ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ [Η ΑΚΤΗ ΚΟΝΔΥΛΗ ΚΑΙ Ο ΧΑΛΒΑΣ ΚΟΣΜΙΔΗ-ΓΑΒΡΙΛΗ]

Στο παρόν αφιέρωμα της πρωτότυπης ενότητας "Πειραιάς - Τότε και Σήμερα" ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου μεταφέρεται στην σύγχρονη ακτή Γεωργίου Κονδύλη (παλαιότερη ονομασία της οποίας υπήρξε οδός Αγίου Διονυσίου), στο κεντρικό λιμάνι του Πειραιά, στον λιμένα των Αλών (σσ. ονομασία που πολλοί αγνοούν). Όπισθεν της εκκλησίας του Αγίου Διονυσίου, στο σημείο όπου κατά τον 19ο αιώνα λειτούργησε το πρώτο νεκροταφείο της πόλης του Πειραιά "απλώνεται" η ομώνυμη συνοικία, με τα λιγοστά εναπομείναντα προσφυγικά οικήματα και τα αρκετά περισσότερα σε πλήθος βιομηχανικά κτίρια και αποθήκες.

Το συγκεκριμένο λοιπόν σημείο της σύγχρονης ακτής Γεωργίου Κονδύλη, έχει αποτυπωθεί στην κάτωθι ασπρόμαυρη μεταπολεμική αρχειακή φωτογραφία στην οποία καταγράφονται μεταξύ των άλλων επί της παραλιακής λεωφόρου μια ιππήλατη τροχοφόρα άμαξα με τον οδηγό της και ένα παιδάκι, στο κεντρικό διάζωμα το "κόκκινο" τραμ της παραλίας που εκτελούσε το δρομολόγιο από τον Άγιο Νικόλαο και το Τελωνείο μέχρι το Σταθμό Λαρίσης, γνωστό και ως "Σταθμό του Αγίου Διονυσίου", στην Ηετιώνεια Ακτή, στα όρια του κεντρικού λιμένα Πειραιώς και της Δραπετσώνας, την στροφή της οδού Θερμοπυλών στο σημείο "Σίδερα" (σσ. από τις πολλές μάντρες μετάλλων και ναυτικών λαμαρινών που υπήρχαν στις γύρω οδούς) απ'όπου έστριβε ο γνωστός λαοφιλής τροχιόδρομος (τραμ) του Περάματος, λιγοστά τροχοφόρα οχήματα καθώς και ένα αστικό λεωφορείο το οποίο κατερχόταν από την οδό Θεσμοφορίου προς την ακτή Κονδύλη. Αξιοσημείωτο το γεγονός πως πέρα από τις γραμμές του τρένου και τη γέφυρα του ρεμπέτη, διακρινόταν η επιγραφή της πρόσοψης των "Ψυγείων Πειραιώς", τότε στη συμβολή των οδών Κανελλοπούλου (σσ. Εθνικής Αντιστάσεως σήμερα) και Αγίου Δημητρίου, παραπλεύρως των αποθηκών της Εμπορικής Τράπεζας και του κινηματογράφου "Ρεξ", στα Βούρλα της Δραπετσώνας.

Με βάση την ως άνω μεταπολεμική φωτογραφία της οδού Αγίου Διονυσίου (νυν ακτή Κονδύλη) και την αντίστοιχη σύγχρονη φωτογραφική καταγραφή από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, παρουσιάζουμε την ακόλουθη σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες" και του "σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut: 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως επί της σημερινής ακτής Γ. Κονδύλη, οι σιδηροτροχιές του παλαιού "κόκκινου" τραμ της παραλίας έχουν ξηλωθεί εδώ και δεκαετίες και έχουν αντικατασταθεί από διάζωμα το οποίο χωρίζει τα δυο ρεύματα κίνησης των ΙΧ, ενώ η πλειοψηφία των κτιρίων που βρίσκεται όπισθεν του ιερού ναού του Αγίου Διονυσίου προς την οδό Θερμοπυλών παραμένουν στη θέση τους, με αρκετές αλλοιώσεις από το πέρασμα των χρόνων. 

