ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΦΑΛΗΡΟΥ [PHALERON WAR CEMETERY]

Στα πλαίσια της έρευνας που αφορούσε τα μεταφερθέντα "υπολείμματα" του αγγλογαλλικού στρατιωτικού νεκροταφείου του νέου Φαλήρου - γνωστού και ως το Μνήμα του Γάλλου - επισκέφθηκα μοιραία για πρώτη φορά το Στρατιωτικό Συμμαχικό Νεκροταφείο, διεθνώς γνωστό ως Phaleron War Cemetery, το οποίο βρίσκεται επί της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος στο Παλαιό Φάληρο.

Η μεγάλη κατάφυτη έκταση με τα ομοιόμορφα μνήματα, όπως ορίζεται από την παραλιακή λεωφόρο και από τις οδούς Μπουμπουλίνας, Τσουδερού και Εθνάρχου Μακαρίου, "μαγνητίζει το βλέμμα" όλων όσοι διασχίζουν την παραλιακή λεωφόρο Ποσειδώνος είτε πεζοί, είτε με Ι.Χ., είτε με Μέσα Μαζικής Συγκοινωνίας καθώς το αστικό τοπίο αλλάζει ριζικά στο σημείο όπου βρίσκεται το κοιμητήριο. 

Στο εν λόγω Στρατιωτικό Κοιμητήριο βρίσκονται ενταφιασμένοι οι πεσόντες που ανήκαν στις δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας οι οποίοι κατέφθασαν στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 1941, προερχόμενες από τη Βόρεια Αφρική, ώστε να συμπράξουν με τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και να αντιμετωπίσουν από κοινού τις γερμανικές δυνάμεις που μέσω Βουλγαρίας είχαν εισβάλει στην χώρα από τις 6 Απριλίου 1941 στα πλαίσια των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι συνέπειες για τις δυνάμεις της Κοινοπολιτείας ήταν ολέθριες και οδυνηρές, καθώς υπήρξαν χιλιάδες νεκροί σε όλη τη χώρα, σε μια μάχη άνιση με τις υπεράριθμες δυνάμεις του Άξονα που εν τέλει κατέληξε στην τριπλή Κατοχή της Ελλάδος. 

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συστάθηκε η Κοινοπολιτειακή Επιτροπή Στρατιωτικών Τάφων (Commonwealth War Graves Commision) η οποία επιφορτίστηκε με το έργο της καταγραφής των πεσόντων από τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους και την απονομή των σχετικών τιμών προς αυτούς. Κατ'αυτόν τον τρόπο, στα στρατιωτικά νεκροταφεία που προϋπήρχαν στην Ελλάδα με πεσόντες κατά τον Α` Παγκόσμιο Πόλεμο, προστέθηκαν άλλα 3 στην Αθήνα, τη Σούδα και τη Ρόδο.

Στο Συμμαχικό Κοιμητήριο του Παλαιού Φαλήρου υπάρχουν ενταφιασμένοι στην κεκλιμένη έκταση 2.067 στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων (Άγγλοι, Καναδοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, Νοτιοαφρικανοί, Ινδοί) με την πλειοψηφία αυτών να προέρχονται από τις επιχειρήσεις του Β` Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ οι τελευταίοι ενταφιασθέντες προέρχονται από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη πρώην Γιουγκοσλαβία. 

Οι συστάδες των μνημάτων οριοθετούνται σε τέσσερα μεγάλα τμήματα με βάση την καταγωγή των πεσόντων. 

Αρχικά ο επισκέπτης, στην είσοδο του Κοιμητηρίου συναντά μαρμάρινες επιγραφές, στα ελληνικά και αγγλικά. Εκτός από την αναφορά στην ονομασία του Κοιμητηρίου υφίσταται και η δίγλωσση αναφορά ότι η γη του Κοιμητηρίου αποτελεί δωρεά του ελληνικού λαού στη μνήμη των ενταφιασμένων στρατιωτών, αεροπόρων και ναυτών.

• The Athens Memorial: 

Στεκούμενος στην είσοδο του Κοιμητηρίου, ακριβώς μπροστά μας, στο κέντρο του χώρου, το Athens Memorial, ένα μνημείο τιμής και αναφοράς στους πεσόντες των οποίων τα σώματα ουδέποτε βρέθηκαν. 

Στο εσωτερικό του μνημείου του οποίου το εξωτερικό παραπέμπει σε κάτι αρχαιοελληνικό υπάρχουν οι κάτωθι επιγραφές οι οποίες αναφέρονται σαφέστατα στον σκοπό ύπαρξης του εν λόγω μνημείου.

Εκτός αυτών, στις δυο εισόδους/εξόδους του μνημείου δεσπόζουν οι παρακάτω επιγραφές, γραμμένες σε αρχαία ελληνικά και στα αγγλικά:

Λεπτομέρεια από μια επιτοίχια μεταλλική πλάκα στην οποία μνημονεύονται περιληπτικά τα στρατιωτικά γεγονότα της περιόδου 1940-1945, η κατασκευή του Κοιμητηρίου αλλά και ο αρχιτέκτονάς του Louis de Soissons.

