ΟΔΟΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ 1

Είναι βράδυ και βαδίζω προς το τέλος της ακτής Τρύφωνος Μουτζόπουλου στο Πασαλιμάνι (λιμήν Ζέας), πλησίον της πλατείας Αλεξάνδρας. Ακριβώς πάνω στην στροφή που κάνει ο δρόμος, στην μεγάλη γωνιακή πολυκατοικία προ της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης, ο δρόμος μετονομάζεται σε οδό πλατείας Αλεξάνδρας. Στον αριθμό "1" της ομωνύμου οδού λοιπόν, πίσω από το τζάμι της μεγάλης κεντρικής εξώπορτας που παραπέμπει στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, ανάμεσα στα φώτα του χριστουγεννιάτικου δέντρου που έχουν στολίσει οι ένοικοι, το βλέμμα μου κεντρίζουν τρεις παλαιές φωτογραφίες οι οποίες κοσμούν την είσοδο της εν λόγω πολυκατοικίας. 

Δεν πρόκειται βεβαίως για τρεις τυχαίες φωτογραφίες του Πειραιά αλλά για τρεις φωτογραφίες - μάρτυρες της αλλαγής και του μετασχηματισμού του συγκεκριμένου σημείου στο οποίο στέκομαι. 

Η Συνοικία των Επαύλεων του Τσίλλερ ή απλά "Συνοικία Τσίλλερ", όπως διαμορφώθηκε κατά τη δεκαετία του 1870 στο ακατοίκητο τότε άκρο του αρχαίου λιμένα της Ζέας από τον διορατικό Ερνέστο Τσίλλερ (Ernst Ziller) εικονίζεται στο άνω κάδρο της εισόδου της πολυκατοικίας. Η φωτογραφία, των τελών του 19ου αιώνα, καταγράφει τις εν σειρά εξοχικές επαύλεις τις οποίες έκτισε ο Τσίλλερ, με επίκεντρο την μεγάλη και επιβλητική γωνιακή οικία, στη θέση της οποίας βρίσκεται σήμερα η πολυκατοικία στης οποίας την είσοδο στέκομαι. 

Η Πηνελόπη Δέλτα, στον "Τρελαντώνη", δίδει μια περιγραφή της συνοικίας Τσίλλερ με τα παρακάτω λόγια: "Επτά ήταν τα σπίτια του Τσίλερ, όλα στην αράδα κι ενωμένα, το πρώτο, το ακριανό, μεγάλο με τρία πρόσωπα, τ' άλλα όλα όμοια με μια βεραντούλα προς τη θάλασσα και μιαν αυλή στο πίσω μέρος προς το λόφο. Στο πρώτο, το μεγάλο σπίτι, κάθονταν ο Βασιλέας, στο δεύτερο μια Ρωσίδα, κυρία της τιμής της Βασίλισσας, στο τρίτο ο Αντώνης με τ' αδέλφια του και το θείο του και τη θεία, και στ' άλλα παρακάτω, διάφοροι άλλοι, που σαν τον Βασιλέα είχαν κατέβει από τας Αθήνας να περάσουν τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού κοντά στην Πειραιώτικη θάλασσα..."

Περισσότερα για την Συνοικία των Επαύλεων του Τσίλλερ μπορείτε να διαβάσετε σε ένα παλαιότερο εκτενές ιστορικό / φωτογραφικό αφιέρωμα του ιστολογίου αυτού πατώντας εδώ.

Το κάτω αριστερά κάδρο στην είσοδο της πολυκατοικίας εικονίζει εκ νέου το ίδιο σημείο, στις αρχές του 20ου αιώνα. Η δόμηση είχε ήδη πυκνώσει γύρω από τις εξοχικές επαύλεις του Τσίλλερ, η πλατεία βασιλόπαιδος Αλεξάνδρα, ο παραλιακός δρόμος όπως και το σχετικό τείχος αντιστήριξης είχαν ήδη διαμορφωθεί . Η ίδια φωτογραφία που βρίσκεται εντός κάδρου στην είσοδο της γωνιαίας πολυκατοικίας καταγράφεται στην παρακάτω δίγλωσση καρτ-ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα με τίτλο "Συνοικία Αλεξάνδρας". Αξιοσημείωτο βέβαια το γεγονός πως στα γαλλικά το παρακάτω επιστολικό δελτάριο δεν ονοματίζει μονάχα την "Συνοικία Αλεξάνδρας" (Pirée. Quartier Alexandra) αλλά αναφέρεται στην επιβλητική γωνιακή οικία ως πρώην βασιλική οικία (Ex-Residence Royale) επιβεβαιώνοντας τα προαναφερόμενα από το έργο της Πηνελόπης Δέλτα. 

Η συνοικία Τσίλλερ και ιδιαίτερα η γωνιακή έπαυλις με τον εντυπωσιακό εξωτερικό διάκοσμο καταγράφονται σε αρκετά προπολεμικά επιστολικά δελτάρια όπως τα παρακάτω:

Η γωνιακή οικία, η οποία καταγράφεται και στο παρακάτω επιχρωματισμένο δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο εποχής, κατοικήθηκε αρχικά από τον ναυπηγό-βιομήχανο Βασίλειο Βασιλειάδη, ιδρυτή των ομώνυμων ναυπηγείων και μηχανουργείων και αργότερα από την εφοπλιστική οικογένεια Ποταμιάνου. Η μοναδικότητα της αρχιτεκτονικής της δεν ήταν δυνατόν να την διασώσουν και κατεδαφίστηκε το 1958 για να δώσει τη θέση του στην πολυώροφη πολυκατοικία.

Στις επόμενες δυο ασπρόμαυρες φωτογραφίες των μέσων της δεκαετίας του 1960 καταγράφεται η νεόδμητη τότε πολυκατοικία στη θέση της κατεδαφισμένης επαύλεως:

Η όψη του ιδίου σημείου όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2011:

Η μεγάλη γωνιακή πολυκατοικία κατασκευής των τελών της δεκαετίας του 1950 όπως καταγράφηκε το έτος 2015, με χρήση τηλεφακού, από την απέναντι ακτή:

Η ώρα είναι περασμένη και το κρύο του Δεκέμβρη αρκετό σε αυτήν την φορτωμένη με ιστορία γωνιά του Πειραιά. 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η Συνοικία των Επαύλεων του Τσίλλερ

Εικονογραφημένο ιστορικό αφιέρωμα στην πλατεία βασιλόπαιδος Αλεξάνδρας

Κείμενο:

• Το κείμενο που συνοδεύει τις φωτογραφίες είναι πρωτότυπο

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.