει μετατραπεί σε αλυσίδα καταστημάτων) ενώ μερικές δεκάδες μέτρα παρακάτω, το "Σεραφίνο" στην οδό Αθηνάς κοντά στην πλατεία Ελευθερίας - επίσης με το δικό του εργαστήριο - φημίζεται και αυτό για την τυρόπιτά του. 

Αν πάλι μας βγάλει ο δρόμος μας προς τη Δραπετσώνα, εκεί θα βρούμε το εργαστήριο ζύμης "Το φύλλο της γιαγιάς" (από το 1997) στην οδό Ερυθρού Σταυρού, το παρασκευαστήριο / μπουγατσοπωλείο του Γιώργου (από το 1988) στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως 54 αλλά και το εργαστήριο ρωσικών πιροσκί του Βλαδίμηρου στην Κοπή. 

Στο δε Κερατσίνι, υπάρχει η "μπουγάτσα του κυρ Χρήστου" στην οδό Δεμερτζή ενώ στην Αμφιάλη, από το 1974, λειτουργεί το παρασκευαστήριο / τυροπιτάδικο "Ποπάϋ". Τέλος στου Ρέντη, δίπλα στην πλατεία όπου η ομώνυμη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, το δημοφιλές από το 1982 εργαστήριο τυρόπιτας - μπουγάτσας του Σαλονικιού ενώ μέχρι πρότινος, επί της λεωφόρου Α. Φλέμινγκ λειτουργούσε το εργαστήριο τυρόπιτας του Σοφτά. 

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο που συνοδεύει τις φωτογραφίες είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας και προσωπικών απόψεων / εκτιμήσεων.

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.