ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ [ΕΒΕΠ]

Ο Πειραιάς του 21ου αιώνα διαθέτει πλέον ελάχιστα κτίρια - σημεία αναφοράς σε σχέση με το ένδοξο παρελθόν του. Ως γνωστόν, πληθώρα κατασκευών που χαρακτηρίζονταν ως αρχιτεκτονικά "κοσμήματα", ως επί το πλείστον κατασκευές των τελών του 19ου και των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, θυσιάστηκαν μεταπολεμικά στο βωμό της αντιπαροχής με τη σύμφωνη γνώμη Πολιτείας αλλά και κατοίκων. Ως εκ τούτου, κρίνεται απαραίτητο, ορισμένα μοναδικά εναπομείναντα οικοδομήματα, έστω και νεώτερης κατασκευής, όπως λ.χ. το κάτωθι εικονιζόμενο κτίριο-έδρα του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, να προβάλλονται διεξοδικώς.

Το επιβλητικό κτίριο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς (ΕΒΕΠ), με τα έντονα μορφολογικά στοιχεία νεοκλασικού χαρακτήρα, οικοδομήθηκε κατά την περίοδο 1949-1953, σε σχέδια των επιφανών αρχιτεκτόνων και μηχανικών της εποχής εκείνης Κυπριανού Μπίρη (1907-1990), Μιχαήλ Κανάκη και Δημητρίου Τριποδάκη  (1907–1988), στη συμβολή των οδών Αλιπέδου, Ναυαρίνου και Λουδοβίκου 1 (σσ. αργότερα μετονομασθείσα σε οδό Γεωργίου Κασιμάτη), επί της τότε πλατείας Λουδοβίκου, παραπλεύρως του Μεγάρου του Ηλεκτρικού και με κυρία πρόσοψη / είσοδο προς την προαναφερθείσα πλατεία και τη θάλασσα. Για την ιστορία, η θεμέλιος λίθος του υπό εξέτασιν Μεγάρου τέθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του έτους 1950 ενώ είχε προηγηθεί η κατεδάφιση των κτιρίων που προϋπήρχαν στο συγκεκριμένο οικόπεδο, τα οποία είχαν αγοραστεί από το Επιμελητήριο προπολεμικά.

Η πλατεία Λουδοβίκου, με τις αφετηρίες των αστικών λεωφορείων, του τροχιοδρόμου του Περάματος και την πιάτσα των ταξί έναντι του Μεγάρου του Σταθμού ΕΗΣ, όπως καταγράφηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 (έτος 1969), δια χειρός Γεωργίου Μπακούρου. Στο βάθος, διακρίνεται το υπό εξέτασιν Μέγαρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς:

Το πολυόροφο κτίριο με την αυστηρή συμμετρία στην όψη, το οποίο έχει χαρακτηριστεί αρχικά ως παραδοσιακό βάσει του 27/7-27/8/1982 Προεδρικού Διατάγματος (Τεύχος Δ', ΦΕΚ 410, 1982) και αργότερα ως διατηρητέο βάσει της αποφάσεως 21745/1214, της 16ης Μαρτίου 1987 (Τεύχος Δ', ΦΕΚ 420, 15 Μαΐου 1987), ξεχωρίζει με την εντυπωσιακή είσοδό του, η οποία κοσμείται από δωρικούς κίονες που δημιουργούν πρόστυλο, ενώ ένας εξώστης υφίσταται ακριβώς πάνω από την επιγραφή "Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριο Πειραιώς".

Δίχως αμφιβολία, μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός πως πολλοί τουρίστες και επισκέπτες της πόλεως του Πειραιώς φωτογραφίζουν το συγκεκριμένο κτίριο, ορμώμενοι κυρίως από τους δωρικούς κίονες και την εν γένει εμφάνιση του οικοδομήματος, πιστεύοντας πως πρόκειται για κάποια παλαιότερη κατασκευή.

