ΤΟ "ΠΥΡΡΙΧΙΟ ΠΕΤΑΓΜΑ" ΚΑΙ Η (ΝΕΑ) ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ

Στις 21 Μαΐου του τρέχοντος έτους (2017) πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια - αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου στην πλατεία Αλεξάνδρας στον Πειραιά ενώ παραδόθηκε προς χρήση και η προαναφερόμενη πλατεία μετά την σχετική ανάπλασή της. 

Το κάτωθι εικονιζόμενο Μνημείο της Γενοκτονίας των πάνω από 350.000 Ελλήνων του Πόντου, έργο του εικαστικού Παναγιώτη Τανιμανίδη, φέρει τον τίτλο "Πυρρίχιο Πέταγμα" και τοποθετήθηκε στην πλατεία Αλεξάνδρας στη θέση του προγενέστερου έργου τέχνης το οποίο αναπαριστούσε έναν Ολυμπιακό Πυρσό. 

Το "Πυρρίχιο Πέταγμα" είναι ένα σύγχρονο έργο τέχνης, μεγάλων σχετικά διαστάσεων, κατασκευασμένο από ανοξείδωτο χάλυβα με λίγες λεπτομέρειες από ορείχαλκο, το οποίο περιλαμβάνει εντός ενός εξωτερικού κύματος δεκαεπτά (17) διαφορετικές γλυπτικές συνθέσεις οι οποίες περιγράφουν τον αγώνα των Ποντίων προσφύγων προς επιβίωση. Ο ίδιος ο δημιουργός του έργου το έχει περιγράψει ως "ένα γλυπτό μέσα στο γλυπτό, ένα γλυπτό μεταλλασσόμενο ανάλογα με τη θέση του θεατή". Ομολογουμένως, το "Πυρρίχιο Πέταγμα", το οποίο έγινε δεκτό με ανάμεικτα συναισθήματα δεχόμενο κυρίως αρνητικές κριτικές από τον πειραϊκό λαό, επιδέχεται πολλές αναγνώσεις. Παρατηρώντας το κάποιος από μακρυά, δικαιολογημένα το χαρακτηρίζει ως έναν σωρό από μεταλλικούς σκουπιδοτενεκέδες, πλην όμως μια πιο προσεκτική παρατήρηση του ιδίου δικαιολογεί εν μέρει τον χαρακτηρισμό του ως ένα μεγάλο αψιδοειδές κύμα (από κυλινδρικά ελατήρια) το οποίο συμβολίζει το μεγάλο ταξίδι της προσφυγιάς των Ποντίων το οποίο ξεκίνησε από την μια άκρη (ήτοι τον Πόντο) και κατάληξε στην άλλη (ήτοι στην νέα πατρίδα των προσφύγων Ποντίων). 

Εσωτερικά, όπως προαναφέραμε, το έργο εμπεριέχει - εντός του "κύματος" - 17 γλυπτικές συνθέσεις οι οποίες περιγράφουν τον αγώνα που έκανε ένα ξεριζωμένο και εκδιωγμένο προσφυγοπούλι για να φθάσει από τον Πόντο και τις χαμένες πατρίδες στους νέους τόπους διαμονής των Ποντίων προσφύγων. Μέσα από τις δεκαεπτά αυτές συνθέσεις, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει το προσφυγοπούλι με την λύρα στα νύχια του να ξεκινά το ταξίδι του ξεριζωμού, λουκέτα, νταούλια, Ευαγγέλια, σημαίες, πηγάδια, δεμένα πλοία, καμπάνες, εκκλησίες, τραπέζια, την λύρα ως ακόντιο, κιάλια, την λύρα ως αλέτρι και τέλος την άφιξη στην νέα πατρίδα.

Φωτογραφικές λεπτομέρειες από το "Πυρρίχιο Πέταγμα":

Κάτω από το έργο τέχνης υπάρχει ο κάτωθι εικονιζόμενος κυκλικός βωμός στον οποίο αναγράφονται τα ονόματα των χαμένων πατρίδων του Πόντου. 

