ΤΟ ΕΝ ΠΕΙΡΑΙΕΙ ΜΕΓΑΡΟ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Η Λαϊκή Τράπεζα ιδρύθηκε στις 16 Ιουνίου του 1905 με απώτερο σκοπό τον τερματισμό της εκμετάλλευσης των αδύνατων λαϊκών στρωμάτων και την εξυπηρέτηση της μάζας και του πάσχοντος πλήθους.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, όντας το μεγαλύτερο πιστωτικό ίδρυμα εκείνης της εποχής, αδυνατούσε να εξυπηρετήσει ανάγκες των φτωχότερων πληθυσμιακών στρωμάτων όπως λ.χ. η ενεχυρίαση αντικειμένων, η προεξόφληση συντάξεων κ.ο.κ, με αποτέλεσμα τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα να καταφεύγουν στους κατά τόπους τοκογλύφους και προεξοφλητές. Στην ίδρυση της Λαϊκής Τράπεζας πρωτοστάτησαν σπουδαίες προσωπικότητες και οικονομικοί παράγοντες της εποχής όπως ο τότε Γενικός Διευθυντής του Δικαστικού Τμήματος της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος Χρίστος Βουρνάζος, ο Διευθυντής της Τραπέζης της Ανατολής Λουδοβίκος Νικολαΐδης, ο πολιτικός (βουλευτής) και μεγαλοκτηματίας Αγαμέμνων Σλήμαν (1878-1954), ο ιατρός Κωνσταντίνος Κυριάκος, ο τραπεζίτης Ιωάννης Θεολόγης, ο ιδιωτικός υπάλληλος Μιχαήλ Μελιδώνης (εκπροσωπώντας τους εκ Κεφαλληνίας κτηματίες Αναστάσιο και Σαράντη Λιβιέρατο) και ο υπάλληλος της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος και οικονομολόγος Διονύσιος Λοβέρδος (1877-1934), ενεργώντας άπαντες επί προσωπικού και κατ'εντολήν διαφόρων άλλων κτηματιών, επιχειρηματιών, εταιριών και λοιπών οικονομικών/πολιτικών ανθρώπων του καιρού εκείνου.

Η ανώνυμη εταιρία η οποία προέκυψε με την επωνυμία "Λαϊκή Τράπεζα" διέθετε μετοχικό κεφάλαιο αξίας 3.000.00 δραχμών, το ήμισυ του οποίου κάλυψαν οι ιδρυτές της και σύμφωνα με το άρθρο 9 του Καταστατικού της "σκοπός της εταιρίας ήταν η παροχή δανείων επί ενεχύρω παντός κινητού αντικειμένου με εξηρημένου συναλλαγής ως και επί ασωμάτων πραγμάτων και τίτλων ήτοι μετοχών και ομολογιών ανωνύμων εταιριών και Τραπεζών, χρεωγράφων Ελληνικών και αλλοδαπών, έτι δε η παροχή μικρόν δανείων εις μικρεμπόρους, μικροβιομηχάνους και επαγγελματίας και η εκτέλεσις πάσης εργασίας Τραπεζιτικής φύσεως σκοπόν εχούσης την εξυπηρέτησιν των συμφερόντων της Λαϊκής τάξεως."

Η Λαϊκή Τράπεζα, με κινητήριο μοχλό τον προαναφερόμενο εκ Ληξουρίου Κεφαλληνίας Διονύσιο Λοβέρδο εγκαταστάθηκε, αρχικά στην Στοά της Αρσακείου, ενώ λίγα χρόνια αργότερα μεταστεγάστηκε σε καλλιμάρμαρο ιδιόκτητο μέγαρο επί της οδού Πανεπιστημίου, στην Αθήνα (επίσημα εγκαίνια στις 22.07.1909). Ακολούθησε η ίδρυση υποκαταστήματος και στον Πειραιά, το οποίο στεγάστηκε στο κάτωθι εικονιζόμενο μεγαλοπρεπέστατο Μέγαρο το οποίο βρισκόταν επί της εμπορικής οδού Μακράς Στοάς (σσ. η σημερινή οδός Δημητρίου Γούναρη), στο ύψος της πλατείας Αμαξοστασίου (ή πλατεία Ρήγα Φεραίου):