Μια ευρεία φωτογραφική καταγραφή της ακτής Γ. Κονδύλη με τον ιερό ναό του Αγίου Διονυσίου να ξεχωρίζει στο βάθος, από τις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Στο ίδιο περίπου σημείο της παλαιάς οδού Αγίου Διονυσίου - σημερινής ακτής Γ.  Κονδύλη - τοποθετείται η κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφία με ημερομηνία 10 Μαΐου του 1917, στην οποία καταγράφονται τα καρνάγια / μικρά ναυπηγεία που υπήρχαν τότε στην συγκεκριμένη περιοχή, ο μαντρότοιχος του πρώτου νεκροταφείου της πόλης του Πειραιά ενώ στο βάθος διακρίνονται τα καμπαναριά της εκκλησίας του Αγίου Διονυσίου:

Στο ίδιο περίπου σημείο της ακτής Γ. Κονδύλη όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2021:

Έτερη ευρεία φωτογραφική καταγραφή της ακτής Κονδύλη, πλησίον της συνοικίας του Αγίου Διονυσίου:

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως η υπό εξέτασιν ασπρόμαυρη μεταπολεμική φωτογραφία κοσμεί, ως γνωστόν, την ιστοσελίδα αλλά και τις συσκευασίες του ονομαστού και δημοφιλούς χαλβά Δραπετσώνας Κοσμίδη - Γαβρίλη.

Για την ιστορία, η προαναφερθείσα παραδοσιακή χαλβαδοποιία, μια εκ των ελαχίστων που απομένει στην πόλη του Πειραιά, με ρίζες από την Μικρά Ασία, λειτουργεί στα όρια της συνοικίας του Αγίου Διονυσίου με την παλιά συνοικία των Βούρλων της Δραπετσώνας, από τα χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Πιο συγκεκριμένα αντιγράφουμε από την επίσημη ιστοσελίδα της χαλβαδοποιίας Κοσμίδη - Γαβρίλη τα κάτωθι: "Το εργαστήριο το άνοιξε το 1924 ο Κώστας Μεζαρντάσογλου, Μικρασιάτης, που μετά την Καταστροφή εγκαταστάθηκε στη Δραπετσώνα. Ο Μεζαρντάσογλου εργαζόταν σε χαλβαδοποιϊα της Μικράς Ασίας, όπου έμαθε την τέχνη του παραδοσιακού χειροποίητου χαλβά. Λίγα μέτρα μακριά από εκεί που σήμερα γίνεται καθημερινά η παραγωγή, σε μια ξύλινη παράγκα απ’ αυτές που κυριαρχούσαν στην περιοχή την εποχή εκείνη, ο Κώστας ξεκίνησε να παράγει χαλβά, χρησιμοποιώντας υποτυπώδη μέσα.

Λίγα χρόνια μετά, το κράτος παραχώρησε με κλήρο στους πρόσφυγες, ένα κομάτι γης. Του Κώστα παραχωρήθηκε μια λουρίδα γης (10 μέτρα Χ 3 μέτρα), κατασκευάζοντας εκεί το κτίριο όπου και σήμερα βρίσκεται το εργαστήριο. Καθώς τα χρόνια περνούσαν, την τέχνη έμαθε δίπλα του ο γιος του Γιώργος, που τροποποίησε το όνομα σε Μεζαρντάς. Τελικά, ανέλαβε πλήρως την παραγωγή, όταν ο πατέρας του Κώστας δεν μπορούσε λόγω ηλικίας να συνεχίσει να κάνει την σκληρή δουλειά.

Το 1984 ο Γιώργος συνεργάστηκε με τον Ευμόρφιο Κοσμίδη. Όταν αποσύρθηκε λόγω σύνταξης, το 1986, τη θέση του πήρε ο Νικόλαος Γαβρίλης, με καταγωγή επίσης μικρασιάτικη και με σπουδές ναυπηγικής, που "ναυάγησαν" καθώς "αναδύθηκε" το μεράκι του για τον χαλβά. Από το 2002 όταν συνταξιοδοτήθηκε ο Ευμόρφιος Κοσμίδης, ο Νικόλαος Γαβρίλης διατηρεί μέχρι σήμερα με τους συνεργάτες του τη «μοναδική» χαλβαδοποιία που έχει απομείνει από τις πολλές που υπήρχαν άλλοτε στον Πειραιά.

Μπορεί να θεωρηθεί υπερβολή, αλλά πολλοί θεωρούν τον χαλβά Δραπετσώνας τον καλύτερο χαλβά του κόσμου. Κατά καιρούς έχουν σημειωθεί πολλά ευτράπελα και πολύς συνωστισμός στην προσπάθεια να προμηθευτούν χαλβά πελάτες από όλη την Ελλάδα."

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Το "κόκκινο" τραμ της παραλίας

Η συνοικία του Αγίου Διονυσίου

Ο λιμήν των Αλών

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Προφορικές Μαρτυρίες
• https://e-halvas.gr/istoria/

Φωτογραφίες: 

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.