Εντός του βωμού υπάρχει δίγλωσση αναφορά (στα ελληνικά και στα αγγλικά) στον τίτλο του έργου, στην ημερομηνία ανεγέρσεως αυτού, στα 101 χρόνια από την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, στον καλλιτέχνη-δημιουργό και βεβαίως στον δωρητή του Μνημείου Ευάγγελο Μαρινάκη, ο οποίος καταγράφεται ως γόνος της οικογένειας των Υψηλάντων (εκ μητρός):

Επανερχόμενοι στο ζήτημα της αρνητικής κριτικής που δέχθηκε το εν λόγω νέο έργο τέχνης το οποίο κοσμεί την πλατεία Αλεξάνδρας στον Πειραιά, οφείλουμε να παρατηρήσουμε πως οι περισσότερες μειωτικές / αρνητικές απόψεις αναφέρονται στην αισθητική του έργου, η οποία επιδέχεται πολλών αναγνώσεων, ενός έργου το οποίο ομολογουμένως από μακρυά δεν παραπέμπει σε κάτι Ποντιακό ή σε μια Γενοκτονία. Αναλόγου ύφους είναι και οι κριτικές που αφορούν την επιλογή του συγκεκριμένου σημείου, της ιστορικής πλατείας βασιλόπαιδος Αλεξάνδρας, για την ανέγερση ενός τέτοιου μνημείου αλλά και το γεγονός πως το λιμάνι του Πειραιώς δέχθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, πλήθος προσφύγων από διάφορα σημεία της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης και όχι μονάχα Ποντίους. Με άλλα λόγια, ένας μεγάλος αριθμός Πειραιωτών, εκτός από την αμφισβήτηση ως προς την αισθητική εικόνα του έργου, θεωρεί πως πρόκειται για άλλο ένα έργο "δια το θεαθήναι", ένα έργο του οποίου η θεματολογία δεν έχει κάποια ισχυρή σύνδεση με την πόλη του Πειραιά, ένα έργο το οποίο ίσως να κατασκευάστηκε για την ικανοποίηση και αυτοπροβολή ενός συγκεκριμένου προσώπου, δηλαδή του δωρητή ο οποίος αποφάσισε-και-διέταξε την κατασκευή και τοποθέτηση του εν λόγω Μνημείου. Στο σημείο αυτό δε, οφείλουμε να τονίσουμε πως ο Πειραιάς έχει φροντίσει κατά τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας του να λησμονήσει σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό πολλούς ευεργέτες και μεγάλες προσωπικότητες της πόλης για τους οποίους όχι μονάχα δεν υπάρχει έστω μια προτομή αλλά ούτε καν μια αναφορά σε μια οδό ή έστω κάτι συναφές. Ως αντίλογο στα ανωτέρω, κάποιοι - δικαιολογώντας το αισθητικό κομμάτι του έργου τέχνης υπό τον τίτλο "Πυρρίχιο Πέταγμα" του Τανιμανίδη - προτάσσουν το γεγονός πως η τέχνη συχνά είναι δυσνόητη, πόσο μάλλον όταν (από)δέκτες αυτής είναι κατά κύριο λόγο λαϊκές μάζες με ίσως χαμηλή μόρφωση και ανάλογη παιδεία. Σε αυτό το σημείο οφείλω να ομολογήσω πως οι υποστηρικτές του έργου του Τανιμανίδη έχουν ένα δίκιο διότι αν ο μέσος Πειραιώτης είχε πράγματι μια σχετική παιδεία δεν θα εξέλεγε δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους και βουλευτές με κριτήριο την "Ολυμπιακοφροσύνη" τους και ίσως τότε και η ίδια η πόλη, ως φυσική συνέπεια των παραπάνω, να διέθετε πιο αξιόλογα μνημεία (και όχι μόνον) και μια καλλίτερη εν γένει μοίρα.  Όπως και να έχει πάντως το πράγμα, το "Πυρρίχιο Πέταγμα" δεν φαίνεται να "προσγειώθηκε" με το δεξί στον Πειραιά.