Μέγαρο Λαϊκής Τραπέζης στον Πειραιά (Αρχείο Βοβολίνη - Οικονομική και Βιομηχανική Επιθεώρηση)

Ο εμπνευστής της ιδρύσεως της Λαϊκής Τραπέζης Διονύσιος Π. Λοβέρδος, ο οποίος αποτέλεσε επί σειρά ετών τον Γενικό Διευθυντή του εν λόγω χρηματοπιστωτικού ιδρύματος:

Διονύσιος Π. Λοβέρδος - Γενικός Διευθυντής της Λαϊκής Τραπέζης

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στο ως άνω εικονιζόμενο ιδιόκτητο Μέγαρο της Λαϊκής Τραπέζης στον Πειραιά, εκτός από την ομώνυμη τράπεζα, στεγάζονταν εμπορικοί οίκοι, καταστήματα, ιδιωτικά γραφεία διαφόρων επαγγελματιών όπως επίσης το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων Πειραιώς.

Ενδεικτικά παραθέτουμε τα κάτωθι στοιχεία από τον Μέγα Οδηγό της πόλεως του Πειραιώς του έτους 1929-1930: Στο ισόγειο του Μεγάρου της Λαϊκής Τραπέζης έδρευε όπως προείπαμε το υποκατάστημα Πειραιώς της ομώνυμης τράπεζας, η Τράπεζα Αττικής, το παράρτημα του υποκαταστήματος της Εθνικής Τραπέζης, το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων, το βαφείο της Μαρίας Γαλάνη, το κτηματομεσιτικό γραφείο του Γ. Πρωτονοταρίου και το συμβολαιογραφείο του Σ. Αλφιέρη.

Στο μεσαίο πάτωμα έδρευε η Εταιρία Γενικών Αποθηκών, η εταιρία εισαγωγών σιτηρών - αποικιακών των Χατζημιχάλη και Σια και η εταιρία εμπορίας σιτηρών Λ. Δρέυφους και Σια. Στον Α' Όροφο βρίσκονταν τα γραφεία της Ατμοπλοΐας των αδελφών Παντελή, το εφοπλιστικό γραφείο των αδελφών Γουλανδρή, η Ανώνυμη Εταιρία Οινοποιίας και Οινοπνευματοποιίας "Ένωσις", η ασφαλιστική εταιρία "L'Union", το γραφεία του ναυλομεσίτη Γ. Δολασίκ, η Αντιπροσωπεία της Ε.Σ.Σ. εν Ελλάδι (γαιάνθρακες - ναυλώσεις) και το γραφείο ναυτικών εργασιών των Υιων Κομνηνού και Σια. Στον Β' Όροφο του Μεγάρου βρίσκονταν τα γραφεία των βιομηχανικών εταιριών των Αλεξόπουλου και Σια, Ν. Δρούγα και Σια, Γ. Πασπάτη και Σια, το πρακτορείο των Υιών Δ. Αγγελόπουλου και Σια, η εταιρία Βάκουμ Όιλ Κόμπανυ και το γραφείο του Ι.Α. Τριφτανίδη. Τέλος στον Γ' Όροφο είχε την έδρα του το Αμερικανικό Προξενείο, τα γραφεία των βαμβακεμπόρων Δανδρία και Καλογιαννίδη, το γραφείο του επίσης εμπόρου Σ. Μαραγκόπουλου και το γραφείο του παραγγελιοδόχου Γ. Παπαπαύλου.