Βέβαια, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς (ΕΒΕΠ) προϋπήρξε της κατασκευής του επιβλητικού μεγάρου της πλατείας Οδησσού, καθώς αποτελεί το αρχαιότερο Επιμελητήριο της χώρας, με έτος ίδρυσης το 1905, αρχικά ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στις σελίδες του Πλήρους Οδηγού του Πειραιώς της περιόδου 1906-1907 δεν υφίσταται κάποια αναφορά στο νεοσύστατο τότε Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο. Αντίθετα, στις αρχές της δεκαετίας του 1910, το Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριον Πειραιώς καταγραφόταν με έδρα στη συμβολή της οδού Σωτείρας 18 με την λεωφόρο Σωκράτους (νυν Ηρώων Πολυτεχνείου), με πρόεδρο τον Γ. Ηλιόπουλο και γραμματέα τον Ε. Πολιτάκη. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1910 και ως τις μέρες μας (21ος αιώνας), το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς (ΕΒΕΠ) λειτουργεί πλέον ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου δυνάμει του από 26/29 Μαρτίου του 1914 Διατάγματος με σκοπό και δικαιοδοσία προβλεπόμενη υπό των διατάξεων του νόμου 184 "Περί Επιμελητηρίων" όπως αυτός τροποποιήθηκε. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, το Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριον Πειραιώς, με έδρα σε μέγαρο επί της οδού Ρεπούλη 3 (τηλ. 1-14), διοικείτο από Επιτροπή που αποτελείτο από τον τραπεζίτη / επιχειρηματία / βιομήχανο Γεώργιο Κ. Στρίγκο (Πρόεδρος), τον εργοστασιάρχη Άγγελο Σ. Μεταξά (Α' Αντιπρόεδρος), τον έμπορο Ηλία Στρατηγάκη (Β' Αντιπρόεδρος), τον έμπορο Σπυρίδωνα Καπράλο (Ταμίας) και τον βιομήχανο Γεώργιο Δ. Βούρβουλη (Γραμματεύς). Την ίδια εποχή, διευθυντής των γραφείων του ΕΒΕΠ ήταν ο δικηγόρος Χ. Μάσταλος, υποδιευθυντής ο διδάκτωρ οικονομικών επιστημών Αριστομένης Καλιαβάς, διευθυντής του δελτίου ο δημοσιογράφος Γεώργιος Παρασκευόπουλος ενώ νομικός σύμβουλος ο δικηγόρος, ακαδημαϊκός και μετέπειτα πολιτικός Γεώργιος Σ. Σημίτης (1899 - 1978). Αξιοσημείωτο είναι δε το γεγονός πως το ΕΒΕΠ εκείνης της εποχής είχε ήδη οργανώσει τα επιμέρους τμήματά του (Εμπορικόν, Βιομηχανικόν και Ναυτιλιακόν). 

Ενδεικτικό μεταπολεμικό αρχειακό τεκμήριο αλληλογραφίας του Εμπορικού Τμήματος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς με το αντίστοιχο Ελληνικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου:

Κατά τον 21ο αιώνα, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο Επιμελητήριο της χώρας μεταξύ των 58 Επιμελητηρίων που λειτουργούν στην Ελλάδα, με περίπου 19.000 εγγραμμένες επιχειρήσεις - μέλη, εκ των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό ανήκουν στο Εμπορικό Τμήμα, ενώ οι υπόλοιπες στο Βιομηχανικό, στο Εξαγωγικό και στα τμήματα Παροχής Υπηρεσιών (Ναυτιλιακό, Μεταφορών και Εκτελωνιστικών Εργασιών). 

Στην σχετική λίστα αρχαιότητας των επιχειρήσεων - μελών του ΕΒΕΠ συναντούμε γνωστά ονόματα εταιριών από τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα όπως λ.χ. Ε.Δ. Λύτσικας (1870), Μαθιός Πυρίμαχα (1880), Μεταξάς Α.Ε. (1888), Εθνική Α.Ε. Γενικών Ασφαλειών (1891), Α.Ε. Τσιμέντων Τιτάν (1902), Κυλινδρόμυλοι Κ. Σαραντόπουλος (1910), ΑΓΕΤ Ηρακλής (1911), Τράπεζα Πειραιώς (1916) κ.α.

Στον ενημερωμένο και χρηστικό ιστότοπο του ΕΒΕΠ μπορεί κανείς συν τοις άλλοις να παρατηρήσει και τον πίνακα με τους διατελέσαντες προέδρους, λίστα στην οποία συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως λ.χ. του πρώτου Προέδρου Μάρη Εμπειρίκου, του Κλεομένη Οικονομίδη, του Γεωργίου Στρίγκου, του Παναγιώτη Μπαρμπαρέσου και άλλων γνωστών προσωπικοτήτων του Πειραιά.

