ΟΙ ΑΛΙΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ - ΤΖΙΤΖΙΦΙΩΝ

Στο σημείο όπου σήμερα κάποιος παρατηρεί μονάχα τα συμπλέγματα των αυτοκινητοδρόμων, στο παραλιακό μέτωπο νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών - Μοσχάτου, μέχρι και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες εκτεινόταν μια παραλία στην οποία συν τοις άλλοις δραστηριοποιούνταν πολλοί ψαράδες. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960 μπορούσε κάποιος να κατέβει στις αμμουδιές του νέου Φαλήρου και των Τζιτζιφιών, όχι μονάχα για κάνει μπάνιο αλλά και για να δει τι έπιασε η τράτα, με το μαριδάκι του Φαλήρου να βρίσκεται σε περίοπτη θέση στις προτιμήσεις των πελατών - αγοραστών της καθημερινής ψαριάς.

Η ύπαρξη ψαράδων τόσο στον λιμένα της Μουνιχίας (Μικρολίμανο / Τουρκολίμανο) όσο και στις παραλίες και τα νερά του φαληρικού όρμου χάνεται στα βάθη του χρόνου. Δεν είναι τυχαίο πως ο Γάλλος αρχαιολόγος και αρχιτέκτων Julien David Le Roy αποτύπωνε το 1758 την άποψη ενός αρχαίου λιμένος της Αθήνας, του ονομαζόμενου Φαλήρου, ως εξής: 

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, σκηνές από την καθημερινότητα των ψαράδων στο Φάληρο και στις Τζιτζιφιές καταγράφονταν σε επιστολικά δελτάρια όπως το παρακάτω, το οποίο βέβαια αναφέρεται λανθασμένα γενικώς και αορίστως σε "Ψαράδες στην Αθήνα".

Επί της ουσίας όμως, φωτογραφίες όπως οι παρακάτω, που καταγράφηκαν σε σειρά δίγλωσσων επιστολικών δελταρίων των εκδόσεων Ελευθερουδάκης (Αλιείς Φαλήρου - Pecheurs au Phalere), προέρχονταν από την παραλία του Φαλήρου.

Η τελευταία ως άνω καρτ-ποστάλ σε επιχρωματισμένη δίγλωσση έκδοση με τίτλο "Αλιείς εν Φαλήρω":

Μερικές εκατοντάδες μέτρα παραπέρα, στην παραλία των Τζιτζιφιών των αρχών του 20ου αιώνα (με φόντο την φημισμένη εξέδρα του νέου Φαλήρου και στο βάθος τα κτίρια της ακτής Πρωτοψάλτη - νυν ακτή Α. Δηλαβέρη - στους παραθαλάσσιους πρόποδες του λόφου της Καστέλλας) το ίδιο γνώριμο σκηνικό.

Αλιείς εν Τζιτζιφιαίς (Pecheurs a Ziziffia) 

Σε αυτά τα μέρη (Τουρκολίμανο, Μυρτιδιώτισσα, νέο Φάληρο, Τζιτζιφιές) διαμορφώθηκε άλλωστε και ο θρύλος του καπετάν Ανδρέα Ζέπου, ο οποίος βρέθηκε σε μικρή ηλικία πρόσφυγας από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας στο Τουρκολίμανο με τους γονείς τους προτού γίνει ο καλύτερος ψαράς του φαληρικού όρμου και ένας εκ των μεγαλύτερων γλεντζέδων των κοσμικών κέντρων και ψαροταβερνών των Τζιτζιφιών, εκεί όπου συνδέθηκε φιλικά με τον επίσης εκ Μικράς Ασίας πρόσφυγα συνθέτη, στιχουργό και λαϊκό ερμηνευτή Γιάννη Παπαϊωάννου ο οποίος του αφιέρωσε ουκ ολίγους στίχους και τραγούδια μεταξύ των οποίων το πασίγνωστο "Όλοι καλάρουνε, μα δε πιάνουν ψάρια, καλάρ’ ο Ζέπος και πιάνει καλαμάρια."

Στα πρώτα δύσκολα χρόνια μετά την Κατοχή, στο ενιαίο τότε μέτωπο της παραλίας Φαλήρου - Τζιτζιφιών, μπορούσε κάποιος να αντικρίσει ψαράδες που αλίευαν με το σύστημα του γρίπου (πεζότρατα):

Γρίπος (πεζότρατα) - Νέο Φάληρο, 1946 (Πηγή: Ν.Ε Τόλης - "Εικόνες της Ελλάδας 1944-1958) 

Η παρακάτω παρόμοια φωτογραφία του Mark Kauffman "ταξίδεψε" μέσα από τις σελίδες του γνωστού περιοδικού Life σε όλον τον κόσμο με τους τρατάρηδες να αλιεύουν με φόντο τα πολεμικά πλοία του Έκτου Στόλου:

Κατά τις επόμενες δεκαετίες και ιδίως μετά την δεκαετία του 1960, τα μεγάλης έκτασης έργα που έλαβαν χώρα στο παραλιακό μέτωπο νέου Φαλήρου - Τζιτζιφιών εξαφάνισαν δια παντός τις παραπάνω εικόνες οι οποίες πλέον απομένουν μονάχα ως μακρινή ανάμνηση στο μυαλό όσων τις έζησαν από κοντά.

Ο Γερμανός φωτογράφος Konrad Helbig, τον Δεκέμβριο του 1965, κατέγραψε στην παρακάτω έγχρωμη μερικούς από τους τελευταίους ψαράδες της παραλίας των Τζιτζιφιών με φόντο το λόφο της Καστέλλας και το νέο Φάληρο (σσ. με προσεκτική μελέτη της φωτογραφίας διακρίνονται διάφορα σημεία αναφοράς επί της ακτογραμμής, το εντευκτήριο του ΝΟΕ, η ακτή Αθηνάς Δηλαβέρη - πρώην ακτή Πρωτοψάλτη, η εκκλησία της Μυρτιδιώτισσας κ.α.). Αξιομνημόνευτο το γεγονός πως η συγκεκριμένη φωτογραφία έχει πολλάκις αναπαραχθεί σε διάφορους ιστότοπους και μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίχως αναφορά στον φωτογράφο και συνήθως με λανθασμένη ημερομηνία.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Οι αλιείς του Τουρκολίμανου

Στις Τζιτζιφιές

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Η Ιστορία του νέου Φαλήρου μέσα από τους δρόμους του", Βάννα Πανδή-Αγαθοκλή, Εκδόσεις Όμβρος, Βιβλιοθήκη Μελετών και Δοκιμίων, ΧΕΝ Νέου Φαλήρου.
• Ο Μεταπολεμικός Πειραιάς μέσα από τις φωτογραφίες του περιοδικού Life

Φωτογραφίες:

• Οι ιστορικές φωτογραφίες του αφιερώματος, επεξεργασμένες από τον γράφοντα το ιστολόγιο, παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε τυχόν νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.