Στα χρόνια του Μεσοπολέμου, η υπό εξέτασιν Λαϊκή Τράπεζα προσέφερε τις εξής υπηρεσίες: 

Ακολουθεί μια ενδεικτική παρουσίαση προπολεμικών διαφημιστικών και άλλων καταχωρήσεων της Λαϊκής Τραπέζης από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και την εποχή του Μεσοπολέμου:

Έτος 1905

Έτος 1906

Έτος 1907

Έτος 1908

Έτος 1915

Έτος 1916

Έτος 1917

Έτος 1923

Έτος 1925

Έτος 1926

Έτος 1929

Έτος 1930

Έτος 1930

Έτος 1932

Κατά το έτος 1938, τα 2/3 των μετοχών της Λαϊκής Τράπεζας αγοράστηκαν από την Ιονική Τράπεζα, με αποτέλεσμα από την συγχώνευση των δυο τραπεζών να προκύψει η Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα. Για την ιστορία, η Ιονική Τράπεζα, ιδρυθείσα στις 17 Ιανουαρίου 1839 με έδρα το Λονδίνο με βρετανικά κεφάλαια κεφάλαια, εξυπηρετούσε ως επί το πλείστον τις συναλλαγές μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και των Ιόνιων νησιών τα οποία την εποχή εκείνη αποτελούσαν προτεκτοράτο της Μεγάλης Βρετανίας. Μετά το 1864 και την Ένωση των Ιονίων νήσων με την Ελλάδα, η εν λόγω τράπεζα επέκτεινε τις δραστηριότητές της ανοίγοντας σταδιακά υποκαταστήματα σε διάφορα μέρη της χώρας έχοντας πάντοτε ως έδρα το Λονδίνο. Στον Πειραιά λ.χ., η Ιονική Τράπεζα διατηρούσε υποκατάστημα από το 1903, επί των οδών Νοταρά και Τσαμαδού, με διευθυντή τον Π. Ξανθάκη (αναφορά στον Πλήρη Οδηγό του Πειραιώς 1906-1907).

Όπως προαναφέραμε, στο εν Πειραιεί Μέγαρο της Λαϊκής Τραπέζης διατηρούσαν την έδρα τους και τα γραφεία τους αρκετές εταιρίες και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνταν στην πόλη και στο λιμάνι. Ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές προπολεμικές διαφημιστικές καταχωρήσεις επαγγελματιών που έδρευαν στο υπό εξέτασιν Μέγαρο, από τα μέσα της δεκαετίας του 1930:

Εφοπλιστικαί Εργασίαι - Ναυλώσεις: Κ.Α. Πετρούτσης

Steam Ship Owner and Agent: P.S. Antippas

Εφοπλιστής - Ναυτικός Πράκτωρ: Αντώνιος Γ. Χάλαρης

Ναυτικαί Εργασίαι: Θεμ. Σταφυλοπάτης

Έτερη ενδεικτική προπολεμική διαφημιστική καταχώρηση της εταιρίας του Κ.Ε. Σπηλιωτόπουλου από τον περιοδικό Τύπο του έτους 1939:

Μετά τον Πόλεμο και την Κατοχή, στα τέλη της δεκαετίας του 1940, στο υπό εξέτασιν Μέγαρο της Λαϊκής Τραπέζης συνέχιζε να λειτουργεί το Χρηματιστήριον Εμπορευμάτων Πειραιώς, υπό την προεδρία του Ι. Βούρβουλη και τη διεύθυνση του Ιωάννη Μπράβου. 