Γύρω από το μικρό κτίριο αρχαιοελληνικού ρυθμού με τις δυο εισόδους υφίστανται διατεταγμένες οκτώ ισομεγέθεις μαρμάρινες στήλες στις οποίες αναγράφονται τα 2.882 ονόματα των πεσόντων στρατιωτών της Κοινοπολιτείας σε ελληνικό έδαφος των οποίων τα σώματα και οστά ουδέποτε βρέθηκαν χωρισμένα σύμφωνα με το στρατιωτικό σώμα στο οποίο υπηρετούσαν:

• Ο Λίθος της Μνήμης (Stone of Remembrance):

Το επόμενο μνημείο που συναντά κανείς, είναι ο Λίθος της Μνήμης. Ομοιάζει με βωμό, Αγία Τράπεζα ή/και σαρκοφάγο, ένα έργο που σχεδιάστηκε από τον Βρετανό αρχιτέκτονα Sir Edwin Lutyens και συναντάται σε πάρα πολλά στρατιωτικά νεκροταφεία. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε σε Κοιμητήρια πεσόντων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ή σε Μνημεία Απόδοσης Τιμών σε Πεσόντες ενώ η γεωμετρία του είναι εμπνευσμένη από τον Παρθενώνα, στηριζόμενη στην αρχή της εντάσεως. Όπως συμβαίνει σε όλα τα συγκεκριμένα μνημεία ανά τον κόσμο, έτσι και στο μνημείο του Συμμαχικού Νεκροταφείου στο Παλαιό Φάληρο, υφίσταται η επιγραφή "Their Name Liveth For Evermore". Η συγκεκριμένη φράση προέρχεται από το εβραϊκό εκκλησιαστικό βιβλίο της Σοφίας του Σειράχ και η χρήση της έγινε μετά από πρόταση του Βρετανού βραβευμένου ποιητή και συγγραφέα Rudyard Kipling, του οποίου ο υιός είχε πεθάνει κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Από αυτό το σημείο και έπειτα, στα δεξιά μας και στα αριστερά μας "απλώνεται" μια μεγάλη έκταση, πλήρης ομοιόμορφων μνημάτων:

Το χώμα είναι βρεγμένο, μυρίζει χαρακτηριστικά και αρκετά όμορφα λουλούδια "μπερδεύονται" με το πράσινο του καλοσυντηρημένου γρασιδιού. Στο χώρο υπάρχουν μονάχα οι κηπουροί οι οποίοι περνούν μπροστά μου με το μηχανοκίνητο μικρό τους όχημα και με χαιρετούν. Ανταποδίδω κουνώντας το χέρι στο οποίο κρατώ το καπέλο μου, το οποίο είχα βγάλει προ της εισόδου μου στο Κοιμητήριο.

Ο ήχος της παραλιακής λεωφόρου ολοένα και πιο μακρινός όσο ανηφορίζω προς τον μικρό λοφίσκο όπου βρίσκεται ο Σταυρός της Θυσίας, ακολουθώντας μια διαδρομή κατά πλάτος του Κοιμητηρίου. 

Ο ήλιος είναι αρκετά δυνατός και οι ανθισμένες πέργκολες που υφίστανται προσφέρουν ορισμένες καλές κρυφές γωνίες για μερικές λήψεις χωρίς την αντηλιά: 

Πολλά από τα μνήματα είναι βεβαίως επώνυμα με τη χαρακτηριστική αναφορά "He rests far from his native land", ήτοι "Αναπαύεται μακρυά από την γενέτειρά του". 

Μεγάλος αριθμός μνημάτων όμως, παρουσιάζει την παρακάτω όψη και φέρει μονάχα αυτήν την αναγραφή: "A soldier of the 1939-1945 War" - "Known Unto God" ήτοι "Ένας στρατιώτης του Πολέμου 1939-1945" - "Γνωστός ενώπιον του Θεού". 

Σε μια ξεχωριστή γωνιά του Κοιμητηρίου, υφίσταται ένα ξεχωριστό Μνημείο υπέρ των Ινδών πεσόντων που συμμετείχαν στις δυνάμεις της Κοινοπολιτείας: 

• Ο Σταυρός της Θυσίας (The Cross of Sacrifice):

Τελευταίος σταθμός ο "Σταυρός της Θυσίας", στην κορυφή του προαναφερόμενου μικρού λοφίσκου:

Τα μαρμάρινα σκαλιά οδηγούν με μια κυκλική πορεία στη βάση του Σταυρού, ενός έργου που εμπνεύστηκε και σχεδίασε ο Sir Reginald Blomfield για λογαριασμό του Imperial War Graves Commission και υφίσταται σε όλα τα Νεκροταφεία της Κοινοπολιτείας που αριθμούν πάνω από 40 μνήματα πεσόντων. Επί του λευκού σταυρού ένα ανεστραμμένο προς το έδαφος ξίφος: τα δυο αυτά στοιχεία (ξίφος και σταυρός) συμβολίζουν ουσιαστικά με τον πλέον παραστατικό τρόπο όλα τα Στρατιωτικά Νεκροταφεία χριστιανών. 

Η πανοραμική θέα από την κορυφή του λόφου του "Σταυρού της Θυσίας": 

Δείτε σε ένα αυτοματοποιημένο slide show όλες τις φωτογραφίες που αφορούν το Συμμαχικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο του Παλαιού Φαλήρου εδώ.

Σε ένα ξεχωριστό ουσιαστικά περιφραγμένο χώρο, επί της οδού Εθνάρχου Μακαρίου, σε έναν χώρο ο οποίος γειτνιάζει με το Συμμαχικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο που μόλις παρουσιάσαμε, βρίσκονται τοποθετημένα τα εκ μεταφοράς μνήματα και μνημεία από το Άγγλο-γαλλικό Νεκροταφείο του νέου Φαλήρου, το οποίο μνημονεύσαμε στον πρόλογο του παρόντος αφιερώματος.

Διαβάστε σχετικά: 

Το Μνήμα του Γάλλου - Μέρος Α'

Το Μνήμα του Γάλλου - Μέρος Β'

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

Έντυπο Υλικό Στρατιωτικού Συμμαχικού Νεκροταφείου Φαλήρου

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED). 
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. 
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.