Ασχέτως των παραπάνω, κατακριτέο είναι βέβαια το γεγονός πως ελάχιστες εβδομάδες μετά τα αποκαλυπτήρια του μνημείου, στις 17 Ιουνίου του 2017, κάποιοι επιχείρησαν να το βεβηλώσουν αφαιρώντας κάποια τμήματα αυτού. Ανεξάρτητα με το αν μας αρέσει η αισθητική ενός έργου τέχνης και ανεξάρτητα με την όποια σκοπιμότητα που ίσως υπάρχει πίσω από την ανέγερση αυτού, τέτοιες πράξεις βανδαλισμού δημόσιας περιουσίας και δημόσιας τέχνης είναι απολύτως καταδικαστέες και ορθώς οι δράστες, οι οποίοι συνελήφθησαν, καταδικάστηκαν.  

Εκτός όμως από το "Πυρρίχιο Πέταγμα", αξιοσημείωτη είναι η "αλλαγμένη" (σαφέστατα προς το καλλίτερο) εικόνα της πλατείας Αλεξάνδρας μετά από τα έργα ανάπλασης που έλαβαν χώρα, επίσης κατόπιν σχετικής δωρεάς του επιχειρηματία (και δημοτικού συμβούλου και προέδρου του ποδοσφαιρικού τμήματος του Ολυμπιακού Σ.Φ.Π.) Ευάγγελου Μαρινάκη. 

Ακολουθούν ορισμένες φωτογραφίες από την ανακατασκευασμένη πλατεία Αλεξάνδρας:

Καλαίσθητα παρτέρια με άνθη και νέα δέντρα, δοχεία απορριμμάτων, νέα τσιμεντένια παγκάκια, όργανα γυμναστικής στα χρώματα του ΟΣΦΠ σε μια γωνία της πλατείας πλησίον των γραφείων του πειραϊκού Συλλόγου (σε αντικατάσταση του προϋπάρχοντος διαλυμένου υπαίθριου γυμναστηρίου που είχε στήσει ο αλήστου μνήμης δήμαρχος Παναγιώτης Φασούλας), σήμανση για τυφλούς και ράμπες για την πρόσβαση ατόμων με κινητικά προβλήματα, χώροι για φύλαξη ποδηλάτων, νέο προστατευτικό κιγκλίδωμα γύρω από τον χώρο της πλατείας προς την θάλασσα κ.α. είναι μερικά από τα νέα χαρακτηριστικά της πλατείας Αλεξάνδρας. Και βεβαίως πολύ θετική εντύπωση μου προκάλεσε η παρουσία πολλών ανθρώπων - κυρίως μικρών παιδιών μετά των γονέων τους - κάθε ηλικίας που έσπευσαν να επισκεφθούν, να κάτσουν, να παίξουν ή απλά να ρεμβάσουν στην πλατεία Αλεξάνδρας, δείγμα του πόσο πολύ λείπουν ποιοτικοί και καλαίσθητοι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι από τον Πειραιά του 21ου αιώνα. Ευχή βεβαίως αποτελεί ο συγκεκριμένος χώρος να παραμείνει στην κατάσταση στην οποία τον αντίκρισα λίγες εβδομάδες  μετά την παράδοσή του στο κοινό, δίχως να υπάρξουν κρούσματα βανδαλισμών και βεβηλώσεων (λ.χ. γκράφιτι), παραβατικών συμπεριφορών, συσσώρευση σκουπιδιών κτλ. 

Άποψη της φωτισμένης πλατείας Αλεξάνδρας και του νέου Μνημείου της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου όπως διακρίνεται από την Μαρίνα Ζέας (Φρεαττύδα) κατά την ώρα του σούρουπου:

Άποψη του υπό εξέτασιν μνημείου κατά το μήνα Σεπτέμβριο του έτους 2019:

Δεκέμβριος του έτους 2020, στην πλατεία Αλεξάνδρας, με το Πυρρίχιο Πέταγμα σε κυρίαρχη θέση:

  

Το υπό εξέτασιν σημείο όπως καταγράφηκε κατά τον μήνα Μάιο του έτους 2021:

Το υπό εξέτασιν έργο τέχνης όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές του έτους 2022:

 

 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η ιστορία της πλατείας Αλεξάνδρας

Η συνοικία των Επαύλεων του Τσίλλερ

Φωτογραφίες:

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.