Συν τοις άλλοις, την ίδια εποχή, στο εν λόγω Μέγαρο λειτουργούσε επίσης "Εμπορευματολογικόν Μουσείον" ενώ αρκετοί ιδιώτες και επιχειρήσεις συνέχιζαν να διατηρούν γραφεία και καταστήματα, όπως μαρτυρούν τα κάτωθι ενδεικτικά ιστορικά τεκμήρια, όπως λ.χ. η διαφημιστική καταχώρηση του Ναυτικού Γραφείου του Γ.Δ. Πατρίκιου, στο υπό εξέτασιν Μέγαρον της Λαϊκής Τραπέζης:

Ή η έτερη διαφημιστική καταχώρηση των Μηχανικών Βαφείων και Καθαριστηρίων "Ο Γαλάνης" που λειτουργούσαν στη συμβολή των οδών Ναυαρίνου και Γούναρη (Μέγαρο Λαϊκής Τραπέζης): 

Ενδεικτικό επιστολικό δελτάριο των Ναυτικών Πρακτόρων Κρωββ και Σια, που επίσης έδρευαν στο υπό εξέτασιν Μέγαρο της Λαϊκής Τραπέζης εν Πειραιεί κατά τη δεκαετία του 1950:

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα αριθμούσε 38 υποκαταστήματα εκ των οποίων τα 24 βρίσκονταν στην Ελλάδα, 6 στην Κύπρο και 8 στην Αίγυπτο. Κατά το έτος 1957, το καθεστώς Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ (15 Ιανουαρίου 1918 - 28 Σεπτεμβρίου 1970) στην Αίγυπτο δέσμευσε τα 8 υποκαταστήματα, για να ακολουθήσει η πώληση αρχικά των κυπριακών υποκαταστημάτων και τέλος η εξαγορά των εν Ελλάδι υποκαταστημάτων από την Εμπορική Τράπεζα του πανίσχυρου επιχειρηματία, τραπεζίτη και εφοπλιστή Στρατή Ανδρεάδη (1905 - 14 Φεβρουαρίου 1989). 

Έτος 1959

Έτος 1966

Έτος 1966

Το 1975, η Ιονική Τράπεζα ακολουθώντας την μοίρα της Εμπορικής Τραπέζης πέρασε στα χέρια του ελληνικού δημοσίου παραμένοντας σε αυτό το καθεστώς μέχρι το 1999 οπότε και αποκρατικοποιήθηκε περνώντας στα χέρια της Alpha Τράπεζας Πίστεως με την οποία συγχωνεύτηκε το επόμενο έτος (2000) δημιουργώντας την Alpha Bank. 

Το πάλαι ποτέ εν Πειραιεί Μέγαρο της Λαϊκής Τράπεζας, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 1967, λίγα χρόνια προ της κατεδαφίσεως και της αντικαταστάσεώς του από πολυώροφο μέγαρο γραφείων και καταστημάτων. 

Το πολυόροφο κτίριο ισογείων καταστημάτων και γραφείων το οποίο υψώνεται στις μέρες μας (21ος αιώνας) στο οικόπεδο όπου παλαιότερα βρισκόταν το υπό εξέτασιν Μέγαρο της Λαϊκής Τραπέζης, όπως καταγράφηκε περί τα μέσα της δεκαετίας του 2010 ως ιδιοκτησία της Alpha Bank - προ της παύσεως της λειτουργίας του υποκαταστήματος της εν λόγω τράπεζας. 

Το φθινόπωρο του έτους 2022, στο προαναφερθέν πολυώροφο κτίριο ετοιμάζονταν τα νέα γραφεία της εταιρίας Mediterranean Shipping Company Greece S.A.:

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Ιστορικό / φωτογραφικό οδοιπορικό στην οδό Δημητρίου Γούναρη

Η πλατεία Ρήγα Φεραίου (πλατεία Αμαξών)

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Πανελλήνιο Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδας, Εκδοτικός Οίκος Χατζηιωάννου.
• Εμπόριο και Τράπεζες στον Πειραιά - Φωτογραφικό Οδοιπορικό από την Αρχαιότητα στους Νεότερους Χρόνους, ΙΜΤΙΙΕ - ΕΒΕΠ - Β' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Πειραιάς, 2002
• Wikipedia
• Ημερήσιος Τύπος - Οδηγοί Πόλεως 

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.