Στην κάτωθι φωτογραφία των αρχών της δεκαετίας του 2010, καταγράφεται η πλατεία Οδησσού - πρώην πλατεία Λουδοβίκου - όπως διακρίνεται μέσα από το μαρμάρινο πρόστυλο του Μεγάρου του ΕΒΕΠ. 

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως το εσωτερικό του υπό εξέτασιν Μεγάρου είναι εξίσου ιδιαίτερο: η περιστρεφόμενη πόρτα στην είσοδο του κτιρίου, τα γκισέ και ο εν γένει διάκοσμος στο ισόγειο τμήμα, η επιβλητική κλίμακα που οδηγεί στους υπόλοιπους ορόφους, παλαιά έπιπλα, ντουλάπες και χρηματοκιβώτια όπως επίσης και ο χαρακτηριστικός ανελκυστήρας. 

Μια νυκτερινή φωτογραφική καταγραφή της εντυπωσιακής προσόψεως του καλαίσθητα φωτισμένου Μεγάρου του ΕΒΕΠ προτού εμφανιστούν οι σχετικές αντιρρήσεις από τον φύλακα του κτιρίου, ο οποίος ομολογουμένως ευγενικά ζήτησε τον λόγο φωτογράφησης του κτιρίου  (στο σημείο αυτό βέβαια αξίζει να τονίσουμε πως σχετικά φαινόμενα αυθαιρεσίας και προσπάθειας απαγόρευσης φωτογράφησης σε δημόσιο χώρο λαμβάνουν χώρα συνήθως σε "δημοκρατικά" κράτη όπως η Ελλάς, όπως επίσης σε ορισμένες δικτατορίες).

Έτερη βραδινή φωτογραφική καταγραφή με το Μέγαρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς (ΕΒΕΠ) όπως διακρινόταν στις αρχές της δεκαετίας του 2010 από την πεζογέφυρα του ΟΛΠ επί της ακτής Ποσειδώνος / ακτής Καλλιμασιώτη, παραπλεύρως του Μεγάρου των ΗΣΑΠ.

Το υπό εξέτασιν Μέγαρο του ΕΒΕΠ όπως καταγράφηκε μια δεκαετία αργότερα, στα τέλη Οκτωβρίου του έτους 2022, από την προαναφερθείσα πεζογέφυρα, μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού Μετρό "Πειραιάς" και την απόσυρση του μεγαλύτερου τμήματος του σχετικού εργοταξίου από την πλατεία Οδησσού:

Το Μνημείο των Φιλικών επί της προσόψεως του Μεγάρου του ΕΒΕΠ, του οποίου τα επίσημα αποκαλυπτήρια έλαβαν χώρα τον Σεπτέμβριο του έτους 2021, σε μια εκδήλωση αφιερωμένη στα 200 χρόνια ελευθερίας (1821-2021), παρουσία της Προέδρου της Επιτροπής "Ελλάδα 2021" Γιάννας Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, τοπικών αρχών και βουλευτών/υπουργών. 

Το υπό εξέτασιν Μέγαρο του ΕΒΕΠ όπως καταγράφηκε από την πλατεία Οδησσού μετά από την πλήρη απομάκρυνση του εργοταξίου του Μέτρο, στα μέσα του μηνός Απριλίου του έτους 2023:

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η πλατεία Οδησσού

Το Μέγαρο των ΗΣΑΠ στον Πειραιά (Ηλεκτρικός)

Μια βραδιά στην πλατεία Οδησσού

Από τον Λουδοβίκο Α' της Βαυαρίας στον Γ. Κασιμάτη

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. 

Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραϊκό Λεύκωμα", Στ. Καραμπερόπουλος, Εκδόσεις Κοινωνικής, Πειραιάς, 2010 
• Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του Υπουργείου Περιβάλλον Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) 
• "Πειραιεύς 1966", Εικονογραφημένη Έκδοση Πειραϊκής Προβολής, Έκδοσις - Επιμέλεια Θ. Βλάσση, Εκτύπωσις Τυποτεχνική Πειραιώς
• Αρχείο ΟΛΠ
• Επίσημος Ιστότοπος ΕΒΕΠ 
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED). 
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. 
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.